ENFLASYON HEDEFLEMES, MAL YET ENFLASYONU,

Transkript

1 NFLASYON HDFLMS, MALYT NFLASYONU, M V BÖLÜÜM D. Aye Özden Bkan Yaa Ünvete konom Bölümü Özet Bu çalmada üetmde thal g kullanan, ululaa tcaete açk, boçlu ve küçük b ekonom çn tek ektölü Kaleck tp b model geltlmt. Modelde malyet ek mak up oann faz oan ve dövz kuundak deklklee haayet götemenn yan a yel fmalaa yabancla taafndan uzun döneml fnanman alanmaktad. Geltlen model çeçevende yükek faz oan ve yel paa bmnn güçlenmeyle teml elen enflayon hedefleme poltkan ka ve uzun dönem ekonomk denge deelene olan etk ncelenmekte. Ola enayoladan gelmekte olan ülkele çn en geçel olan ka dönemde, kâ oan, kapate kullanm oan ve emaye bkm hnda, mkta model paameteleyle bellenen b dü öngömekte. Fmalan boç-emaye oann ve d boçlan toplam boç çndek payn bu onucun otaya çkmanda öneml ol oynad göülmekte. Boç-emaye oann abtlenmeyle tanmlanan uzun dönemde denge çözümleme enflayon hedefleme poltkan ka döneml daalt etklenn uzun döneml dengezlkle de beabende geteblecene aet etmekte. Anahta kelmele: nflayon hedefleme, Kaleck tp model, na boç, enek malyet ek mak up oan, faz oan. Inflaton Tagetng, Cot Inflaton, Gowth and Dtbuton Abtact Th pape develop a one-ecto Kaleckan model of an mpot dependent ndebted mall open economy whee the mak up ate entve to both change n the nteet ate and the exchange ate and foegne povde pat of the long tem fnance. The hot and long un conequence of an nflaton tagetng polcy n the fom of hgh nteet ate and tong dometc cuency ae examned. Among the poble hot un cenao, the one mot elevant fo developng counte foee a declne n the poft ate, the capacty utlzaton ate and the ate of accumulaton a well a the employment ate and the eal wage. Leveage ato of the fm and the extent of extenal ndebtedne play an mpotant ole n bngng about th eult. Long un analy eveal that th cenao aocated wth tablty n the long un and that, n the long un, the extent of foegn ndebtedne and the eponvene of captal nflow to the etun on extng potfolo detemne the ecton of the effect of nflaton tagetng on the equlbum leveage ato. Keywod: Inflaton tagetng, Kaleckan model, debt, flexble mak up ate, nteet ate.

2 78 Ankaa Ünvete SBF Deg 64-4 nflayon Hedefleme, Malyet nflayonu, Bkm ve Bölüüm. G 99 ladan be olutuulan makoekonomk poltkalada fyat enflayonunu kontol altna almak öncelkl amac tekl etmekte. Gelm ülkelede enflayon hedefleme poltkalan uygulamaya konulmayla balayan bu elm, takp eden yllada gelmekte olan ülkelede IMF gözetmnde benze poltkalan uygulanmaya balamayla yaylm. Kuamal olaak enflayon hedefleme yakn döneml ekonom yaznda Yen Makoekonomk Uzlama New Conenu Macoeconomc olaak tanmlanan ve enflayonu adece talep kaynakl göen Yen Keynegl analtk çatn b paça Aet/Sawye, 6. Toplam talep denklem, Phlp denklem ve faz poltka kualndan oluan tpk b enflayon hedefleme modelnde paa poltka aktam mekanzma fazn toplam talebe olan etk üzenden çal. Ancak enflayonun talep kaynakl olmad ve dövz kuu etklenn belgn olu umlada bu model paaal aktam mekanzma dou bçmde yantmayacakt. Alnda, ç talep kaynakl fyat enflayonu gelmekte olan ülkelen umuna uygun b vaaym del. Gelmekte olan ülkelen tüketmde ve üetmde thalata bamlk, tam ekabetç olmayan ktl ç pyaala, düük vemllk ve ge kalm teknoloj, endütde ektöel dengezlkle, konk yükek enflayon ve poltk tkazlk gb yapal özellkle vad. Bu özellkle enflayon üecn dou anlamak çn talep kaynakl etkenlen Gelm ve gelmekte olan ülkeledek enflayon hedefleme poltkala hakknda genel blg çn Ageno y b kaynak tekl etmekte. 78

