Tekirdağ&Ziraat&Fakültesi&Dergisi&

Transkript

1 NmıkKemlÜniversitesi ISSN:1302*7050 TekirdğZirtFkültesiDergisi Journl(of(Tekirdg(Agriculturl(Fculty( ( ( ( ( ( ( An(Interntionl(Journl(of(ll(Subjects(of(Agriculture( Cilt(/(Volume:(12Syı(/(Number:(1(((((Yıl(/(Yer:(2015

2 ( ( Shibi/Owner NmıkKemlÜniversitesiZirtFkültesiAdın OnBehlfofNmıkKemlUniversityAgriculturlFculty Prof.Dr.AhmetİSTANBULLUOĞLU Dekn/Den EditörlerKurulu/EditorilBord Bşkn/EditorinChief Prof.Dr.TürknAKTAŞ ZirtFkültesiBiyosistemMühendisliğiBölümü DeprtmentBiosystemEngineering,AgriculturlFculty tkts@nku.edu.tr Üyeler/Members Prof.Dr.M.İhsnSOYSAL Zootekni/AnimlScience Prof.Dr.ServetVARIŞ BhçeBitkileri/Horticulture Prof.Dr.TemelGENÇTAN TrlBitkileri/FieldCrops Prof.Dr.SezenARAT TrımslBiyoteknoloji/AgriculturlBiotechnology Prof.Dr.AydınADİLOĞLU ToprkBilimiveBitkiBesleme/SoilSciencendPlntNutrition Prof.Dr.FtihKONUKCU BiyosistemMühendisliği/BiosystemEngineering Doç.Dr.İlkerH.ÇELEN BiyosistemMühendisliği/BiosystemEngineering Doç.Dr.ÖmerAZABAĞAOĞLU TrımEkonomisi/AgriculturlEconomics Doç.Dr.MustfMİRİK BitkiKorum/PlntProtection Doç.Dr.ÜmitGEÇGEL GıdMühendisliği/FoodEngineering Yrd.Doç.Dr.HrunHURMA TrımEkonomisi/AgriculturlEconomics Arş.Gör.EryÖNLER BiyosistemMühendisliği/BiosystemEngineering İndeksler/Indeingndbstrcting CABItrfındnfull*tetolrkindekslenmektedir/IncludedinCABI DOAJtrfındnfull*tetolrkindekslenmektedir/Includedin DOAJ EBSCOtrfındnfull*tetolrkindekslenmektedir/Includedin EBSCO FAOAGRISVeriTbnındİndekslenmektedir/IndeedbyFAO AGRISDtbse INDEXCOPERNICUStrfındnfull*tetolrkindekslenmektedir/ IncludedinINDEXCOPERNICUS TUBİTAKZULAKBİMTrım,VeterinerveBiyolojiBilimleriVeri Tbnı(TVBBVT)Trfındntrnmktdır/IndeedbyTUBİTAKZ ULAKBİMAgriculture,VeterinryndBiologiclSciencesDtbse YzışmAdresi/CorrespondingAddress TekirdğZirtFkültesiDergisiNKÜZirtFkültesi59030TEKİRDAĞ E*mil: zirtdergi@nku.edu.tr Webdresi: Tel: ISSN:

3 DnışmnlrKurulu/AdvisoryBord BhçeBitkileri/Horticulture Prof.Dr.AyşeGÜL EgeÜniv.,ZirtFk.,İzmir Prof.Dr.İsmilGÜVENÇ Kilis7ArlıkÜniv.,ZirtFk.,Kilis Prof.Dr.ZekiKARA SelçukÜniv.,ZirtFk.,Kony Prof.Dr.JimHANCOCK MichignStteUniversity,USA BitkiKorum/PlntProtection Prof.Dr.CemÖZKAN AnkrÜniv.,ZirtFk.,Ankr Prof.Dr.YeşimAYSAN ÇukurovÜniv.,ZirtFk.,Adn Prof.Dr.IvnkLECHAVA AgriculturlUniversity,Plovdiv*Bulgri Dr.EmilPOCSAI PlntProtectionSoilConser.Service,Velence*Hungry BiyosistemMühendisliği/BiosystemEngineering Prof.BrynM.JENKINS U.C.Dvis,USA Prof.HristoI.BELOEV UniversityofRuse,Bulgri Prof.Dr.SimonBLACKMORE TheRoylVet.Agr.Univ.Denmrk Prof.Dr.HmdiBİLGEN EgeÜniv.ZirtFk.İzmir Prof.Dr.AliİhsnACAR AnkrÜniv.ZirtFk.Ankr Prof.Dr.ÖmerANAPALI AttürkÜniv.,ZirtFk.Erzurum Prof.Dr.ChristosBABAJIMOPOULOS AristotleUniv.Greece Dr.ArieNADLER MinistryAgr.ARO,Isrel GıdMühendisliği/FoodEngineering Prof.Dr.EvgeniBEZIRTZOGLOU DemocritusUniversityofThrce/Greece Assoc.Prof.Dr.NerminSPAHO UniversityofSrjevo/BosnindHerzegovin Prof.Dr.KdirHALKMAN AnkrÜniv.,MühendislikFk.,Ankr Prof.Dr.AtillYETİŞEMİYEN AnkrÜniv.,ZirtFk.,Ankr TrımslBiyoteknoloji/AgriculturlBiotechnology Prof.Dr.İskenderTİRYAKİ ÇnkkleÜniv.,ZirtFk.,Çnkkle Prof.Dr.KhlidMhmoodKHAWAR AnkrÜniv.,ZirtFk.,Ankr Prof.Dr.MehmetKURAN OndokuzMyısÜniv.,ZirtFk.,Smsun Doç.Dr.TuğrulGİRAY UniversityofPuertoRico,USA Doç.Dr.KemlKARABAĞ AkdenizÜniv.,ZirtFk.,Antly Doç.Dr.İsmilAKYOL KhrmnmrşSütçüİmmÜniv.,ZirtFk.,Khrmnmrş TrlBitkileri/FieldCrops Prof.Dr.EsvetAÇIKGÖZ UludğÜniv.,ZirtFk.,Burs Prof.Dr.ÖzerKOLSARICI AnkrÜniv.,ZirtFk.,Adn Dr.NurettinTAHSİN AgricultureUniversity,Plovdiv*Bulgri Prof.Dr.MurtÖZGEN AnkrÜniv.,ZirtFk.,Ankr Doç.Dr.ChristinYANCHEVA AgricultureUniversity,Plovdiv*Bulgri TrımEkonomisi/AgriculturlEconomics Prof.Dr.FrukEMEKSİZ ÇukurovÜniv.,ZirtFk.,Adn Prof.Dr.HsnVURAL UludğÜniv.,ZirtFk.,Burs Prof.Dr.GmzeSANER EgeÜniv.,ZirtFk.,İzmir Prof.Dr.AlbertoPOMPO ElColegiodelFronterNorte,Meksik Prof.Dr.ŞuleIŞIN EgeÜniv.,ZirtFk.,İzmir ToprkBilimiveBitkiBeslemeBölümü/SoilSciencesAndPlntNutrition Prof.Dr.M.RüştüKARAMAN YüksekİhtissÜniv.,Ankr Prof.Dr.MetinTURAN YeditepeÜniv.,Müh.veMimrlıkFk.