GENETİK HASTALIKLARIN PRENATAL TANISI: İ.Ü. PRETAM'DAKİ ÜÇ YILLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMANIN SONUÇLARI*

Transkript

1 İst. Tıp Fak. Mecmuası 62:4,1999 GENETİK HASTALIKLARIN PRENATAL TANISI: İ.Ü. PRETAM'DAKİ ÜÇ YILLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMANIN SONUÇLARI* Memue APAK*, Seher BAŞARAN*, Kılıç AYDINLI*, Hülya KAYSERİLİ*, Birse KARAMAN*, Deiz POLAT*, Zühal AZAKLP, Gülleyla KILIÇ*, Hacer TAŞKESER*, Atıl YÜKSEL**, Lemi İBRAHİMOĞLU**, Hayri ERMİŞ**, Turgut TÜKEL*, Betül KIRDAR*** ÖZET Bu çalışmada yılları arasıdaki üç yıllık sürede İstabul Üiversitesi Preatal Taı Uygulama ve Araştırma Merkezimizde geetik hastalıklar içi riskli ailelerde preatal taı amacı ile yapıla çalışmalar suulacaktır. Çalışmaı materyelii icelemeler ve geetik daışma soucu geetik bir bozukluk içi risklerii arttığı saptaa 3908 aile oluşturmaktadır. Bu ailelerde ivaziv yötemlerle elde edile fetal doku örekleride sitogeetik, moleküler geetik, ezimatik, biyokimyasal ve diğer testlerle preatal taı yapılmış ve elde edile bulgular literatürdeki serilerde karşılaştmlmıştır. Aahtar Kelimeler: Preatal taı, geetik hastalıklar SUMMARY Preatal diagosis of geetic disorders: The results of a 3 years experiece i Uiversity of istabul, Ceter for Preatal Research ad Applicatio. We here repoıt the results of a 3 "years" (r994"-1996)"experrece"m the 3908 families with a icreased risk for geetic diseases, ascertaied by geetic couselig sessios. Cytogeetic, molecular geetic, ezymatic, biochemical ad other tests performed o fetal samples obtaied by ivasive techiques. The results are discussed ad compared with other series. Key Words: Preatal diagosis, geetic diseases. GİRİŞ Geetik hastalıklara yol aça ge mutasyola ve kromozom aomalilerii öemli bir kısmıı postatal ve preatal evrede taımak, riskli aileleri gebelikte öce belirlemek ve preatal taı yapmak olaaklıdır (U5}_ Geetik hastalıkları itrauteri döemi erke evreleride taımasıa olaak vere ivaziv ve oivaziv yötemler yıllarda beri kullaılmaktadır. Sitogeetik, moleküler geetik ve çeşitli biyokimyasal testlerle ilgili tekolojide kaydedile gelişmeler, giderek arta sayıda tek ge ve kromozom hastalığıı taımasıı ve preatal taılarıı daha güveli yapılmasıı sağlamıştır. Bu yazıda, 1989 yılıda İstabul Üiversitesi'e bağlı olarak İstabul Üiversitesi Çocuk Sağlığı Estitüsü büyeside kurula Preatal Taı Uygulama ve Araştırma Merkezide (PRETAM) multidisiplier bir ekip tarafıda geetik hastalıkları preatal taısı amacı ile yürütüle üç yıllık bir araştırma ve uygulamaı souçları suulmaktadır. Çalışmaı amacı geetik hastalık içi riskli aileleri/gebeleri saptamak, preatal taı ola- Mecmuaya Geldiği Tarih: * İ.Ü., PRETAM ve İstabul Üiversitesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Estitüsü, Temel Geetik Bilim Dah, Çapa, İstabul ** Boğaziçi Üiversitesi Kimya Böiümü, İstabul *** İ.Ü., İstabul Tıp Fakültesi, Kadı Hastalıkİa ve Doğum Aabilİm Dalı, Periatoioji Bilim Dah, Çapa, İstabul # İstabul Tıp Fakültesi Mecmuasıı 62:2, 1999 sayısıda yayılaa bu yazı alam değişikliğie yol aça bazı hatalar edeiyle tekrar basılmıştır.

