Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi

Transkript

1 Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 7 Sayı: 33 Volume: 7 Issue: 33 Issn: KTAPTAN UYARLAMA SNEMA FLMLERNN ORTAOKUL, LSE VE ÜNVERSTE ÖRENCLERNN OKUMA ELMLER ÜZERNDEK ETKS THE IMPACT OF BOOK TO FILM ADAPTATIONS ON READING TENDECIES OF SECONDARY SCHOOL, HGH SCHOOL AND UNIVERSITY STUDENTS Alpaslan OKUR* Üzeyir SÜÜMLÜ** Gökçen GÖÇEN*** Öz Ülkemiz, kitap okuma alıkanlıı sıralamasında dünya listelerinde pek çok ülkenin gerisinde kalmaktadır. Eitim kurumlarımızda bu listenin üst sıralarına çıkmak için deiik proje ve uygulamalar sürmektedir. Eitim kurumları dıındaki uygulamalardan kitapların senaryoya aktarılması ise okumanın önüne mi geçtii ya da okumayı tevik mi ettii noktasında tartıılmıtır. Özellikle son dönemlerdeki edebi yapıtların günümüze uyarlanarak senaryoya aktarılması, en azından kitaba karı farkındalıın artmasını saladıı düünülmektedir. Bu aratırmanın amacı; edebiyat-sinema ilikisi balamında, öykü ve romanlardan uyarlanan sinema filmlerinin; ortaokul, lise ve üniversite örencilerinin okuma eilimleri üzerindeki etkisini belirlemektir. Aratırmanın evrenini Türkiye deki ortaokul, lise ve üniversite örencileri; örneklemini ise Türkiye yi temsil edebilecek ve her bölgeden en az iki ilin seçildii 17 il ve bu illerdeki ortaokul, lise ve üniversitede okuyan 1693 örenci oluturmaktadır. Çalımada aratırmacılar tarafından literatür taramasına dayalı olarak gelitirilen ve Cronbach deeri 0,873 olan anket kullanılmıtır. Verilerin çözümlenmesinde Çapraz Tablo (Crosstab) Analizi yapılmı, frekans (n), yüzde (%) deerleri verilmitir. Aratırma sonucunda kitaptan uyarlama sinema filmlerinin örencilerin okumaları üzerinde etkili olduu ve örencilerde, sinema filminin uyarlandıı kitaba, kitabın yazarına ve yazarın dier kitaplarına yönelik bir ilgi oluturduu belirlenmitir. Anahtar Kelimeler: Okuma, Uyarlama, Sinema. Abstract Turkey lags behind many countries in the world indexes of reading habits. To increase its place in these indices, there are a number of projects and practices going on in its educational institutions. Apart from these institutional efforts, among the practices with this goal, book adaptation movies are still being debated in terms of their controversial impacts on reading motivation. It s suggested that especially the recent adaptations of literary classics to scenarios of modern context have at least created an awareness of reading. The aim of this research is to identify the impact of novel and story adaptation movies on reading motivation of middle school, high school and university students in the context of cinemaliterature relations. The research universe consists of middle school, high school and university students in Turkey, while the sample is of 1693 students at middle schools, high schools and universities from 17 provinces, at least two provinces from each region to represent the research universe. For the research a survey with Cronbach value of 0,873 has been developed and implemented by the researchers. To * Doç. Dr., Sakarya Üniversitesi Eitim Fakültesi Türkçe Eitimi Bölümü Öretim Üyesi. ** Sakarya Üniversitesi Türkçe Eitimi Bölümü Doktora Örencisi. *** Sakarya Üniversitesi Türkçe Eitimi Bölümü Doktora Örencisi

2 analyze the data Crosstab analysis has been used and frequency (n) and percentage values (%) have been presented. At the end of the research, it s been found that book adaptation movies have an impact on students reading habits and they create an interest on the books, the authors of the books, and the other works of these authors. Keywords: Reading, Adaptation, Cinema. GR Günümüz eitim-öretim anlayıı; geçmile kıyaslanamayacak kadar fazla ve farklı materyalleri kapsayan, daha karmaık (çok boyutlu) bir süreç ile planlanan ve örenci merkezli/insan odaklı kurgulanmı bir paradigma ile yürütülmektedir. Bu anlayıınen temel felsefesi, eitim-öretimin yaamın her alanında insan için var olması gerektii inancıdır. Bu açıdan bakıldıında eitim-öretim, toplumun en geni ve çok yönlü faaliyet alanlarından birisi olmaktadır ve insan, yaamı süresince eitimle iç içe durmaktadır (Fidan ve Erden, 1998).Yine eitim, bireyin yaamının önemli bir bölümünü kaplayan, çok yönlü bir süreçtir ve bu süreçte, çeitli bilgi ve becerilerin kazanılmasının yanı sıra, olumlu tutum ve davranıların, farklı bakı açılarının, yaratıcılıın, düünme yeteneinin gelitirilmesi de önem taıyan unsurlardır (Bozkurt, 2009). çinde bulunduumuz yüzyılda, bu eitim-öretim anlayıı iledüünen, yaratıcı fikirler ortaya koyan, problem çözme becerisigelimi bireylerin yetitirilmesi amaçlanmaktadır(yaman vesüümlü, 2009).Bu amacın gerçekletirilebilmesi nitelikli bir dil eitimine balıdır. Çünkü dil, eitim-öretim programlarının merkezinde yer almaktadır ve birey tarafından yaam alanlarının tümünde aktif olarak kullanılmaktadır. Dil, sözlü ve yazılı olarak iletiimde kullandıımız, doduumuzda hazır bularak edinmeye baladıımız, dorudan doruya insana özgü, çok güçlü, büyülü bir düzendir; düünme ve düünüleni aktarma dizgesidir (Aksan, 1999). Dil, insanlar arasında anlamayı salayan bir araç olarak tanımlanır. Ancak dil, bu ilevi yanında, bir insan yetimesine, insanın zihni bakımdan gelimesine de yardımcı olur. Çünkü insan dille düünür ve dil aracılııyla hisseder. Dile insan açısından bakınca, insanın dünyadaki yerini ve deerini belirleyen odur(akta ve Gündüz, 2004; Aksan, 2007).Kii, kendi iç dünyasıyla dı dünya arasında dil aracılııyla balantı kurar. Kiinin kendini çevreleyen dı dünya ile kurduu iletiim, dili kullanabilme yetisiyle doru orantılıdır (Aydın, 2009). Dilin en önemli örenme ve beceri alanlarından birisi olan okuma; eitimöretimin de en temel örenme ve beceri alanlarından birini oluturmaktadır ve günümüz eitim-öretim anlayıının temelini tekil etmektedir.okuma kavramını birçok ekilde tanımlamak mümkündür. Okuma, bir yazıyı görüp izleyerek anlamı kavramanın yanı sıra, okuyucu ve yazar arasında uygun bir ortamda gerçekleen bir görü alıveriidir (Akyol, 2009; Demirel, 2010). Okuma; görme, dikkat, odaklanma, algılama, hatırlama, anlamlandırma, sentezleme, çözümleme, yorumlama ve seslendirme gibi farklı bileenlerden oluan karmaık, duyusal ve zihinsel bir etkinlik olarak tanımlanabilir (Karatay, 2010). Okumanın bir alıkanlıa dönümesi ve bireylerin yaam boyu bu alıkanlıı devam ettirebilmeleri günümüz eitim-öretiminin temel amaçlarından birisidir. Yine okuma alıkanlıının, günümüzde toplumların gelimilikleriyle dorudan ilgili olduu düünülmektedir. Okuma eyleminin bireyin yaamının bir parçası hâline gelmesi, okumanın bir alıkanlıa dönümesi demektir. Çünkü okuma alıkanlıının özünde sürdürülebilirlik yaklaımı bulunmaktadır (Odaba at al., 2008). Eitim-öretim sisteminin ve örenme sürecinin temelini oluturan okuma, alıkanlıa dönütüündeistenen amaca ulaılabilir. Bilginin hayatın her döneminde gerekli ve kaçınılmaz olması, okumanın alıkanlıa dönümesini zorunlu kılmaktadır. Okumanın bir alıkanlık haline gelmesi, onun bir ihtiyaç olarak hissedilmesine balıdır (lköretim Örencileri Kitap Okuma Alıkanlıkları, 2010; Özbay, 2006)