İstnbul Prof.Dr.AydınGÜNEŞ AnkrÜniv.,ZirtFk.,Ankr Prof.Dr.HyriyeİBRİKÇİ ÇukurovÜniv.,ZirtFk.,Adn Doç.Dr.JosefGORRES TheUniversityofVermont,USA Doç.Dr.PsguleSTEDUTO FAOWterDivisionItly Zootekni/AnimlScience Prof.Dr.AndresGEORGOIDUS AristotleUniv.,Greece Prof.Dr.IgncyMISZTAL BreedingndGeneticsUniversitofGeorgi,USA Prof.Dr.KristqKUME CenterforAgriculturlTechnologyTrnsfer,Albni Dr.BrinKINGHORN TheIns.ofGeneticsndBioinf.Univ.ofNewEnglnd,Austrli Prof.Dr.IvnSTANKOV TrkiUniversity,Deprt.ofAnimlScience,Bulgri Prof.Dr.MuhlisKOCA AttürkÜniv.,ZirtFk.,Erzurum Prof.Dr.GürselDELLAL AnkrÜniv.,ZirtFk.,Ankr Prof.Dr.NciTÜZEMEN KstmonuÜniv.,MühendislikMimrlıkFk.,Kstmonu Prof.Dr.ZltkoJANJEČİĆ UniversityofZgreb,AgricultureFculty,Hırvtistn Prof.Dr.HoriGROSU Univ.ofAgriculturlSciencesndVet.MedicineBuchrest,Romny

4 ( ( TekirdgZirtFkültesiDergisi/JournlofTekirdgAgriculturlFculty201512(1) İÇİNDEKİLER/CONTENTS F.Öner DetermintionofChemiclQulityPrmeterswithYieldndYieldComponentsofMize(ZemysL.)Hybrids AccordingtoVriousFAOMturityGroups FrklıOlumGrubunShipMısır(ZemysL.)ÇeşitlerindeVerim,VerimÖğeleriveBzıKlitePrmetrelerinin Belirlenmesi... 1*7 D.G.Cndn,S.Albut,M.C.Bğdtlı CoğrfiBilgiSistemleri(CBS)EntegrsyonuİleÇorluDeresiHvzAlnıSyıslYükseklikModelinin(SYM) Oluşturulmsı CretionofDigitlElevtionModel(DEM)ofCorluRiverBsinwithIntegrtionofGeogrphicInformtionSystems (GIS)... 8*17 E.Gezer,C.B.Sismn PerformnceChrcteristicsofTheBriquetteContiningNturlZeolite DoğlZeolitİçerenBiriketlerinPerformnsÖzellikleri... 18*29 S.Selim,N.K.Sönmez Sığl(LiquidmbrorientlisMiller)PopülsyonlrıDğılımınınCBSileBelirlenmesiveHbittKlitesininPeyzj MetrikleriKullnılrkDeğerlendirilmesi;MuğlKöyceğizÖrneği DetermintionofSweetgum(LiquidmbrorientlisMiller)PopultionsDistributionwithGeogrphicInformtion SystemsndevlutionofLndscpeMetricsbyusingHbittQulityAssessment;AcsestudyofMuglKoycegiz.. 30*38 E.Özhncı,H.Yılmz DoğSevgisiDeğeri(DoğyıKorumVeDoğdnYrrlnm)vePeyzjMimrlığıEğitimi VlueofTheLoveofNture(NtureConservtionAndMkingUseofIt)AndLndscpeArchıtectureEductıon... 39*45 S.Temel,B.Keskin,U.Şimşek,İ.H.Yılmz BzıÇokYıllıkYemBitkisiTürlerininm 2 dekibitkiçıkışınhlomorfiktoprkkoşullrınınetkisi EffectsOfHlomorphicSoilsConditionsOnPlntNumbersEmerginginSqureMeterOfSomePerennilForge Species... 46*54 S.Özdikmenli,N.N.DemirelZorb KözlenmişKırmızıBiber(Kpy)KonservesiÜretimindeGıdGüvenliği FoodSfetyinRostedRedPepper(Cpi)Cnned... A.Semerci Türkiye deçiftçiörgütleri:trımslamçlıkoopertiflerörneği Frmers orgniztionsinturkey:acsestudyofgriculturlcoopertives... 55*64 65*73 B.Çetin,S.Krsu,M.Z.Durk InvestigtionofMicrobiologiclQulityofSomeDiryProductsinKırklreli(Turkey):DetectionofSlmonell spp.ndlisterimonoctyogenesbyreltimepcr Kırklreli ndeüretilenbzısütürünlerininmikrobiyolojikklitesinindeğerlendirilmesi:slmonellvelisteri Monoctyogenes inreltimepcrkullnrkteşhisedilmesi... 74*80 H.Akt,G.ÇetinkleDemirkn,Ö.Akt,İ.Yokş Limoniumsinutum YetiştiriciliğindeFrklıOrtmlrİlveEdilenAtıkSuArıtmÇmurununSüsBitkisi YetiştirmeMteryliKrışımıOlrkKullnımı UtiliztionofSewgeSludgeWhichWereUsedAsOrnmentelPlntGrowingMiedMterilonTheCultivtionof LimoniumsinutumGrownunderDifferentGrowingMedi... 81*90 M.Uynık,B.Gürbüz EffectofOntogeneticVribilityonEssentilOilContentndItsCompositionsinLemonBlm(MelissofficinlisL.) Oğulotu(Meliss(officinlis(L.) nduçucuyğmiktrıvebileşenleriüzerineontogenetikvrybiliteninetkisi... A.Diler,R.Aydın MikrobiylYemKtkıMddesiveEnzimKombinsyonununEsmerSığırlrdSütVerimi,SütKompozisyonuve VücutKondisyonSkoruÜzerineEtkileri TheEffectofDirectFedMicrobilsndEnzymesCombintiononMilkYield,MilkCompositionndBodyCondition ScoreofBrownSwissDiryCttle... 97*104 F.Coşkun,İ.Yılmz,A.Ş.Demirci TheMicrobiologiclQulityofFrnkfurtersSoldinTekirdg Tekirdğ dstılnfrnkfurtersosislerinmikrobiyolojikklitesi *109 Y.Byhn İkinciÜrünAyçiçeğiTrımındDoğrudnEkimOlnklrınınArştırılmsı ReserchofPossibilityofNoTillgeinSunflowerFrmingAsASecondCrop *118 91*96