2 Apak M., Başara S., Aydılı K., Kayserili H., Karama B., Poiat D., Azaklı Z., Kılıç G., Taşkeser H., Yüksel A., İbrahimoğlu L Ermiş H., Tükel T., Kırdar B. ağı sumak, preatal taı yötem ve testlerii geliştirmek ve yei tekolojilerde yararlama olaaklarıı araştııîakt\ MATERYAL ve METOD Materyalimiz, 1 Ocak Aralık 1996 tarihlerii kapsaya 3 yıllık sürede geetik hastalık yöüde icelemek amacı ile başvura 3908 ailede oluşmaktadır. Fetusu riskli olduğu geetik hastalığı belirlemesi ve uygu preatal taı yötem ve testlerii seçilmesi geetik kosültasyo sürecide sora gerçekleştirilmiştir. Tüm riskli aileler/gebelerde başvuru edei ola hastalıkla ilgili ayrıtılı öykü alıdıkta sora hasta ve/veya taşıyıcılık riskli olalar belirleerek muayee edilmiş, tıbbi dosyalar/fotoğraflar icelemiş ve laboratuvar testleri tamamladıkta sora geetik bir hastalık içi artmış risk saptaalara preatal taı öerilmiştir. Fetusta herhagi bir patoloji saptadığıda ailelere tekrar geetik daışma verilmiştir. Trasservikal koryo villus öreklemesi (TCCVS): Gebeliği haftaları arasıda trasservikal yolla trofoblast eldesi içi kullaıla bu yötem yalızca yüksek riskli gebeliklerde uyguladı. Trasabdomial koryo villus öreklemesi (TACVS): Gebeliği 11. haftasıda itibare abdomial yolla trofoblast eldesi içi kullaıldı. Amiyosetez (AS): Gebeliği haftaları arasıda elde edile amiyos sıvı öreği hücre kültürü ve biyokimyasal testler içi kullaıldı. Kordosetez (KS): haftada soma fetal ka örekleri elde etmek içi kullaıldı. Karyotip aalizleri: Direkt ve/veya uzu süreli hücre kültürleride elde edile kromozomlar GTG, HRBT, QFA, CBG, NOR batlaması ve iterfaz/metafaz FISH yötemleri ile sitogeetik laboratuvarımızda iceledi. DNA, ezim ve diğer icelemeler: Fetal dokular materal dokularda ayrıldıkta sora moleküler veya biyokimyasal icelemeler içi doğruda veya kültüre edilerek yurt içi ve yurt dışıdaki çeşitli merkezlere göderildi. BULGULAR Preatal taı amacı ile başvura ailelerde geetik kosültasyo soucu geetik bir hastalık içi artmış risk saptaa 3908 gebeye preatal taı öerildi. Bu gebelikler geetik hastalıkları etyoloj ilerie göre grupladırıldığıda %80'ii (=3099) kromozom aomalisi; %8.2 sii (=322) tek ge hastalıkları içi riskli olduğu saptadı. Kromozom aomalisi veya tek ge hastalığı içi spesifik bir risk saptaamıya acak kojeital aomalili çocuk riski geel topluma göre yüksek bulua gebelikler ise başvuruları %12.5 ii (=487) oluşturdu. Bu so gruptaki gebelikler yalızca US ile izledi. Kromozom aomalisi içi riskli 3099 gebelikte 2568'ide AS, CVS ve KS yötemleri ile elde edile fetal dokularda karyotip bakıldı (Tablo 1). Tek ge hastalığı içi riskli 322 gebelikte %45 ide (-144) hastalığa özgü spesifik test ile preatal taı yapıldı. Buları 137 side spesifik teste ek olarak fetal karyotip de bakıldı (Tablo 4). Tüm edikasyo gruplarıda saptaa kromozom aomali orala Tablo 2 de görülmektedir. Spesifik bir etyoloji saptaamaya acak çeşitli edelerle kojeital aomaliler içi riskli gebelikler başvurular arasıda ikici sırada buluuyordu (%12.5). Başka edelerle fetal doku alıdığı içi kromozom aalizi yapıla 25 gebelik dışıda bu gruptaki gebelikleri tümü fetal US ile izledi. Birici alt grup dışıda patoloji saptamadı (Tablo 3).