3 Yine okuma alıkanlıının belirlenmesinde; okuyucunun ne tür yayınlar okuduu, ne sıklıkla okuduu, hangi türleri ne oranda okuduu, en çok hangi zamanlarda okumayı tercih ettii, bir seferde aralıksız ne kadar süreyle okuduu, hangi zamanlarda neleri okumaktan holandıı, okuduu kitapları hangi yolla elde ettii gibi faktörler dikkate alınır (Okuma Becerileri Dersi Programı Öretim Programı, 2012). Okuma örenme alanı ve becerisi ile ilgili birçok aratırma yapılmı ve yapılan aratırmalarda, okuma becerisi eitiminin Türkçe dersinden ayrı bir ders saatinde gerçekletirilmesi gerektii ileri sürülmütür (Yaman ve Süümlü, 2010). Milli eitim Bakanlıı eitim-öretim yılından itibaren ortaokul ve imam hatip ortaokullarında seçmeli ders olarak, okuma becerisi eitimine yönelik okuma becerilerinin gelitirilmesini amaçlayan Okuma Becerileri Dersi açmıtır. Bu durum, okuma becerisi eitiminin önemini ortaya koymaktadır. Okuma ile teknolojinin geliimi arasında dorudan bir iliki bulunmaktadır. Teknolojinin geliimiyle birlikte insanların yaamında birçok deiiklik meydana gelmi ve bu deiiklikler genelde eitim-öretimi, özelde de okuma eitimini etkilemitir. Özellikle iletiim teknolojilerinin getirisi olan medya kavramı, okumanın geleneksel temellerini sarsmı ve okumaya birçok farklı boyut katmıtır. Kâıt üzerindeki harfleri çözümlemeye dayanan okuryazar görüntüsünün karısında, anlamlandırmaya dayalı okuryazarlık görüntüsü her geçen gün yeni terimlerle birleerek (medya okuryazarlıı, görsel okuryazarlık vb.) anlam sahasını geniletmektedir (Kurudayıolu ve Tüzel, 2010). Balangıçta bir kitle iletiim olgusu olarak ortaya çıkan medya, zaman içinde hızlı bir deiim ve dönüüm geçirerek, toplumdaki en büyük güçlerden biri haline gelmitir. Medyanınkültür ürünlerinin üretilmesi bakımından olduu kadar, kültürün halka yayılması, öretilmesi ve böylece yaatılması açısından da oldukça önemli ilevlere sahip olduu vurgulanmıtır (Arslan, 2005). Günümüzde internet, televizyon, gazete, dergi, sinema gibi medya araçları, çocuklar üzerinde önemli etkiler bırakabilmektedir. Bireylerin bebeklik dönemlerinde televizyon ile tanıtıkları düünüldüünde, medyanın bireyi doumundan ölümüne kadar etkisi altına aldıını söylemek mümkündür. Bu durumda, bir bireyin her eyden önce iyi bir okur ve onun da ötesinde iyi bir medya okuryazarı olması gerekmektedir. Medya okuryazarlıı kavramı, ülkemizde son on yıl içindekonuulmaya balasa da ABD, ngiltere, Kanada, Avustralya gibi ülkelerde 1950 li yıllardan beri formal eitim içerisinde çeitli adlarla ve biçimlerle (seçmeli, zorunlu, müstakil, ilikilendirilmi vb.) yer almaktadır (Tüzel, 2012). Medya okuryazarlıı, çeitli biçimlerdeki iletilere ulama, onları analiz etme, deerlendirme ve üretme yeteneiolarak tanımlanabilir (Aufderheide ve Firestone, 1993). Medya okuryazarlıı, kullanıcının medyayı tükettiinde, ürettiinde, kefettiinde ve düzenlediinde kullandıı tüm bilgi, teknik, sosyal ve psiko-sosyal yetileri eklinde tanımlanmaktadır (Belçika-Fransız Topluluu Medya Okuryazarlıı Yüksek Konseyi, 2011). Medya okuryazarlıı, medyaya maruz kalma ve karılaılan mesajların anlamının yorumlanması olarak da tanımlanmaktadır (Potter, 2005).Medya okuryazarlıının gelecei, okullarda medya okuryazarlıını yaymak için temel, hatta öncelikli ortak olarak sınıftaki öretmenlerle eitsel çalıma yapmayı gerektiren uzun dönemli, youn ve entelektüel bir geliime balıdır (Hobbs, 1998). Okuma eitiminin birçok yönü olmakla birlikte özellikle televizyon, internet, gazete, dergi, sinema gibi araçlarla ilgili boyutu üzerine birçok aratırma yapılmıtır.bu aratırmalarda, kitle iletiim araçları olarak adlandırılan medya araçlarının yaygın olmadıı dönemlerde, bireyin sosyal, kültürel ve psikolojik geliiminde aile, çevre ve eitim kurumları merkezi bir yerde durduu ve medya araçlarının yaygınlaması ile birlikte özellikle televizyonun, çocuun sosyalizasyonunda önemli bir yer edindii, çocukların pek çok eyi televizyondan örenerek davranı hâline getirir oldukları ileri sürülmütür. Yine deneysel örenme teorisine göretelevizyonda birinin hareketlerini izleyen, onu model alarak kiiliini, bilgisini, isteklerini ve deerlerini deitirebilmektedir (Adak, 2004; Rigel, 1996)

4 Medya araçları kapsamında yer alan sinemanın insanlar üzerindeki etkileri de son yıllarda ülkemizde daha da youn bir ekilde tartıılmaya balanmı ve sinema ile ilgili yayınlanan haberler, tanıtımlar ve reklamlar da artmıtır. Balangıçta çok yaygın olmayan sinema sanatı, insanların geneline seslenen popüler bir iletim aracına dönümü ve böylece büyük bir film endüstrisi ortaya çıkmıtır. Sinema yönlendirerek, yansıtarak duygu ve düünceleri boyutlandırıp zenginletirerek toplumun bakı açısına katkıda bulunmakta, ayrıca üzerinde çok az bilinen konular hakkında da ortak bir görüün olumasına yardım etmektedir (Güçhan, 1992). Bir sanat dalı olarak sinema, kuskusuz ki, en güçlü balarını edebiyat ile -özellikle de romanlarla-kurmutur. 19. yüzyıl sonrasında seçkin ve popüler olmak üzere iki yolda ilerleyenbu edebiyat türü içerisinde popüler romanlar, film endüstrisi için kaçınılmaz birerkaynak olmulardır (Sivas, 2005).Sinema ve edebiyat, iletiim araçları olarak toplumda haber ve bilgi salama, toplumsallatırma,güdüleme, tartıma ortamı yaratma, eitim, elendirme, bütünletirme, kültürün gelimesine katkı ilevlerini, birbirinden baımsız olarak görürler. Edebiyatuyarlamaları yoluyla edebiyatın içerdii konu ve kültürel deer, sinema vetelevizyon aracılıı ile geni bir seyirci kitlesine iletilme imkânınakavuur (Uurlu, 1992). Günümüzde örencilerin okuma eilimlerinin belirlenmesine birçok deiken etki etmekle birlikte, bu deikenlerin de etkilendii en temel deikenin medya araçları (televizyon, gazete, dergi, sinema vb.) olduu gerçei bilinmektedir. Bu çalıma ile edebiyatsinema ilikisi balamında, öykü ve romanlardan uyarlanan sinema filmlerinin; ortaokul, lise ve üniversite örencilerinin okuma eilimleri üzerindeki etkisini belirlemek amaçlanmıtır. Sinema-Edebiyat likisi Sinema kendinden önce yaygınlık kazanan resim, heykel, müzik, tiyatro, mimarlık ve edebiyat gibi çeitli sanat dallarına dayalı fakat teknik beceri gerektiren bir sanat dalıdır (Ana Britannica, 1992). Sinema, dier sanat dallarından biçimsel farklılıklar ile ayrılsa da içerii yönü ile onlardan baımsız deildir. Çünkü sinemanın en önemli malzemesi,konu balamında ortaya konan senaryodur ve senaryo, farklı sanat dallarından beslenmektedir. Sinema ilk zamanlardan itibaren, düünce ve olayları daha eski anlatı sanat dallarından özellikle de roman ve tiyatrodan karılamaktadır. Sinemanın geçmiine göz attıımızda karımıza çıkan en ilgi çekici unsur, sinemanın edebiyat ve tiyatro dallarının mirasçısı olmasıdır ((Katz, 1979; Bazin, 1993). 19. yüzyıl ortalarında, günümüzdeki anlamıyla sanat alanları kabul görmü, resim, müzik, heykel, mimari, edebiyat ve tiyatronun yanında sinema 7. sanat olarak yerini almıtır. Dier altı sanatı içinde barındıran sinema bir öykü anlatımıdır ve bu nedenle romanla sıkı bir baı vardır. Sinema dilinin kurallarının belirlenmesinden, sinemanın yava yava bir sanayi dalına dönümesinden sonra da, sinemacılar edebiyat uyarlamaları yapmayı sürdürmü ve bu uygulama günümüze dek varlıını korumutur. Sinema daha ilk yıllarından itibaren konu kaynaı olarak edebiyat eserlerinden yararlanmıtır. Türk sineması için de roman önemli bir konu kaynaı olmutur (Eyigün, 2006). Her ne kadar sinema bir sanat dalı olarak ortaya çıksa da son yüzyılda o kadar yaygınlamı ve etki alanını geniletmitir ki, ortaya büyük bir endüstri de çıkmıtır. Bu bakımdan sinema, sanat dalı ve endüstri arasında çözümlenememi büyük bir denklem olarak durmaktadır. Hatta sinemanın son yüzyılda en etkili sanat dalı olup olmadıı tartımaları yapılmaktadır (NoweelSmith, 1996). Sinema ortaya çıktıı andan itibaren dier sanat dallarından, özellikle edebiyattan etkilenmitir. Gerek dünya sinemasında gerekse Türk sinemasında birçok roman, öykü ve tiyatro yapıtı sinemaya uyarlanmıtır. Edebiyat-sinema ilikisinde sinema, daha çok, senaryo sıkıntısını edebiyattan beslenerek gidermeye çalımıtır. Dostoyevski, Flaubert, Hemingway, Melville, Nabokov, Proust, Stendhal ve Tolstoy gibi birçok ünlü yazarın romanları beyaz perdeye aktarılmıtır. Türk sineması da aynı eilimi göstermi ve Halide EdibAdıvar dan Peride Celâl e, Hüseyin Rahmi Gürpınar dan Reat Nuri Güntekin e,yaar Kemal den Fakir Baykurt a birçok yazarın yapıtları filme çekilmitir (Tutumlu, 2002)