5 Tekirdğ Zirt Fkültesi Dergisi Journl of Tekirdg Agriculturl Fculty Mikrobiyl Yem Ktkı Mddesi ve Enzim Kombinsyonunun Esmer Sığırlrd Süt Verimi, Süt Kompozisyonu ve Vücut Kondisyon Skoru Üzerine Etkileri A. Diler 1,* R. Aydın 2 1 Lbornt ve Veteriner Sğlığı Bölümü, Hınıs Meslek Yüksekokulu, Attürk Üniversitesi, Erzurum 2 Zirt Fkültesi Zootekni Bölümü, Attürk Üniversitesi, Erzurum Bu çlışmd mikrobiyl yem ktkı mddesi ve enzim kombinsyonunun Esmer süt sığırlrınd süt verimi, süt kompozisyonu, vücut kondisyon skoru ve Escherichi coli üzerine etkileri rştırılmıştır. Denemede, Kontrol ve mikrobiyl yem ktkı mddesi + enzim gruplrı olmk üzere benzer 2 grup oluşturulmuştur. Denemedeki tüm sığırlr thmini buzğılm trihlerinden yklşık 4 hft önce denemeye lınmış ve deneme 10 ylık lktsyon süresi boyunc sürdürülmüştür. Deneme grubundki hyvnlrın yemlerine 2 kg/ton mikrobiyl yem ktkı mddesi ve enzim kombinsyonu ilve edilmiştir. Deneme sonund elde edilen bulgulr göre yemleme gruplrı rsındki frklılıklr kşm ve günlük süt veriminde çok önemli (P<0,01) sbh süt veriminde ise önemsiz (P>0,05) bulunmuştur. Mikrobiyl yem ktkı mddesi + enzim grubu kontrol grubun göre günlük süt veriminde %8 lik rtış sğlnmıştır. Süt kompozisyonu bkımındn iki grup rsındki frklılıklr günlük süt yğı ve protein veriminde (kg/gün) önemli (P<0,05), diğer süt komponentleri bkımındn ise frklılıklr önemsiz (P>0,05) olmuştur. Vücut kondisyon skoru ortlmlrı ve Escherichi coli syılrı bkımındn yemleme gruplrı rsınd frklılık önemsiz (P>0,05) bulunmuştur. Arştırmd elde edilen sonuçlr yem ktkı mddesi olrk mikrobiyl yem ktkı mddesi ve enzim kombinsyonunun süt sığırlrınd günlük süt verimi ve süt kompozisyonu üzerine olumlu etkisi olduğunu göstermektedir. Anhtr Kelimeler: Esmer Sığır, Günlük Süt Verimi, Süt Kompozisyonu, Mikrobiyl Yem Ktkı Mddesi, Vücut Kondisyon Skoru, Escherichi coli The Effect of Direct Fed Microbils nd Enzymes Combintion on Milk Yield, Milk Composition nd Body Condition Score of Brown Swiss Diry Cttle This study ws conducted to determine the effect of direct fed microbils nd enzymes on milk yield, milk composition, body condition score nd Escherichi coli of diry cows. Cows were set up to hve two eperimentl tht were defined s control nd direct fed microbils nd enzymes. Supplemented cows were fed the DFM-Enzyme 4 wk prior to the epected clving dte through months 10 of lcttion. The mount of direct fed microbils nd enzymes concentrte dded to treted forges ws 2 kg/ton of forge. The results hve shown tht there were greter sttisticlly differences in evening nd dily totl milk yield (P<0,01) nd morning milk were not influenced (P>0,05) by tretment. The direct fed microbils nd enzymes group incresed 8% more dily totl milk yield compring to the control group. Milk ft yield nd protein yield were significntly incresed (P<0,05). However, there ws no significnt effect of nother milk components (P>0,05). Body Condition Score nd Escherichi coli were unffected by dietry tretment. In conclusion, the feed dditives direct fed microbils nd enzymes improve dily milk yield nd stimulte milk composition in diry cows. Keywords: Brown Swiss Cows, Dily Milk Yield, Milk Composition, Direct Fed Microbil, Body Condition Scores, Escherichi coli Giriş Sığır yetiştiriciliği hyvncılığın önemli bir kolu olup, ülkelerin ekonomisinde önemli bir rol oynr. Sığırcılık genel olrk her yerde ve her türlü işletme koşullrınd ypılbilir. Anck önemli oln, sığır yetiştiriciliğinin verimli ve krlı olbilmesidir. Hyvnlr için kullnıln rsyonlrın yşm pyı, çeşitli hyvnsl ürünler ve yptıklrı iş için duyuln enerji ile spesifik besin mddelerini sğlmsı zorunludur. Rsyonlr mksimum bir etkinlik sğlyck şekilde yrlnmlıdır (Aksoy ve rk. 2000). Bu etkinliği rtırmk mçlı geniş çpt verimi teşvik eden çeşitli doğl ve ypy bileşikler kullnılmktdır li yıllr kdr tüm Düny d büyüme ve gelişmeyi rttırıcı jn olrk yoğun şekilde hormon ve ntibiyotikler kullnılmıştır. Anck hyvnsl ürünlerde neden olduğu klıntılr ve bkterilerin ntibiyotiklere direnç kznmsın yol çmlrı nedeniyle birçok 97