3 Geetik Hastalıkları Preatal Taısı: İ.Ü. Pretam'daki Uç Yıllık Uygulama ve Araştırmaı Souçları Tablo 1. Fetal karyotiplemede edikasyolar ve uygulaa yötemler ENDİKASYON CVS (%) AS (%) KS (%) KROM. ANO. RİSKİ (3.7) 1872 (72.8) 599 (23.3) İleri ae yaşı Patolojik US Üçlü testte patoloji Krom. ao. çocuk öyk Krom. ao. ebevey Koj. ao. çocuk riski ICSI gebelik* Psikolojik TEK GEN HAST. RİSKİ (76.6) 26 (19.0) 6 (4.4) TOPLAM (7.5) 1898 (70.0) 605 (22.4) * Iîrasiîoplazmik sperm ejeksiyou ile oluşa gebelikler Tablo 2. Çeşitli edikasyolarda saptaa kromozom aomali oraları ENDİKASYON Aaliz Kromozom aomalisi % KROM. ANO. RİSKİ İleri ae yaşı Patolojik US Üçlü testte patoloji Kro. ao. çocuk öyküsü Kro. ao. ebevey ICSI gebelik Ko. ao. çocuk riski Psikolojik TEK GEN HAST. RİSKİ Tek ge hastalıkları riski ile başvura 322 gebeliği %60'ı (=192) sık görüle, %17.4'ü (=56) adir görüle ve %23'ü (=74) o gü içi spesifik bir preatal taı testi olmaya hastalıklardı. Bu gruptaki gebelikleri % 45 ide (=144) spesifik bir testle preatal tam yapıldı (Tablo 4 ve 5). TARTIŞMA Preatal taı merkezlerie yapıla başvuruları e büyük grubuu kromozom aomalisi içi riskli gebelikler oluşturmaktadır 0,15), Bizim serimizde de bu grup tüm başvuruları %80'ii oluşturuyordu. Karyotip amacı ile fetal doku eldesi içi kullaıla ivasiv yötemleri seçimide riski derecesi, gebelik haftası, plasetaı yeri ve aei isteği göz öüe alımaktadır. Öreği, riski daha yüksek olduğu tek ge hastalıkta ya da kromozom aomalisi içi taşıyıcı ebevey durumlarıda erke souç alıması içi CVS yeğleirke riski daha düşük olduğu ae yaşı, üçlü testte patoloji ve o kalıtsal kromozom aomalili çocuk öyküsü olalarda AS; gebeliği daha ileri haftalarıda sap-

4 Apak M., Başara S., Aydılı K., Kayserili H., Karama B., Polat D., Azaklı Z., Kılıç G., Taşkeser H., Yüksel A., İbrahimoğlu L., Ermiş H., Tükel T., Kırdar B, Tablo 3. Kojeital aomaliler içi riskli gebeliklerde fetal US de saptaa aomali orala ENDİKASYON Gebelik Aomali % 1. Koj. ao./metal geri çocuk öyküsü Gebelikte ilaç/ışı öyküsü Gebelikte efeksiyo öyküsü 5 4. Akraba evliliği öyküsü 90 TOPLAM Tablo 4. Sık görüle tek ge hastalıkları ENDİKASYON Test öerile Test yapıla Testler DNA Ezim Duchee kas distrofisi Talasemi * - - Kistik fibroz Spial kas arrofısi Koj. adreal hiperplazi Feilketouri Hemofili TOPLAM * 3 8 2* Zicir aalizi Hormo taabile fetal US patolojileride karyotip aalizi içi daha kısa sürede souç vere KS yötemi yeğlemektedir. Merkezimizde preatal taı amacı ile e çok kullaıla yötem AS (%70), ikici yötem KS (%22.4) ve e az uygulaa yötem ise CVS (%7.5) idi (Tablo 1). Kromozom aomalisi içi artmış risk taşıya grupta kromozom patoloji oraı %5 buludu. (Tablo 2). Bu grupta başvuruları çoğuluğuu ileri ae yaşı oluşturuyordu. Geel toplumda Dovv sedromlu çocuk doğurma riski tüm yaş gruplarıda %0.15 ike, 35 yaşı üzeride bu riski % arasıda olduğu bildirilmektedir < 6-7 >. İleri yaş gebeliklerde fetal karyotip taraması yapıla toplumlarda Dow sedromuu doğumdaki pıevalasıı %6-20 oraıda azaldığı gösterilmiştir (3). Bizim çalışmamızda ileri ae yaşı grubuda icelee 1327 gebelikte %2.93'üde (=39) kromozom aomalisi buludu. Bu grupta yaş ile direkt bir ilişkisi olmaya