5 Roman ve sinemanın arasında, yaklaık üç yüzyıllık bir zaman farkı vardır. Aradaki zaman farkını, sinema lehine kullanmıtır. Özellikle ilk zamanlarında edebiyatın biriktirdiklerini kendi dilini gelitirmek için kullanmı, daha sonraları sinemanın da zenginlemeye balamasıyla birbirlerini etkilemilerdir. Uyarlanan bir sinema eserinin uyarlandıı kitabın satıını artırması bunlardan biridir (Sayın, 2005). Uyarlama, bir sanat dalının ürününü baka bir sanat dalının ürünü olarak yeniden kurma, yaratma anlamına gelmektedir. Kapsamı edebiyat ve sinemaya daralttıımızda; uyarlama, edebiyat ve film arasındaki karılıklı alıverite bir romanın, oyunun, kısa hikâyenin, çizgi romanın veya dier edebi kaynaın filme aktarılmasını tanımlayan en yaygın uygulamadır. Baka bir deyile kâıda dökülmü edebi metnin film türüne dönütürülmesidir (Desmond ve Hawkes, 2005; Erus, 2005). Edebiyat ve sinemanın anlatı sanatları olup, anlatı yapılarının benzer oluu, edebiyata nazaran geliimini geç tamamlayan sinemanın, edebiyatın zengin daarcıını kullanmasını ihtiyaç haline getirmitir. Bu iki iletiim aracı da kültürün gelimesine katkıda bulunurken; insanları bilgilendirir, elendirir, olup bitenden haberdar eder, onların estetik zevkine hitap eder, bakı açılarını gelitirir ve zamanla onları tartımaya sevk eder. Uyarlama filmler hem okurlar ve izleyiciler arasında hem de sinema ve edebiyat çevrelerinde her zaman tartımalara yol açmıtır. Üretilen bu filmlerin deerlendirilmesi daha çok kaynak alınan edebi metin ile üretilmi olan uyarlama filmin karılatırılması üzerine yapılmıtır (Cansız, 2011; Kale, 2010). Uyarlamalar; ilk zamanlarda öykü-romandan sinemaya eklinde deil, sinema öncesinde öykü-romandan tiyatroya eklinde gerçeklemitir. Ülkemizde de Tanzimat dönemi edebiyatından balayarak pek çok roman tiyatroya aktarılmıtır. Bu uyarlama ilemi bazen romancının kendisi tarafından yapılırken bazen de baka bir yazar tarafından gerçekletirilmitir (Özdemir, 2010). Daha sonraki dönemlerde sinemanın ortaya çıkarak giderek yaygınlaması ile romanların çounluu sinemaya uyarlanmıtır. Sinema, en güçlü baını romanla kurmutur. Özellikle sinemanın endüstrileme sürecinde popüler edebiyattan sıkça yararlandıı bilinmektedir (Sivas, 2005). Sinema, dier sanatlarla, bu sanatların yapısının badaabildii ölçüde iliki kurabilmitir. Bu durumda, sinemanın en çok romanla iliki kurması yadırganmamalıdır. Roman ve sinema arasındaki iliki, daha sinemanın ilk günlerinde dikkat çekecek ölçüdedir (Çetin, 1999).Sinema çeitli sanat dallarıyla iletiim içerisinde olan ve iletiim içerisinde bulunduu alanlardansürekli beslenen bir sanattır. Bu sanat dalları arasında edebiyat öne çıkar. Zira birisadece kelimeleri kullanmakta, dieriyse görüntü ve sesi e zamanlı sunmaktadır.bambaka ortamları kullanan iki sanat dalının birbiriyle alıveriini içeren edebiuyarlamalar gerek izleyicinin, gerek akademisyen ve eletirmen çevrelerin ilgisini çekmitir/çekmektedir (yigün, 2009). Günümüzde uyarlamalarher yerde; televizyonda, sinemada, sahnede, internette, romanlarda, çizgi romanlarda (Hutcheon, 2006). Bu durumda, bu tür eserler sinemaya uyarlandıında sinema, zaten var olan bir okuyucu potansiyelinden faydalanmı olmaktadır. En çok satan kitap veya en çok okunan yazarın bir eserinin uyarlaması yapıldıında kesin olmasa bile seyirci açısından bir tahmin yürütmek ve ticari baarı salamak mümkün görünmektedir (Sivas, 2005). Sinemanın teknik ve ekilsel özellikleri bir kenara bırakıldıında, en önemli unsur, filme aktarılacak konu olmaktadır. Özgün bir konu tasarlamanın yanı sıra, roman, öykü ya da oyun gibi, okumak amacıyla yaratılmı yapıtlardan da yararlanılabildii bilinen bir gerçektir. te film yapımında kullanılmak üzere, yazınsal yapıtların senaryo biçimine getirilmesine uyarlama denilebilir. Filme uyarlanan yazınsal türün genellikle roman olduu bilinen bir gerçektir (Bolat, 2007). Sinemanın anlatı potansiyeli, en güçlü baını resim hatta tiyatroyla deil romanla kurmutur. Sinema ve roman birçok olanaklara sahiptir. Bu olanaklarını kullanarak her ikisi de uzun ayrıntılı öyküler anlatırlar (Monaco, 2001). Her ikisi de geni kitlelere hitap eden birer kitle sanatı olan roman ile sinemaya toplumbilim ve ruhbilim açısından bakıldıında da ortak

6 yönleri olduu görülür. Gerek sinema izleyicisi gerekse roman okuru, gördükleri ve okudukları eylerin etkisi altında kalmak, kahramanlarıyla yakınlık, hatta özdelik kurmak için karı konulmaz bir eilim duyarlar (Hamilton, 2002). Edebiyat ve sinema arasındaki iliki, insanların okuma yönelimlerini de etkilemektedir. Sinemaya uyarlanmı bir kitabın filmini izleyen bir kii, o filmin kitabını da okuma ihtiyacı hissedebilmekte ya da okumu olduu kitap sinemaya uyarlandıında kitabın filmini izleme ihtiyacı hissedebilmektedir. Yine sinemaya uyarlanan kitapların yazarlarına ilgi artmakta ve yazarın dier kitaplarına da yönelim olmaktadır. Beyaz perdede can bulan romanlar ve karakterler, bu ekilde daha geni kitlelere ulamılar, hem sinemanın hem de edebiyatın unutulmazları arasında bulunan eserler de sinema ve edebiyat tarihinde yerlerini almılardır (Vatan Kitap, 2013). Sinemanın popüler kültür unsuru bir sanat aracı haline gelmesi ve en fazla edebiyattan yani romanlardan beslenmesi, sinemanın; insanların okumaya yönelik eilimlerini etkileyebilmesine olanak vermektedir. Günümüzde sinema, özellikle örenciler üzerinde, onların okuma eilimlerinde belirleyici bir rol oynamaktadır. AMAÇ VE YÖNTEM Bu bölümde aratırmanın amacı, evren ve örneklemi, veri toplama araçları ve verilerin analizi yer almaktadır. Aratırmanın Amacı Günümüzde örencilerin okuma eilimlerinin belirlenmesine birçok deiken etki etmekle birlikte, bu deikenlerin de etkilendii en temel deikenin medya araçları (televizyon, gazete, dergi, sinema vb.) olduu gerçei bilinmektedir. Bu çalıma ile edebiyatsinema ilikisi balamında, öykü ve romanlardan uyarlanan sinema filmlerinin; ortaokul, lise ve üniversite örencilerinin okuma eilimleri üzerindeki etkisini belirlemek amaçlanmıtır. Evren ve Örneklem Aratırmanın evrenini, eitim-öretim yılında; ortaokul, lise ve üniversitedeörenim gören örencileroluturmaktadır.aratırmanın örneklemini, Türkiye nin çeitli illerinden (Afyon, Artvin, Aydın, Bingöl, Giresun, stanbul, Kayseri, Kütahya, Kahramanmara, Ordu, Rize, Sakarya, Siirt, Van, Aksaray, Bartın, Osmaniye) oransız eleman örnekleme yöntemiyle (Karasar, 2000) seçilmi, ortaokul, lise ve üniversitede okuyan1693 örenci oluturmaktadır. Veri Toplama Araçları Aratırma, ilikisel tarama modeliyle gerçekletirilmi betimsel bir aratırmadır (Karasar, 2000). Örencilerin, edebiyat-sinema ilikisi balamında, öykü ve romanlardan uyarlanan sinema filmlerinin okuma eilimleri üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla literatür taramasına dayalı olarak aratırmacılar tarafından anket gelitirilmi, bu anketin kapsam geçerlii, alanda uzmanlamı öretim üyeleri tarafından incelenmi ve ankete son ekli verilmitir. Ankette yer alan maddelere verilen yanıtların ilenmesinde, belilikert tipi dereceleme ölçei kullanılmıtır. Anketin geneli için Cronbach deeri, 0,873 olarak bulunmutur. Verilerin Analizi Aratırmanın verileri, SPSS 15.0 paket programı ile deerlendirilmitir. Verilerin çözümlenmesinde örencilerin görüleriyle ilgili olarak çapraz tablo (Crosstab) analizi yapılmı, frekans (n) ve yüzde (%) deerleri verilmitir. BULGULAR Tablo 1: Aratırmaya Katılan Örencilerin Cinsiyete Göre Frekans ve Yüzde Daılımları Kız Erkek Toplam

