D N KÜLTÜRÜ VE AHLAK B LG S

Transkript

1 LKÖ RET M D N KÜLTÜRÜ VE AHLAK B LG S 4 DERS K TABI Prof. Dr. Recai Doğan Bu ki tap, Mil lî Eği tim Ba kan lı ğı Ta lim ve Ter bi ye Ku ru lu Baş kan lı ğı nın 28 Kasım 2011 ta rih ve 173 sa yı lı ka ra rıy la öğ re tim yı lın dan iti ba ren, beş yıl sü rey le ders ki ta bı ola rak ka bul edil miş tir. Bahçekap Mah Sok. Nu.: fiaflmaz/ankara tel.: (0-312) (pbx) belgeç: (0-312)

2 Bu kitabın tamamının ya da bir kısmının, kitabı yayınlayan şirketin izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır. Bu kitabın tüm hakları, YILDIRIM YAYINLARI na aittir. Haberleşme Adresi YILDIRIM YAYINLARI Bahçekapı Mah Sok. Nu.: Şaşmaz/ANKARA tel.: (0-312) (pbx) belgeç: (0-312) e-posta: yildirim@yildirimyayinlari.com.tr SERTİFİKA NO: ISBN: Editör Y lmaz KARAHAN Dil Uzman Riyazi CANBOLAT Görsel Tasar mc Nurcan KAYA Program Gelifltirme Uzman Türkân YILDIRIM Ölçme ve Değerlendirme Uzman Zafer ÜNAL Rehberlik Uzman Emel TEKEL Baskı ve Cilt tel.: (0-312) (pbx) belgeç: (0-312) e-posta: tuna@tunamatbaacilik.com.tr 2 Baskı Yeri ve Yılı Ankara, 2014

3 ST KLÂL MARfiI Korkma, sönmez bu flafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin y ld z d r, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olay m, çehreni ey nazl hilâl! Kahraman rk ma bir gül! Ne bu fliddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlar m z sonra helâl... Hakk d r, Hakk a tapan, milletimin istiklâl! Ben ezelden beridir hür yaflad m, hür yaflar m. Hangi ç lg n bana zincir vuracakm fl? fiaflar m! Kükremifl sel gibiyim, bendimi çiğner, aflar m. Y rtar m dağlar, enginlere s ğmam, taflar m. Garb n âfâk n sarm flsa çelik z rhl duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nas l böyle bir iman boğar, Medeniyet! dediğin tek difli kalm fl canavar? Arkadafl! Yurduma alçaklar uğratma, sak n. Siper et gövdeni, dursun bu hayâs zca ak n. Doğacakt r sana va dettiği günler Hakk n... Kim bilir, belki yar n, belki yar ndan da yak n. Bast ğ n yerleri toprak! diyerek geçme, tan : Düflün alt ndaki binlerce kefensiz yatan. Sen flehit oğlusun, incitme, yaz kt r, atan : Verme, dünyalar alsan da, bu cennet vatan. Kim bu cennet vatan n uğruna olmaz ki fedâ? fiühedâ f flk racak toprağ s ksan, flühedâ! Cân, cânân, bütün var m als n da Huda, Etmesin tek vatan mdan beni dünyada cüdâ. Ruhumun senden, lâhi, fludur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar-ki flahadetleri dinin temeli- Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- tafl m, Her cerîhamdan, lâhi, boflan p kanl yafl m, F flk r r ruh- mücerred gibi yerden na fl m; O zaman yükselerek arfla değer belki bafl m. Dalgalan sen de flafaklar gibi ey flanl hilâl! Olsun art k dökülen kanlar m n hepsi helâl. Ebediyen sana yok, rk ma yok izmihlâl: Hakk d r, hür yaflam fl, bayrağ m n hürriyet; Hakk d r, Hakk a tapan, milletimin istiklâl! Mehmet Âkif ERSOY 3

4 ATATÜRK ÜN GENÇL E H TABES Ey Türk genç li ği! Bi rin ci va zi fen, Türk is tik lâ li ni, Türk cum hu ri ye ti ni, ile le bet, mu ha fa za ve mü da fa a et mek tir. Mev cu di ye ti nin ve is tik ba li nin ye gâ ne te me li bu dur. Bu te mel, se nin, en k y met li ha zi nen dir. s tik bal de da hi, se ni, bu ha zi ne den, mah rum etmek is te ye cek, da hi lî ve ha ri cî, bed hah la r n ola cak t r. Bir gün, is tik lâl ve cum hu ri ye ti mü da fa a mec bu ri ye ti ne dü fler sen, va zi fe ye at l mak için, için de bu lu na ca ğ n va zi ye tin im kân ve fle ra i ti ni dü flün me ye cek sin! Bu im kân ve fle ra it, çok nâ mü sa it bir ma hi yet te te za hür ede bi lir. s tik lâl ve cum hu ri ye ti ne kas te de cek düfl man lar, bü tün dün ya da em sa li gö rül me mifl bir ga li bi ye tin mü mes si li ola bi lir ler. Ceb ren ve hi le ile aziz va ta n n, bü tün ka le le ri zapt edil mifl, bü tün ter sa ne le ri ne gi ril mifl, bü tün or du la r da ğ t l m fl ve mem le ke tin her kö fle si bil fi il ifl gal edil mifl ola bi lir. Bü tün bu fle ra it ten da ha elîm ve da ha va him ol mak üze re, mem le ke tin da hi lin de, ik ti da ra sa hip olan lar gaf let ve da lâ let ve hat tâ h ya net için de bu lu na bi lir ler. Hat tâ bu ik ti dar sa hip le ri flah sî men fa at le ri ni, müs tev li le rin si ya sî emel le riy le tev hit ede bi lir ler. Mil let, fakr u za ru ret için de ha rap ve bî tap düfl müfl ola bi lir. Ey Türk is tik ba li nin ev lâ d! fl te, bu ah val ve fle ra it için de da hi, va zi fen; Türk is tik lâl ve cum hu ri ye ti ni kur tar mak t r! Muh taç ol du ğun kud ret, da mar la r n da ki asîl kan da, mev cut tur! 4