yapısal aomaliler de bulumasıa karşı sayısal aomaliler ve buları içide Dovv sedromu çoğuluğu oluşturuyordu ( 1Ö /3D. Fetal US'de patoloji saptaa gebeliklerde kromozom aomalisi oraı %10 buludu. Literatürde US de saptaa aomalii izole ya da multipl oluşua ve yötemi uyguladığı gebelik haftasıa göre bu ora %18- %35.6 arasıda değişmektedir (10,12,17,18)^ Daha öceki bir çalışmamızda US'de fetal patoloji saptaa 412 gebelikte 22'side (%5.3) kromozom aomalisi saptamıştı * 2l \ Her iki olgu serimizde de kromozom patolojisi oralarımızı literatüre göre düşük olması, aomaliye yol aça diğer edeleri dışlamaksızı, izole ve hatta uilateral aomalileri bile iceleme kapsamıa alıması ile 357

5 Geetik Hastalıkları Preatal Taısı: İ.Ü. Pretam'daki Üç Yıllık Uygulama ve Araştırmaı Souçları Tablo 5. Nadir görüle tek ge hastalıkları =56 Edikasyo Test gereke Test yapıla Testler* MPS Tip I (Hürler) 7 6 Alfa - L- Iduroidaz E MPS Tip 4 (Morquıo) 2 2 Beta- Galaktosidaz E MPS Tip 7 (Siy) 1 1 Beta- Glukroidaz E Caava hastalığı 4 4 N asetil aspartik asit B Sadhoff hastalığı 1 1 Total heksosamiidaz E Metakromatik lökodistrofi 3 2 Aril sulfataza E Tay sachs hastalığı 1 1 Heksosamiidaz E Akodroplazi 4 1 DNA M İmmu yetmezlik 3 2 immüolojik L Kartilaj saç hipoplazisi 1 1 DNA M Alfa latitripsi eksikliği 1 1 DNA M Lesch Nyha sedromu 2 1 HPRT E Orak hücre aemisi 3 1 DNA M Faktör 13 eksiklği 1 1 DNA M I-cell hastalığı 1 1 N asetilglukozami fosfotrasferaz E Niema Pick hastalığı 2 1 Sfigomyeliaz E Galaktosemi 1 1 Gal 1 fosfat uridil Trasferaz E -Metilmaloİk- asidemi _ _MMA.düzeyL B Sjögre Larso sedromu 2 1 F. alkol dehidrogeaz E İzovalerik asidemi 1 1 izovalerik a. İkorporasyou B Akça ağaç kokulu idrar hastalığı 1 Lösi oksidasyou Koj. Nefrotik sedrom 1 1 AFP düzeyi B DPD eksikliği 1 1 Dihidroprimidi dehidrogeaz E Spodilo kostal displazi 1 1 DNA M Galaktosialidoz I 1 B galaktosidaz ve Neuromiidaz E Gaucher hastalığı 1 1 B glukosidaz E Glikoje depo Tip Amilo 1.6-glukosidaz E Chediak-Higashi 1 - Hücre patolojisi H Krabbe hastalığı 1 - GALC E Lamellar İktiyos 5 1 Keratiosit oraı H TOPLAM *E= ezim; M= moleküler; B- biyokimyasal; H= histolojikl= lefosit subpopulasyou 358 açıklaabilir. Bu grupta da kromozom aomalilerii çoğuluğu sayısal tipte ( 49 / 59 > olup e sık görüle aomali Dow sedromu idi 06/59). Mataral serumda üçlü testte patoloji saptaa gebeliklerde kromozom riskii arttığı bildirilmektedir. Literatürde 35 yaşı altıdaki gebelerde kromozom aomalilerii taramasıda kullaıla bu test ile Dow sedromuu %80'lere vara oralarda diğer kromozom aomalilerii ise %60 oraıda yakalaabildiği bildirilmektedir ( ). Çalışmamızda 35 yaşı altıda olup üçlü test ile kromozom aomalileri içi artmış risk saptaa gebeliklerde fetal karyotip icelemeside %2.15 ( 9 / 418 > oraıda kromozom patolojisi saptadı. Bu ora ileri ae yaşı gru-