7 Aratırmaya katılan örencilerin % 61 i (1032 kii) kız, % 39 u (661 kii) erkektir. Bu sonuçlar; aratırmaya katılan örencilerin cinsiyet daılımları bakımından büyük çounluunun kız olduunu göstermektedir. Ortaokul Tablo 2: Aratırmaya Katılan Örencilerin Örenim Basamaına Göre Frekans ve Yüzde Daılımları ,0 Lise ,4 Üniversite ,5 Aratırmaya katılan örencilerin % 25 i (424 kii) ortaokul, % 45,4 ü (769 kii) lise, % 29,5 i üniversite örencisidir. Bu sonuçlar; aratırmaya katılan örencilerin örenim basamakları bakımından çounluunu lise örencilerinin oluturduunu göstermektedir. Tablo 3: Aratırmaya Katılan Örencilerin Yaadıı llere Göre Frekans ve Yüzde Daılımları Afyon 74 4,4 Artvin 18 1,1 Aydın 62 3,7 Bingöl 79 4,7 Giresun 75 4,4 stanbul ,3 Kayseri 51 3,0 Kütahya 104 6,1 Kahramanmara 150 8,9 Ordu 145 8,6 Rize 50 3,0 Sakarya 48 2,8 Siirt 95 5,6 Van 42 2,5 Aksaray 109 6,4 Bartın 75 4,4 Osmaniye 138 8,2 Aratırmaya katılan örencilerin; % 4,4 ü (74 kii) Afyon da, % 1,1 i (18 kii) Artvin de, % 3,7 si (62 kii) Aydın da, % 4,7 si (79 kii) Bingöl de, % 4,4 ü (75 kii) Giresun da, % 22,3 ü (378 kii) stanbul da, % 3 ü (51 kii) Kayseri de, % 6,1 i (104 kii) Kütahya da, % 8,9 u (150 kii) Kahramanmara ta, % 8,6 sı (145 kii) Ordu da, % 3 ü (50 kii) Rize de, % 2,8 i (48 kii) Sakarya da, % 5,6 sı (95 kii) Siirt te, % 2,5 i (42 kii) Van da, % 6,4 ü (109 kii) Aksaray da, % 4,4 ü (75 kii) Bartın da, % 8,2 si (138) Osmaniye de yaamaktadır.bu sonuçlar; aratırmaya katılan örencilerin büyük çounluununstanbul da yaadıını ve dier illerde ise dengeli bir daılım bulunduunu göstermektedir. Bo Tablo 4: Aratırmaya Katılan Örencilerin Anne Durumu Frekans ve Yüzde Daılımı 21 1,2 Çalııyor ,7 Çalımıyor ,

8 Bo 21 1,2 Çalııyor ,7 Çalımıyor ,0 Aratırmaya katılan örencilerin % 1,2 si (21 kii) çeitli gerekçelerden bu soruyu cevaplamamıtır. Örencilerin % 18,7 sinin (317 kii) annesi herhangi bir ite çalııyorken % 80 inin (1355 kii) annesi herhangi bir ite çalımamaktadır. Bu sonuçlar; aratırmaya katılan örencilerin annelerinin büyük çounluunun herhangi bir ite çalımadıını göstermektedir. Bo Tablo 5: Aratırmaya Katılan Örencilerin Baba Durumu Frekans ve Yüzde Daılımı 59 3,5 Çalııyor ,4 Çalımıyor ,1 Aratırmaya katılan örencilerin; % 15,1 inin (256 kii) babası herhangi bir ite çalımıyorken % 81,4 ünün (1378 kii) babası herhangi bir ite çalımaktadır. Bu sonuçlar; aratırmaya katılan örencilerin babalarının büyük çounluunun herhangi bir ite çalıtıını göstermektedir. Yok Tablo 6: Aratırmaya Katılan Örencilerin Anne Eitim Durumu Frekans ve Yüzde Daılımı ,2 lköretim ,7 Lise ,2 Üniversite 150 8,9 Aratırmaya katılan örencilerin; % 15,2 sinin (257 kii) annesinin eitim durumu yok (okur-yazar deil), % 52,7 sinin (893 kii) annesinin eitim durumu ilköretim, % 23,2 sinin (393 kii) annesinin eitim durumu lise, % 8,9 unun (150 kii) annesinin eitim durumu üniversitedir. Bu sonuçlar; aratırmaya katılan örencilerin anne eitim durumlarının çounlukla ilköretim düzeyinde olduunu göstermektedir. Yok Tablo 7: Aratırmaya Katılan Örencilerin Baba Eitim Durumu Frekans ve Yüzde Daılımı 85 5,0 lköretim ,2 Lise ,7 Üniversite ,8 Aratırmaya katılan örencilerin; % 5 inin (85 kii) baba eitim durumu yok (okuryazar deil), % 44,2 sinin (754 kii) baba eitim durumu ilköretim, % 29,7 sinin (502 kii) baba eitim durumu lise, % 20,8 inin (352 kii) baba eitim durumu üniversitedir. Bu sonuçlar; aratırmaya katılan örencilerin çounluunun baba eitim durumlarının ilköretim düzeyinde

9 olduunu ve babaların lise ve üniversite düzeylerinin annelere göre daha yüksek olduunu göstermektedir. Hiç Tablo 8: Aratırmaya Katılan Örencilerin Bir Günde Kitap Okumaya Ayırdıı Süre/Saat Frekans ve Yüzde Daılımı , , , , ,1 Aratırmaya katılan örencilerin; % 15,7 si (265 kii) bir günde hiç kitap okumuyor, % 49,4 ü (837 kii) bir günde 0-1 saat kitap okuyor, % 25,3 ü (428 kii) bir günde 1-2 saat kitap okuyor, % 7,6 sı (128 kii) bir günde 2-4 saat kitap okuyor, % 2,1 i (35 kii) bir günde 4 ve daha fazla saat kitap okuyor. Bu sonuçlar; aratırmaya katılan örencilerin çounluununbir günde 0-1 saat kadar kitap okumaya zaman ayırdıını göstermektedir. Tablo 9: Aratırmaya Katılan Örencilerin Bir Ayda zledii Film Sayısı Frekans ve Yüzde Daılımı Hiç 112 6, , , ,9 Aratırmaya katılan örencilerin; % 6,6 sı (112 kii) bir ayda hiç film izlemiyor, % 46,4 ü (785 kii) bir ayda 1-3 adet film izliyor, % 24,1 i (408 kii) bir ayda 4-5 adet film izliyor, % 22,9 u (388 kii) bir ayda 6 ve daha fazla adet film izliyor. Bu sonuçlar; aratırmaya katılan örencilerin çounluunun, bir ayda 1-3 adet film izlediini göstermektedir. Tablo 10: Aratırmaya Katılan Örencilerin Anne Durumuna Göre Bir Günde Kitap Okumaya Ayırdıkları Süre/Saat (Crosstabulation) Anne Durumu Bo Hiç Toplam Çalııyor Çalımıyor Toplam Aratırmaya katılan, anne i durumuna cevap vermeyen örencilerden 7 örenci, bir günde hiç kitap okumazken, 10 örenci bir günde 0-1 saat, 3 örenci bir günde 1-2 saat, 1 örenci bir günde 2-4 saat kitap okumaktadır. 4 saat ve üzeri kitap okuyan örenci bulunmamaktadır. Aratırmaya katılan annesi çalımayan örencilerden 209 örenci bir günde hiç kitap okumazken, 678 örenci bir günde 0-1 saat, 339 örenci bir günde 1-2 saat, 106 örenci bir günde 2-4 saat, 23 örenci bir günde 4 ve üzeri saat kitap okumaktadır. Aratırmaya katılan örencilerden annesi çalımayan örencilerin, annesi çalıan örencilere göre daha az kitap okuduu görülmektedir. Bir günde kitap okuma süresine bakıldıında, örencilerin çounluunun 0-1 saat kadar kitap okudukları görülmektedir.aratırmaya katılan annesi çalıan örencilerden 49 örenci bir günde hiç kitap okumazken, 149 örenci bir günde 0-1 saat, 86 örenci bir günde 1-2 saat, 21 örenci bir günde 2-4 saat, 12 örenci bir günde 4 ve üzeri saat kitap okumaktadır. Bu örencilerin çounluunun günde 0-1 saat kitap okudukları görülmektedir. Bir günde kitap okuma süresine bakıldıında, örencilerin çounluunun

