Clinical and Demographic Characteristics of 626 Patients with Moderate and Severe Psoriasis l

Transkript

1 e r Ar þ t ý r m Clinicl nd Demogrphic Chrcteristics of 626 Ptients with Moderte nd Severe Psorisis l n i j ri O O i g in Ort ve Şiddetli Psorizisi Oln 626 Hstnın Klinik ve Demogrfik Özellikleri h c r s Re l Ort ve Şiddetli Psorizis Hstlrının Özellikleri / Chrcteristics of Ptients with Modrete to Severe Psorisis Emine Nur Rifioğlu 1, Güzin Özrmğn 2 1 Mustf Keml Üniversitesi Tyfur At Sökmen Tıp Fkültesi Dermtoloji Anbilim Dlı, Hty, 2 İstnbul Üniversitesi İstnbul Tıp Fkültesi Dermtoloji Anbilim Dlı, İstnbul, Türkiye Özet Amç: Çlışmmızd İstnbul Üniversitesi İstnbul Tıp Fkültesi Dermtoloji Anbilim Dlı psorizis polikliniğinde tkip edilen ort ve şiddetli psorizis hstlrının demogrfik özelliklerini, klinik tiplerini ve kullnıln tedvileri incelemeyi mçldık. Gereç ve Yöntem: Psorizis polikliniğinde yıllrı rsınd izlenen 1831 hst trndı, ve içlerinden ort ve şiddetli 626 (%34) olgu retrospektif olrk değerlendirildi. Bulgulr: Çlışmmız ktıln olgulrın 305 i (%48.7) kdın, 321 i (%51.3) erkek olrk bulundu. Hstlık bşlngıç yşı 28.1 yıl ve en sık görülen klinik tip plk psorizis olrk sptndı. Tırnk tutulumu sptnn hstlrd en sık pitting gözlendi. Artriti oln hstlrd tırnk tutulumu görülme sıklığı nlmlı şekilde yüksek bulundu. Ailede psorizis bulunm öyküsü erken bşlngıçlı psorizis olgulrınd dh sık sptndı. Sistemik tedviler rsınd en sık retinoik sit, fototerpi türleri rsınd en sık dr bnt UVB tedvisi kullnıldığı belirlendi. Trtışm: Ort ve şiddetli psorizis ornı %34 olrk bulundu. Kdın erkek ornı rsınd frk sptnmdı. Bşlngıç yşı yş rsı pik ypıyordu. En sık eşlik eden sistemik hstlık diybetes mellitus olrk bulundu. Çlışmmızın bulgulrı litertür ile uyumlu olrk belirlendi. Sonuç olrk psorizis toplumun yklşık %2 sini etkileyen, komorbiditeleri ile hstlrın yşm klitesini olumsuz yönde etkileyen, kronik, rekürren inflmtur bir hstlıktır. Özellikle şiddetli formlrı, hstlrd ciddi iş gücü kyıplrın neden olbilmektedir. Çlışmmızın psorizisin demogrfik ve klinik özelliklerinin dh iyi nlşılmsın yrdım edecek ileri klinik çlışmlr ışık tutcğın innıyoruz. Anhtr Kelimeler Psorizis; Sosyodemogrfi; Klinik Özellikler Abstrct Aim: In our study, we im to investigte the demogrphic, clinic fetures nd the tretments of ptients with moderte to severe psorisis who were followed in outptient clinic of psorisis of Deprtment of Dermtology in Istnbul Medicl School of Istnbul University. Mteril nd Method: One thousnd eight hundred nd thirty-one ptients, who were followed between in outptient clinic of psorisis, were screened nd 626 (34%) of them, who were moderte nd severe, were evluted retrospectively. Results: Three hundred five of the ptients who prticipted in our study were femle nd 321 were mle. Men ge of onset ws Most frequently clinicl type ws plque psorisis. Most frequently nil involvement ws pitting in ptients. Nil involvement ws sttisticlly common in rthropthic ptients. Fmily history ws sttisticlly common in psorisis ptients with erly onset. Retinoid ws the most common used systemic drug. Nrrow bnd UVB ws the most common used phototherpy. Discussion: Moderte to severe psorisis rte ws 34%. Femle to mle rtio ws close to one nother. Pek ge of onset of psorisis ws between yers old. The most common concomitnt systemic disese ws dibetes mellitus. The findings were consistent with the literture. Consequently psorisis is chronic, recurrent, inflmmtory dermtologic disese which ffect 2% of the word nd which negtively ffect the qulity of life in ptients with comorbidities. Especilly in severe forms of psorisis cn cuse loss of lbor in ptients. A good knowledge of demogrphic nd clinicl chrcteristics of psorisis is importnt to shedding light on the further clinicl studies. Keywords Psorisis; Sociodemogrphy; Clinicl Fetures DOI: /JCAM.2413 Received: Accepted: Printed: J Clin Anl Med 2016;7(1): Corresponding Author: Emine Nur Rifioğlu, Mustf Keml Üniversitesi, Tyfur At Sökmen Tıp Fkültesi, Dermtoloji Anbilim Dlı, Antky, Hty, Türkiye. T.: /3326 E-Mil: eminenurrifi@gmil.com Journl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 1

2 Giriş Psorizis krkteristik lezyonu keskin sınırlı, üzeri gümüş beyzı skumlrl kplı eritemli plklr oln kronik, tklrl seyreden, multifktöriyel, otoinflmtur, bir dermtolojik hstlıktır [1,2]. Psorizis dünyd yygın görülen bir hstlık olmsın krşılık frklı etnik gruplrd sıklığı %0.2-%4.8 rsınd değişmektedir [3]. Norveç %4.8 görülme sıklığı ile psorizisin en sık görüldüğü ülkedir. Asy d psorizis insidnsi % rsınddır [3]. Türkiye de psorizis insidnsı tm olrk bilinmemekle birlikte son dönemlerde ypıln çlışmlrd % rsınd hesplnmıştır [4,5]. Klinikte en sık plk psorizis görülürken, guttt, plmoplntr, invers, püstüler, rtroptik ve eritrodermik formlrı d vrdır [6]. Psorizisin orty çıkmsınd genetik olrk ytkın bireylerde çeşitli tetikleyici fktörlerin rolü bulunmktdır. Tetikleyici fktörlerin bşınd trvm, infeksiyonlr ve stres gelmektedir [7,8]. Aile öyküsü ülkemizden bildirilen çlışmlrd %25.6 ile %29.8 rsınd değişmektedir [4,5]. Psorizis şiddetini belirlemede en sık kullnıln ölçütler psorizis ln şiddet indeksi (PAŞİ), vücut yüzey lnı (VYA) ve dermtoloji yşm klite indeksidir (DYKİ) [9]. PAŞİ, VYA ve DYKİ 10 ve üzeri şiddetli psorizis olrk kbul edilir. Anck yüz, genitl bölge, şiddetli tırnk, şiddetli sçlı deri, plmoplntr bölge tutulumu ve rtropti vrlığı PAŞİ, VYA ve DYKİ 10 ve üzeri olms bile şiddetli psorizis olrk kbul edilir [10]. Psoriziste tedvi hstlığın ciddiyet derecesine göre belirlenir. Hfif ve ort şiddette psoriziste topikl uygulmlr yeterli iken, dh şiddetli durumlrd fototerpi, retinoidler, metotrekst, siklosporin ve biyolojik jnlr gibi sistemik tedviler kullnılır. Tedvi yöntemleri seçilirken hstlığın şiddeti, tutulum yeri, hstnın beklentisi, hstnın sosyl özellikleri (sosyl güvencesi, yşı, cinsiyeti vb.) belirleyici olmktdır[10]. Ülkemizden ypılmış birçok sosyo-demogrfik psorizis çlışmsı bildirilmiştir. Anck ort ve şiddetli psorizis olgulrının sosyo-demogrfik ve klinik özelliklerinin tedvi tercihleri ile berber verildiği bir çlışm bulunmmktdır. Biz çlışmmızd ort ve şiddetli psorizis olgulrının demogrfik özellikleri ile tedvi tercihlerini rştırmyı mçldık. Gereç ve Yöntem İstnbul Üniversitesi İstnbul Tıp Fkültesi Dermtoloji Anbilim Dlı Psorizis polikliniğine yıllrı rsınd bşvurn klinik ve/vey histoptolojik olrk psorizis tnısı lmış 1831 hst trnrk, rlrındn toplm 626 (%34) ort ve şiddetli psorizis hstsının dosysı retrospektif olrk değerlendirildi. Yş, cinsiyet, Fitzptrick deri tipleri, sigr, lkol kullnımlrı, tetikleyici fktörlerin olup olmdığı (trvm, stres ve enfeksiyon), tırnk, sçlı deri, mukoz ve eklem tutulumlrının vrlığı, eşlik eden sistemik hstlık vrlığı (diybet, hiperlipidemi, hipertnsiyon, krdiyovsküler hstlıklr ve diğerleri) ve ilede psorizis öyküsü olup olmdığı kydedildi. Hstlığın bşlngıç yşın göre hstlr, erken bşlngıçlı (40 yş öncesi) ve geç bşlngıçlı (40 yş sonrsı) olrk iki grub yrıldı [11]. Psorizis klinik tipleri loklize plk tipi, yygın plk tipi, guttt, invers, plmoplntr, eritrodermik, loklize ve yygın püstüler tip olrk yrıldı. İlk bşvuru nındki PAŞİ değerleri hesplndı. Tüm değerlendirmelerde SPSS for Windows 11.5 progrmındn yrrlnıldı. Ktegorik değişkenlerin isttistikleri için Person Chi-Squre testi kullnıldı. Verilerin dğılımı Kolmogorow Smirnow testi ile değerlendirildi. Numerik değişkenler için dğılım normlse Student T testi, norml değilse Mnn Whitney U testi kullnıldı. Bulgulr Çlışmmız dhil edilen 626 ort-şiddetli psorizis hstsının 305 i (%48.7) kdın ve 321 i (%51.3) erkek idi. Kdın hstlrın yş ortlmsı 37.3 yıl, erkek hstlrın yş ortlmsı 40.6 yıl olrk bulundu. Hstlığın bşlngıç yşı 1-85 yıl (ortlm=28.1 yıl) rsınd değişmekteydi. Bşlm yşı yş rsınd pik yptığı sptndı (Şekil 1). Hstlrın %70.3 ü erken bşlngıçlı (40 yş ltı), %24 ü geç bşlngıçlı (40 yş üstü) olrk kydedildi. Hstlık süresi ortlm 10.8 yıl (0-55) ve PAŞİ ortlmsı 14.3 (2-47.7) olrk bulundu. Hstlık bşlngıç yşı ile PAŞİ rsınd ilişki sptnmdı. Hstlrın sosyodemogrfik özellikler Tblo 1 de görülmektedir. Ailede psorizis nmnezi 154 (%24.5) hstd vrdı. Erken bşlngıçlı olgulrd ile nmnezi vrlığı isttistiksel olrk nlmlı şekilde sıktı (p<0.001). Tırnk ve mukoz tutulumu erkek hstlrd kdın hstlr göre isttistiksel olrk nlmlı şekilde yüksek bulundu ( p<0.001, p<0.001, Tblo 1). Psorizise eşlik eden bulgulrı bşlngıç yşın göre gruplndırdığımızd 40 yş ltı ve 40 yş üstü bşlngıçlı olgulr rsınd tırnk, sçlı deri, mukoz ve eklem tutulumu çısındn isttistiksel olrk nlmlı frk yoktu (p>0.05). Artroptisi oln 91 hstnın 71 inde (%77.4) tırnk tutulumu vrdı. Artroptisi oln hstlrd tırnk tutulumu ornı nlmlı olrk dh yüksek bulundu (p<0.001). Psorizis lezyonlrının bşlmsını ve şiddetlenmesini tetikleyen fktörler oln stres, trvm ve enfeksiyon görülme sıklığı ve yüzdeleri Tblo 1 de gösterilmektedir. Tetikleyici fktörler ile psorizis klinik tiplerini krşılştırdığımızd guttt psorizis kliniği bulunn 217 hstnın 33 ünde (%15.2) sık tekrrlyn infeksiyon vrlığı kydedildi. Guttt psorizisli hstlrd tekrrlyn infeksiyon sıklığı isttistiksel olrk yüksek bulundu (p=0.004). Hstlrının 153 ünde (%24.4) ilede psorizis öyküsü vrdı. Erken bşlngıçlı hstlrd geç bşlngıçlılr göre ile hikyesi vrlığı isttistiksel olrk yüksek bulundu (p<0.001). Ayrıc tırnk tutulumu, ile hikyesi oln hstlrd ile hikyesi olmyn hstlr göre nlmlı olrk dh sık görüldü (p=0.013). Psorizis tedvisinde kullnıln tedviler ve klinik tiplere göre kullnım sıklıklrı Tblo 2 de verilmiştir. Plk tipi psorizis olgulrınd topikl steroidler ve invers psorizisli olgulrd pimekrolimus isttistiksel olrk dh sık kullnılmıştı (p<0.001,p<0.001). Metotrekst rtroptik ve eritrodermik psorizisli hstlrd (p<00.1,p<0.001) siklosporin jenerlize püstüler, rtroptik ve eritrodemik psorizisli (p<0.001,p=0.001,p=0.002) ve sitretin plmoplntr psorizis, jenerlize püstüler psorizis ve eritrodermik psorizisli hstlrd isttistiksel olrk dh sık kullnılmıştı (p<0.001, p<0.001,p=0.001). Dört yüz kırk (%70.2) hst fototerpi lmıştı. Fototerpi gören hstlrın Fitzptrick deri tipleri sırsıyl % 1 i Tip 1, %28.5 i Tip 2, % 58.2 si Tip 3 ve % 12.3 ü Tip 4 olrk kydedildi. Jenerlize plk psorizisli hstlrd PUVA isttistiksel olrk dh sık kullnılmıştı (p=0.008). Loklize plk pso- 2

3 Tblo 1. Hstlrın klinik ve demogrfik özellikleri Kdın (n/%) Erkek (n/%) Toplm (n/%) Cinsiyet 305/ / /34 p değeri Yş Bşlngıç yşı ortlmsı(yıl) Ortlm hstlık süresi(yıl) Klinik tip Loklize plk 89/ / / Jenerlize plk 154/ / / Guttt 114/ / / Plmoplntr 44/ / / Plmoplntr püstüler 16/5.2 11/3.4 27/ Jenerlize püstüler 9/3.0 12/3.7 21/ Eritrodermik 12/3.9 20/6.2 32/ İnvers 28/9.2 21/6.5 49/ Tırnk tutulumu Pitting 58/ / /20.8 Onikoliz 41/ / /15.3 Subungul hiperkertoz 1/0.3 6/1.9 7/1.1 Splinter hemoroji 1/0.3 1/0.3 2/0.3 Totl distrofi 17/5.6 35/ /8.3 Yty oluklnm 3/1 3/1 6/1.0 Pitting+onikoliz 24/7.9 3/1 56/8.9 Toplm 145/ / / Eşlik eden bulgulr Sçlı deri 231/ / / Mukoz 13/4.3 18/ / Eklem 44/ / / Tetikleyici fktörler Trvm 10/3.3 10/3.1 20/ Enfeksiyon 33/ / / Stres 136/ / / Sigr 42/ / / Alkol 6/2 45/ / Eşlik eden hstlıklr Diybet 15/4.9 20/6.2 35/5.9 Hipertnsiyon 23/7.4 10/3.0 33/5.4 Tiroid fonksiyon bozukluğu 15/4.9 3/0.9 18/2.9 Hiperlipidemi 10/3.3 4/1.2 14/2.3 Koroner rter hstlığı 2/0.7 4/1.2 6/1.0 Toplm 63/ / / PAŞİ:Psorizis ln şiddet indeksi riziste ve plmoplntr psoriziste lokl PUVA, guttt psoriziste drbnt UVB isttistiksel olrk dh sık kullnıldığı gözlendi (p=0.008,p<0.001,p<0.001). PUVA tedvisi frklı zmnlrd toplm 200 sensın üzerinde ln iki hst vrdı. Fototerpi ln hstlrd tkip süresi boyunc deri mlignitesi gelişimi görülmedi. Biyolojik jn kullnımınd etnersept ve infliksimb rtroptik psorizisli hstlrd isttistiksel olrk dh fzl tercih edilmiş olduğu bulundu (p<0.001,p<0.001). Tercih edilen topikl, sistemik tedviler, fototerpi ve biyolojik jnlr için ortlm PAŞİ değerleri sırsıyl topikl steroid için 14.2, klsipotriol için 13.4, ntrlin için 16.8, pimekrolimus için 9.6, metotrekst için 17.7, siklosporin için 21.3, sitretin için 16.1, PUVA için 17.7, drbnt UVB için 13.1, lokl PUVA için 3.4, infliksimb için 21.8 ve etnersept için 25.7 olrk hesplndı. Trtışm Kliniğimizde izlenen 1831 psorizis hstsını retrospektif olrk trdığımızd 626 sının (%34) fototerpi ve/vey sistemik tedvi lmış oln ort ve şiddetli psorizis olgulrı olduğunu sptdık. İspny dn Ferrndiz ve rkdşlrının yptığı çok merkezli bşk bir çlışmd ise 1774 hstnın 944 ü (%53.21) şiddetli psorizis olrk bulunmuştur [12]. Türkiye den Aykol ve rkdşlrının çlışmsınd PAŞİ 10 un üzerinde oln hst ornı %29.6 olrk belirlenmiştir [4]. Tekin ve rkdşlrının çlışmsınd ise PAŞİ 10 un üzerinde oln hst ornı %24.7 olrk bulunmuştur [5]. Bizim çlışmmızd şiddetli psorizis ornı Türkiye den ypıln çlışmlr ile uyumlu iken, Avrup ülkelerinden ypıln çlışmlr göre dh düşük bulundu. Bunun nedeni ülkemizde yşyn popülsyonun Asy ırkının genetik özelliklerini tşıyor olmsı ve birçok Avrup ülkesine göre dh güneşli bir iklime ship olmsı olbilir. Cinsiyete göre dğılımlrın bktığımızd çlışmmızd hstlrın %48.7 si kdın, %51.3 ü erkekti; kdın ve erkek sıklığı rsınd isttistiksel olrk nlmlı frk sptnmdı. Ferrndiz ve rkdşlrının 1774 olgusunun 939 u (%52.9) kdın 835 i (47.1) erkek olrk belirtilmişti [12]. Kundkçı ve rkdşlrının bildirdiği 329 psorizis hstsının kdın erkek ornı %61 e %39 idi [13]. Türkiye den bildirilmiş bşk bir çlışmd ise hstlrın %54.1 i kdın, %45.9 u erkekti [5]. Çlışmmızdki kdın erkek ornı litertür ile uyumluydu. Çlışmmızd psorizis bşlngıç yşı ortlm 28.1 olup, kdınlrd 26.7 yıl ve erkeklerde 29.5 yıl olrk bulundu. Tekin ve rkdşlrının çlışmsınd psorizis bşlm yşı kdınlrd 25.7 yıl, erkeklerde 28.8 yıl olrk bildirilmişti [5]. Ferrndiz ve rkdşlrının çlışmsınd ise psorizis bşlngıç yşlrı ortlm 29.1 yıl, (kdınlrd %28.2 yıl, erkeklerde %31.8 yıl) idi [12]. Çlışmmızd kdın ve erkeklerde hstlık bşlngıç yşlrı ulusl ve uluslr rsı litertür ile uyumluydu. Çlışmmızd erken bşlngıçlı olgu ornı %70.3, geç bşlngıçlı olgu ornı %24 olrk hesplndı. Sturt ve rkdşlrının yptıklrı çlışmd erken bşlngıçlı olgulr %83.8, geç bşlngıçlı olgulr %16.2 ornınd bulunmuştur [14]. Çlışmmızd erken ve geç bşlngıçlı psorizis olgulrının ornlrı litertür ile uyumlu olrk bulundu. Ayrıc çlışmmızd erken bşlngıçlı olgulrd ile öyküsü pozitifliği isttistiksel olrk dh sık olrk sptndı. Kundkçı ve rkdşlrının çlışmsınd ise olgulrın %30 und ile öyküsü vrlığı kydedilmişti. Pozitif ile öyküsü olnlrın yş ortlmsının 20, negtif ile öyküsü olnlrın yş ortlmsının 29 olduğunu bildirmişlerdir [13]. Ferrndiz ve rkdşlrı ise ile öyküsünü erken bşlngıçlı olgulrd %48.2 geç bşlngıçlı olgulrd %28.4 olrk bulmuşlrdır [12]. Aile öyküsü oln olgulrın sıklıkl erken bşlngıçlı olmsı, erken bşlngıçlı olgulrd genetik ptogenezin vrlığını desteklemektedir. Stres, trvm ve infeksiyon psorizisin bşt gelen tetikleyici fktörleridir [7-8]. Hstlrımızın %3.2 sinde trvm, %10.4 ünde infeksiyon ve %44.3 ünde psikojenik stres tetikleyici fktör olrk bulundu. Trvm yerinde yeni lezyon orty çık- 3

4 Tblo 2. Hstlık klinik tiplerine göre tedvi tercihleri Topikl Tedviler Topikl steroidler Loklize plk Jenerlize plk Guttt Invers Plmoplntr Plmoplntr püstüler Jenerlize püstüler Artroptik Eritrodermik Toplm (%) 167(%91.3)* 315(%90.5)* 193(%88.9) 47(%95.9) 78(%84.8) 18(%66.7) 17(%81.0) 73(%80.2) 22(%68.8) 553(88.3) Klsipotriol 109(%52.9) 184(%59.6) 126(%58.1) 26(%53.5) 48(%52.2) 11(%40.7) 6(%28.6) 47(%51.6) 15(%46.9) 336 (53.7) Antrlin 15(%8.2) 44(%8.4) 20(%9.2) 7(%14.3) 10(%10.9) 2(%7.4) 1 (%11.1) 9(%9.9) 2(%6.3) 67 (10.7) Pimekrolimus 7(%4.2) 11(%3.8) 8(%3.7) 7(%14.3)* 6(6.5) 0(%0) 1(%4.8) 3(%3.3) 1(%3.1) 22(3.5) Sistemik tedviler Metotrekst 57(%34.1) 86(%24.7) 40(%18.4) 12(%24.5) 18(%19.6) 7(%25.9) 7(%33.3) 76(%83.5)* 25(%78.1)* 161(25.7) Asitretin 82(%44.8) 171(49.1) 86(39.6)* 22(44.9) 66(%71.7) 16(59.5)* 19(%90.5)* 29(%31.9) 24(%75)* 294(47.0) Siklosporin 17(9.3) 41(%11.8) 15(%6.9) 3(%6.1) 9(%9.8) 2(%7.4) 8(%38.1)* 18%19.8)* 8(%25)* 64(10.2) Fototerpi PUVA 18(%9.8) 56(%16.1)* 12(%5.5) 5(%10.2) 5(%5.4) 1(%3.7) 1(%4.8) 12(%13.2) 9%28.1)* 78(12.5) DBUVB 64(%35.0) 184(%52.9)* 153(%70.5)* 24(%49) 20(%21.7) 9(%33.3) 4(%19.0) 22(%24.5) 9(%28.1) 296(47.3) LOKAL PUVA 19(%10.4) 8(%2.3) 8(%3.7) 2(%4.1) 27(%29.3)* 10(%37.0)* 0(%0) 5(%5.5) 0(%0) 45(10.9) Biyolojik jn İnfliksimb 5(%2.7) 10 (%2.9) 2(%0.9) 0(%0) 1(%1.1) 0(%0) 1(%4.8) 10%(%11.0)* 3(%9.4)* 15(2.4) Etnersept 7 (2.6) 9(%3.8) 2(%0.9) 1(%2) 0(%0) 0(%0) 2(%9.5) 11(%12.1)* 5(%15.6)* 16(2.6) PUVA:Psorlen+Ultrviyole A, DBUVB: Dr bnt Ultrviyole B *P>0.05,isttistiksel olrk dh sık tercih edilmiş. p>0.05,isttistiksel olrk dh z sıklıkl tercih edilmiş. msı (Köbner fenomeni) psorizisli olgulrd yklşık %25 ornınd görülmektedir [8]. Bizim çlışmmızd ise trvm öyküsü hstlrın nck %3.2 sinde bulunmktydı. Bunun nedeni minör trvmlrın hstlr trfındn göz rdı edilmesi olbilir. Osborne ve Hutchinson un çlışmsınd ise hstlrın %47 sinde stresin psorizisi tetiklediği belirlenmiştir [15]. Stresin psorizisi tetikleyici fktör olrk vrlığı çlışmmızd diğer çlışmlrl benzer ornd bulunmuştur. Stres sırsınd nörohümorl moleküllerin endojen slınımı Köbner etkisi yprk hstlığın yygınlşmsın neden oluyor olbilir. Psoriziste diğer bir tetikleyici fktör infeksiyonlrdır. Osborne ve Hutchinson un çlışmsınd 294 hstnın %10.2 sinde boğz infeksiyonu ile psorizisin tetiklendiği sptnmıştır [15]. Bizim çlışmmızd d boğz enfeksiyonu sıklığı %10.4 ile Osborne nun çlışmsın benzemektedir. Çlışmmızd erken ve geç bşlngıçlı psörizis hstlrı rsınd infeksiyonun tetikleyici fktör olmsı çısındn isttistiksel bir frk sptnmdı. Psorizisin diğer tetikleyici fktörleri rsınd sigr ve lkolde yer lmktdır [7]. Çlışmmızd sigr kullnımı %42.3 ve lkol kullnımı %19.2 ornınd bulundu. Kundkçı ve rkdşlrı d çlışmlrınd psorizis hstlrınd sigr kullnımını %40 ve lkol kullnımını %12 ornınd bulmuşlrdır [13]. Tekin ve rkdşlrının çlışmsınd ise sigr kullnım ornı %54.5 ve lkol kullnım ornı ise %19.6 olrk bulunmuştur [5]. Bizim sonuçlrımız diğer çlışmlrın sonuçlrı ile benzerlik göstermektedir. Son yıllrd çeşitli yyınlrd psorizis hstlrınd, sntrl obezite, tip 2 diybet, insülin rezistnsı, hipertnsiyon ve kombine hiperlipidemiyi içeren metbolik sendrom riskinde rtış olduğu gösterilmiştir [16]. Bizim çlışmmızd %18.6 olgud eşlik eden sistemik hstlık mevcuttu. En sık eşlik eden hstlıklr sırsıyl diybetes mellitus (%5.9), hipertnsiyon (%5.4), tiroid fonksiyon bozukluğu (%2.9) hiperlipidemi (%2.3), koroner rter hstlığı (%1)idi. Cohen ve rkdşlrı psorizis hstsı ile yptıklrı çlışmd 35 yş üzerinde psorizisli hstlrd diybetes mellitus sıklığını kontrol grubun göre nlmlı olrk yüksek bulmuşlrdır [17]. Akyol ve rkdşlrının çlışmsınd d psorizise en sık eşlik eden hstlıklr sırsıyl hipertnsiyon (%4.6), diybetes mellitus (%2.9), kronik obstrüktif kciğer hstlığı (%2.8), koroner rter hstlığı (%0.9) olrk bulunmuştur [4]. Bizim çlışmmızd psorizise eşlik eden hstlıklrdn diybetes mellitus ve hipertnsiyon ornlrının yüksek olmsı çlışmmız dhil ettiğimiz hstlrın ort ve şiddetli psorizis hstlrı olmsındn kynklnıyor olbilir. Çlışmmızd ort ve şiddetli psorizis olgulrı rsınd eklem tutulumu %14.5 olrk belirlendi. Erken ve geç bşlngıçlı hstlr rsınd eklem tutulumu sıklığı çısındn isttistiksel olrk frk sptnmdı. Artrit ve tırnk tutulumu rsınd ise isttistiksel olrk nlmlı ilişki vrdı. İrn dn Jmshidi ve rkdşlrının 320 psorizis hstsı üzerinde yptıklrı çlışmd psoritik rtrit sıklığını %9.1 olrk sptnmıştır. Aynı çlışmd psoritik rtritli hstlrd tırnk tutulumu ve PAŞİ değeri belirgin olrk yüksek bulunmuştur [18]. Bizim çlışmmızd ise eklem tutulumu oln ve olmyn psorizis hstlrı rsınd PAŞİ değeri çısındn belirgin bir frk sptnmdı. Çlışmmızd tırnk tutulumu ornı %55,9 olrk bulundu. En sık tırnk tutulumu %20,8 ile pitting, dh sonr %15,3 ile onikoliz idi. Kundkçı ve rkdşlrının yptığı çlışmd ise tırnk tutulumu % 16 olrk bulunmuştur. En sık tırnk tutulumu tipi ise pitting olrk tespit edilmiştir [13]. Aykol ve rkdşlrı çlışmlrınd psorizis tırnk tutulumunu %58.4 olrk bulmuşlrdır [4]. Türkiye den ypıln bşk bir çlışmd ise Tekin ve rkdşlrı tırnk tutulumunu %62.1 olrk belirlemişlerdir [5]. İspny dn Ferrndiz ve rkdşlrının çlışmsınd ise tırnk tutulumu %37.4 olrk sptnmıştır [12]. Çlışmmızdki pso- 4

5 rizis tırnk tutulumu ornı diğer çlışmlrın ornlrın benzer olrk bulundu. Ferrndiz ve rkdşlrının çlışmsınd tırnk tutulumu ile erken bşlngıç rsınd ve PAŞİ değeri ve rtropti rsınd nlmlı bir ilişki bulunmuştur [12]. Çlışmmızd ise tırnk tutulumu ile sdece rtropti rsınd isttistiksel ilişki bulunurken, tırnk tutulumu ile PAŞİ rsınd ilişki bulunmdı. Psorizis klinik tipleri rsınd en sık görüleni kronik plk tip psorizisdir [6]. Kundkçı ve rkdşlrının yptığı çlışmd d psorisiz klinik tipleri sırsıyl %68 plk, %2 yygın püstüler, %3 sınırlı püstüler, %23 guttt, %6 plmoplntr, %3 invers olrk sptnmıştır [13]. Bizim çlışmmızd d en sık görülen tip kronik plk tipi psorizis (%84.8) idi. Çlışmmız sdece ort ve şiddetli psorizis hstlrını içerdiğinden jenerlize plk (%56.4), eritrodermik (%5.1) ve jenerlize püstüler (%3.4) psorizis ornlrı dh yüksek olrk bulundu. Ferrndiz ve rkdşlrının yptığı çlışmd erken bşlngıçlı olgulrd guttt psorisis, geç bşlngıçlı olgulrd plmoplntr püstüler psorisis sıklığı isttistiki olrk dh sık bulunmuştur [12]. Bizim çlışmmızd ise plmoplntr psorizis ve invers psorizis geç bşlngıçlı olgulrd isttistiki olrk dh sık görülürken diğer klinik tipler ile erken ve geç bşlngıç rsınd frk bulunmdı. Çlışmmızd en sık tercih edilen topikl tedviler %88.3 ile topikl steroidler, %53 ile klsipotriol idi. Topikl ntrlin türevleri %10.7, pimekrolimus ise %3.5 hstd tercih edilmiştir. Topikl klsinörin inhibitörleri de son yıllrd psorizis tedvisinde yn etkilerinin topikl steroidlere ornl dh z olmsı nedeni ile özellikle topikl steroidleri kullnmdığımız intertrijinöz bölgeler, yüz, göz kpğı gibi lnlrd kullnılmktdır [19]. Bizim çlışmmızd d pimekrolimus invers psorisisli hstlrd isttistiksel olrk dh fzl tercih edilmiştir. Psorizis sistemik tedvisi için Menter ve rkdşlrının çlışmsınd 2001 yılınd en sık reçetelenen sistemik jnın %42.5 ile metotrekst, %28.9 ile sistemik retinoidler, %17.1 ile siklosporin ve %11.5 ile oksorlen olduğu bildirilmiştir [20]. Bu çlışmdn frklı olrk bizim çlışmmızd en sık tercih edilen sistemik jn sitretin (%47.0) olrk bulundu. Asitretin diğer klinik tiplerle krşılştırıldığınd eritrodermik, jenerlize püstüler, plmoplntr püstüler ve sınırlı plmoplntr psorisisli hstlrd dh sık tercih edilmiştir. Metotrekst ise rtroptik (%83.5) ve eritrodermik psoriziste (%78.4) diğer sistemik tedvilere göre isttistiksel olrk nlmlı derecede sık tercih edilmiştir. Çlışmmızd uygulnn fototerpi tedvilerine bktığımızd PUVA %8.1 ve drbnt UVB % 35 ornınd tercih edilmiştir. Yygın plk psorisiste PUVA, guttt psorisiste ise DBUVB isttistiksel olrk dh fzl tercih edilmiştir. Cristophers ve rkdşlrının yptığı çok merkezli bir çlışmd ise ort ve şiddetli 330 psorisis hstsı incelendiğinde %67 hsty UVB ve %46 hsty PUVA tedvisi verilmiştir [21]. Çlışmmızd fototerpi tercih edilme ornlrının dh z bulunmsı htlrımızın ortlm PAŞİ değerlerinin düşüklüğü ile çıklnbilir. Plmoplntr psorisis konvnsiyonel tedvilere çoğunlukl dirençli, hstlrd belirgin morbiditeye neden oln psorizis tipidir [22]. Tedvide sistemik tedvilere ek olrk lokl PUVA ve lokl DBUVB tedvisi de kullnılmktdır [23]. Çlışmmızd d plmoplntr psorizisli olgulrın %.29.3 ünde lokl PUVA tedvisi tercih edilmiştir. Bizim olgulrımızd psorizis şiddetini belirlemede PAŞİ tercih edilmiştir. Ptel ve rkdşlrının ort ve şiddetli 829 psorisis hstsı üzerinde yptıklrı bir çlışmd, hstlrın VYA %11-20-%21-40-%40 olrk gruplndığınd, topikl tedvilerin sırsıyl %44, %38, %37; fototerpinin % 18, %15, %7; sistemik tedvilerin %11, %13, %20 ve biyolojik tedvilerin %27, %34 %36 ornlrınd tercih edildiği bulunmuştur. Hstlık şiddeti rttıkç sistemik tedvi kullnım sıklığı rtrken topikl tedvi ve fototerpi kullnım sıklığının zldığı sptnmıştır [24]. Ptel ve rkdşlrının çlışmsın benzer şekilde bizim çlışmmızd d hstlık şiddeti rttıkç kullnıln tedvi seçenekleri fototerpiden sistemik tedviler ve biyolojik jnlr doğru kymkt olduğu bulunmuştur. Çlışmmızın bşlıc limitsyonu retrospektif bir çlışm olduğundn tedvi ynıtlrının krşılştırılmmış olmsıdır. Sonuç olrk, psorizis toplumun yklşık %2 sini etkileyen, komorbiditeleri ile hstlrd, yşm klitesini olumsuz yönde etkileyen, kronik, rekürren, inflmtur bir hstlıktır. Özellikle şiddetli formlrı, hstlrd ciddi iş gücü kyıplrın neden olmktdır. İleri klinik çlışmlr ışık tutmsı çısındn psorizisin demogrfik ve klinik özelliklerinin iyi bilinmesi önemlidir. Çıkr Çkışmsı ve Finnsmn Beynı Bu çlışmd çıkr çkışmsı ve finnsmn destek lındığı beyn edilmemiştir. Kynklr 1. Vn de Kerkhof PCM, Schlkwijk JN Psorisis. In: Bologni JL, Jorizzo JL, Rpini PR, editors. Psorisis. 2nd ed. Spin: Mosby Elseiver pres; p Sbt R, Philipp S, Höflich C, Kreutzer S, Wllce E, Asdullh K, et l. Immunphogenesis of psorisis. Exp Dermtol 2007;16(10): Gudjonsson JE, Elder JT. Psorisis: epidemiology. Clin Dermtol 2007;25(6): Akyol C, Mevlitoğlu İ, Özdemir M, Ünl M, Kony yöresindeki Psorisis Hstlrının klinik ve sosyodemogrfik özelliklerinin değerlendirilmesi Turk J Dermtol 2011;5(3): Solk Tekin N, Koc R, Altınyzr C, Çınr, Muhtr Ş, Aslner NN. Zonguldk bölgesindeki psorizis hstlrının sosyodemogrfik ve klinik özelliklerinin değerlendirilmesi Türkiye Klinikleri J Dermtol 2005;15(3): Nldi L, Gmbini D. The clinicl spectrum of psorisis. Clin Dermtol 2007;25(6): Fry L, Bker B S, Triggering psorisis: the role of infections nd medictions Clin Dermtol 2007;25(6): Weiss G, Shemer A, Tru H. The Koebner phenomenon: review of the literture. J Eur Acd Dermtol Venereol 2002;16(3): Finly AY. Current severe psorisis nd the rule of tens. Br J Dermtol 2005;152(5): Mrowietz U, Krgblle K, Reich K, Spuls P, Griffiths CE, Nst A, et l. Definition of tretment gols for moderte to severe psorisis: Europen consensus. Arch Dermtol Res 2011;303(1): Henseler T, Christophers E. Psorisis of erly nd lte onset:chrcteriztion of two types of psorisis vulgris. J Am Acd Dermtol 1985;13(3): Ferrándiz C, Pujol RM, Grcí-Ptos V, Bords X, Smndí JA. Psorisis of erly nd lte onset: clinicl nd epidemiologic study from Spin. J Am Acd Dermtol 2002;46(6): Kundkci N, Türsen U, Bbiker MO, Gürgey E. The evlution of the sociodemogrphic nd clinicl fetures of Turkish psorisis ptients. Int J Dermtol 2002;41(4): Sturt P, Mlick F, Nir RP, Henseler T, Lim HW, Jenisch S, et l. Anlysis of phenotypic vrition in psorisis s function of ge t onset nd fmily history. Arch Dermtol Res 2002;294(5): Osborne JE, Hutchinson PE. Demogrphic nd clinicl correltes of extent of psorisis during stble disese nd during flres in chronic plque psorisis. Br J Dermtol 2008;158(4): Akcli C, Buyukcelik B, Kirtk N, Inloz S. Clinicl nd lbortory prmeters ssocited with metbolic syndrome in Turkish ptients with psorisis. J Int Med Res 2014;42(2): Cohen AD, Dreiher J, Shpiro Y, Vidvsky L, Vrdy DA, Dvidovici B, et l. Psorisis nd diybetes: popultion-bsed cross-sectionl study, J Eur Acd Dermtol Venereol 2008;22(5): Jmshidi F, Bouzri N, Seirfi H, Frnghi F, Firooz A. The prevlence of psoritic rthritis in psoritic ptients in Tehrn, Irn. Arch Irn Med 2008;11(2): Gribetz C, Ling M, Lebwohl M, Priser D, Drelos Z, Gottlieb AB, et l. Pimecrolimus crem 1% in the tretment of intertriginous psorisis: double-blind, rn- 5

6 domized study. J Am Acd Dermtol 2004;51(5): Menter MA, Krueger GC, Feldmn SR, Weinstein GD. Psorisis tretment 2003 t the new millennium: position pper on behlf of the uthors. J Am Acd Dermtol 2003;49(Suppl.2):S Christophers E, Griffiths CE, Gitnis G, vn de Kerkhof P. The unmet tretment need for moderte to severe psorisis: results of survey nd chrt review. J Eur Acd Dermtol Venereol 2006;20(8): Frley E, Msrour S, McKey J, Menter A. Plmoplntr psorisis: phenotypicl nd clinicl review with introduction of new qulity-of-life ssessment tool. J Am Acd Dermtol 2009;60(6): Sezer E, Erbil AH, Kurumlu Z, Tştn HB, Etikn I. Comprison of the efficcy of locl nrrowbnd ultrviolet B (NB-UVB) phototherpy versus psorlen plus ultrviolet A (PUVA) pint for plmoplntr psorisis. J Dermtol 2007;34(7): Ptel V, Horn EJ, Lobosco SJ, Fox KM, Stevens SR, Lebwohl M. Psorisis tretment ptterns: results of cross-sectionl survey of dermtologists. J Am Acd Dermtol 2008;58(6):