6 Apak M., Başara S., Aydılı K., Kayserili H., Karama B., Polat D., Azaklı Z., Kılıç G., Taşkeser H., Yüksel A., İbrahimoğlu L., Ermiş H., Tükel T., Kırdar B, bumuzda saptaa aomali oraıa ( %2 -^3) yakı olduğuda 35 yaşı altıdaki gebelerde üçlü test taramasıı alamlı olduğua karar verildi. öceki çocuğuda o kahtsal tipte kromozom aomalisi saptaa ailelerde İzleye gebeliklerde goadal mozaisizm olasılığıa bağlı olarak aomalili çocuk riskii topluma orala arttığı (% ) bildirilmektedir ( 16 > 2 ), Serimizde bu tip çocukları ola ailelerde ora % 1.41 bulumuştur. Bu risk böyle bir çocuk öyküsü olmaya ailelere göre yaklaşık 20 kat fazla olduğuda, o kalıtsal kabul edile kromozomal aomalili çocuğu ola ailelerlede de izleye gebeliklerde fetal karyotip aalizi yapılmasıı gerekli olduğu görülmüştür. Ebeveyde birii degeli kromozom aomalisi taşıyıcısı olduğu gebeliklerde fetusta kromozom patolojisi riski çok yüksektir. Çalışmamızda bu tip ailelerde bezer aomalileri yieleme oraı %59.3 O 9 / 32 ) buludu. Aomali saptaa fetusları %36.8'ide (7/19) aomali degesizdi. "ICSI gebelik" edikasyou ile fetal karyotip tayii, serimizde yalızca 9 gebede uyguladı ve bir olgudaki degeli taşıyıcılık dışıda patoloji saptamadı. "Psikolojik edikasyo" grubu geel topluma orala kromozom aomalisi içi artmış bir riski olmaya acak bu kouda aşırı edişelee ae adaylarıda oluşuyordu. Literatürde psikolojik edeler tüm fetal kromozom aaliz edikasyoları İçide % gibi oldukça yüksek orada yer almasıa karşı < 19 ) bizim serimizde bu grup, fetal karyotip edikasyolarıı %2.1'ii oluşturdu. Bu grupda kromozom patolojisi saptamadı. Tek ge hastalığı içi riskli gebeliklerde kromozom aomalisi içi spesifik bir risk artışı olmamasıa karşı spesifik testi yaıda ikici bir test olarak fetal karyotip aalizi de yapıla olgularda biride degeli traslokasyo taşıyıcılığı saptadı. Doğumda soraki izlemlerde bir olgu dışıda fetal karyotipte saptaa patolojiler ile bebekleri feotipi uyumlu buludu. Aei resiprokal traslokasyo taşıyıcısı olduğu bu gebelikte CVS materyalide fetusu ae gibi degeli taşıyıcı olduğu görüldü. Acak bebek doğdukta sora yapıla fizik muayeede malformasyo görülerek periferik kada karyotip aalizi tekrarladığıda aomalii degesiz olduğu saptadı ve hataı materal hücre kotamiasyouda kayaklaabileceği düşüüldü. Literatürdeki CVS serileride de materal hücre kotamiasyoua bağlı hatalı taı olduğu bildirilmektedir ( 2 \ Spesifik bir etyolojiye bağlaamaya acak ospesifik kojeital aomalili çocuk içi düşük de olsa riskli kabul edile 487 gebe fetal US ile izledi. Bularda kojeital aomali/metal gerilik içi aile öyküsü pozitif ola 1. gruptaki 358 gebelikte 6'smda fetal US'de aomali buludu (Tablo 3). Tek ge multasyolarıa bağlı hastalıklar içi riskli gebelikler, başvura hastaları %8.2 sii (322/3908) oluşturuyordu. Akraba evliliklerii sık olduğu toplumumuzda batı ülkelerie göre daha yüksek orada beklediğimiz bu hastalıkları, başvurular içide küçük bir bölüm oluşturması, hekimleri ve halkı bu kouda yeterice bilgiledirilmemiş olmasıa ve hastaları çoğuu yaşamı ilk evreleride icelemeler tamamlamada ya da spesifik bir taı koamada kaybedilmesie bağladı. Sık görüle tek ge hastalıkları içi riskli 192 gebelikde icelemeleri tamamlaa 106 sıda (%55.2), adir görüle tek ge hastalıkları içi riskli 56 gebelikte 38 ide (%64.3) preatal taı yapıldı (Tablo 4 ve 5). Bu grupta her hastalık ve aile içi farklı moleküler yada histokimyasal, biyokimyasal, immüolojik testler uyguladı, özellikle a-