10 saat kadar kitap okudukları görülmektedir. Bu sonuçlar; aratırmaya katılan örencilerin çounluunun anne i durumuna göre bir günde kitap okumaya ayırdıı sürenin genellikle 0-1 saat olduunu göstermektedir. Aratırmaya katılan örencilerden annesi çalıanların örencilerin, annesi çalımayan örencilere göre daha fazla kitap okuduu görülmektedir. Tablo 11: Aratırmaya Katılan Örencilerin Anne Durumuna Göre Bir Ayda zledii Film Sayısı (Crosstabulation) Anne Durumu Bo Hiç Toplam Çalııyor Çalımıyor Toplam Aratırmaya katılan anne i durumuna cevap vermeyen örencilerden 2 örenci bir ayda hiç film izlemezken, 9 örenci bir ayda 1-3 adet film, 4 örenci bir ayda 4-5 adet film, örenci bir ayda 6 ve üzeri adet film izlemektedir. Bu örencilerin çounluunun ayda 1-3 adet film izledikleri görülmektedir.aratırmaya katılan annesi çalımayan örencilerden 87 örenci bir ayda hiç film izlemezken, 636 örenci bir ayda 1-3 adet film, 330 örenci bir ayda 4-5 adet film, 302 örenci bir ayda 6 ve üzeri adet film izlemektedir. Bu örencilerin çounluunun ayda 1-3 adet film izledikleri görülmektedir.aratırmaya katılan annesi çalıan örencilerden 23 örenci bir ayda hiç film izlemezken, 140 örenci bir ayda 1-3 adet film, 74 örenci bir ayda 4-5 adet film, 80 örenci bir ayda 6 ve üzeri adet film izlemektedir. Bu örencilerin çounluunun ayda 1-3 adet film izledikleri görülmektedir. Bu sonuçlar; aratırmaya katılan örencilerin çounluunun anne i durumuna göre bir ayda izledikleri film sayısının genellikle 1-3 adet olduunu göstermektedir. Annesi çalımayan örencilerin annesi çalıan örencilere göre daha fazla film izledii görülmektedir. Tablo 12: Aratırmaya Katılan Örencilerin Kitaptan Uyarlanmı Filmlerle lgili Frekans Deerleri FLM Okuma/zleme Durumu f % Hiçbiri ,3 Yüzüklerin Efendisi Harry Potter Alaca Karanlık 1984 AnnaKaranina Pi nin Yaamı Kitap 67 4 Film ,4 Kitap ve Film 107 6,3 Hiçbiri ,2 Kitap 87 5,1 Film ,2 Kitap ve Film ,5 Hiçbiri ,7 Kitap 89 5,3 Film Kitap ve Film Hiçbiri Kitap 113 6,7 Film 107 6,3 Kitap ve Film 17 1 Hiçbiri ,5 Kitap 138 8,2 Film 123 7,3 Kitap ve Film 19 1,1 Hiçbiri Kitap 53 3,1 Film ,8 Kitap ve Film 18 1,

11 Da Vinci ifresi Drakula Dövü Kulübü ForrestGump Narnia Günlükleri Saftirik Greg in Günlüü Charlie nin Çikolata Fabrikası Talihsiz Serüvenler Zinciri Çizmeli Kedi Peter Pan Hababam Sınıfı Kadının Adı Yok Ereti Gelin Mutluluk Uçurtmayı Vurmasınlar Hiçbiri ,1 Kitap ,2 Film ,7 Kitap ve Film 85 5 Hiçbiri ,7 Kitap 61 3,6 Film ,6 Kitap ve Film 19 1,1 Hiçbiri ,9 Kitap 26 1,5 Film ,7 Kitap ve Film 15 0,9 Hiçbiri ,9 Kitap 28 1,7 Film ,8 Kitap ve Film 12 0,7 Hiçbiri ,1 Kitap 64 3,8 Film ,4 Kitap ve Film 46 2,7 Hiçbiri ,6 Kitap 109 6,4 Film 83 4,9 Kitap ve Film 51 3 Hiçbiri ,3 Kitap 59 3,5 Film ,2 Kitap ve Film 68 4 Hiçbiri ,9 Kitap 40 2,4 Film 130 7,7 Kitap ve Film 18 1,1 Hiçbiri ,4 Kitap ,9 Film ,2 Kitap ve Film ,6 Hiçbiri ,9 Kitap ,4 Film ,2 Kitap ve Film ,5 Hiçbiri ,6 Kitap 56 3,3 Film Kitap ve Film 121 7,1 Hiçbiri ,9 Kitap 27 1,6 Film 87 5,1 Kitap ve Film 7 0,4 Hiçbiri ,5 Kitap 28 1,7 Film ,5 Kitap ve Film 7 0,4 Hiçbiri ,5 Kitap 57 3,4 Film 165 9,7 Kitap ve Film 23 1,4 Hiçbiri ,8 Kitap 59 3,

12 Uzun Hikâye Gulyabani Cingöz Recai 72. Kou Film ,6 Kitap ve Film 19 1,1 Hiçbiri ,6 Kitap Film Kitap ve Film 75 4,4 Hiçbiri Kitap 39 2,3 Film Kitap ve Film 29 1,7 Hiçbiri ,5 Kitap 80 4,7 Film 97 5,7 Kitap ve Film 17 1 Hiçbiri ,3 Kitap 111 6,6 Film ,6 Kitap ve Film 43 2,5 Aratırmaya katılan örencilerin kitaptan uyarlanmı filmleri izlemesonuçlara u ekildedir: En çok okunanlar kitaplar: Peter Pan (396), Çizmeli Kedi (370), Da Vinci ifresi (190), AnnaKaranina (138) ve 72. Kou (111) En çok izlenenler filmler: Hababam Sınıfı (1337), Yüzüklerin Efendisi (820), Alacakaranlık (813), Charlie nin Çikolata Fabrikası (630) ve Gülyabani (610) En çok hem okunan hem izlenenler: Alacakaranlık (288), Çizmeli Kedi (230), Peter Pan (228), Harry Potter (211) ve Hababam Sınıfı (121) Yok Tablo 13: Kitaptan Uyarlama Filmlerin Toplam Frekans ve Yüzde Deerleri ,5% Kitap ,7% Sinema ,6% Kitap ve sinema ,2% Toplam ,0% Aratırmaya katılan örencilerden filmi de izlemedim kitabı da okumadım bölümünün toplam iaretlenme sayısı dir ve toplam cevapların % 67,5 ini oluturmaktadır. Örencilerin sadece kitabı okudum bölümünü iaretleme sayısı 2685 tir ve toplam cevapların % 5,7 sini oluturmaktadır. Örencilerin sadece filmi izledim bölümünü iaretleme sayısı dur ve toplam cevapların % 22,6 sını oluturmaktadır. Örencilerin hem kitabı okudum hem de filmi izledim bölümünü iaretleme sayısı 1982 dir ve toplam cevapların % 4,2 sini oluturmaktadır. En fazla iaretlenme sayısı ve yüzdelik dilim filmi de izlemedim kitabı da okumadım bölümüne aittir. kincisi ise iaretleme ve % 22,6 lık yüzdelik dilim ile sadece kitabı okudum bölümüne aittir. Bu sonuçlar; aratırmaya katılan örencilerin çounluunun filmi izlemeyi kitabını okumaya tercih ettiini göstermektedir. Tablo 14: Aratırmaya Katılan Örencilerin Uzun süre kitap okumak yerine kısa sürede uyarlama filmi izlerim. Maddesine Verdikleri Cevapların Daılımları ,0 Katılmıyorum ,6 Kısmen Katılıyorum ,