3 Aye Özden Bkan nflayon Hedefleme, Malyet nflayonu, Bkm ve Bölüüm 79 yana malyetle, kuumal ve yapal etkenlen de göz önüne alnma geekt. Yen Makoekonomk Uzlama gelmekte olan ülkeledek fyat enflayonu üecn geçeklee uygun b bçmde tanmlayamamann yana bu ülkeledek paaal aktam mekanzmanda büyük önem tayan baz kanalla da gömezden gelmekte. Bu ülkelede d tcaete konu olan mallan tüketm epetndek payn büyük olma, üetmde thal g bamln yükek olma, özel ektöün d boç yükümlülüünün yükek olma, kamu ektöünün boçlu olma, blançolada paa bm ve vade uyumuzluklan bulunma ve fnanal pyaalan ve pekülatf olma ebebyle, faz oan ve dövz kuuna lkn poltka uygulamala olkça kamakt. Bu kamak yap çnde yüütülen paa poltkala üç denkleml tandat b model çeçevende ncelemek yetez ve yanlt olmaktad. Gelm ülkeledek enflayon hedefleme uygulamala ve bunlaa lkn deelenmele yakn dönem ekonom yaznda gen ye tutmaktad. lk bakta enflayon hedefleme poltka uygulayan ülkelede enflayon oannda b dü gözlemlene de yaplan çalmala bu düün ken bana enflayon hedefleme poltkandan kaynakland konuunda üphe uyandmaktad. Honda, Ball ve Shedan ve Angez ve Aet 6, 8 fakl yöntemle kullanaak enflayon hedefleme poltkan gelm ülkelede yaanan dezenflayon üecne belgn b katk olmad onucuna vamlad. Ayca Angez ve Aet 5, 7 benze onuçlan gelmekte olan ülkele çn de geçel olunu tept etmt. Honda b VAR model çeçevende Yen Zelanda, Kanada ve ngltee ye at makoekonomk zaman elende enflayon hedefleme poltkana geç dönemne denk gelen yapal klmala olup olmad ekonometk olaak nam ve enflayon hedeflemenn elede yapal dekle yol açtna lkn kant bulamam. Ball ve Shedan ym OCD ülkende enflayon hedeflemenn makoekonomk yleme getp getmen ncelemle ve böyle b ylemenn öz konuu olmad gömüle. Angez ve Aet 6, 8 aack çözümleme yöntemn kullanaak gelm ülkeledek enflayon hedefleme deneymlen ncelemle ve bu poltkann baka tülü elde elemeyecek yaala aladna lkn b kant bulamamlad. Ayca ayn yazala k ay çalmada 5, 7 ayn yöntem kullanaak enflayon hedeflemenn gelmekte olan ülkelede enflayon oan düümekten zyade, hehang b bçmde oluan düük oann devam alad onucuna vamlad. Buada bahelen çalmalan lgnç b otak nokta hem enflayon hedefleme poltka uygulayan hem de uygulamayan gelm ve gelmekte olan ülkelen büyük b kmn fyat enflayonunda dü yaad gözlem. 79

4 8 Ankaa Ünvete SBF Deg 64-4 Gelmekte olan ülkele enflayon hedefleme poltka uygulamaya çok yakn geçmte baladklandan bu poltka deklnn onuçla gözlemlemek pek kolay olmayabl. Ancak enflayon hedeflemenn tenmeyen onuçla kuamal olaak otadad. Ftzgeald 5 n da göte gb Yen Keynegl çeçevenn bütün vaaymla geçel kabul elnde ble bu poltkann uygulayan ülkenn paa bmnn a deelenmene yol açmak gb b aknca vad. Bu gögüel b olak del açk b ekonomde uygulanan yükek faz poltkan doal b onucu. Daha fyat enflayonunu ktlama amacn dndak anay ve kalknma poltkalan gözad elme, yükek faz poltkayla blence kapate kullanm oanlanda düe ve üetmde a haeketlle ebep olmaktad. pten fazla yükek olmayan enflayon oanlan yükek malyet tamadna kkat çekeek, yen thdam yaatmaya, yokulluu otadan kaldmaya ve yat hzlandmaya yönelk poltkalaa öncelk vemenn daha uygun olacana aet etmekte. Bu poltkalan ve eel hedefleme poltkalan poltka yapn toplumal oumluluklana daha uygun dütüünü hatlatmaktad. Önen Fenkel ve Taylo 6 enflayon hedefleme yene emaye kontolle ve aklc anay ve tcaet poltkalayla deteklenen b eel dövz kuu hedefleme ejmn önemektele. Öte yandan Rochon ve Ro 6 ve Agt ve Ptel özelde enflayon hedeflemenn, genelde yükek faz poltkan gel dana olumuz etkle oluna kkat çekmektele. Yükek faz otamnda ücetllen ve üetclen toplam gelden ald pay azalma elm göteken fnanal kemn pay atmaktad. Gelmekte olan ülkelede göülen yükek boç ve thal g baml da göz önünde bulunulua uzun dönemde ülkenn üetm kapatene zaa veecek ektöle aa kamak paylam yapla otaya çkmaktad. Gelmekte olan ülkelede enflayon hedefleme poltkalana baka b bak aç da Ocampo ve Akyüz 4, 7 taafndan le getlmt. Bu göü IMF taafndan önelen ve enflayon hedefleme, ebet ku ejm, ululaaa ezev taban ve faz d bütçe fazlandan oluan poltka paketnn gelmekte olan ülkelee hem anay ve kalknma poltka uygulama olana tanmad hem de onla küeel çevmlene ka koumaz bakt üzende maktad. Ocampo ve Ftzgeald 5 a göe fyat enflayonunu kontol etmek gelmekte olan ülkelede paa poltkan tek ve en öneml ounu del. Bu ülkele pekülatf emaye haeketlene fazlayla açk fnanal pyaala ve zolukla üdüüleblen ç ve boç yükümlülükle nedenyle ken ç pyaalandan kaynaklanmayan küeel çevmlen dae etmek umundadla. Bu atla altnda ebet 8