5 Mustafa Kemal ATATÜRK ( ) 5

6 Ç NDEK LER ORGAN ZASYON fiemasi...8 ÖĞRENME ALANI: İNANÇ 1. Ünite: DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? Günlük Konuflmalar m zda Dine liflkin fadeler Bismillâhirrahmânirrahîm Allah a fiükür Sevap ve Günah Kavramlar Dilek ve Dualar m zda Dinî fadeler Selamlafl yoruz Kelime-i Tevhit ve Kelime-i Şehadet i Öğreniyoruz Dini Öğrenmenin Önemi Din Güzel Ahlakt r Güzel Söz Söyleyelim Güzel Davran fllarda Bulunal m Sübhâneke Duas ve Anlam...26 Bilgilerimizi Ölçelim...27 ÖĞRENME ALANI: İBADET 2. Ünite: TEMİZ OLALIM Dinim Temiz Olmam stiyor Be de ni mi ve Elbiselelerimi Te miz Tu ta r m Çevremi Temiz Tutar ve Korurum Te miz lik Sağlığım İçin Önemlidir Sözünde Durmak, Dürüst ve Güvenilir Olmak Fâtiha Suresi ve Anlam...42 Bilgilerimizi Ölçelim...43 ÖĞRENME ALANI: HZ. MUHAMMED (S.A.V.) 3. Ünite: HZ. MUHAMMED İ TANIYALIM Hz. Muhammed in Doğduğu Çevreyi Tan yal m Hz. Muhammed in Aile Büyüklerini Tan yal m Hz. Muhammed in Doğumu, Çocukluk ve Gençlik Y llar Hz. Muhammed in Çocukluk ve Gençlik Y llar ndaki Erdemli Davran fllar Kevser Suresi ve Anlam...59 Bilgilerimizi Ölçelim

7 ÖĞRENME ALANI: KUR AN VE YORUMU 4. Ünite: KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM Son lahî Kitap Kur an- Kerim Kur an- Kerim in Hz. Muhammed e ndirilifli Kur an- Kerim in Kitap Hâline Getirilmesi ve Çoğalt lmas Kur an- Kerim in ç Düzeni Ayet Sure Cüz Bilge İnsan: Hz. Lokman...73 Bilgilerimizi Ölçelim...74 ÖĞRENME ALANI: AHLAK 5. Ünite: SEVGİ, DOSTLUK VE KARDEŞLİK Sevmek ve Sevilmek Bir htiyaçt r Sevgi Allah n Bize Verdiği Bir Nimettir Allah Yaratt klar n Sever Dostluk ve Kardeflliğin Temeli Sevgidir slam Dini Dostça ve Kardeflçe Yaflamay Öğütler...88 Bilgilerimizi Ölçelim...90 ÖĞRENME ALANI: DİN VE KÜLTÜR 6. Ünite: AİLE VE DİN Aile Toplumun Temelidir Anne ve Babam Benim İyiliğimi İster Kardeşlerimle İyi Geçinirim Ailemizde Birbirimize Saygı Gösterir, Yardım Ederiz Ailemizde Birbirimizi Anlamalıyız ve Sorunlarımızı Birlikte Çözmeliyiz Aile İçi İlişkilere Yönelik İslam ın Öğütleri Bilgilerimizi Ölçelim SÖZLÜK KAYNAKÇA