13 Katılıyorum ,2 Kesinlikle Katılıyorum ,5 Uzun süre kitap okumak yerine kısa sürede uyarlama filmi izlerim. ifadesine aratırmaya katılan örencilerin % 19 u (322 kii) kesinlikle katılmıyorum, % 22,6 sı (383 kii) katılmıyorum, % 28,7 si (486 kii) kısmen katılıyorum, % 17,2 si (291 kii) kii katılıyorum ve % 12,5 i (211 kii) kesinlikle katılıyorum cevabını vermitir. Bu sonuçlar; örencilerin genelinin uzun süre kitabı okumak yerine kısa sürede filmini izlemeyi tercih ettiklerini göstermektedir. Bu durumda, okumanın örencilerden tarafından zaman alıcı bir ura olarak algılanması ya da sinemadaki ses ve görüntünün okumaya tercih edilmede etkili olduu söylenebilir. Tablo 15: Aratırmaya Katılan Örencilerin Kitap seçimimde sinemaya uyarlanmı kitapların etkisi vardır. Maddesine Verdikleri Cevapların Daılımları ,1 Katılmıyorum ,3 Kısmen Katılıyorum ,8 Katılıyorum ,8 Kesinlikle Katılıyorum 153 9,0 Kitap seçimimde sinemaya uyarlanmı kitapların etkisi vardır. ifadesine aratırmaya katılan örencilerin % 18,1 i (306 kii) kesinlikle katılmıyorum, % 22,3 ü (378 kii) katılmıyorum, % 29,8 i (504 kii) kısmen katılıyorum, % 20,8 i (352 kii) kii katılıyorum ve % 9 u (153 kii) kesinlikle katılıyorum cevabını vermitir. Bu sonuçlar; örencilerin genelinin kitap seçiminde sinemaya uyarlanmı kitapların etkisinin olduunu göstermektedir. Tablo 16: Aratırmaya Katılan Örencilerin Özellikle sinemaya uyarlanmı kitapları okurum. Maddesine Verdikleri Cevapların Daılımları ,9 Katılmıyorum ,4 Kısmen Katılıyorum ,7 Katılıyorum ,4 Kesinlikle Katılıyorum 130 7,7 Özellikle sinemaya uyarlanmı kitapları okurum. ifadesine aratırmaya katılan örencilerin % 22,9 u (387 kii) kesinlikle katılmıyorum, % 31,4 ü (531 kii) katılmıyorum, % 24,7 si (418 kii) kısmen katılıyorum, % 13,4 ü (227 kii) kii katılıyorum ve % 7,7 si (130 kii) kesinlikle katılıyorum cevabını vermitir. Bu sonuçlar; örencilerinözellikle sinemaya uyarlanmı kitapları okumadıını göstermekle birlikte, okuma üzerinde uyarlanmı kitapların etkisinin de payının büyük olduu görülmektedir. Tablo 17: Aratırmaya Katılan Örencilerin Önce filmi izler sonra uyarlandıı kitabı okurum. Maddesine Verdikleri Cevapların Daılımları ,1 Katılmıyorum ,8 Kısmen Katılıyorum ,7 Katılıyorum ,9 Kesinlikle Katılıyorum 110 6,

14 408 24,1 Katılmıyorum ,8 Kısmen Katılıyorum ,7 Katılıyorum ,9 Kesinlikle Katılıyorum 110 6,5 Önce filmi izler sonra uyarlandıı kitabı okurum. ifadesine aratırmaya katılan örencilerin % 24,1 i (405 kii) kesinlikle katılmıyorum, % 32,8 i (555 kii) katılmıyorum, % 24,7 si (418 kii) kısmen katılıyorum, % 11,9 u (202 kii) kii katılıyorum ve % 6,5 i (110 kii) kesinlikle katılıyorum cevabını vermitir. Bu sonuçlar; örencilerin çounluunun önce filmi izleyip sonra uyarlandıı kitabı okumadıını göstermektedir. Örencilerin okumalarının üzerinde önce filmi izlemenin büyük bir etkisinin olmadıı görülmektedir.örenciler, filmi izlerlerse kitabı okumuyorlar ya da önce kitabı okuyorlar ki, Tablo 18 önce kitabı okumayı dorulamaktadır. Tablo 19 da film izlenirse kitabın okunmadıı dorulanmaktadır. Tablo 18: Aratırmaya Katılan Örencilerin Önce kitabı okur sonra uyarlanmı filmini izlerim. Maddesine Verdikleri Cevapların Daılımları ,9 Katılmıyorum ,6 Kısmen Katılıyorum ,3 Katılıyorum ,4 Kesinlikle Katılıyorum ,8 Önce kitabı okur sonra uyarlanmı filmini izlerim. ifadesine aratırmaya katılan örencilerin % 19,9 u (337 kii) kesinlikle katılmıyorum, % 21,6 sı (366 kii) katılmıyorum, % 32,3 ü (546 kii) kısmen katılıyorum, % 15,4 ü (261 kii) kii katılıyorum ve % 10,8 i (183 kii) kesinlikle katılıyorum cevabını vermitir. Bu sonuçlar; örencilerin kitabı filminden önce okumaya eilimli olduklarını göstermektedir. Tablo 19: Aratırmaya Katılan Örencilerin Filmi izlersem uyarlandıı kitabı okumam. Maddesine Verdikleri Cevapların Daılımları ,0 Katılıyorum ,5 Kısmen Katılıyorum ,7 Katılıyorum ,1 Kesinlikle Katılıyorum ,7 Filmi izlersem uyarlandıı kitabı okumam. ifadesine aratırmaya katılan örencilerin % 22 si (373 kii) kesinlikle katılmıyorum, % 23,5 i (398 kii) katılmıyorum, % 23,7 si (402 kii) kısmen katılıyorum, % 15,1 i (255 kii) kii katılıyorum ve % 15,7 si (265 kii) kesinlikle katılıyorum cevabını vermitir. Bu sonuçlar; örencilerin yaklaık yarısının filmini izledii bir kitabı okumadıını, yine yaklaık yarısının da filmini izlese bile kitabı okuduunu göstermektedir

15 Tablo 20: Aratırmaya Katılan Örencilerin Kitabı okursam uyarlandıı filmi izlemem. Maddesine Verdikleri Cevapların Daılımları ,8 Katılmıyorum ,4 Kısmen Katılıyorum ,6 Katılmıyorum , ,6 Kitabı okursam uyarlandıı filmi izlemem. ifadesine aratırmaya katılan örencilerin % 25,8 i (437 kii) kesinlikle katılmıyorum, % 29,4 ü (498 kii) katılmıyorum, % 22,6 sı (382 kii) kısmen katılıyorum, % 12,6 sı (213 kii) kii katılıyorum ve % 9,6 sı (163 kii) kesinlikle katılıyorum cevabını vermitir. Bu sonuçlar; örencilerin okumu olduu kitabın filmini de izlediklerini göstermektedir. Örencilerin kitabı okuması, filmini izlemesine engel tekil etmemektedir. Tablo 21: Aratırmaya Katılan Örencilerin Hem kitabı okur hem de uyarlandıı filmi izlerim. Maddesine Verdikleri Cevapların Daılımları ,3 Katılıyorum ,6 Kısmen Katılıyorum ,9 Katılıyorum , ,0 Hem kitabı okur hem de uyarlandıı filmi izlerim. ifadesine aratırmaya katılan örencilerin % 14,3 ü (242 kii) kesinlikle katılmıyorum, % 19,6 sı (332 kii) katılmıyorum, % 27,9 u (473 kii) kısmen katılıyorum, % 21,1 i (358 kii) kii katılıyorum ve % 17 si (288 kii) kesinlikle katılıyorum cevabını vermitir. Bu sonuçlar; örencilerin hem kitabı okuyup hem de filmini izlediini göstermektedir. Örenciler, kitabını okusa bile kitabın filmini de izlemektedir. Tablo 22: Aratırmaya Katılan Örencilerin Filmini izlediim bir kitabın yazarını merak ederim. Maddesine Verdikleri Cevapların Daılımları ,6 Katılmıyorum ,3 Kısmen Katılıyorum ,0 Katılıyorum ,9 Kesinlikle Katılıyorum ,1 Filmini izlediim bir kitabın yazarını merak ederim. ifadesine aratırmaya katılan örencilerin % 12,6 sı (214 kii) kesinlikle katılmıyorum, % 13,3 ü (225 kii) katılmıyorum, % 23 ü (390 kii) kısmen katılıyorum, % 26,9 u (456 kii) kii katılıyorum ve % 24,1 i (408 kii) kesinlikle katılıyorum cevabını vermitir (Tablo 22). Bu sonuçlar; örencilerin filmini izledii bir kitabın yazarını merak ettiklerini göstermektedir. Kitaptan uyarlanmı bir filmi izleyen örenci, o filmin kitabının yazarını merak etmektedir