5 Aye Özden Bkan nflayon Hedefleme, Malyet nflayonu, Bkm ve Bölüüm 8 ku ejm gelmekte olan ülke mekez bankala çok öneml b poltka aacndan mahum bakmaktad. Küeel ekonom canlanma dönemndeyken ülkeye emaye gle hzlanacak ve fnanal valk fyatla attp, faz oanla düüüp, yeel paa bmnn dee kazanmana yol açacakt. e mekez banka bu umu engellemek ya da yavalatmak çn elndek tek poltka aac kullan ve faz oan yükelte onuç daha fazla emaye g ve yel paann daha da güçlenme olacakt. Benze eklde küeel b yavalama yüzünden ülkeden emaye ç olua bunu faz poltkayla engellemek mümkün olmayacakt. Dee kaybeden fnanal valkla, yükelen fazle ve dee kaybeden yel paa bmnn yol açt ounla yükek faz poltkayla adece denletlebl. Göüldüü gb bu atla altnda gelmekte olan ülkelen elnde adece çevmyle ayn yönde haeket eden b poltka aac bulunmaktad. Baka b deyle bu ülkelen ekonomk baa ka vadel emaye haeketlen yönlenen küeel çevmlene ba. nflayon hedefleme poltkan ekonom yaznda gen b ye tutan ounla otadayken hala bakn poltka paagma olaak kabul elme, yukada özü elen eletle tutal ve bat b çeçeve dahlnde modellemey anlaml klmaktad. Bu çalmada d tcaete açk ve üetmde thalat baml olan, tam ekabetç olmayan fyatlama mekanzmalana ahp, boçlu b ülkede enflayon hedeflemenn ka ve uzun döneml onuçla ncelemek çn b analtk çeçeve olutuulmaktad. Bu çeçevenn vaolan yazndan k belgn fak vad. Bnc thalat baml ve boçluluun modele eanl olaak dahl elme e de modelde na bocun b kmn yabancla taafndan alanma. Bu özellkle enflayon hedeflemenn get yükek faz ve deel yel paa bm poltkalan kâlk, kapate kullan ve emaye bkm h bakndan onuçlan ncelenmen alaken d boç oann bu onuçlan otaya çkmandak olünü gömeye de yadmc olmaktad. Çalmann g takp eden bölümünde analtk b model geltlmt. Daha ona ka döneml denge ve enflayon hedefleme poltkana lkn kalamal aan çözümleme unuluken, d boç oann olü ve öz konuu poltkann gel da üzene etkle ncelenmekte. Takp eden bölümde boç-emaye oan namkle çeçevende uzun döneml denge tatlmaktad. Sonuçla ve deelenmele on bölümde unulmutu. 8

6 8 Ankaa Ünvete SBF Deg Bat B Çözümel Model Bu bölümdek tek ektölü Kaleck tp model kuaken baz vaaymla yaplacakt. Ülke yeel fyat P üzenden tüketm, yatm ya da hacat amaçl kullanlablen b blek mal Q üetmekte. Ülke adece üetmde kullanlan yabanc blek mal M yabanc fyatladan P thal etmekte. D tcaette ve emaye haeketlende hehang ktlama ya da malyet yoktu. Yel mal üetm abt katay b üetm fonkyonuna tab. L üetmde kullanlan emek mkta, K emaye mkta götemekte. mek vemll, bm mal bana emek kullan a L Q a, kapate kullanm oan u olaak tanmlanm. Sunum Q K kolayl açndan emaye tokunun anmad vaaylmaktad. Üetmde M kullanlan thal gnn teknk katay a olaak tanmlanm. Q K Ülkenn gücü N, gücü bana düen emaye oan k ve thdam N L L Q K oan da auk olaak tanmlanm. Modelde üç yel ve N Q K N k yabanc toplumal f bulunmaktad. Ücetl çalanla taauf etmezken, ketle emayedala kâlan na boç üzendek faz ödemelen yaptktan ona kalan km hedalaa datmayp taauf etmekte ve antye da faz gellenn le tanmlanan abt b oan taauf ep gen tüketme hacamaktad. thal gle alayan yabancla yeel ekonomde baka b ol oynamazken, yabanc antyele faz gellen ülke çnde tutup teka na boç vemekte ama tüketm yapmamaktadla. Son olaak, yabanc paa bmnn yeel paa cnnden fyat olaak tanmlanan nomnal dövz kuunu teml etmekte... Fyatlama ve Gel Da Tam ekabetç olmayan b pyaada çalan fmala yel maln fyat bm malyet üzene oannda b malyet ek mak up koyaak bellemekte. Bm malyet emek malyet ve thal g malyetnden olutuuna göe fyatlama çn adak kual geçel olacakt: 8

7 Aye Özden Bkan nflayon Hedefleme, Malyet nflayonu, Bkm ve Bölüüm 8 P aw a Buada W nomnal ücet teml etmekte. Kâ oan göteen denklem öyle: u u Ulual geln emayedala, ücetlle ve thal g alayan yabancla aandak da a-d denklemleyle fade elebl: PK PQ a WQ PQ a Q PQ a b thal g malyetlenn bm malyetle çndek pay götemekte. c a d a W a Rantye n gelden ald pay alnda fmalan kândan R ödenmekte. PK bçmnde fade elen ket kâ, letme kâ ve ketlen antyeleden aladkla uzun döneml fnanman D çn yaptkla faz ödemelenn toplam. Uzun döneml fnanmann D eklnde fade elen km yabancla ge kalan D kada da yel antyele taafndan alanmaktad. Buada bankack tem kâ amac ve lem malyet olmakn antye n taaufla fmalaa aktaan b aac olaak kugulanm. Fmalaa doudan yatm da modele dahl elmemt. Yel antye n gel pay adak gb fade elken boç-emaye yan kaldaç oan, e faz oan teml etmekte. D e PQ u Yabanc antyelen gel pay da f denklemyle fade elebl. D PK 8

8 84 Ankaa Ünvete SBF Deg 64-4 F D f PQ u e ve f denklemle toplam ket kâ çn tanmlanan u lkye dayanmaktad: R PK D D 4 Bu çeçevede eel ücet de u eklde fade elmekte: W w 5 P a a Nomnal ücet ve ken, atan thal g malyet ve atan malyet ek oan eel ücette düe ebep olacak; emek vemllndek atlaa eel ücet attacakt. Bu kuguya ek olaak, fmalan ululaaa ekabet atlanda pyaa payla koumak zounda olkla geçen de modele dahl etmek amacyla malyet ek oann ve dolayyla da emayedalan ulual gel çndek payn dövz kuundak deklklee haayet göte vaaylm. Bu vaayn temel öyle açklanabl: Yel paann dee kaybetme thal g malyetlenn yana ululaaa ekabet gücünü de attacakt. Bu umda ketlen malyet ek oan attmak uetyle, atan thal g malyetlenn b km pyaa payla kaybetmekzn tüketclee yantmala mümkündü. Öte yandan yel paa dee kazanp, thal g malyet ve ekabet gücü azaldnda ketle ululaaa pyaa payla kouyablmek çn malyet ek oan baz azaltacaklad. Ayca na boç üzendek faz oan da malyet ek oan etkleyecekt. ketle malyet ek oan yükeltp atan boç malyetlenn b km tüketclee yantmak teyeblle. Genellkle thal g malyetndek atn da boç yükümlülüklendek atn da tamam tüketcye aktamak mümkün olmayacakt. Dolayyla adak etzlklen geçel olma beklen:,.. Taauf veyatm konomde emaye bkmnn h yatm fnanman çn kullanlablecek yel ve yabanc taaufla ve fmalan te yatm Blecke 989 bu taz fyatlama davan daha aynt bçmde tatmaktad. 84

