NOKTA TEMASLI TRANSĐSTÖR(Bipolar Junction Transistor-BJT) ÖZEĞRĐLERĐ ve KÜÇÜK SĐNYAL MODELLENMESĐ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "NOKTA TEMASLI TRANSĐSTÖR(Bipolar Junction Transistor-BJT) ÖZEĞRĐLERĐ ve KÜÇÜK SĐNYAL MODELLENMESĐ"

Nuray Kutlu
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 DNY NO: NOKTA TMASL TRANSĐSTÖR(ipola Junction TansistoJT ÖZĞRĐLRĐ v KÜÇÜK SĐNYAL MODLLNMSĐ DNYĐN AMA: JT lin özğilinin dnysl olaak ld dilmsinin öğnilmsi v bu ğildn mlz paamtlinin çıkaılması. DNY MALZMSĐ : 7 vya 8 tansistö, kω, 0kΩ dinç, ölçü alti (avomt, ayalı güç kaynağı, bağlantı tlli. ÖN ĐLGĐ: ipola tansitöl, akım kontol ytnklinin(gçiş iltknliğinin yüksk olması sbbiyl çşitli akım kontol uygulamalaında çok sık kullanılan yaı iltkn lmanladı. uada tansistöün yaı iltkn yapısı il ilgili ayıntılaa giilmyckti. u bilgil [] v [] nolu kaynakladan dinilbili. A Tansistöün D şdğ Dvsi NPN v PNP tansistöi için n sık kullanılan bağlantı tipi Şkil. d vilmişti. mtöün m giiş m d çıkış uçlaında otak olması sbbiyl bu dv tipin otak mtölü dv dni. u dnyd otak mtölü bağlantı kullanılacaktı. N P V P N V V N P V V V V V Şkil.. NPN v PNP tipi tansistö için otak mtölü dv bağlantısı v akımlaın fans yönli

ÖN ĐLGĐ: ipola tansitöl, akım kontol ytnklinin(gçiş iltknliğinin yüksk olması sbbiyl çşitli akım kontol uygulamalaında çok sık kullanılan yaı iltkn lmanladı.

2 Aktif modda (ksimd vya doyumda olmayan çalışan bi tansistö için akımgilim bağıntılaı Tablo d vildiği gibidi. Tablo d viln şitlikld; s doyum akımı, otak mtö akım kazancı, otak baz akım kazancı olaak adlandıılan paamtldi. Şkil. d aktif modda çalışan JT nin D şdği vilmişti. Tansistölü bi dvd D analiz yapılıkn tansistö yin bu modl kullanılaak analiz yapılabili. S V / VT S S Tablo. Aktif moddaki JT için D akımgilim bağıntılaı V / V T V / VT ( ( V T kt q mv (Oda ısısında V D ( S / S V / VT Şkil.. Aktif modda çalışan tansistöün D şdğ modli i tansistölü dvd tansistöün D çalışma noktası(q D analizl bulunu. D çalışma noktasını dvdki kutuplama lmanlaı(d kaynak,dinç, vb. blil. Tansistöün çalışma noktasındaki akım v gilimli(,q,,q, V,Q bulunduktan sona, bu çalışma noktasındaki tansistöün A sinyall için davanışını göstn A şdğ modl il A analiz yapılabili. A analiz yapılıkn D bslm kaynaklaı dğişmdiğindn dikkat alınmazla. Aşağıda JT için üç faklı A şdğ dv modlli vilckti. unladan angi bii il A analiz yapılabili. Tansistö A şdğ Dv Modlli uada vilck A modll Q D çalışma noktası tafındaki küçük gnlikli A dğişiml için tansistöün davanışını tanımlala. u modll V üzind 0 mv u aşmayan A dğişiml için gçlidil []. u modll, D Q çalışma noktası için gçli bazı paamtl il tanımlanı. Tansistöün bu paamtli Q çalışma noktası için faklı olabili. u paamtl tansistö öz ğilindn ld dilbili. u dnyin amaçlaından biisi d izlyn dny dvli için yapılacak A analizld kullanılacak modl paamtlinin öz ğildn ld dilmsidi.