7 Geetik Hastalıkları Preatal Taısı: I.Ü. Pıetam'daki Uç Yıllık Uygulama ve Araştırmaı Souçla dir rastlaa tek ge hastalıklarıda preatal taıda kullaılacak test ve yötemi seçilmesi ve testi yapacak güveilir merkezleri araştırılması içi yaklaşık l ay-1 yıl arasıda bir süre gerekti. Bu tip ailelere gebelikte öce başvurmaları ve icelemeler tamamlamada yei bir gebelikte kaçımaları öemle vurguladı. DNA aalizleri: Toplam 99 gebelikte mutasyo taramaları yada bağlatı aalizleri şeklide uyguladı. Bu gebeliklerde 24'üde fetus hasta buludu ve ailei isteği ile gebelik soladırıldı. Test edile fetusları 7'si dışıda diğerleride preatal taı souçları ile bebekleri feotipik ve biyokimyasal icelemeleri uyumlu buludu (%93). Bularda 5'ide uygulaa testlerde güveilir souç alıamadı. Talasemi ve kistik fibroz hastalığı içi riskli iki gebelikte ise fetusu ormal bulumasıa karşı doğumda sora bebekleri hasta olduğu görüldü. Daha sora yapıla icelemelerde hatalı taıda fetal öreklerdeki karışmaı sorumlu olduğu alaşıldı. Diğer testler: Tek ge hastalığı içi riskli toplam 46 gebelikte ezim, hormo, beta zicir aalizi, histokimyasal veya diğer biyokimyasal testlerde birisi uyguladı. Bularda 22 side fetus hasta, 24 üde ise sağlıklı (taşıyıcı/ormal) buludu. Bu grupta 4 olgu dışıda souçlar doğumda soma doğruladı (%91). Birici olgu kojeital adreal hiperplazi (KAH) riski ola ve amiyos sıvısıda 17-OHP ölçümüe göre hasta bulua acak doğumda sora ormal bulua bir bebekti. KAH ı preatal taısıda literatürde HLA tiplemesi ile bağlatı aalizleri ve direkt mutasyo taraması kullaılmaktadır O 3-14 ). Acak bu iki test o döemde ülkemizde heüz yapılmadığıda amiyotik sıvıda 17-OHP ile preatal taı yapılmıştı. Ayı test ile icelee diğer KAH riskli gebeliklerde souçlar feotiple uyumlu buludu, îkici olgu başka bir merkezde kliik olarak Chediak-Higashi sedromu taısı ala ve hale yaşamıya iki çocuk öyküsü edeiyle bize 3. gebeliğide başvura bir aile idi. Sedromu post ve preatal evrede lökositlerde asit fosfataz ile boyaa dev lizozomal graülleri görülmesi ile taıdığı bilimektedir < 5 l Öle iki çocuğuda taı oldukça tipik ola kliik bulgulara dayamasıa karşı aileye preatal taı amacıyla kullaıla histokimyasal testi öle çocukları taısı doğru ise alamlı olacağı alatı İdi. A ilei bu riski kabul etmesi üzerie amiyotik hücreler iceledi ve fetus Chediak-Higashi açısıda sağlıklı buludu. Bebekte doğdukta kısa süre sora kardeşlerie bezer bulguları gelişmesi ve tekrarlaa testi ormal buluması, hastalığı gerçekte farklı bir ge mutasyouda kayaklaa acak kliik olarak Chediak-Higashi sedromua çok beziye Griscelli sedromu olduğuu düşüdürdü ( 9 >. Üçücü olgu dihidroprimidi dehidrogeaz eksikliği (DPD) içi riskli bir gebelik idi. Bu ezimi homozigot eksikliği kişilerde ormal bir kliikte ağır örodejearatif hastalığa kadar değişe bir spektrum göstermektedir < 23 \ Etyolojisi saptaamıya örodejearatif hastalığı ola ailei yaşaya ilk çocuğuda yurt dışıdaki bir araştırma merkezide DPD ezimi eksikliği saptadı < 24 \ Ailei izliye gebeliğide ayı merkezde yapıla fetal DPD ezimi ormal buluduğuda gebelik sürdürüldü. Acak doğumda bir süre soma bebekte kardeşie bezer ağır örolojik bulgular gelişti. Tekrarlaa aalizde DPD ezim düzeyi ormal buluduğuda kardeşlerdeki hastalığı farklı bir ge mutasyouda kayakladığı ve birici çocuktaki DPD eksikliğii ek bir patoloji olduğu alaşıldı. Dördücü olgu kojeital efrotik sedrom içi riskli bir aile idi. Literatürde kojeital efrotik sedromu preatal taısıı ae serumu ve amiyotik sıvıda alfa protei düzeyi ölçümü ile güveli bir şekilde yapıldığı bildirilmektedir ( \ Gebeliği 20. haftasıda amiyos sıvısıda alfa feto protei ormal bulua fetusta doğumda heme sora efrotik sedrom