6 Tekirdğ Zirt Fkültesi Dergisi Journl of Tekirdg Agriculturl Fculty ülkede ysklnmıştır (Hong ve rk., 2005; Aydin ve rk. 2009). Bu ysklr lterntif büyütme fktörlerinden biri probiyotikler olrk t bilinen mikrobiyl yem ktkı mddeleri ve enzimlerdir. Mikrobiyl yem ktkı mddeleri olrk kullnıln probiyotik mikroorgnizmlr genellikle Lctobcillus, Bifidobcterium ve Bcillus bkteri türleri ile mylrdn Scchromyces cerevisie ve mntrlrdn Aspergillus niger ve Aspergillus oryze (Kryvz ve Alçiçek 2004; Özen 2007) enzimlerden protez, gluknz, selülz, pektinz, milz, fitz ve lipz (Beuchemin ve rk. 2002) ticri ürün üretiminde yygın olrk kullnılmktdır. Ypıln çeşitli çlışmlrd mikrobiyl yem ktkı mddelerinin bğırsk mikroflorsını yrrlı mikroorgnizmlr lehine değiştirerek yemden yrrlnmyı rtırdığı, süt verimini ve süt kompozisyonunu iyileştirdiği, büyüme ve verim kpsitesi yönünden olumlu etki gösterdiği bildirilmiştir (Krdemir ve Krdemir 2003; Sretenovic ve rk. 2008; Güçlü ve Kr 2009). Bu çlışmd mikrobiyl yem ktkı mddeleri ve enzim krışımı prepertlrın Doğu Andolu Bölgesi koşullrınd yetiştirilen Esmer ırkı süt sığırlrınd süt verimi, süt kompozisyonu, vücut kondisyon skoru ve Escherichi coli üzerine etkilerinin belirlenmesi mçlnmıştır. Mteryl ve Metod Arştırmd Attürk Üniversitesi Zirt Fkültesi Arştırm ve Uygulm Çiftliği Sığırcılık Şubesinde bulunn mevcut 33 det gebe Esmer süt sığırı kullnılmıştır. Süt sığırlrı gruplr Kontrol ve mikrobiyl yem ktkısı ve enzim krışımı olrk yrılırken ileri lktsyondki hyvnlrın bir önceki 305 günlük süt verimleri, ilk doğumunu ypmış olnlrın ise nlrının süt verimleri göz önünde bulundurulrk şns bğlı olrk dğıtılmıştır. Kontrol (n=15) ve mikrobiyl yem ktkısı ve enzim krışımı (n=18) gruplrındki hyvnlr süt yemi, mısır siljı ve kuru çyır otundn oluşn benzer bir rsyonl yemlenmiştir. Mikrobiyl yem ktkısı ve enzim krışımı grubundki ineklerin yemlerine inek bşın günlük 10 g ktkı (minimum cfu/kg Lctobcillus sp., minimum cfu/kg Scchromyces cerevisie) ve enzim ( unit/g protese, unit/g mylse, unit/g of cellulse, unit/g pectinse, unit/g lipse) kombinsyonu krıştırılmıştır. Hyvn bşın ortlm günlük 5 kg süt yemi, 10 kg mısır siljı ve d-libitum olrk kuru çyır otu verilmiştir. Hyvnlrın su ihtiyçlrı, otomtik bireysel suluklrdn krşılnmıştır. Süt yemi sbh ve kşm sğımı esnsınd günde iki def verilmiştir. Hyvnlrın sğımlrı sbh 06:00 ve kşm 17:00 stlerinde günde iki kez ypılmıştır. Günlük süt verimleri test günlerinde kydedilmiş ve süt verimlerinin hesplnmsınd kullnılmıştır. Süt kompozisyonunu belirlemek için süt örnekleri ylık periyotlrd sbh sğımınd lınmıştır. Yğ, yğsız kuru mdde, lktoz, protein, yoğunluk, ph ve kül nlizleri süt nliz cihzı (Lctoscn MMC, Boeckel Co, Hmburg, Germny) ile ypılmıştır. Vücut kondisyon skoru (VKS) punlmsınd 5 punlık değerlendirme yöntemi ve punlr rsınd ise 0.25 lik ölçek kullnılmıştır (Edmonson ve rk. 1989). Bu sistemde 1 pun=çok zyıf; 2 pun=zyıf; 3 pun=ort; 4 pun=yğlı ve 5 pun=çok yğlı kondisyon sınıfını belirtmektedir. Punlm ylık düzenli rlıklrl iki kişi trfındn ypılmıştır. Dışkı Escherichi coli syısını belirlemek mcıyl denemenin son üç hftsınd şns bğlı olrk seçiler her gruptn 10 r bş sığırdn dışkı örnekleri lınmıştır. Dışkı örnekleri nüs bölgesi temizlendikten sonr steril eldiven ile rektumdn lınmıştır. Alınn dışkı örneklerindeki Escherichi coli syısı Hrrign (1998) trfındn bildirilen En Muhtemel Syı (EMS) yöntemine göre nliz edilmiştir. Elde edilen veriler SPSS pket progrmınd en küçük kreler metodu kullnılrk nliz edilmiştir. Frklılıklrın önemli olduğu ortlmlrın krşılştırılmsınd Duncn Çoklu Krşılştırm Testi kullnılmıştır. (SPSS 2004) Mtemtik model yemleme gruplrı ve lktsyon sırsının %4 yğ göre düzeltilmiş süt verimi (DSV), sbh, kşm ve toplm günlük süt verimi, 305 günlük süt ve yğ verimi, Vücut kondisyon skoru (VKS), Escherichi coli syısı ve süt kompozisyonu üzerine etkisinin belirlenmesi mcıyl tsrlnmıştır. 98

7 Tekirdğ Zirt Fkültesi Dergisi Journl of Tekirdg Agriculturl Fculty Çizelge 1. Sbh, kşm, günlük süt verimi ve %4 DSV ne it en küçük kreler ortlmlrı ve stndrt htlrı Tble 1. Lest squre mens nd stndrd error for morning (AM), evening (PM) nd totl dily milk yields s well s 4% FCM N Sbh AM Günlük Süt Verimi (kg) Dily Milk Yield (kg) Akşm PM Toplm Totl %4 DSV 4% FCM Kontrol Control 15 6,36 0,17 5,64 0,17 12,00 0,30 11,61 0,33 Ktkı Additives 18 6,87 0,16 6,33 0,16 13,20 0,27 12,86 0,30 Yemleme Gruplrı Feeding groups * ** ** ** ,11 0,20 b 5,21 0,20 b 11,32 0,35 b 10,71 0,38 b 2 8 6,07 0,24 b 5,50 0,23 b 11,57 0,41 b 11,37 0,45 b 3 7 7,18 0,25 6,55 0,24 13,73 0,42 13,45 0, ,11 0,26 6,67 0,26 13,78 0,44 13,41 0,48 Lktsyon Sırsı Prity ** ** ** ** Ktkı: Lctobcillus sp., S. cerevisie +enzim krışımı *P<0,05; **: P<0,01. Yijk= µ + i + bj + eijk Burd Yijk= bğımlı değişken, µ= genel ortlm, i= yemleme gruplrı (i:1, 2; 1:kontrol, 2:MYKMenzim grup), bj=lktsyon sırsı (j=1, 2, 3, 4+; 1= ilk lktsyon,2 = ikinci lktsyon, 3= üçüncü lktsyon, 4+= 4 ve ileri lktsyon,), eijk = şns bğlı htyı ifde etmektedir. Bulgulr ve Trtışm Kontrol ve MYKM-Enzim gruplrı için günlük süt verimi ortlmlrı sırsıyl 12,00±0,30 kg ve 13,20±0,27 kg ve %4 DSV ise 11,61±0,33 kg ve 12,86±0,30 kg olrk hesplnmıştır. Mikrobiyl yem ktkısı ve enzim grubundki ineklerde kontrol grub göre sbh süt veriminde %8, kşm süt veriminde ise %12,2 günlük süt veriminde %10 ve %4 DSV ise %10,8 ornınd rtış sğlnmıştır. Bu frklılıklr kşm, günlük süt verimi ve %4 DSV bkımındn (P<0,01), sbh süt veriminde ise (P<0,05) önemli olmuştur (Çizelge 1).Mikrobiyl yem ktkısı ve enzim, günlük süt verimini 1. ylık kontrolde %26,1, pik nokty ulşıln 2. ylık kontrolde ise %19,1 ornınd rtırmıştır (Şekil 1). Ypıln nlizlerde iki ortlm rsındki frkın 1. ylık kontrolde önemsiz, 2. ylık kontrolde ise çok önemli (P<0,01) olduğu tespit edilmiştir (Şekil 1). Benzer şekilde, Nocek ve rk. (2003), Vhor ve rk. (2006), Rmsing ve rk. (2009), Phondb ve rk. (2009) ve Heidri Khormizi ve rk. (2010) Mikrobiyl yem ktkısı ve enzim krışımı gruplrının günlük süt verimlerini sırsıyl %10.4, %4.3, %10.0, %5.1 ve % 6.6 ornlrınd isttiksel olrk önemli derecede rtırdığını ifde etmişlerdir. Diğer trftn birçok çlışm sonuçlrı (Soder ve Holden, 1999; Rihm ve rk., 2007; Oetzel ve rk., 2007) mikrobiyl yem ktkısı ve enzim krışımı ktkının süt verimini olumlu etkilediğini nck bunun isttiksel olrk önemli olmdığını bildirmişlerdir. Sbh, kşm, günlük süt verimi ve %4 yğ göre DSV üzerine lktsyon sırsının etkisi çok önemli (P<0,01) olmuştur (Çizelge 1). 99

8 Tekirdğ Zirt Fkültesi Dergisi Journl of Tekirdg Agriculturl Fculty A B A,B Frklı büyük hrflerle gösterilen guruplr rsı frklr P<0,01 seviyesinde isttiksel olrk önemlidir. Şekil 1. Günlük süt veriminin 10 ylık lktsyon boyunc değişimi Figure 1. Totl dily milk yield during the lcttion Lktsyon sırsı rttıkç gruplr rsındki verim frklılığının d rttığı görülmektedir. Üçüncü lktsyon sırsınd %12,5, 4 ve üzeri lktsyon sırsınd ise %23,7 lik mikrobiyl yem ktkısı ve enzim grubu lehine bir rtış olmuştur. Üçüncü lktsyon sırsındki hyvnlrd süt verim ortlmlrı rsındki frk önemli (P<0,05), dördüncü lktsyon sırsındki hyvnlrd ise çok önemli (P<0,01) olmuştur (Şekil 2). Şekil 2 incelendiğinde süt verim potnsiyeli yüksek oln hyvnlrd mikrobiyl yem ktkısı ve enzim grubunun dh etkin olduğu ve süt verim potnsiyelini olumlu yönde etkilediği söylenebilir. Benzer şekilde Lehloeny ve rk. (2008) my ve propionibcteri ile yemlenen ileri lktsyondki sığırlrın kontrol grubun ilk lktsyonundki hyvnlrındn % 43.3 (44.0 kg/gün - 30 kg/gün) dh fzl süt verdiği bildirmiştir. Stein ve rk. (2006) Mikrobiyl yem ktkısı ve enzim ile yemlenen ileri lktsyondki sığırlrd süt veriminin rttığını gözlemlemiştir. Süt kompozisyonu incelendiğinde günlük yğ verimi ve günlük protein verimi bkımındn gruplr rsındki frklılıklr çok önemli (P<0,01) bulunmuştur (Çizelge 2b). A b B A,B Frklı büyük hrflerle gösterilen ortlmlr P<0,01 seviyesinde,,b Frklı küçük hrflerle gösterilen ortlmlr P<0,05 seviyesinde isttiksel olrk önemlidir. Şekil 2. Yemleme gruplrınd lktsyon sırsın göre günlük süt verimleri Figure 2. Totl dily milk yield of prity in the feeding groups 100

9 Tekirdğ Zirt Fkültesi Dergisi Journl of Tekirdg Agriculturl Fculty Mikrobiyl yem ktkısı ve enzim uygulmsı diğer süt komponentlerini (% yğ, % lktoz,% protein, % kuru mdde, % yğsız kuru mdde, % yoğunluk, % kül ve ph) etkilememiştir. Shver ve Grrett (1997) Wohlt ve rk. (1998), Lehloeny ve rk. (2007),. Mollem ve rk. (2009) ve Khormizi ve rk. (2010) trfındn d benzer şekilde ifde edilmiştir. Diğer trftn birçok rştırıcı ise süt komponentleri bkımındn frklılıklrın önemsiz olduğunu bildirmişlerdir (Reth-Knight ve rk. (2007), Rihm ve rk. (2007), Weiss ve rk. (2008), Klmus ve rk. (2009), Rmsing ve rk. (2009), Hgg ve rk. (2010), Al Ibrhim ve rk. (2010). Çizelge 2. Süt kompozisyonun it en küçük kreler ortlmlrı ve stndrt htlrı I Tble 2. Lest squre mens nd stndrd error for milk composition I Kontrol