9 Aye Özden Bkan nflayon Hedefleme, Malyet nflayonu, Bkm ve Bölüüm 85 mktayla bellenecekt. Taauf azn mümkün kld özel yatm mkta kâladan taauf olaak aylan mkta, antye gellenden taauf olaak aylan mkta ve yabancladan alanan kaynaklan toplamna et olacakt. Semayedala boç faz ödemelenden ata kalan kâlaket çnde tutaak yatm amaçl kullanmaktadla. Rantyele faz gellenden oannda taauf etmektele. Yabancla ka dönemde faz gellenn tamam taauf etmekte ve uzun dönemde de ülkedek get oanna göe yen fnanman alamaktadla. Yabanclan bu uzun döneml davanla mlk b kenaa bakak, ka dönem çn toplam taauf adak denklemle fade elebl: R S DD PK DD DD 6 Bu etl emaye tokunun deene bölüp yenden düzenleynce taauflan büyüme oan otaya çkacakt: g S 7 Fmalan yatm taleb adak denklemde göüldüü üzee yatmc çgüdüle, kâlk, kapate kullanm oan ve boç yükümlülüklene ba. I u,, K 8 g I Mal ve hzmet pyaalan ka döneml denge ekonomdek taauf at oan fmalan talep ett emaye bkm oanna etlennde geçekleecekt. I S g g 9 Kâ oan, kapate kullanm oan u ve emaye bkm oann g, ka dönemdek denge deele adak gb olacakt: [ ] a u [ ] b [ ] g c Bu deelele tanmlanan dengenn kaal olma çn u koul alanmal: 85

10 86 Ankaa Ünvete SBF Deg 64-4 S g u I g u ya da.. Paa Poltka nflayon hedefleme poltka mekez bankan hedef enflayon oanna ba olaak b nomnal faz oan belleme ve bu evyede bankack temnn ezev talebn tümüyle kalamaeklnde özetlenebl. Mekez banka enflayonun hedeflenen deeden daha yükek geçekleme umunda faz oan yükeltecekt. Açk b ekonomde kounmaz faz pate koulu geçel olacak, en azndan uzun döneml elmle belleyecekt. Dolayyla yükek faz oan, yel fnanal valklan beklenen getn attd ölçüde yeel paa bmnn nomnal olaak dee kazanmana yol açacakt. Yan enflayon hedefleme bu model çeçevende faz oannda at ve yel paa bmnn dee kazanma eklnde teml elebl. Bu aada ütünde önemle ulma geeken b nokta da enflayon hedefleme poltkan bu modelde anlatlan malyet temell fyatlama mekanzman get enflayon üecn kontol etmekte etkz kalaca geçe. Buada enflayon numaal denklemde göünen yel ülke blek maln fyatn at oan olaak tanmlanm. numaal denklem, eel ücet ve ulual geln thal mal alaylaa gden km göteen 5 ve c denklemleyle bleteek enflayon oan çn adak fade geltlebl. Buada ˆ dw paan deendek oanl dem, Wˆ ücetn dt dt W dp oanl demn ve Pˆ de fyat evyendek oanl dem dt P götemekte: Pˆ Wˆ ˆ Bu fadenn ücet enflayonuna lkn lk tem çekdek enflayon, ku deklklene lkn knc tem thal enflayon olaak adlandlabl. Çekdek enflayonu yaatan üeçle gel bölüümündek çatmala üzende Takp eden matematkel fadele daha kamak hale getmemek çn thal maln tüketmde kullanlmad vaaylm. Bu vaaymdan vazgeçlnde dövz kuunun enflayon üzene etkle thal maln tüketlmeme vaay altnda otaya kan etklele ayn yönde ve daha güçlü olacandan çözümleme onuçlanda b deklk olmamaktad. 86

11 Aye Özden Bkan nflayon Hedefleme, Malyet nflayonu, Bkm ve Bölüüm 87 ulaak ayntlandlabl. Bu çalma ücet enflayonu üecnn aynt olaak çözümlenmen hedeflemee de açkça otada olan b geçee denmeden geçlmeyecekt: Semayedalan ulual gelden daha büyük b pay almana yol açacak etkenle, önen yükek faz poltka, yeel paann dee kaybetme, çetl kuumal ve poltk deklkle ücet enflayonu üecnde belleyc ol oynamaktad 4. Bu umda enflayon hedefleme poltkan temeln olutuan yükek faz uygulaman enflayona çae olma beklenemez. nflayon oan ancak yel paann dee kazanmandan doan etkle bakna ya da faz kaynakl enflayonu engelleyecek kuumal yap ve gel poltkala mevcuta düecekt. Takp eden bölümlede böyle thalata baml ve malyet enflayonu yaayan b ekonomde enflayon hedefleme poltkan üdüülebll ve etknlne lkn tatmala b taafa baklaak poltkann köü köüne uygulanma umunda bölüüm ve emaye bkmn nal etkleyece ncelenmekte..4. nflayon Hedeflemenn Ka Döneml tkle a-c denklemleyle tanmlanan bölüüm ve bkm kaal umunda, faz oann tem ç dekenlen denge deele üzene etk dak etk çapanlayla tanmlanmaktad: d g u [ ] u [ ] u [ ] a b c Bu çapanla Hen 7 ve Lavoe 995 taafndan kullanlan Mnky-Stendl modelnn çapanlayla kalalabl. Bu modeln fak d bocun toplam na boca oan göteen ek b paametey çeyo 4 Lma ve Settefeld 8 ücetl çalanlan fyat evyen etkleme gücünün çetl yönlen ve poltka yapn bölüümden kaynaklanan çatmalada taknd tavn önemn daha aynt bçmde tatmaktad. 87