Tansistölü bi dvd D analiz yapılıkn tansistö yin bu modl kullanılaak analiz yapılabili. S V / VT S S Tablo.

3 a Mlzπ Modli i b i c v b π g m v b o b T Modli i b v b i c i g m v b o Tablo. π v T modl paamtli bağıntılaı D kutuplama akımlaı cinsindn VT VT g m VT VT VT VA π o g m cinsindn g π g m m cinsindn g m π ( g m π v aasındaki bağıntıla i b Mlz Modli i i b i c v c f i b / o v b v c v b i c i f i i b b o v v c c Tansistö Öz ğili i Şkil. dki gibi kutuplanmış bi tansistö için çşitli akımgilim ilişkilini göstn ğil vya ği aillin tansistö öz ğili dni. u ğil aasında n önmli olanlaı giiş öz ğili gçiş öz ğisi çıkış öz ğili Vf(V,V f( f(,v

v aasındaki bağıntıla i b Mlz Modli i i b i c v c f i b / o v b v c v b i c i f i i b b o v v c c Tansistö Öz ğili i Şkil.

4 ğilidi. u ğil kabaca Şkil. d vildiği gibidi. ğildn göülcği üz m giiş m d çıkış öz ğili ğisl(nonlindi. Giiş öz ğilinin V y bağımlığı az olduğundan gnllikl tk bi ği il vilil. 4 Gçiş öz ğisi Q Q Q Çıkış öz ğili V Giiş öz ğisi Q V Şkil.. Tansistö öz ğili v bu ğildn modl paamtlinin ld dilişi Tansistö ğil üzindn kolayca blilnbiln bi Q çalışma noktasında kutuplanmışkn Q akımı kada v VQ gilimi kada dğiştiilis, VQ v Q da mydana glck dğişiml özğil yadımıyla Şkil. d göstildiği gibi blilnbili. Yukaıda viln modlldki paamtl d öz ğildn bulunabili. u paamtlin tanımlaması giiş öz ğili Vf(V,V v çıkış öz ğili f(,v fonksiyonlaının Q noktası civaında Taylo sisin açaak yapılabili.! V V Q. V! V VQ.(...! Q. V! Q.(...

. Tansistö öz ğili v bu ğildn modl paamtlinin ld dilişi Tansistö ğil üzindn kolayca blilnbiln bi Q çalışma noktasında kutuplanmışkn Q akımı kada v VQ gilimi kada dğiştiilis,

5 ! V V Q.! V V Q.(...! Q.! Q.(... Q çalışma noktasındaki D akım v gilim dğlin gö kadalık dğişimlin çok küçük olduğu düşünülüs, yukaıdaki bağıntıladaki yüksk dcli timl imal dilk aşağıdaki şitlikl ld dili. V VQ. Q. V VQ. Q. u bağıntıla v nin küçük dğli olması şatına bağlı olan yaklaşık bağıntıla olmakla bab önmli özllikli vadı. u bağıntıla doğusal (lin bağıntıladı. Doğusal olmalaı sbbiyl tansistö iyi bilinn doğusal çözüm yöntmlinin uygulanmasına imkan vck doğusal şdğ dv modllinin ld dilmsind kullanılabilil. Yukaıda ld diln son bağıntıladaki Q noktası civaında,,, kadalık akım v gilim dğişim büyüklüklinin, akım v gilimlin dğişkn v ani dğlini blitmk üz ib, ic, vb, vc smbolli il ifad dilbilil. Şu ald; v b. ib. v V VQ V VQ Q i c. ib. v Q c c ld dili. u dnklm sistmindki katsayılaa tansistöün otak mtölü dv için paamtli dni. u bağıntıla biz paamtlinin öz ğil üzindn nasıl bulunacağını tanımlamaktadı. Öztl; Tablo d viln şitlikl il öz ğildn A şdğ modl paamtli ld dilbili. Paamtlin boyutu tanımlamaladan açıkça göülmktdi. Önğin i dinç boyutunda ikn, f boyutsuzdu. Diğlinin boyutunu siz blilyin!

Doğusal olmalaı sbbiyl tansistö iyi bilinn doğusal çözüm yöntmlinin uygulanmasına imkan vck doğusal şdğ dv modllinin ld dilmsind kullanılabilil.