16 Tablo 23: Aratırmaya Katılan Örencilerin Filmini izlediim bir kitabın yazarının dier kitaplarını merak ederim/okurum. Maddesine Verdikleri Cevapların Daılımları ,8 Katılmıyorum ,7 Kısmen Katılıyorum ,6 Katılıyorum ,1 Kesinlikle Katılıyorum ,8 Filmini izlediim bir kitabın yazarının dier kitaplarını merak ederim/okurum. ifadesine aratırmaya katılan örencilerin % 12,8 i (217 kii) kesinlikle katılmıyorum, % 16,7 si (283 kii) katılmıyorum, % 29,6 sı (501 kii) kısmen katılıyorum, % 24,1 i (408 kii) kii katılıyorum ve % 16,8 i (284 kii) kesinlikle katılıyorum cevabını vermitir. Bu sonuçlar; örencilerin filmini izledii bir kitabın yazarının dier kitaplarını da merak edip okuduunu göstermektedir. Sinemaya uyarlanan bir kitabın yazarının dier kitapları da örenciler tarafından merak edilip okunmaktadır. Tablo 24: Aratırmaya Katılan Örencilerin zlediim bir filmin kitap uyarlaması olduunu sonradan örenirim. Maddesine Verdikleri Cevapların Daılımları ,2 Katılmıyorum ,3 Kısmen Katılıyorum ,1 Katılıyorum ,8 Kesinlikle Katılıyorum 112 6,6 zlediim bir filmin kitap uyarlaması olduunu sonradan örenirim. ifadesine aratırmaya katılan örencilerin % 16,2 si (275 kii) kesinlikle katılmıyorum, % 27,3 ü (462 kii) katılmıyorum, % 36,1 i (611 kii) kısmen katılıyorum, % 13,8 i (233 kii) kii katılıyorum ve % 6,6 sı (112 kii) kesinlikle katılıyorum cevabını vermitir. Bu sonuçlar; örencilerin çounluunun izledii bir filmin kitap uyarlaması olduunu sonradan örendiklerini göstermektedir. Örenciler, uyarlama olduunu örendii filmin kitabına, kitabın yazarına da ilgi duymaktadır. Tablo 25: Aratırmaya Katılan Örencilerin Kitap uyarlaması filmleri dier filmlere göre daha çok izlerim/severim. Maddesine Verdikleri Cevapların Daılımları ,2 Katılmıyorum ,1 Kısmen Katılıyorum ,9 Katılıyorum ,2 Kesinlikle Katılıyorum ,6 Kitap uyarlaması filmleri dier filmlere göre daha çok izlerim/severim. ifadesine aratırmaya katılan örencilerin % 16,2 si (274 kii) kesinlikle katılmıyorum, % 24,1 i (408 kii) katılmıyorum, % 23,9 u (506 kii) kısmen katılıyorum, % 18,2 si (308 kii) kii katılıyorum ve % 11,6 sı (197 kii) kesinlikle katılıyorum cevabını vermitir.bu sonuçlar; örencilerin çounluunun, kitap uyarlaması filmleri dier filmlere göre daha çok izleyip sevdiklerini göstermektedir ve tablo 16 da bu sonucu desteklemektedir

17 Tablo 26: Aratırmaya Katılan Örencilerin Bir kitabın sinema filmine uyarlanması genel olarak okumaya ilgimi artırır Maddesine Verdikleri Cevapların Daılımları ,8 Katılmıyorum ,0 Kısmen Katılıyorum ,7 Katılıyorum ,6 Kesinlikle Katılıyorum ,8 Bir kitabın sinema filmine uyarlanması genel olarak okumaya ilgimi artırır. ifadesine aratırmaya katılan örencilerin % 13,8 i (234 kii) kesinlikle katılmıyorum, % 20 si (339 kii) katılmıyorum, % 27,7 si (469 kii) kısmen katılıyorum, % 22,6 sı (383 kii) kii katılıyorum ve % 15,8 i (268 kii) kesinlikle katılıyorum cevabını vermitir.bu sonuçlar; örencilerin çounluunun,bir kitabın sinema filmine uyarlanmasının okumaya isteini artırdıını göstermektedir. Tablo 27: Aratırmaya Katılan Örencilerin Okuduum kitaplardan birinin sinema filmine uyarlanması okumaya isteimi artırır. Maddesine Verdikleri Cevapların Daılımları ,6 Katılmıyorum ,7 Kısmen Katılıyorum ,9 Katılıyorum ,7 Kesinlikle Katılıyorum ,2 Okuduum kitaplardan birinin sinema filmine uyarlanması okumaya isteimi artırır. ifadesine aratırmaya katılan örencilerin % 13,6 sı (230 kii) kesinlikle katılmıyorum, % 16,7 si (282 kii) katılmıyorum, % 26,9 u (455 kii) kısmen katılıyorum, % 21,7 si (367 kii) kii katılıyorum ve % 21,2 si (359 kii) kesinlikle katılıyorum cevabını vermitir.bu sonuçlar; örencilerin çounluunun,okudukları kitaplardan birisinin sinema filmine uyarlanmasının okumaya isteini artırdıını göstermitir. TARTIMA VESONUÇ Günümüzde insanları en fazla etkileyen, yönlendiren ve insan hayatının vazgeçilmezi olmu araçların baında medya araçları gelmektedir. Kitle iletiim araçları olarak da adlandırılan medya araçlarının faaliyet kapsamı çok genitir. Bunlardan birisi olan sinema; hem bir sanat hem de bir kitle iletiim aracıdır. Bu özellii ile yaadıımız yüzyılda, insanlara ulamanın en etkili yollarından birisi konumundadır. Sinemanın bir kitle iletiim aracı olması, edebiyatla sinema arasında temelde bir ortaklık oluturur. Bu iki iletiim aracı da kültürün gelimesine katkıda bulunurken; insanları bilgilendirir, elendirir, olup bitenden haberdar eder, onların estetik zevkine hitap eder, bakı açılarını gelitirir ve zamanla onları tartımaya sevk eder (Kale, 2010).Teknolojik geliimlere paralel olarak deiim gösteren sinema ve televizyonun da uyarlama yapılırken kullandıkları yöntemlerin de dönemsel olarak deitii görülmütür. Edebiyat ve sinema, anlatı sanatları olup, anlatı yapılarının benzer oluu, edebiyata nazaran geliimini geç tamamlayan sinemanın, edebiyatın zengin daarcıını kullanmasını ihtiyaç haline getirmitir (Cansız, 2011). Roman ve sinema yaklaık üç yüz yıllık bir arayla domu ve sinemanın sanat olmasıyla, önce romanın sinemayı daha sonra da sinemanın romanı; dolayısıyla da yazarları etkilemesiyle bu etkileim devam etmitir. Yazarlar kitlelere daha kolay ulaabilmek için sinemayla ilgilenmiler; senaryo yazarı ya da yönetmen olarak sinemaya girmilerdir. Sinemayı en çok etkileyen sanat edebiyattır. lk filmlerden itibaren sinemamız ve sonrasında