12 88 Ankaa Ünvete SBF Deg 64-4 olma. Bu paamete ayende Lavoe 995 ve Hen 7 taafndan nomal vaka olaak adlandlan faz atlan ekonomde daalmaya yol açt umu tanmlaken, yatm boç yükü eneklnn yükek olman, yatn kapate kullanm oanndan kâlktan etklennden daha fazla etklenyo olman ve antyelen tüketm elmnn düük olman yan a, d bocun toplam na boca oann yükek olmandan da bahetmek mümkün olmaktad. Doal olaak geçek hayatta model kataylan gögüel yapna ba olaak faz atlan ekonomy genletc etk yapt t vaka le kalamak da mümkündü. Bu modelde Hen 7 modelnde de olu gb ee kaldaç oan yükeke faz atn yatm ve antyelen tüketm üzene olan etk daha büyük olacandan denge kâ, kapate kullanm ve bkm oanla da yükek faz poltkandan daha fazla etklenecekt. Uzun döneml na boç aaçlan büyük b kmn yabanc antyele taafndan tanma umunda faz atlan ekonomy daalt etk yaatma ola atmaktad. a-c fadelende açkca göülen bu etk, yabanclaa yaplan faz ödemele ülkedek toplam talebe hçb katkda bulunmadan yutdna aktalacandan kavamal olaak da beklenen b um. a-c denklemleyle tanmlanan dengeye ge döneek dövz kuu deklklenn denge kâ, kapate kullanm ve bkm oanlana etk bulunabl: u d u g u u 4a 4b 4c Göüldüü gb, yel paann dee kayb, yatm fonkyonundak kâlk ve kapate kullanm temlenn göel büyüklüüne göe ekonomde genletc ya da daalt etkle yaatabl. Buada belleyc olan ve u dekenlenn ald dee olacakt. Ayn mantk çeçevende faz poltka onucu yel paann dee kazanma da bu dekenlen ald deee ba olaak ya yükek fazn etklen tene çevecek ya da güçlenecekt. 88

13 Aye Özden Bkan nflayon Hedefleme, Malyet nflayonu, Bkm ve Bölüüm 89 nflayon hedefleme poltka onucu otaya çkablecek enayola a-c tablolanda özetlenmt. Buada lgnç olan ou hang katay blemnn gelmekte olan ülkelen umunu daha y teml ett. Gögüel b nceleme yapmakn, vaolan yazna dayanaak bu ülkelede göülen bkaç yapal özellkten bahelebl: a ketlen yükek kaldaç oanna ahp olma, b yükek d boç oan, dolayyla da yel atyelen toplam faz gelnden az pay almala, c yatn faz oanlana yükek haayet göteme, d düük kapate kullanm oan. Bu özellkle tabloladak C umu yükek klyle tanmlanan uma kak gelnden enflayon hedeflemenn ekonomy yavalat etkle olaca otadad. Tablo a. Kâ oan çn kaal ka dönem enayola paametele Yükek Düük A u d d d d B u d d + d d C u d d - d d D u d d d d 89

14 9 Ankaa Ünvete SBF Deg 64-4 Tablo b. Kapate kullanm oan çn kaal ka dönem enayola u paametele Yükek u Düük u A u B u C u D u + - Tablo c. Semaye bkm oan çn kaal ka dönem enayola g paametele Yükek g Düük g A u B u + C u D u - Bu aada yükek kaldaç oan modelde matematkel olaak tanmlanm. a-c denklemlende yükek kaldaç oan tanmlayan ekle adak gb fade elebl: 9

15 Aye Özden Bkan nflayon Hedefleme, Malyet nflayonu, Bkm ve Bölüüm 9 u a çn [ ], u b çn [ ], u c çn [ ] C umu- yükek kaldaç oan klyle tanmlanan umda, enflayon hedefleme poltka adece emayedaladan antyelee dou b gel tanfene del, ayn zamanda yükek deele çn yel antyeleden de yabanc antyelee b gel tanfene yol açacakt. Modeln aet ett thdam ve eel ücet tanmlana baka zlk oannda at ve eel ücetlede gelemenn de öz konuu olu göülecekt. Ayca daha önce de beltl gb bu modelde ele alnan fyatlama ve enflayon mekanzma çeçevende yükek faz-deel yel paa poltkan nha amaç olan enflayonu düüme konuunda baa olaca da ken del. a-c tablolandan çkalablecek b baka onuç da düük kaldaç oanla öz konuuya enflayon hedefleme poltkan onuçlan faz ve ku etklenn göel büyüklüklene ba olaak belzlk göte..5. Uzun Döneml Denge Uzun dönemde kaldaç oan tem çnde bellenecekt. Tanna dayanaak kaldaç oann uzun döneml haeket öyle fade elebl: ˆ Dˆ Pˆ Kˆ 5 Toplam boç toundak dem yel antyele taafndan öncek dönem yaplan taauf, yabancla taafndan teka yatlan faz gel ve yen yabanc emaye glenden oluacakt. Sunum kolayl alamak çn yabanclan get yen emaye vaolan potföy kazançlan kat olaak tanmlanm. Bu umda: D D D D 6 D Dˆ 7 D c denklemnde tanmlanan emaye toku at h kullanaak ve vaolan yazndak gb Lavoe 995, Hen 6, Hen 7 uzun dönemde enflayon olmad vaayaak 7 ve c denklemle bletlp uzun 9