ontrolcontrol Ktkı dditives DFM plus enzyme Yemleme Gruplrı Feeding groups N Kuru mdde Dry mtter Yğsız KM Solids-non ft Yoğunluk Density Süt Yğı Milk ft Süt Yğı Verimi Milk ft yield (kg/dy) 15 12,698 0,111 8,836 0,048 28,874 0,155 3,862 0,112 0,454 0, ,729 0,102 8,817 0,044 28,611 0,142 3,912 0,103 0,505 0,014 ÖS ÖS ÖS ÖS ** ,592 0,128 8,912 0,056 29,091 0,179 3,680 0,129 0,412 0,018 b ,751 0,151 8,842 0,066 28,898 0,210 3,908 0,152 0,450 0,021 b ,705 0,157 8,797 0,068 28,648 0,218 b 3,908 0,158 0,530 0, ,807 0,164 8,755 0,071 28,331 0,229 b 4,052 0,165 0,527 0,023 Lktsyon Sırsı Prity ÖS ÖS * ÖS ** Ktkı: Lctobcillus sp., S. cerevisie +enzim krışımı *P<0,05; **: P<0,01, ÖS: önemsiz Çizelge 2b. Süt kompozisyonun it en küçük kreler ortlmlrı ve stndrt htlrı II Tble 2b. Lest squre mens nd stndrd error for milk composition II Kontrol Control Ktkı Additives Yemleme Gruplrı Feeding groups N Protein Protein Verimi Protein yield (kg/dy) Lktoz Lktose Kül Ash 15 3,124 0,014 0,374 0,009 4,434 0,028 0,780 0,003 6,430 0, ,097 0,013 0,406 0,009 4,415 0,026 0,774 0,003 6,442 0,028 ÖS ** ÖS ÖS ÖS ,135 0,016 0,353 0,011 b 4,469 0,033 0,782 0,004 6,449 0, ,133 0,019 0,361 0,013 b 4,457 0,038 0,782 0,004 6,396 0, ,098 0,020 0,423 0,013 4,398 0,040 0,773 0,005 6,439 0, ,078 0,021 0,422 0,014 4,375 0,042 0,769 0,005 6,459 0,045 Lktsyon Sırsı Prity ÖS ** ÖS ÖS ÖS Ktkı: Lctobcillus sp., S. cerevisie +enzim krışımı *P<0,05; **: P<0,01, ÖS: önemsiz ph 101

10 Tekirdğ Zirt Fkültesi Dergisi Journl of Tekirdg Agriculturl Fculty Süt kompozisyonund yğ ve protein veriminde ki rtış mikrobiyl yem ktkısı ve enzimin iyileştirici etkisine tfedilebilir. Lktsyon sırsı % süt yoğunluğunu (P<0,05) ve yğ verimini (P<0,01) önemli derecede etkilemiştir. Anck diğer süt kompenentlerini etkilememiştir. Lehloeny ve rk. (2008) yptıklrı bir çlışmd lktsyon sırsının % yğ, % protein ve % yğsız kuru mdde ornını önemli derecede etkilediğini bildirmiştir. Mikrobiyl yem ktkısı ve enzim grubundki Esmer ineklerde 305 günlük süt ve yğ verimi 280,07 kg ve 7,5 kg dh fzl gözlenmiştir. Anck bu frklr önemsiz bulunmuştur (Çizelge 3). Benzer şekilde Soder ve Holden (1999) lktsyonun ilk 13 hftlık döneminde enzimle krışık my ile yemlenen sığırlrının toplm süt verimini önemli derecede etkilemediğini bildirmiştir. Bu bulgulrın ksine Bruno ve rk. (2009) 120 günlük deneme süresi boyunc Scchromyces cerevisie my kültürü içeren mikrobiyl yem ktkısı ve enzimin süt verimini önemli (P<0.05) derecede rtırdığını ifde etmiştir. Vücut kondisyon skoru yemleme gruplrı bkımındn önemli, lktsyon sırsı bkımındn ise çok önemlidir (P<0.01) (Çizelge 4). Çizelge Günlük süt ve yğ verimine it en küçük kreler ortlmlrı (kg). Tble 3. Lest squre mens nd stndrd error for 305-dys milk nd milk ft yields. N 305-Günlük Süt Verimi 305-Dys Milk Yield 305-Günlük Yğ Verimi 305-Dys Milk Ft Yield 102 Kontrol Control , , ,315 10,575 Ktkı Additives , , ,855 9,791 Yemleme Gruplrı ÖS ÖS Feeding groups , , ,533 11, , , ,314 13, , , ,065 18, , , ,428 14,596 Lktsyon Sırsı ÖS ÖS Prity Ktkı: Lctobcillus sp., S. cerevisie +enzim krışımı ÖS: önemsiz Çizelge 4. Vücut kondisyon skoru ve Escherichi coli syılrın it en küçük kreler ortlmlrı ve stndrt htlrı. Tble 4. Lest squre mens nd stndrd error for body condition score nd count of Escherichi coli Vücut kondisyon skoru Escherichi coli syılrı ( log10) Body condition score Escherichi coli count Kontrol Control ,055 0,469 Ktkı Additives ,656 0,450 Yemleme Gruplrı * ÖS Feeding groups bc 5,750 0, c 5,776 0, b 6,270 1, ,933 0,640 Lktsyon Sırsı ** ÖS Prity Ktkı: Lctobcillus sp., S. cerevisie +enzim krışımı *P<0,05; **: P<0,01, ÖS: önemsiz