8 Apak M., Başara S., Aydılı K., Kayserili H., Karama B., Polat D., Azaklı Z., Kılıç G., Taşkeser H., Yüksel A., İbrahimoğlu L., Ermiş H., Tükel T., Kırdar B. tablosu geliştiğide literatürde %98 oraıda güveilir olduğu bildirile bu testi ülkemiz koşullarıda preatal taı içi heüz güveilir olmadığıa karar verildi. Geetik hastalıkları preatal taısı amacı ile yaptığımız uygulamalarımızda ediile deeyimler çalışmaları tek bir merkezde ve multidisiplier bir ekip tarafıda yürütülmesii souçları güveilirliği açısmda öemli ve gerekli olduğuu gösterdi. Geetik hastalıkları sayıca çok fazla ve çeşitli olmasıa karşı herbirii oldukça adir olması, kliik ve geetik heterojeite göstermeleri, preatal taıyı güçleştire öemli edelerdi. Ayı hastalık içi bile değişik ailelerde farklı yötem ve testleri gerekliliği preatal taıyı güçleştire bir diğer faktördü. Postatal icelemelerde kliik tablou katkısı ile rahatça yorumlaabile testleri, preatal taıda dokuları Özelliği ve materal kotamiasyo gibi tekik edeleri.de katkısı ile hatalı yorumlamalara yol açabileceği görüldü. Riskli ailelerde tüm icelemeleri yei bir gebelikte öce tamamlamasıı hataları öemli orada azalttığı saptadı. Preatal taı öcesi aileye söz kousu hastalıkla ilgili riskler, uygulaacak ivaziv yötemleri olası sakıcaları, alıacak souçları doğruluk derecesi ile ilgili sözlü ve yazılı bilgi verilmesii içere geetik daışmaı, testler souçladıkta sora tekrarlaması presip olarak tüm ailelerde uyguladı. Böylece, aileleri gebeliği sürdürülmesi ya da soladıiması kararıı daha rahat vermeleri sağladı, ayrıca doğabilecek yasal ve etik sorular e aza idirgemiş oldu. Geetik hastalıkları preatal taı ve tedavisi moder tıbbı öemli ve giderek gücelleşe aktivite alalarıda olmasıa karşı ülkemizde az sayıdaki merkezde ve yetersiz kadrolarla uygulaması verile hizmeti gereksiimi ola tüm ailelere ulaşmasıı egellemekte ve ek olarak sağlık sigortalarıı maddi yükü karşılayamadığı durumlarda ekoomik güçlükleri ola aileler bu hizmette yararlaamamaktadır. Geetik hastalıklarla ilgili morbidite ve mortalitei giderek daha ö sıralara geçtiği güümüzde bu hastalıkları post ve preatal taısı ile ilgili araştırma ve uygulama yapa merkezleri sayıca arttırılması ve riskli gebelikleri ülke geelide belirlemeside görev alacak uzma ve yardımcı sağlık elemalarıı yetiştirilmesi giderek Öem kazamaktadır. KAYNAKLAR 1. Apak MA: Geetik hastalıklara yaklaşım ve geetik daışma "Preatal taı ve tedavi", Editör: K. Aydılı. Perspektif, İstabul (1992). 2. Başara S: Mütterlicbe zellkotamiatio i choriozellkulture. Doktora tezi. Westfalische Wi!hems- Uiversitat Müster{1988). 3. Boure A, Gallao PA: CoIIaborative stııdy of the segratio of iherited ehromosome strucuıral rearragemets i 1356 preatal diagosis. Pre Diag {special Diag) 4:45 (1994). 