16 9 Ankaa Ünvete SBF Deg 64-4 dönemde kaldaç oanndak deklkle öyle fade elebl: ˆ [ ] 8 Uzun döneml denge kaldaç oann abtlenmeyle yan ˆ tlyle tanmlanacakt. Denge kaldaç oanöyle fade elebl: 9 [ ] [ ] ˆ Bu denge umunun kaal olma çn koulunun alanma geek, yan: ˆ [ ] Mal pyaa dengenn kaal çn geekl koulla alanyoa ve faz oan poztfe, uzun döneml dengenn kaal çn [ ] tzlnn alanma geek. Bu etzlk a- c tablolanda A ve B umlana kak gelmekte. Bu modelde, Lavoe 995 ve Hen 7 modellenden fakl olaak, uzun döneml dengenn kaal olma çn ka dönemde faz oanndak atlan ekonomy genletc etk yaatt t umun geçekleme geekmemekte. Düük b kaldaç oan ve uygun paamete deeleyle a dönemde faz atlan ekonomy ktlay nomal etkle yaanken uzun döneml denge de kaal olabl. Bu um a-c tablolandak B umu-düük klyle tanmlanan uma kak gelmekte. Bu onucun otaya çkman ebeb malyet ek oann ve dolayyla emayedalan bölüüm payn dövz kuuna haayet göteme. Malyet ek oann abt olu bat umda faz atla daha yükek b kaldaç oanna ebep oluken, yel paann dee kazanman kaldaç oanna hçb etk olmayacakt 5. Bunu göteen matematkel 5 Alnda büyük htmalle uzun dönemde yabancla taafndan yaplan yen potföy yat dövz kuundak deklkleden de etklenecekt çünkü yabancla yel paa cnnden pozyonla nha olaak kapadklanda yel paann dee kayb onla çn zaa tekl edecekt. Bu um 6 numaal denklem deteek, 9

17 Aye Özden Bkan nflayon Hedefleme, Malyet nflayonu, Bkm ve Bölüüm 9 9 fadele adad: ] [ a b Malyet ek oan faz ve kua haayet götende poltkann kaldaç oanna etkle daha kamak b hâl almaktad: ] [ a ] [ ] [ b Uzun döneml denge kaal ve faz oan poztfken faz atn uzun dönem taauflana olan etk denklemn lk km yatm talebne olan etknden denklemn knc km daha büyük olua kaldaç oan faz ve dövz kuuyla ayn yönde haeket edecekt. Faz oanndak deklklen kâ oan, kapate kullanm oan ve bkm oann uzun dönem denge deelene olan etk adak denklemlele fade elmekte: ] ][ [ u a ] ][ [ u u b önen D D D D ˆ bçmnde götelebl. Bu umda doal olaak b ve b denklemle de de. Uzun döneml etk çapanla çn daha kamak fadelee yol açaken tatmay pek de zengnletmenden bu konu üzende daha fazla ulmam.

18 Ankaa Ünvete SBF Deg ] ][ [ u g c Uzun dönemde dengenn kaal olma çn ] [, mal pyaa dengenn kaal olma çn koullan alanma geek. Dolayyla faz atn nha etknn yönünü belleyen kapate kullanm oann yatm taleb denklemnn e paametelene oanla büyüklüü olacakt. Dövz kuundak deklklen uzun döneml denge deelene etk dak etk çapanlayla tanmlanmaktad: ] [ u 4a ] [ u u 4b ] [ u g 4c Ayneklde, kapate kullanm oann göece büyüklüü yel paann dee kazanman genletc onuçla m yoka ktlay onuçla m yaataca bellemekte. nflayon hedefleme poltka tanmlayan faz at deel yel paa atan ve azalan klnn ebep olaca ola uzun dönem enayola a-c tablolanda özetlenmt. Bu tablola bütün olakla del adece kaldaç oann fazle ve dövz kuuyla ayn yönde det, yan ve etzlklklenn geçel olu vaay altnda geçekleeblecek umla kapamaktad.

19 Aye Özden Bkan nflayon Hedefleme, Malyet nflayonu, Bkm ve Bölüüm 95 Tablo a. Kâ oan çn eçlm kaal uzun dönem enayola paametele A u etkle ve 4 te bakn d d etkle adece te bakn d d etkle adece 4 te bakn d d etkle ve 4 te bakn d d B u d d d d - d d + d d Tablo b. Kapate kullanm oan çn eçlm kaal uzun dönem enayola u paametele A u etkle ve 4 te bakn u etkle adece te bakn u etkle adece 4 te bakn u etkle ve 4 te bakn u B u

20 96 Ankaa Ünvete SBF Deg 64-4 Tablo c. Semaye bkm oan çn eçlm kaal uzun dönem enayola A B g paametele u u etkle ve 4 te bakn g etkle adece te bakn g - etkle adece 4 te bakn g etkle ve 4 te + bakn g lgl ülkenn yapal özellklen blmeden enflayon hedefleme poltkan onuçlan hang enayoyu takp edecen bellemek zo ola da bu tabloladan baz genel onuçla çkalabl. Öncelkle, uzun dönemde dengenn kaal yatn boç yükü enekl, yel antyelen toplam fnamann ne kada aladkla, antyelen majnal tüketm elm ve yatm talebnn kapate kullanm oanna göte haayete ba. Poltkann onuçla bakndan denge kaldaç oann faz at ve ku düüne tepk belleyc olmaktad. Bu tepknn yönü e poltkann uzun dönemde taaufla ve yatm talebnde yaatt deklklen göel büyüklüklene ba. Bu üeçte yabanclan toplam fnanman çndek pay öneml b ol oynamaktad. Yabanc fnanman oann yükek olma yel taauflan azalmana ebep ola da ülkeye yabancla taafndan getlen yen kaynakla bu umu tene çeveek ve tzlklenn geçel olma ola attacakt. Semaye glenn faz enekl, yan yükeke bu onuç düük yabanc fnanman oanla çn de geçel olacakt. a-c ve 4a-4c denklemlende emayenn gel payn faz eneklnden kaynaklanan etkle kaldaç oann faz eneklnden kaynaklanan etkleden daha büyüke enflayon hedefleme poltkan onuçla belz olacakt. 96