6 Tablo. Tansistö öz ğilindn modl paamtlinin ld dilm bağıntılaı i f o Q V VQ V VQ Q Q V VQ Q V VQ o g π m g m V V Q V V Q Q DNYĐN YAPLŞ:. Tansistö Öz ğilinin Nokta Nokta Dnysl Olaak ld dilmsi: a. Giiş öz ğisinin çıkaılması: Şkil.4 dki dvyi kuunuz. (7 vya 8 tansistöünü kullanınız. V gilim kaynağı il V7.V sabit tutaak, V gilim kaynağını Tablo 4 d viln V dğlini vck şkild ayalayınız. R dinci üzindki gilimi ölçüp kayddiniz. (H V dği için V7.V olacak şkild V kaynağını adımda ayalamayı unutmayınız R K R 0K V V V V Şkil.4. Dnyd kullanılacak otak mtölü dv b. Çıkış öz ğilinin çıkaılması: Şkil.4 dki dvd R dinci uçlaındaki gilimi Tablo d viln dğ glincy kada V gilim kaynağını ayalayınız. (V gilim kaynağını atımaya 0V dan başlayınız. Sona V gilim kaynağını atıaak V gilimini ayalayınız v R dinci uçlaındaki gilimi ölçk tabloya kayddiniz.( V gilim kaynağını 7V un üzin çıkamayınız. Aynı işlmi Tablo 6Tablo için tkalayınız.

R dinci üzindki gilimi ölçüp kayddiniz. (H V dği için V7.V olacak şkild V kaynağını adımda ayalamayı unutmayınız R K R 0K V V V V Şkil.4. Dnyd kullanılacak otak mtölü dv b.

7 Tablo 4. Giiş öz ğisi ölçüm tablosu Vsbt V[V] VR[V] [µa] , V Tablo 7. Giiş öz ğisi ölçüm tablosu VRsbt V[V] VR[V] [ma] V 7 Tablo. Çıkış öz ğisi ölçüm tablosu VRsbt V[V] VR[V] [ma] V 7 Tablo 8. Çıkış öz ğisi ölçüm tablosu VRsbt V[V] VR[V] [ma] Tablo 6. Çıkış öz ğisi ölçüm tablosu VRsbt V[V] VR[V] [ma] V 7 Tablo. Çıkış öz ğisi4 ölçüm tablosu VRsbt V[V] VR[V] [ma] Tansistö Öz ğilindn Gafiksl Olaak Modl Paamtlinin ulunması: a Tablolaa kaydttiğiniz ölçüm sonuçlaını kullanaak, Şkil. dki vildiği gibi tansistöün özğilini çiziniz. (Çizim için uygun ölçklmyi yapınız b ld ttiğiniz ğili kullanaak V,Q7. V,,Q ma çalışma noktası için tanımlı tüm A şdğ modl paamtlini bulunuz. Paamtlin boyutunu blitiniz. (u paamtli iliki dnyld kullanacaksınız! KAYNAKLAR [] Sda A. S., Smit K.., Micolctonic icuits, Oxfod Univsity Pss, SN 0 60, Fout dition, 8 [] oylstad R., Naslsky L., ndüstiyl Okulla için lktonik lmanla v Dv Toisi, SN 7087X, M... Yayınlaı, 4

0.0 7. Tansistö Öz ğilindn Gafiksl Olaak Modl Paamtlinin ulunması: a Tablolaa kaydttiğiniz ölçüm sonuçlaını kullanaak, Şkil. dki vildiği gibi tansistöün özğilini çiziniz.

Benzer belgeler

z Hertz dipolü, çok küçük ve ince olduğu için üzerindeki akım sabit kabul edilir. jkr d R l / 2 l / 2 jkr z jkr z jkr z

z Hertz dipolü, çok küçük ve ince olduğu için üzerindeki akım sabit kabul edilir. jkr d R l / 2 l / 2 jkr z jkr z jkr z İnc Antnl Çaplaı boylaına gö küçük olan antnl inc antnl dni Alanlaın hsabında antnlin sonsu inc kabul dilmsi kolaylık sağla Ancak antn mpdansı bulunmak istndiğind kalınlığın iş katılması gki Ht Dipolü