8 ORGAN ZASYON fiemasi Ünite kapağ Konunun işlendiği sayfa görüntüsü 1.2. Allah a fiükür Konuyla ilgili metinler Bir ar ka da fl n z ya da bir bü yü ğü nüz si ze yar d m et ti ğin de ona ne der si niz? Gün lük ko nufl ma la r m z da s k ça kul lan d ğ m z di nî ifa de ler den bi ri de Al lah a flü kür dür. Bu ifa de El ham dü lil lah., Ham dol sun., Çok flü kür., Al lah a flü kür ler ol sun. gi bi çe flit li fle kil ler de kul la n l r. fiükür, verdiği nimetler için Allah a teflekkür et mek tir (2. Fotoğraf). Ham dol sun. ya da El hamdülillah. gibi sözlerle de Allah a teflekkürümüzü bildiririz. Bir baflar mız kutlandığında, bir ikram yapıldığında ya da sağ l ğ m z ın nasıl olduğu sorulduğunda bu teflekkür ifadelerinden birini kullan r z. Örneğin, bir bardak su içtikten sonra Allah m, 2. Fotoğraf: Bi ze her fle yin en iyi si ni ve en gü ze li ni la y k gö ren Al lah a Al lah m sa na sana flükürler olsun. veya Elhamdülillah. deriz. flü kür ler ol sun. di ye rek te flek kür et me li yiz. Gün lük ko nufl ma la r n z da Hamdolsun., Çok şükür. ve Elhamdülillah gibi te flek kür ifa de le ri ni, ne re ler de ve na s l kul la n yor su nuz? Açıklayınız. Annem için Allah m! Babam için Allah m! Senin bana verdiğin Her fley için Allah m! Allah a fiükür fiu güzel çiçek için, Uçan kelebek için, Yediğim ekmek için Sana flükür Allah m! Bembeyaz karlar için, K rm z narlar için, Yeflil baharlar için Sana flükür Allah m! M. Yaflar KANDEM R Allah a nan yorum, s. 9. ÜNİTEMİZE HAZIRLANALIM 1. Hamdol sun ve Al laha flü kür. söz le ri nin ne re ler de ve ne za man kul la n l d ğ n arafl t ra rak def te ri ni ze ya z n z. 2. Sevap ve günah kavramlar n n anlamlar n sözlük ve ansiklopedilerden öğreniniz. 3. Günlük konuşmalarınızda kullandığınız selamlaşma ifadelerini defterinize listeleyiniz. 4. Din ve ah lak kav ram la r n n an lam la r n sözlük ve ansiklopedilerden bu la rak def te ri ni ze ya z n z. Konuyla ilgili ayet meali Konuyla ilgili hadis meali 9 12 fiiirde Allah a niçin teflekkür ediliyor? Belirtiniz. Al lah, Kur an- Ke rim de, ver di ği ni met ler için ken di si ne flük ret me mi zi is te mek te dir. Ko nuy la il gi li bir ayet te flöy le buy ur mak ta d r: Ba na flük re din, sa k n nan kör lük et meyin. 1 Bir bafl ka ayet te ise Eğer flük re der se niz el bet te si ze ni me ti mi ar t r r m 2 buyurarak flük re den le ri ödül len di re ce ği ni vur gu la mak ta d r. Pey gam be ri miz Hz. Mu ham med (s.a.v.) 3 de n san la ra te flek kür et me yi bil me yen, Al lah a da flük re de mez. 4 bu yu ra rak in san la ra yap t k la r iyi lik ler, Al lah a da ver di ği ni met ler için te flek kür et me mi zi is te mifl tir. 1. Bakara suresi, 152. ayet. cümlesinin kısaltılmış şeklidir. Sallallâhü aleyhi ve sellem. şeklinde 2. brahim suresi, 7. ayet. okunur. Allah n övgüsü ve selam ona olsun. anlam ndad r. 3. s.a.v., Peygamberimizin ad an ld ğ zaman söylenen dua 4. Ebu Davud, Sünen, Edep, 11. Ünite ile ilgili haz rl k çal flmalar Değerlendirme sayfas görüntüsü Kitapta kullanılan logolar Konuyla ilgili ön bilgilerinizi açığa çıkaracak güdüleme soruları Konuyla ilgili yapmanız gereken etkinlik Bilgilerimizi Ölçelim A Afla ğ da ki so ru la r n ce vap la r n altlarındaki noktalı yer le re ya z n z. 1. Ke li me- i Tev hi t i ve an la m n ya z n z Al lah a te flek kü rü mü zü han gi ifa de le ri miz le be lir ti riz? Ya z n z Gün lük ko nufl ma la r m z da kul la n lan di lek ve du a ifa de le rin e üç örnek veriniz Gü zel söz söy le mek ve gü zel dav ra n fl lar da bu lun mak bi ze ne ka zan d r r? Aç k lay n z.... Konuyla ilgili bilgilerin irdelenmesine yönelik sorular Bilgi Kutusu Konuyla ilgili ek bilgiler B Afla ğ da ki cüm le ler de noktalı yer le re, ve ri len söz cük lerden uy gun olan la r ya z n z. se vap, din, he lal, ah lak, besmele, şükür 1. Bismillâhirrahmânirrahîm ifadesine Türkçemizde... adı verilir. 2. Verdiği nimetler için Allah a teşekkür etmeye... de nir. 3. nsanlar n hem bu dünyada hem de öbür dünyada mutluluklar için Allah taraf ndan pey gam ber ler ara c l ğ y la gön de ri len ila hî emir le rin bü tü nü ne... de nir. 4. Di ni miz de ya p l ma s öğüt le nen iş ve davranışlara karşılık olarak Al lah ta ra f n dan verilecek ödüle... de nir. 5. Top lum için de in san la r n be nim se dik le ri değerler bütününe... de nir. 27 8

9 ÜNİTEMİZE HAZIRLANALIM 1. Hamdol sun. ve Al laha flü kür. söz le ri nin ne re ler de ve ne za man kul la n l d ğ n arafl t ra rak def te ri ni ze ya z n z. 2. Sevap ve günah kavramlar n n anlamlar n sözlük ve ansiklopedilerden öğreniniz. 3. Günlük konuşmalarınızda kullandığınız selamlaşma ifadelerini defterinize listeleyiniz. 4. Din ve ah lak kav ram la r n n an lam la r n sözlük ve ansiklopedilerden bu la rak defterinize yaz n z. 9

10 1. Günlük Konuflmalar m zda Dine liflkin fadeler Günlük konuşmalarınızda, dinle ilgili olduğunu düşündüğünüz ifadeler nelerdir? Arkadaşlarınızla paylaşınız. Gün lük ya flan t m z da çev re miz de ki in san lar la çe flit li ko nu lar da ko nu flu ruz. Ba zen oy na d ğ m z oyun dan, ba zen ai le miz den, ba zen de ders le ri miz den söz ede riz. Bu ko nufl ma la r m z s ra s n da dinle ilgili bir çok söz cük ve de yim kullanırız. n flal lah, ma flallah, Al lah ko ru sun., Al lah rah met ey le sin., Al lah sa b r l kul u nu se ver., Al lah n se ver sen, Hamdol sun., Allah raz olsun. bun lar dan ba z la r d r. Allah raz olsun, evlad m. 1. Resim: Günlük konuşmalarımızda iyilik yapan kişilere dua ederiz. Gün lük ko nufl ma la r m z da kulland ğ m z söz cük, de yim ve ata sö zleri arasında dinle ilgili ifadelerin bulunması di nin ya fla m m z da önem li bir yeri ol du ğu nu gös te rir. Bu ifade le rin an lam la r n ve ne re de, ni çin, na s l kul la n l d k la r n öğ ren me miz, di ni doğru an lamam za katk sağlar. Bu nedenle günlük konuflmalar m zda kulland ğ m z bu ifadeler hakkında bilgi edinmeliyiz Bismillâhirrahmânirrahîm Bismillâh. ya da Bismillâhirrahmânirrahîm. ifadelerini nerelerde kullanıyorsunuz? 10 Bis mil lâ hir rah mâ nir râ hîm. günlük konuşmalarımızda en çok kullandığımız dinî ifadelerdendir. Bu söz, Esirgeyen ve bağışlayan Allah ın adıyla. anlamına gelir. Dinimiz, işlerimize Allah ın adıyla başlamamızı ister. Bu ifadeyi kullanarak dinimizin isteğini yerine getirir, işlerimize Allah ın adıyla başladığımızı belirtiriz. Evlerimize ve iş yerlerimize de bu ifadenin Arapçasının yazılı olduğu levhalar asarız (1. Resim). Bismillâhirrahmânirrahîm. ifadesine Türkçemizde besmele adı verilir. Bu ifadenin söylenmesine de besmele çekmek denir. Bismillâhirrahmânirrâhim. ifadesi bazen kısaltılarak Bismillâh. şeklinde söylenir. Böyle söylendiğinde Allah ın adıyla anlamına gelir. 2. Resim: Besmelenin Arapça yaz l fl