21 Aye Özden Bkan nflayon Hedefleme, Malyet nflayonu, Bkm ve Bölüüm 97 Yukadak fade adece a-c denklemle çn geçelye, kapate kullanm oan yatn kâlk eneklnden büyük olu üece enflayon hedefleme uzun dönemde ekonomk daalmaya ebep olacakt. Yukadak fade adece 4a-4c denklemle çn geçelye, ayn koulla altnda enflayon hedefleme uzun dönemde ekonomk genlemeye ebep olacakt. a-c ve a-c tablola beabe deelenlnde göülecekt k enflayon hedefleme balangçta B umu-yükek klyle tanmlanan umdak gb ka döneml b ekonomk genleme alaa ble bu etknn uzun dönemde de geçel olaca üphel. Ayca enflayon hedeflemenn ka dönemde daalt etk götemene ebep olan paamete blem uzun dönemde temn kaaz olmana ebep olmaktad. Bu paamete blemnn gelmekte olan ülkelen özellkleyle tutal olu da göz önünde bulunulua enflayon hedefleme poltkana yönelk eletlen kuamal dayana daha y anlalabl.. Sonuçla Bu çalmada enflayon hedefleme poltkan bölüüm ve bkm açndan onuçla tatmak amacyla Pot Keynegl yaznda Mnky- Stendl model olaak tannan model açk ve boçlu b ekonomye uyalanm. Amaç heteodok ekonom yaznda gen ye tutan enflayon hedefleme poltkana yönelk eletlen kuamal dayanakla ve bu poltkann onuçla belleyen yapal etkenle otaya koymakt. Buada geltlen model Mnky-Stendl model, üzene daha önce yaplm çalmaladan fakl ntelkle tamaktad. Öncelkle bu b açk ekonom model. thal g malyetle bm malyetlen heaplanmanda ve ekabetç olmayan fyatlama mekanzmanda öneml ol oynamaktad. Malyet ek oan ve dolayyla emayedalan ulual gelden aldkla pay hem faz oanna hem de dövz kuuna haayet götemekte. Ayca yel antyelen yana yabancla da üetme uzun döneml fnanman alamaktadla. Bu deklkle dövz kuu haeketle le ç ve d boçluluk deecenn enflayon hedefleme poltkan onuçlan bellenmende oynadkla olü daha geçekç b bçmde çözümlemeye olanak alamaktad. Bu kuamal çeçevede, enflayon hedefleme poltka faz oannda at ve yel paa bmnn dee kazanma bçmnde teml elmekte. Kâ oan, kapate kullanm oan ve emaye bkm oann ka döneml denge deele çn yaplan kalamal aan çözümlemede heb çel deken çn paamete deelene ba olaak ekz ay um otaya kmaktad. Bu umlan gelmekte olan ülkelen yapal özellklene en uygun olan enflayon hedefleme poltkan ka dönemde kâ oan, 97

22 98 Ankaa Ünvete SBF Deg 64-4 kapate kullanm oan ve emaye bkm oannda düe ebep oluken eel ücet ve thdam da azaltacana aet etmekte. Ayca bu çözümleme daalt etklen kaldaç oan ve d boç oan yükeke daha da fazla olaca götemekte. Uzun dönemde kaldaç oann tem çnde bellenme halnde daha kamak onuçla otaya çkmaktad. Uzun dönemde dengenn kaal yatn boç yükümlülüklene göte haayete, yel antyelen toplam na fnanmandak payna, antyelen majnal tüketm elmne ve yatm talebnn kapate kullanm oanna göte haayete ba olacakt. Denge kaldaç oann faz atlana ve yel paann deelenmene ve tepknn yönü de enflayon hedeflemenn onuçla bellemede öneml b etken olaak otaya çkmaktad. Daha açk fade etmek geeke, uzun döneml fnanmann yabancla taafndan alanan km büyüke ya da yabanc emaye gle yel ekonomdek get oanna yükek haayet göteyoa, denge kaldaç oan faz ve dövz kuuyla ayn yönde haeket edecekt. Ayca uzun dönemde enflayon hedeflemenn onuçla belleyen b baka etkenn de emayenn gel payn faz enekl ve kaldaç oann faz eneklnn göel büyüklükle olu anlalmaktad. a ve uzun döneml çözümlemele b aada deelenlnde göülmekte k enflayon hedefleme balangçta ekonomk genleme alaa ble uzun dönemde, özellkle kaldaç oan ku deklklenden fazla etklenyoa, tam te onuçla yaatablmekte. Daha da öneml gelmekte olan ülkele çn geçel olan yapal özellkle çeçevende bu poltka hem ka dönemde ekonomk daalmaya hem de uzun dönemde tkazla yol açma k tamaktad. Sonuç olaak buada geltlen model ve unulan poltka çözümlemele enflayon hedeflemene heteodok ekonom yaz taafndan yöneltlen eletle tutal b çeceveye otutmakta ve deteklemekte. Ayca geltlen model ülke deneymle üzene yaplacak gögüel ncelemele çn de kuamal b temel alamaktad. Kaynakça AGNOR, Pee-Rchad, Monetay Polcy unde Flexble xchange Rate: An Intocton to Inflaton Tagetng, Wold Bank Polcy Reeach Wokng Pape, 5. AKYÜZ, Ylmaz 7, Global Rule and Maket: Contant ove Polcy Autonomy n Developng Counte, ktat, letme ve Fnan, /57: 5-4. AKYÜZ, Ylmaz 4, Managng Fnancal Intablty and Shock, Tükye konom Kuumu Tatma Metnle, 4/. 98