18 televizyonlar romanlardan alınan hikâyelere oldukça fazla yer vermilerdir (Öngören, 1983; Sayın, 2005). Sinema; hem beslendii ana kaynaın edebiyat olması nedeniyle hem de insanları etkileme gücüne sahip popüler bir araç olması bakımından, insanların okuma eilimleri üzerinde de etkili olabilmektedir. nsanlar, sinemaya uyarlanan kitaba ve kitabın yazarına ilgi göstermektedir. Sinemaya uyarlanan romanların yeni basımlarının yapıldıı, satılarının arttıı ve uyarlamayı izleyen ya da izlemeyen kiiler tarafından merak edilerek daha fazla okunduu bir gerçektir (Barut, 2007). Sinemanın edebiyatla kurmu olduu bu organik baın sonucunda, bir kaynak olarak beslendii kitaplardan yapılan uyarlamalar, geni halk kitlelerine, sinemanın görsel ve iitsel gücünün de etkisi ile ulamıtır. Günümüzde, örenciler üzerinde, kiisel ve sosyal bakımdan televizyon ve sinema filmlerinin birçok etkisinin olduu bilinen bir gerçektir. Sinema ve edebiyat ilikisi balamında, kitaptan uyarlama sinema filmlerinin, örencilerin okuma eilimleri üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik yapılan bu aratırmanın ortaya çıkardıı sonuçlar unlardır: 1. Örencilerin çou, filmi izlemeyi filmin uyarlandııkitabı okumaya tercih etmektedir. 2. Örencilerin çou, uzun süre kitabı okumak yerine kısa sürede kitabın filmini izlemeyi tercih etmektedir. Bu durumda, okumanın örencilerden tarafından zaman alıcı bir ura olarak algılanması ya da sinemadaki ses ve görüntünün okumaya tercih edilmede etkili olduu söylenebilir. 3. Örencilerin çounun kitap seçiminde, sinemaya uyarlanmı kitapların etkisi vardır. 4. Örencilerin çounluu, özellikle sinemaya uyarlanmı kitapları okumamakla birlikte, sinemaya uyarlanmı kitapların okuma tercihinde etkisi vardır. 5. Örencilerin çou, önce kitap uyarlaması filmi izleyip sonra filmin uyarlandıı kitabı okumamaktadır. Örencilerin uyarlanmı kitabı okumalarının üzerinde, önce filmi izlemelerinin büyük bir etkisi yoktur. Örenciler, filmi izlerlerse kitabı okumuyorlar ya da önce kitabı okuyorlar. 6. Örencilerin çou, sinemaya uyarlanmı kitabı, filminden önce okumaya eilimlidir. 7. Örencilerin yarısı, filmini izledii bir kitabı okumamakta, yarısı da kitabın filmini izlese bile o kitabı okumaktadır. 8. Örencilerin çou, okumu olduu kitabın filmini de izlemektedir. Örencilerin kitabı okuması, filmini izlemesine engel tekil etmemektedir. 9. Örencilerin çou,hem sinemaya uyarlanmı kitabı okuyup hem de kitabın filmini izlemektedir. 10. Örencilerin çou, filmini izledii bir kitabın yazarını merak etmektedir. 11. Örencilerin çou, filmini izledii bir kitabın yazarının dier kitaplarını da merak edip okumaktadır. 12. Örencilerin çou, izledii bir filmin kitap uyarlaması olduunu sonradan örenmektedir. Örenciler, uyarlama olduunu örendii filmin kitabına, kitabın yazarına da ilgi duymaktadır. 13. Örencilerin çou, kitap uyarlaması filmleri dier filmlere göre daha çok izleyip sevmektedir. 14. Bir kitabın sinema filmine uyarlanmasını, örencilerin çoununokuma isteini artırmaktadır. 15. Örencilerin çounun, okudukları kitaplardan birisinin sinema filmine uyarlanması, okuma isteini artırmaktadır. KAYNAKÇA ADAK, N. (2004). Bir Sosyalizasyon Aracı Olarak Televizyon ve iddet. Bilig, Yaz/2004, 30, AKSAN, D. (1999). Türkçenin Gücü. Ankara: Bilgi Yayınları. AKSAN, D. (2007). Her Yönüyle Dil: Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara: TDK Yayınları. AKTA,. ve GÜNDÜZ, O. (2004). Yazılı ve Sözlü Anlatım Kompozisyon Sanatı. Ankara: Akça Yayınları. AKYOL, H. (2009). Okuma.lköretimde Türkçe Öretimiçinde (s ). Ankara: Pegem Akademi

19 ANA BRITANNICA (1992). stanbul: Ana Yayıncılık. ARSLAN, D. A. (2005). Türkiye de Medya-Toplum likisi ve Medyanın Profesyonellik Etii Üzerine Sosyolojik Bir Deerlendirme. Akademik Bakı, Ocak/2005, 5, AUFDERHEIDE, P. ve FIRESTONE, C. (1993). Media literacy: A report of thenationalleadershipconference on medialiteracy. Queenstown, MD: AspenInstitute. Report excerptavailableonline at AYDIN,. (2009). Anadili Dersinin Etkinlik Alanları ve Dilbilgisi. Milli Eitim, 37(181), BARUT, Ö. (2007). Türk Sineması nda Anlatım Tarzlarına Göre Edebiyat Uyarlamaları, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara: Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi. BAZIN, A. (1993). Sinema Nedir? Çeviren: brahim ener. stanbul: Sistem Yayıncılık. BELÇKA-FRANSIZ TOPLULUU MEDYA OKURYAZARLII YÜKSEK KONSEY (2011). Yaam Boyu Medya Okuryazarlıı hakkında Brüksel Deklarasyonu. 3 Temmuz 2013 tarihinde adresinden elde edildi. BEYAZ PERDEDE CAN BULAN ROMANLAR (2013). Temmuz, 4. Vatan Gazetesi (VatanKitap). BOLAT, S. (2007). letiim ve Edebiyat.stanbul: Varlık Yayınları. BOZKURT, Tülay (2009). Örenme ve Örenme Bozuklukları. Yayına Hazırlayanlar: Tülay Bozkurt, M. Ulu, Z. Oktu, M. Seray ÖZDEN. stanbu: stanbul Kültür Üniversitesi Yayınları. CANSIZ, A. B. (2011). Edebiyat Eserlerinden Romanın Sinema ve Televizyona Uyarlanması ve Deien Anlatım Dili. T.C. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Ankara: Basılmamı Uzmanlık Tezi. ÇETN, Z. (1999). Bir Anlatı Formu Olan Romanın Sinemaya Uyarlanması. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, stanbul: Yayınlanmamı Doktora. DEMREL, Ö. (2010). Eitim Sözlüü. Ankara: Pegem Akademi. DESMOND, J. M. ve HAWKES, P. (2005). Adaptation; Studying Film andliterature. New York: McGraw-Hill. ERUS, Z. Ç. (2005). Amerikan ve Türk Sinemasında Uyarlamalar. stanbul: EsYayınları. EYGÜN, R. Y. (2006). Orhan Kemal in Hayatı, Eserleri ve Orhan Kemal Uyarlamalarının Türk Sinemasındaki Yeri.Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, stanbul: Basılmamı Yüksek Lisans Tezi. FDAN, N. ve ERDEN, M. (1998). Eitime Giri. stanbul: Alkım Yayınları. GÜÇHAN, G. (1992). Toplumsal Deime ve Türk Sineması. Ankara: mge Kitabevi. HAMILTON, E. C. (2002). Read TheBookOr Watch The Movie. Blackwell Publishing. HOBBS, R. (1998). The Seven Great Debates in the Media Lliteracy Movement. Journal of Communication, 48(1), HUTCHEON, L. (2006). A Theory of Adaptation. New York: Routledge. KALE, Ö. (2010). Edebiyat Sinema likisi. Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi, 3(14), KARASAR, N. (2000). Bilimsel aratırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları. KARATAY, H. (2010). lköretim Örencilerinin Okuduunu Kavrama le lgili Bilisel Farkındalıkları. TÜBAR, XXVII, KATZ, E. (1979). The Film Encyclopedia. New York: Harper&Row. KURUDAYIOLU, M. ve TÜZEL, M. S. (2010). 21. Yüzyıl Okuryazarlık Türleri, Deien Metin Algısı ve Türkçe Eitimi. TÜBAR. XXVIII, MEB. (2010). lköretim Örencileri Kitap Okuma Alıkanlıkları. Konya li Örnei. MEB. (2012). Ortaokul ve mam Hatip Ortaokulu Okuma Becerileri Dersi Öretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu. MONACO, J. (2001). Bir Film Nasıl Okunur?.Çev. E. Yılmaz. stanbul: Olak Yayıncılık. NOWELL-SMITH, G. (1996). The Oxford History of World Cinema. New York: Oxford UniversityPress. ODABA, H., DABA, Y. ve POLAT, C. (2008). Üniversite Örencilerinin Okuma Alıkanlıı: Ankara Üniversitesi Örnei. Bilgi Dünyası, 9(2), ÖNGÖREN, M. T. (1983). Romandan Yapılan Filmlerde Karılaılan Yetersizlikler ve Güçlükler. Milliyet Sanat Dergisi, Austos/1983, Sayı:77. ÖZBAY, M. (2006). Türkçe Özel Öretim Yöntemleri I. Ankara: Öncü Kitap. ÖZDEMR, F. (2012). Romandan Tiyatroya: Esir ehrin nsanları. TurkishStudiesInternational PeriodicalFortheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic, Volume 5(1), POTTER, W. (2005). Media Literacy. California: Sage Publications. RIGEL, N. (1996). Haberin Gizli Tüketicisi Çocuk. Yeni Türkiye Medya Özel Sayısı, 2(11), SAYIN, A. (2005). Türk Sinemasında Edebiyat Uyarlamaları ve Bu Uyarlamaların Toplumsal Yapıyla Etkileimi.Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, stanbul: Basılmamı Yüksek Lisans Tezi. SVAS, Â. (2005). Popüler Roman Popüler Sinema likisi Çerçevesinde Bir Uyarlama Örnei: BridgetKones un Günlüü. stanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:4 Sayı:7 Bahar 2005/1, TUTUMLU, R. (2002). Anlatı Bilimi Açısından Roman-Sinema Etkileimi ve Bir Uygulama: Anayurt Oteli. Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara: Basılmamı Yüksek Lisans Tezi. TÜZEL, S. (2012). Medya Okuryazarlıı Eitiminin Türkçe Dersleriyle likilendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), UURLU, F. (1992). Edebiyat ve Sinema. Anadolu Üniversitesi letiim Bilimleri Fakültesi Kurgu Dergisi, 11, YAMAN, H. ve SÜÜMLÜ, Ü. (2009). Dilbilgisi Öretiminde Senaryo Tabanlı Örenme Yaklaımının Etkililii: Kelime Türleri Örnei. Dil Dergisi, 144, YAMAN, H. ve SÜÜMLÜ, Ü. (2010). lköretim kinci Kademe Örencilerinin Ders Dıı Kitap Okuma Alıkanlıkları. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eitim Dergisi, 181,