11 Besmeleyle bafllar m, fllerime her zaman. Güç bulur, kuvvet bulur, Damarlar mdaki kan. Bismillâh Her bir zararl fleyden, Korur seni Bismillâh. Bismillâh diyen kulu, Her zaman sever Allah. Allah ad yla baflla, Yemeğini yerken. Büyük küçük herkese, Sözlerini diyorken. Ahmet EFE Sevgi Çiçeği, s. 3. fiiire göre besmele nerelerde ve niçin çekilir? Belirtiniz. Her iflimize besmele çekerek bafllar z. Örneğin; yemek yerken, su içerken, ara ba ya bi ner ken, evi mi ze gi rer ken, ge ce le yin uyu mak için ya ta ğa ya tar ken, sa bah le yin ya tak tan kal kar ken, oku la gi der ken bes me le çe ke riz (1. Fotoğraf). Bize sonsuz nimetler veren Allah ımızı çok severiz. Bunun için her işimize başlarken onun adını anar, besmele çekeriz. Böyle yaparak Allah a sığınır, yapacağımız işlerde başarılı olabilmek için ondan 1. Fotoğraf: Yemeğe bafllarken besmele çekeriz. yardım dilemiş oluruz. Çünkü besmele çekmenin bize Yüce Allah ın şefkat ve merhametini kazandıracağına inanırız. Pey gam be ri miz, bes me le yle başlanan ifllerin başarılı; ye ni len ye me ğin de be re ket li ola ca ğ n ha ber ver mifl tir. 1 Kur an- Ke rim de de Yü ce Al lah, Rab b i nin ad n an ve bü tün ben li ğin le ona yö nel. 2 bu yu ra rak ifl le ri mi ze dai ma bes me leyle bafl la ma m z is te mifl tir. Dinimiz işlerimize besmeleyle başlamamızı istemektedir. Dinimizin buyruklarına uyarak işlerimize besmeleyle başlamalıyız. Besmeleyle başlanan işlerin başarıyla sonuçlanacağına inanmalıyız. Yüce Allah ın, besmele çekerek kendisini ananlara yardım edeceğini unutmamalıyız. Bu nedenle ifllerimize Bismillâhirrahmânirrahîm. diyerek bafllamal y z. Tamamlayal m Verilen örnekten hareketle kutucuklardaki noktal yerleri tamamlayınız.... Arabaya... binerken Ne zaman... besmele çekerim? Buhari, Sahih, Et ime, Müzzemmil suresi, 8. ayet. 11

12 1.2. Allah a fiükür Bir ar ka da fl n z ya da bir bü yü ğü nüz si ze yar d m et ti ğin de ona ne der si niz? Gün lük ko nufl ma la r m z da s k ça kul lan d ğ m z di nî ifa de ler den bi ri de Al laha flü kür. dür. Bu ifa de El ham dü lil lah., Ham dol sun., Çok flü kür., Al lah a flü kür ler ol sun. gi bi çe flit li fle kil ler de kul la n l r. fiükür, verdiği nimetler için Allah a teflekkür et mek tir (2. Fotoğraf). Ham dol sun. ya da El hamdülillah. gibi sözlerle de Allah a teflekkürümüzü bildiririz. Bir baflar mız kutlandığında, bir ikram yapıldığında ya da sağ l ğ m z ın nasıl olduğu sorulduğunda bu teflekkür ifadelerinden birini kullan r z. Örneğin, bir bardak su içtikten sonra Allah m, 2. Fotoğraf: Bi ze her fle yin en iyi si ni ve en güzelini lay k gören Allah a Allah m sana sana flükürler olsun. veya Elhamdülillah. deriz. flü kür ler ol sun. di ye rek te flek kür et me li yiz. Gün lük ko nufl ma la r n z da Hamdolsun., Çok şükür. ve Elhamdülillah. gibi te flek kür ifa de le ri ni, ne re ler de ve na s l kul la n yor su nuz? Açıklayınız. Allah a fiükür Annem için Allah m! Babam için Allah m! Senin bana verdiğin Her fley için Allah m! fiu güzel çiçek için, Uçan kelebek için, Yediğim ekmek için Sana flükür Allah m! Bembeyaz karlar için, K rm z narlar için, Yeflil baharlar için Sana flükür Allah m! M. Yaflar KANDEM R Allah a nan yorum, s. 9. fiiirde Allah a niçin teflekkür ediliyor? Belirtiniz. Al lah, Kur an- Ke rim de, ver di ği ni met ler için ken di si ne flük ret me mi zi is te mek te dir. Ko nuy la il gi li bir ayet te flöy le buy ur mak ta d r: Bana flükredin, sak n nankörlük etmeyin. 1 Bir bafl ka ayet te ise Eğer flük re der se niz el bet te si ze ni me ti mi ar t r r m 2 buyurarak flük re den le ri ödül len di re ce ği ni vur gu la mak ta d r. Pey gam be ri miz Hz. Mu ham med (s.a.v.) 3 de n san la ra te flek kür et me yi bil me yen, Al lah a da flük re de mez. 4 buyurarak in san la ra yap t k la r iyi lik ler, Al lah a da ver di ği ni met ler için te flek kür et me mi zi is te mifl tir Bakara suresi, 152. ayet. 2. brahim suresi, 7. ayet. 3. s.a.v., Peygamberimizin ad an ld ğ zaman söylenen dua cümlesinin kısaltılmış şeklidir. Sallallâhü aleyhi ve sellem. şeklinde okunur. Allah n övgüsü ve selam ona olsun. anlam ndad r. 4. Ebu Davud, Sünen, Edep, 11.

13 Allah n Bize Verdikleri Öğ ret men, Al lah n in san la r çok sev diği ni an la t yor du. Zeynep: Allah n bizi sevdiğini nerden biliyoruz, öğretmenim, diye sordu. Öğretmen flunlar söyledi: Bunu Allah n bize verdiklerine bakarak anlayabiliriz. Göklerdeki, yeryüzündeki, yer alt ndaki nimetleri düflünelim. Göklerde: Bi zi ay d n la t p s t s n, di ye gü ne fli, Ge ce le ri büs bü tün ka ran l k ta kal mayal m, diye ay ve y ld zlar yaratm flt r. Yağ mur yağ s n, di ye bu lut la r o gönderir. Yeryüzünde: Su ih ti ya c m z gi der mek için kay naklar, rmaklar, Ekmek yapmam z için buğday, Meyve yiyelim, diye çeflitli ağaçlar, Beslenmemiz için hayvanlar bize Allah ver mifl tir. Yer alt nda: Evler yapal m, diye tafllar, Ma ki ne ler ya pa l m, di ye de miri, Is nal m, diye kömürü bize Allah vermifltir. Saymakla bitiremeyeceğimiz pek çok fle yi Al lah bi zim için ya rat m fl t r. Bizler de sahip olduğumuz nimetler için Allah a her f rsatta teflekkür etmeliyiz. Bir fley yi yip için ce, bir has ta l k tan kur tulunca, çok istediğimiz bir fley gerçekleflince hep flükretmeliyiz. Ayfle parmak kald r p sordu: Allah n bize verdiklerini bir baflkas veremez mi? Veremez çocuğum, dedi öğretmen. Her fleyi yapan yaln z odur. Bütün insanlar bir araya gelse en küçük bir y ld z bile meydana getiremezler. Bit ki le ri ekip su la ya bi li riz ama on la r bi ti ren yi ne Al lah t r. Bit ki le ri su la mak için bi ze yağ mu ru ve ren de odur. Bi zi ya fla t p bü yü ten de o. Ver di ği her fley için Al lah a te flek kür etmeliyiz. M. Yaflar KANDEM R Allah a nan yorum, s Metne göre Allah a niçin teşekkür etmeliyiz? Belirtiniz. Bizler de sahip olduğumuz nimetler için Allah a teflekkür etmeliyiz. Bir fley yiyip içince, bir hastal ktan kurtulunca, çok istediğimiz bir fley gerçekleflince Yüce Allah a flükretmeyi unutmamalıyız. S ralayal m Verilen örnekten hareketle günlük konuflmalarda kullanılan Allah a flükür ifadelerini s ralay n z. 1. Elhamdülillah

14 1.3. Sevap ve Günah Kavramlar Günlük konuflmalar m zda kullan lan sevap kazanmak ve günaha girmek ifadelerinin anlamları üzerinde hiç düşündünüz mü? Bu gibi ifadeler hangi durumlarda, niçin söylenir? Gün lük ya flan t n z da sevap ve gü nah kav ram la r n duy mufl su nuz dur. Bun lar, günlük ko nufl ma lar da s k ça kul la n lan di nî ifa de ler den dir. Bun la r n an lam la r n, ne re ler de ve ni çin kul la n l d k la r n bil mek önem li dir. Osman ve Arkadafllar 14 Osman ve arkadafllar ilköğretim dördüncü s n fa gidiyorlard. Neyin doğru, neyin yanl fl olduğunu az çok biliyorlard. Ama çocukluk iflte, bazen küçük yaramazl klar da oluyordu. Havan n güzel olduğu bir gün okul ç k fl n da üç ar ka dafl birlikte gezmek istedi. Mahallenin d fl ndaki çay rl k yere vard klar nda çantalar n bir kenara b rak p yakalamaca oynamaya bafllad lar. Kofltular, kofltular... Bir ara yorulduklar n ve ac kt klar n hissettiler. Yiyecek bir fleyleri de yoktu. Ahmet flöyle dedi: Yiyecek bir fleyler bulal m. Ben eve kadar yürüyemeyecek kadar aç m. Ne yapacaklar n düflündüler. Ali nin akl na bir fikir geldi. Çay rl k alan n öbür ucunda bir bahçe vard. çinde meyve ağaçlar görünüyordu. Onlardan meyve al p yi ye bi lir ler di. Bah çe nin sa hi bi ora da yok tu. Ra hat ça gi dip mey ve top la d lar ve afiyetle yediler. Eve döndüklerinde hava kararmaya bafl la m fl t. De de si, Os man a, Oğ lum, bu zamana kadar nerdesin? An nen ve ba ban çok me rak et ti ler ve üzüldüler. Kendilerini harap ettiler. Ya z k, gü nah de ğil mi? Hem sen aç su suz ne yap t n bu za ma na ka dar, de di. Osman: Aç de ği lim, de de. Çok üz gü nüm ama ol du bir ke re, bir da ha yap mam, özür di le rim, de di mah cup bir eday la. Dedesi: Anlad m. Arkadafllar na gittin, ora da bir fleyler ye din de ğil mi, de di. Osman: Yok dede, arkadafllarla çay rl kta oynad k. Zaman n nas l geçtiğini bile fark etmedik. Çok ac km flt k. Hani orda bir bah çe var ya, ora dan mey ve al p ye dik, de di. Dedesi: Ha, bizim Hasan n bahçesinden mi? Ne ya p yor Ha san, di ye sor du. Osman: Biz onu görmedik, kimsecikler yok tu, dedi. Dedesi hayretle: Yani sormadan, gizlice ald n z öyle mi? Bak oğlum! Birinin bahçesinden izinsiz meyve almak doğru değildir. Dinimize gö re bu gü nah t r. Ya r n gi dip Ha san amcan z bulun, benim selam m söyleyin ve ondan hakk n helal etmesini isteyin. Os man, bun la r ar ka dafl la r na an lat t ve gi dip Ha san am ca dan özür di le di ler. O da Çocuklar, be nim için önem li de ğil, ge lip özür di le di niz ya, he lal ol sun al d kla r n z. Yal n z, bir daha böyle davranmayın. Dinimize göre başkalarının emeğine saygılı olmak sevaptır. Bu konuda birbirinizi uyararak sevap olan davranışlarda bulunmaya çal fl n. fiim di gi din ai le le rini ze se lam söy le yin. Ha san am ca bi zi affetti. deyin de üzülmesinler. dedi. (Bu kitap için yazılmıştır.) Metinde günlük konufllar m zdaki dinî ifadelerden hangileri kullan lm flt r? Belirtiniz. Bu ifadelerin anlamları hakkında neler söyleyebilirsiniz? Açıklayınız.

15 3. Fotoğraf: Çal flarak geçimini sağlamak sevap olan davran fllardand r. Se vap ve gü nah gün lük ko nufl ma la r m z da çok ça kul la n lan kav ram lar d r. Ör ne ğin; Gü na ha gi ri yor sun., Bü yük bir se vap ifl le din. gi bi cüm le le ri iflit mifl si niz dir. fiim di bu kavramlar n anlamlar n öğrenelim. Se vap: Dinimizce yap lmas emredilip öğütlenen iş ve davranışlara karşılık olarak Allah tarafından verilecek ödüldür. Ör ne ğin; çev re yi te miz tut mak, do ğa y ko ru mak; yok sul la r, yafl l la r ve kim se siz le re yar d m et mek, an ne ve ba ba ya iyi dav ran mak se vap olan ifl ve dav ra n fl lar dan d r. Dinimize göre Yüce Allah, bu tür iş ve davranışları yapanları ödüllendirecektir. Se vap ifl le mek, se va ba gir mek, se va b na ya p ver mek gi bi de yimler se vap olan ifl ve dav ra n fl la r n önemini belirtmek için kul la n l r. Ko nuy la il gi li ola rak Kur an da... Ka l c sa lih amel leri 1, Rabb inin kat nda sevap bak m ndan da daha hay rl d r... 2 buyrulur. Gü nah: Dinî bakımdan suç sa y lan ifl ve dav ra n fl la ra de nir. Bafl ka la r n n ca n na ve ma l na za rar ver mek, ya lan söy le mek, in san la r ra hat s z et mek gü nah olan ifl ve dav ran fllardand r. Böyle davrananlar, Allah n emirlerine uymam fl ve günah ifllemifl olurlar. Günahkâr olmak ve günaha girmek gibi deyimler, günah olan ifl ve davran fllar ifade eder. Kur an- Kerim de günah olan ifl ve davran fllar bildirilerek bunlardan kaç nmam z em re di lir. Bir ayet te flöy le buy ru lur: Ye tim le re mal la r n ve rin. Te mi zi pis olan la de ğifl meyin. On la r n mal la r n ken di mal la r n za katarak (kendi malınızmış gibi) yemeyin; çün kü bu, büyük bir günaht r. 3 Biz ler de se vap olan ifl ve dav ra n fl lar yap ma l y z. Gü nah olan ifl, söz ve dav ra n fl lardan uzak dur ma l y z. Düflünelim, Pay la fla l m Günahtan niçin ka ç n mak gerektiği ko nu sun da ki dü flün ce le ri ni zi ar kadafl la r n z la pay la fl n z. 1. Kalıcı Salih amel: Yol, okul, cami yaptırmak gibi sevabı sürekli olan işler. 2. Meryem suresi, 76. ayet. 3. Nisâ suresi, 2. ayet. 15

16 1.4. Dilek ve Dualar m zda Dinî fadeler Dilek ve dualarınızda hangi ifadeleri kullanıyorsunuz? Bizler zaman zaman hem kendimiz hem de çevremizdeki insanlar için iyi dilekte bu lu nuruz. Bun la r n ger çek lefl me si için Al lah a ya ka r r z. Gün lük ko nufl ma la r m z da ki dilek ve dua ifadeleri, insanlar n birbirleriyle yak nlaflmalar n sağlayan güzel sözlerdir (2. Resim). Se vinç le ri mi zi, üzün tü le ri mi zi pay lafl mak için kul lan d ğ m z di lek ve du ala r - m z da ki di nî ifa de le rin ba fl n da ma flal lah ge lir. Ma flal lah Al lah n di le di ği olur. an lam n da d r. Bu ifade, günlük hayattaki konuşmalarımızda Ne gü zel, Al lah na zar dan sak la s n. gi bi an lam la ra da ge lir ve be ğen me duy gu la r n ifa de eder. Ör ne ğin, kü çük bir be bek gör dü ğü müz de Ma flal lah! de riz. Böy le ce onu be ğen di ği mi zi ve Al lah n kö tü lüklerden korumas n istediğimizi belirtmifl oluruz. Di lek ve du ala r m z da kul lan d ğ m z di nî ifa de ler den bi ri de in flal lah t r. Bu ifa de Al lah izin ve rir se, Al lah di ler se an la m na ge lir. Ör ne ğin, ge le cek te edi ne ce ği miz bir mes lek le il gi li ola rak n flal lah bü yü yün ce dok tor ola ca ğ m. de riz. S na va ha z r la nan bir ar ka da fl m za n flal lah ba fla r l olur sun. di ye di lek ve dua da bu lu nu ruz. Bir in sa n n ölüm ha be ri ni al d ğ m z da Al lah rah met ey le sin. de riz. Bu di lek Al lah ölen ki fli ye mer ha met et sin, gü nah la r n ba ğ fl la s n. an la m n ta fl r. Yolculuğa ç kanlara, rahat ve huzurlu bir yolculuk dilemek için Hay rl yolculuklar. deriz. Ço cu ğu olan bi ri ne Al lah ba ğ fl la s n., Al lah ana l ba ba l bü yüt sün. di ye rek Allah tan, çocuğun ailesiyle birlikte mutlu, huzurlu, sağl kl büyümesi dilek ve duas nda bulunmufl oluruz. Has ta olan bi ri ne Al lah fli fa ver sin. di ye rek onun has ta l ğ n n bir an ön ce geç me si ni isteriz. Allah rahatl k versin. Sana da anneciğim Resim: Gece yatarken birbirimiz için iyi dileklerde bulunuruz.

17 İş yapan bir kimseye, Ha y r l ifl ler. de riz. Bu ifadeyle, o kişinin işinin iyi gitmesini dilemiş oluruz. Al laha ema net ol. da di lek ve du ala r m z da ki di nî ifa de ler den dir. Bu ifa dey le ay r ld ğ m z ki fli nin kö tü lük ve teh li ke le re kar fl ko run ma s n Al lah tan is te riz. Günlük yaflam n zda siz hangi dilek ve dua ifadelerini kullan yorsunuz? Belirtiniz. Değerlendirelim Al laha emanet ol yavrum. Allaha smarlad k, anneciğim. Yukar daki resimde anne ile çocuğunun birbirleri için kulland klar ifadelerin an lam la r n ar ka dafl la r n z la de ğer len di ri niz. Kur an- Kerim de Allah a dua etmemiz emredilir. 1 Peygamberimiz de dua etmenin ibadet olduğunu bildirmiş ve dua etmemizi öğütlemiştir. 2 Di lek ve du ala r m z da Al lah a yal va r r z, ona güveniriz, on dan yar d m di le riz. Bu, bi zi Allah a yak nlaflt r r. İnsanların birbirleri için iyi dilekte bulunmaları ve dua etmeleri aralarındaki kar defl lik duy gu la r n n ge lifl me si ni, sev gi bağ la r n n güç len me si ni sağ lar. Dostluklar nı güçlendirir. Onları birbirine daha çok bağlar. Toplumun birlik ve bütünlüğüne katk da bulunur. Bu nedenle bizler de çevremizdeki insanlar için dua etmeliyiz. Onlara sağ l k, mut lu luk ve gü zel lik ler di le me li yiz. Dra ma Ya palım Ar ka dafl la r n z la di lek ve du ala r m z da kul lan d ğ m z di nî ifa de le rin yer al d ğ k sa bir drama yap n z. 1. Mü min suresi, 60. ayet. 2. Tirmizi, Sünen, Tefsir, 2. 17

18 1.5. Selamlafl yoruz nsanlar karfl laflt klar nda hangi selamlaşma ifadelerini kullan rlar? Selamlaflma kelime ve cümleleri, günlük hayatta en s k kulland ğ m z ifadelerdir. Annemize, babam za, kardefllerimize Günayd n! diyerek güne bafllar z. Okul yolunda arkadafllar m za Merhaba! veya yi sabahlar! deriz. Okulda öğretmenlerimize de selam veririz. Se lam, ba r fl ve esen lik an lam la rına ge lir. Se lam lafl ma ise insanların birbirlerine karşılıklı olarak esenlik dilemeleridir. Bir kim sey le kar fl lafl t ğ m z da ve ya bi ri nin ya n na girdi ği miz de söz le ve ya ifla ret le kar fl m z da ki ki fli ye gü zel duy gu, dü flün ce ve di lek le ri mi zi ifa de ederiz. O da bize aynı şekilde karşılık verir. Böylece selamlaşmış oluruz. Selamlaşmalarımızda çeşitli ifadeler kullanırız. Kar fl lafl t ğ m z in san la r Se la mü n- aleyküm!, Günayd n!, yi günler!, Hay rl sa bah lar!, Mer ha ba!, yi ak flam lar! di ye rek se lam la ya bi li riz. Se lam lafl ma, karşılıklı olarak iyi di lek le rin bildirilmesidir. Selamlaflma ifadelerimiz, dua niteliği taşır. Çünkü her dilek ayn zamanda bir duad r. Örneğin; İyi sabahlar! veya Günayd n! dediğimiz zaman, karfl m zdakine Senin iyi bir sabah geçirmeni, güne iyi bir bafllang ç yapman istiyorum. Allah bu konuda seninle olsun. dilek ve duam z iletmifl oluruz. Yine Selamünaleyküm., Sağl k ve esenlik üzerinize olsun. demektir. Bu, kiflinin iyi niyet ve sağl k temennisini karfl s ndakine ifade etmesidir. Baflka bir ifadeyle Ben senin sağl kl ve güven içinde olman istiyorum ve diliyorum. anlam na gelir. Selamünaleyküm! diyen birine de Allah sana da sağl k ve esenlik versin. anlam nda Aleykümselam! diyerek karfl l k veririz. slam dininde selamlaflmaya önem verilir. Allah, Kur an- Kerim de Si ze bir se lam verildiği zaman, ondan daha güzeliyle veya ayn selamla karfl l k verin 1 buyurarak selamlaflman n önemini vurgular. Peygamberimiz de söz ve davran fllar yla çevresindekileri selamlaflmaya yönlendirmifltir. Örneğin, arkadafllar ndan biri ona Ey Allah n Resulü! En hay rl ifl hangisidir? diye sormuştu. Peygamberimiz, nsanlara selam vermendir. 2 buyurmuştur. Kendisi de büyük küçük kim olursa olsun, karfl laflt ğ herkese selam vermifltir. Selamlaflmak, insanlar aras ndaki sevgi, sayg ve dayan flmay art r r. Güler yüz ve tatl dille verilen bir selam, o selam alan mutlu eder. Onun vereceği güzel karfl l k ise diğerini sevindirir. Böylece insanlar aras ndaki dostluk, kardefllik ve sevgi bağlar güçlenir (4. Fotoğraf). Bu nedenledir ki se lam ve ril di ğin de da ha güzel bir selamla karfl l k vermek, dinimizde temel ilke olarak kabul edilmifltir. Selamlaflmak hem insani hem de dinî bir davran flt r. Bizler de evde, okulda ve mahallede selamlaflmaya özen göstermeliyiz. 4. Fotoğraf: Selamlaflmak aram zdaki sevgiyi art r r. Dü flü ne lim, Pay la fla l m Selamlaflma, insanlar aras ndaki sevgiyi nas l art r r? Düflüncelerinizi ar ka dafl la r n z la pay la fl n z Nisâ suresi, 86. ayet. 2. Buhari, Sahih, man, 18.