23 Aye Özden Bkan nflayon Hedefleme, Malyet nflayonu, Bkm ve Bölüüm 99 AMADO, dwad J./ DUTT, Amtava K. 99, A Pot Keynean Theoy of Gowth, Inteet and Money, PUC/RJ Depatment of conomc Dcuon Pape, 64. ANGRIZ, Alvao/ARSTIS, Phlp 8, Aeng Inflaton Tagetng Though Inteventon Analy, Oxfod conomc Pape, 6/: 9-7. ANGRIZ, Alvao/ARSTIS, Phlp 7, Aeng the pefomance of Inflaton Tagetng Lte Counte, The Wold conomy, /: ANGRIZ, Alvao/ARSTIS, Phlp 6, Ha nflaton tagetng had any mpact on nflaton, Jounal of Pot Keynean conomc, 8/4: ANGRIZ, Alvao/ARSTIS, Phlp 5, An mpcal Invetgaton of Inflaton Tagetng n megng conome, Cambe Cente fo conomc and Publc Polcy Wokng Pape, 5. ARSTIS, Phlp/SAWYR, Malcolm, Inflaton Tagetng: A Ctcal Appaal, The Levy conomc Inttute Wokng Pape, Say: 88. ARSTIS, Phlp/SAWYR, Malcolm 6, The natue and ole of monetay polcy when money endogenou, Cambe Jounal of conomc, /6: ARGITIS, Geoge/PITLIS, Chto, Monetay polcy and the tbuton of ncome: evdence fo the Unted State and the Unted Kngdom, Jounal of Pot Keynean conomc, /4: BALL, Lauence/ SHRIDAN, Namh 4, Doe Inflaton tagetng Matte, NBR Wokng Pape See, BLCKR, Robet A. 998, Kaleckan Macomodel fo Open conome, DPRZ, J./HARVY, J.T. ed., Foundaton of Intenatonal conomc: Pot Keynean Pepectve Floence, USA: Routlee: 6-5. BLCKR, Robet A. 989, Intenatonal Competton, Income Dtbuton and conomc Gowth, Cambe Jounal of conomc, /: DUTT, Amtava K. 99, Inteet Rate Polcy n LCD: a Pot Keynean Vew, Jounal of Pot Keynean conomc, /: -. PSTIN, Geald, Altenatve to Inflaton Tagetng, Monetay Polcy fo Stable and galtaan Gowth: A Bef Reeach Summay, PRI Wokng Pape See, 6. FITZGRALD, dmund Valpy Knox 5, Monetay Model and nflaton tagetng n emegng maket econome, ARSTIS, P./BADDLT, M./MCCOMBI J. ed., The New Monetay Polcy Maachuett: dwad lga: 4-. FRNKL, Robeto/TAYLOR, Lance 6, Real xchange Rate, Monetay Polcy and mployment, UNDSA Wokng Pape,9. GANDOLFO, Gancalo 996, conomc Dynamc New Yok: Spnge. HIN, ckhad 7, Inteet Rate, Debt, Dtbuton and Captal Accumulaton n a Pot- Kaleckan Model, Metoeconomca, 58/: -9. HIN, ckhad 6, Inteet, Debt and Captal Accumulaton-A Kaleckan Appoach, Intenatonal Revew of Appled conomc, /: 7-5. HONDA, Yuzo, Some tet on the effect of nflaton tagetng n New Zealand, Canada and the UK, conomc Lette, 66/: -6. LAVOI, Mac/KRISLR, Pete 7, Capacty Utlzaton, Inflaton, and Monetay Polcy: The Duménl and Lévy Maco Model and the New Keynean Conenu, Revew of Racal Poltcal conomc, 9/4: LAVOI, Mac 6, A Pot Keynean Amendment to the New Conenu on Monetay Polcy, Metoeconomca, 57/: LAVOI, Mac 4, The New Conenu on Monetay Polcy Seen fom a Pot Keynean Peectve LAVOI, M./SCCARCCIA, M. ed., Cental Bankng n the Moden Wold Altenatve Pepectve Maachuett: dwad lga:

24 Ankaa Ünvete SBF Deg 64-4 LAVOI, Mac 995, Inteet Rate n Pot Keynean Model of Gowth and Dtbuton, Metoeconomc, 46/: LAVOI, Mac 99, Foundaton of Pot Keynean conomc Analy Vemont: dwad lga. LIMA, Glbeto Tadeu/STTRFILD, Mak 8, Inflaton tagetng and Macoeconomc Stablty n a Pot Keynean conomy, Jounal of Pot Keynean conomc, /: OCAMPO, Joe Antono, Developng counte ant-cyclcal Polce n a Globalzed Wold, DUTT, A.K./ROS, J. ed., Development conomc and Stuctualt Macoeconomc Maachuett: dwad lga: ROCHON, Lou Phlppe/ROSSI, Sego 6, Inflaton Tagetng, conomc Pefomance, and Income Dtbuton: A Monetay Macoeconomc Analy, Jounal of Pot Keynean conomc, 8/4: ROWTHORN, Robet. 977, Conflct, Inflaton and Money, Cambe Jounal of conomc, /: 5-9. SARANTIS, Nchola 99, Dtbuton and Tem of Tade Dynamc, Inflaton and Gowth, Jounal of Pot Keynean conomc, /: STTRFILD, Mak 6, I Inflaton Tagetng Compatble wth Pot Keynean conomc, Jounal of Pot Keynean conomc, 8/ 4: STTRFILD, Mak 4, Cental Bankng, Stablty and Macoeconomc Outcome: A Compaon of New Conenu and Pot Keynean Monetay Macoeconomc, LAVOI, M./SCCARCCIA, M. ed., Cental Bankng n the Moden Wold: Altenatve Pepectve Maachuett: dwad lga: TAYLOR, Lance 4, Recontuctng Macoeconomc Maachuett: Havad Unvety Pe.