4. Daiel A, Hook EB, Wulf G: Risks of ubaiaced progey at amioceteses to carrier of ehoromosome rearragemets. Data from Uited States ad Caadia labo ratories. Am J Med Geet 33:14 (1989). 5. Dıııkma R et al: Preııata! diagosis of Chediac-Higashi sydrome. Pre Diag 12:887 (1992). 6. Ferguso-Smİîh MA: Preatal ehromosome aaîysis ad its impact o the icidece. BMC 39:355 (1983). 7. Ferguso Smith MA, Yates JRW: Malera! age specific rates for ehromosome aberratios ad factors ifluecig them: report of a colloborative Europea sîudy o amioceteses. Pre Diag 4:5 (1984). 8. Görk B, Başara S, Karama B ve ark: Degeli kromozom aomalisi taşıyıcılarıı gebelik ürülerii preatal laı souçları. Ulusal 3.'Tıbbi Biyoloji Kogresi 29 Ekim-İ Kasım, Alalya (1994). 9. Grisceili C, et al: A sydrome associatig partial aîbiism ad immuodeflciecy. Am J Med Geet 65:691 (1978). 10. Halliday J, et al: Karyotpe abormaiities i fetuses diagosed as abormal o US before 20 weeks gestatioal age. Pre Diag 14:689 (1994). 11. Heioe S, et al: Preatal sereeig for cogeital ephrosis i East Filad: Results ad impact o the birth prevalece of the disease. Pre Diag 16:207 (1986). 12. Holgreve W, et al: Late CVS. Iteratioa! Registry. Compliatio -of dafa from 24 ceters. Pre Diag 10:159 (1990). 13. Huges IA, et al: Preatal diagosis of cogeital adreal hypcrplasia: Reliability of amiolic fluid steroid aaîysis. JMcd Geet 24:344(1987). 14. Levie LS ad Pag S: Preatal diagosis ad treatmet of cogeital adreal hyperplasia. "Geetic Disorders ad the Fetus". Editör A. Milusky. The Johs Hopkis Press. Baltimore ad Lodo 3. Baskı (1992). 15. Milusky A: Geetic couselfig: Precoceptio ad as a

9 Geetik Hastalıkları Preatal Taısı: I.U. Pretam'daki Uç Yıllık Uygulama ve Araştırmaı Souçları prelude to preata! diagosis, "Geetic Disorders ad (he Fetus" Editör A Milusky. The Johs Hopkis Uiversity Press. Baltimore ad Lodo. 3. Baskı (1992), 16. Milusky A: The use of bioctıemical markers i materal serum screeig for ehromosome defects, "Geetic Disorders ad the Fetus". Editör A. Milusky. The Johs Hopkis Uiversİty Press. Baltimore ad Lodo. 3. Baskı (1992). 17. Rizzo N, et al: Preatal karyotpig i malformed fetuses. Pre Diag 10:17 (1990). 18. Scheimachers DM, Cross PK, Hook E B: Ratcs of trisomies 21,18,13 ad other ehromosome abormalities i about preatal studies compared wilh estimated dates i live births. Hum Geet 61:318 (1982). 19. Sjögre B, el al: Preatal diagosis for psychological reasos: Compariso with other idicatios, advaced materal age ad kow geetic risk. Pre Diag 10:111 (1990). 20. Stee J: Risk for ehromosome abormality at amioceteses followig a child with a o-iherited ehromosomal aberratio. Pre Diag (speciaî issue) 4 (1984). 21. Şekaya T, Başara S ve ark: Patolojik US bulgularıda sitogeetik iceleme souçları. Ulusal 3. Tıbbi Biyoloji kogresi 29 Ekİm-1 Kasım, Atalya (1994). 22. Wald NJ, et al: Materal serum screeig for DS i earfy pregaey. BMJ 297 (1988). 23. Wadma,SK, et al: DHPD leadig to thymie-uraciluria. A ibor error of pyrimidie metabolism. J It Met Dis (8) Suppl 2:113 (1985). 24. Kuılcburg ABP, et al: Geotype ad pheotype i paliets with dihydroprimidie dehydrogease deficieey. Hum Geet 104:1 (1999).