19 1.6. Kelime-i Tevhit ve Kelime-i Şehadet i Öğreniyoruz Kelime-i Şehadet getirmek denilince aklınıza neler geliyor? s lam di nin de, Lâ ilâ he il lâl lah, Mu ham me dün re sû lul lah. yani Al lah tan bafl ka ilah yok tur. Mu ham med Al lah n el çi si dir. ifadesine Kelime-i Tevhit denir (5. Fotoğraf). Tevhit; birlik, birleme anlam na gelir. Kelime-i Tevhit, Allah n bir ve tek olduğunu belirtmek için söylenen sözdür. Allah inanc n n en k sa ve en özlü ifadesidir. Kelime-i Tevhit i söyleyen kimse, tek yarat c n n Allah olduğunu; onun eflinin, benzerinin ve ortağ n n bulunmad ğ n ifade etmifl olur. Kur an- Ke rim de Kelime-i Tevhit in an la m ve öne mi çeşitli ayetlerde vu rgu la n r. Ör ne ğin;... Ondan baflka ilah yoktur... 1 ayetinde Yüce Allah n birliği, Mu ham med, Al lah n Re sû lü dür... 2 ayetinde de Peygamberimizin onun elçisi olduğu belirtilir. 5. Fotoğraf: Kelime-i Tevhit in Arapça yaz l fl kilik yok, birlik var, Yaln z bunda dirlik var, Yaln z bundad r felah, Lâ ilâhe illâllah! Bir aflk için gönüller, Ç rp n rken beraber, kiye tapmak günah, Lâ ilâhe illâllah! Birlik fiu münaf k* karanl k, Sona erecek art k, Sabah olacak sabah, Lâ ilâhe illâllah! Her türlü nimet bunda, Beklenen cennet bunda, Yaln z bir din, bir ilah, Lâ ilâhe illâllah! Or han Sey fi OR HON Di nî ve Mil lî fii ir ler An to lo ji si, s fiiire göre, Allah n birliğine inanmak niçin önemlidir? Düflüncelerinizi arkadafllar n zla paylafl n z. * Münafık: Gerçeği gizleyen, örten; inanmadığı hâlde inanmış gibi görünen kişi. 1. Âl-i mrân suresi, 18. ayet. 2. Fetih suresi, 29. ayet. 19

20 s lam di nin de, Efl he dü en lâ ilâ he il lâl lah ve efl he dü en ne Mu ham me den ab dü hû ve re sû lüh. yani Al lah tan bafl ka tan r ol ma d ğ na, Hz. Mu ham med in onun ku lu ve el çi si ol du ğu na ta n k l k ede rim. ifadesine Ke li me- i Şe ha det de nir. Ke li me- i Şe ha det, ta n k l k et me sö zü an la m na ge lir. Bu sö zü di liy le söy le yip ona kal biy le ina nan kim se Müs lü man olur. Müs lü man ol mak için bafl ka bir tö re ne ge rek yoktur. Ke li me -i Şe ha det iki ay r bö lüm den olu flur. Bi rin ci bö lüm de, Al lah tan bafl ka tan r ol ma d ğ na, ikin ci bö lüm de ise Hz. Mu ham med in Al lah n ku lu ve el çi si ol du ğu na ta n k l k ediyoruz. Al lah a olan inan c m z ve bağ l l ğ m z ifa de et mek aç s n dan Ke li me -i Tev hit ve Ke lime-i Şehadet çok önemlidir. Bu yüzden bunlar öğrenmemiz gerekir. Ta mam la ya l m Afla ğ da ki nok ta l yer le re Ke li me -i Tev hit ile Ke li me- i Şe ha det in oku nu flunu, an lam la r nı, ben zer lik ve fark l l k la r n ya z n z. Kelime-i Tevhit Kelime-i Şehadet Okunuflu Okunuflu Anlam Anlam Benzerlikleri Farkl l klar......