11 Tekirdğ Zirt Fkültesi Dergisi Journl of Tekirdg Agriculturl Fculty Bu sonuçlr Wohlt ve rk. (1998) bildirişleri ile uyum içerisindedir. Anck diğer birçok rştırıcı trfındn yem ktkı mddesi ilvesinin vücut kondisyon skoru üzerine etkisinin önemsiz olduğu bildirilmiştir (Nocek ve rk. 2003, Lehloeny ve rk. 2007, Miller ve rk. 2008, Klmus ve rk. 2009, Mollem ve rk. 2009, Hgg ve rk. 2010, Al Ibrhim ve rk. 2010, Hiristov ve rk ve Khormizi ve rk. 2010). Mikrobiyl yem ktkısı ve enzim grubu kontrol grub göre rkmsl olrk (%-6,6) dh z Escherichi coli syısın ship olmuştur. Anck deneme gruplrı rsınd Escherichi coli syısı bkımındn frklılık olmsın rğmen bu frklılıklr önemsiz olmuştur. Benzer şekilde Schwb ve rk. (1979) ve Jenny ve rk. (1991) Lctobcillus bulgricus ve Bcillus subtilis konsntresi ile yemlenen buzğılrd dışkı Escherichi coli florsının etkilemediğini ifde etmişlerdir. Diğer trftn, Ellinger ve rk. (1980) ve Denev ve rk. (2007) Lctobcillus cidophilus ve cnlı my kültürünün koyun, keçi ve buzğılrd dışkı Escherichi coli syısını önemli derece zlttığını belirtmiştir. Sonuç Mikrobiyl yem ktkılrın hyvn beslemede kullnımının temel nedenleri, hyvnlrın mruz Kynklr Al Ibrhim, R.M., Kelly, A.K.,Grdy, L. O.,. Gth, V.P., Mccrney, C.nd. Mullign, F.J., The effect of body condition score t clving nd supplementtion with Scchromyces cerevisie on milk production, metbolic sttus, nd rumen fermenttion of diry cows in erly lcttion. Journl of Diry Science, 93 (11), Aksoy, A., Mcit, M., Kroğlu, M., Hyvn Besleme. Attürk Üniv. Zirt Fkültesi Ders Kitplrı Yy. No:220, Erzurum Aydin, R., Ynr, M., Kocyigit, R., Diler, A., Ozkilicci, T.Z., Effect of direct-fed microbils plus enzyme supplementtion on the fttening performnce of Holstein young bulls t two different initil body weights. Africn Journl of Agriculturl Reserch., Vol.4.P Beuchemin, K. A., Feed Enzyme nd Direct Feed Microbil Workshop. http/ beucheim.pdf ( ). Bruno, R.G.S. Rutiglino, H.M. Cerri, R.L., Robinson, P.H., Sntos, J.E.P. Effect of feeding Scchromyces cerevisie on performnce of diry cows during summer het stress. Animl Feed Science nd Technology., Vol.150. P kldığı stresli koşullrl yrrlı mikroorgnizmlr yrdımıyl ptojen mikrorognizmlrl bş edilmeye vey sindirim sistemi florsının yeniden düzenlenmesine ve özellikle ruminnt hyvnlrd rumen mikrobiyel florsının desteklenmesine, simbiyotik yşmın geliştirilmesine ve yemin enerjisi ve zotundn etkin yrrlnmy çlışılmsıdır. Yukrıd sydığımız birçok özelliği ile probiyotik ve enzimler hyvncılık sektöründe önemli ktkılr sğlybilecek, verimliliği, krlılığı ve hyvn sğlığını iyileştirebilecek önemli bir potnsiyele shiptir. Vücut kondisyon skorun ve süt kompozisyonun ters bir etki ypmdn süt verimini rtırmk mcı ile mikrobiyl yem ktkısı ve enzim prepertlrı kullnılbilir. Esmer süt sığırlrınd mikrobiyl yem ktkısı ve enzim krışımı günlük ve 305 günlük süt verimindeki iyileştirici etkisi bulunmkl birlikte ileri lktsyondki hyvnlrd dh yüksek bir etki oluşturmktdır. Sonuç olrk, elde edilen bilgiler değerlendirildiğinde Esmer ırk süt ineklerinde mikrobiyl yem ktkısı ve enzim kombinsyonu kullnılmsının süt verimi, süt kompozisyonu ve vücut kondisyon skoru üzerine olumlu etkisi olduğu görülmüştür. Denev, S.A., Peev, T.Z., Rdulov, P., Stnchev, N., Stykov, Beev, G., Todorov, P., Tchbnov, S., Yest cultures in ruminnt nutrition. Bulgrin J. of Agri. Sci., 13: Edmonson, A. J., Len, I. J., Wever, L.D., Frver, T., Webster, G A body condition scoring chrt for Holstein diry cows. Journl of Diry Science., 72: Ellinger, D. K., Muller, L. D. nd Glntz, P. J., Influence of feeding fermented colostrum nd Lctobcillus cidophilus on fecl flor of diry clves. J. of Diry Sci., 63: Güçlü, B. K., Kr, K., Ruminnt Beslemede Alterntif Yem Ktkı Mddelerinin Kullnımı: 1. Probiyotik, Prebiyotik ve Enzim. Erciyes Üniv. Vet. Fk. Derg. 6 (1) Hgg, F.M., Ersmus, L.J., Henning, P.H., Coertze, R.J., The effect of direct fed microbil (Megspher Elsdenii) on the productivity nd helth of Holstein cows. S. Afr. J. Anim. Sci.40 (2). Hiristov, A. N., Vrg, G., Cssidy, T., Long, M., Heyler, K., Krnti, S. K. R., Corl, B., Hovde, C. J., Yoon, I., Effect of Scchromyces cerevisie fermenttion product on ruminl fermenttion nd nutrient utiliztion in diry cows. Journl of Diry Science; 93 (2),

12 Tekirdğ Zirt Fkültesi Dergisi Journl of Tekirdg Agriculturl Fculty Hrrign W.F Lbortory Methods in Food Microbiology. Thirth Edition, Acd. Press, Sn Diego. Heidri Khormizi, S.R., Dehghn Bndky, M., Rezyzdi, K., Zli, A Effects of live yest nd Aspergillus niger mel etrcted supplementtion on milk yield, feed efficiency nd nutrients digestibility in Holstein lctting cows. J. of Ani. nd Veter. Adv.., Vol.9. P Hong, H. A., Duc L. H., Cutting, S. M The use of bcteril spore formers s probiotics. FEMS Microbiol. Rev., 29: Jenny, B.F.,Vndijk, H.J., Collins, J.A Performnce nd fecl flor of clves fed bcillus-subtilis concentrte. Journl of Diry Science., 74: Klmus, P., Orro, T., Wldmnn, A., Lindjärv, R., Ksk, K., Effect of yest culture on milk production nd metbolic nd reproductive performnce of erly lcttion diry cows. Act Veterinri Scndinvic 51:32 (Abst.). Kryvz, B.K., Alçiçek, A., Ruminntlrd Probiyotik Kullnımının Rumen Prmetrelerine Etkisi. 4. Ulusl Bilim Kongresi, Isprt. Krdemir, G., Krdemir B., Yem Ktkı Mddesi Olrk Kullnıln Biyoteknolojik Ürünler. Llhn Hy. Arşt. Enst. Derg. 43 (1) Lehloeny, K.V., Stein, D. R. Allen, D.T., Selk, G. E., Jones, D.A., Alemn, M.M., Rehberger, T.G., Mertz, K.J., Spicer, L.J., Effects of feeding yest nd propionibcteri to diry cows on milk yield nd components, nd reproduction. Journl of Animl Physiology nd Animl Nutrition., 92: Miller, D.R., Grnzin, B.C., Elliott, R.B., Norton, W., Effects of n eogenous enzyme, rozyme g2 liquid, on milk production in psture fed diry cows. Animl Feed Science nd Technology 145: Mollem, U., Lehrer, H., Livshitz, L., Zchut, M., Ykoby, S., The effects of live yest supplementtion to diry cows during the hot seson on production, feed efficiency, nd digestibility. Journl of Diry Science., 92: Nocek, J.E. Kutz, W.P. Leedle, J.A.Z., Block, E., Direct-fed microbil supplementtion on the performnce of diry cttle during the trnsition period. J. of Diry Sci., 86: Ntionl Reserch Council, 2001.Nutrient Requirements of Diry Cttle, 7th Rev Ed. Ntionl Acd. Sci Wshington DC. Oetzel, G. R., Emery, K. M., Kutz, W. P., Nocek, J. E Direct-fed microbil supplementtion nd helth nd performnce of pre- nd postprtum diry cttle: A field tril. Journl of Diry Science,90: Özen, N., Hyvn Besleme / etkinlikler / 6tk05 / 037 nihtozen. pdf ( ). Phondb, B.T., Knk, V.D., Ptil, M.B., Gdegonkr, G.M., Jgdle, S.D., Bde, R.N Effect of feeding probiotic feed supplement on yield nd composition of milk in crossbred cows. Animl Nutrition nd Feed Technology., 9: Rmsing, E. M., Dvidson, J. A., French, P. D., Yoon, I., Keller, M., Peters-Fleckenstein, H Effects of yest culture on periprtum intke nd milk production of primiprous nd multiprous Holstein cows. The Professionl Animl Scientist, 25: Reth-Knight, M. L., Linn, J.G., Jung, H.G Effect of DFM on performnce, diet digestibility nd rumen chrcteristics of Holstein diry cows. J. of Diry Sci., 90: Rihm, E., Krt, O., Mihhejev, K., Henno, M., Joudu, I., Krt, T Effect of dietry live yest on milk yield, composition nd cogultion properties in erly lcttion of Estoni Holstein cows. Agrrtedus,.18:37-41 (Abst). Schwb, C.G. Moore, J.J., Prentice, J.L. Kenn,T.M Influence of feeding non-vible, lctobcillus fermenttion product to diry clves on performnce, nutrient digestibility nd fecl flor. Journl of Diry Science., Vol. 62. Supplement:1, p. Shver, R. D. nd Grrett, J. E., Effect of dietry yest culture on milk yield, composition, nd component yields t commercil diries. Professionl Animl Scientist 13 (4), Soder, K.J.,Holden, L.A Dry mtter intke nd milk yield nd composition of cows fed yest preprtum nd postprtum. Journl of Diry Science., 82: Sretenovic, L., Petrovic, M.P., Aleksic, S., Pntelic, V., Ktic, V., Bogdnovic, V., Beskorovjni, R Influence of yest, probiotic nd enzymes rtions on diry cows. Biotechnology in Animl Husbndry. 24: Stein, D. R., Allen, D. T., Perry, E. B., Bruner, J. C., Gtes, K. W., Rehberger, T. G., Mertz, K., Jones, D., Spicer, L. J Effects of feeding propionibcteri to diry cows on milk yield, milk components, nd reproduction. Journl of Diry Science., 89: SPSS, SPSS for Windows. Relese Chicgo, IL. Vhor, S.G.,Pnde, M.B Effect of enzyme supplementtion on feed utiliztion, blood constituents nd reproduction in diry cows. Indin Journl of Animl Sciences.,76: Weiss, W.P., Wytt, D. J. McKelvey, T. R Effect of feeding propionibcteri on milk production by erly lcttion diry cows. Journl of Diry Science., 91: Wohlt, J.E., Corcione, T.T., Zjc, P.K., Effect of yest on feed intke nd performnce of cows fed diets bsed on corn silge during erly lcttion. J. Diry Sci. 81: