GEBELERİN DUYGUSAL ZEKÂLARI İLE PRENATAL BAĞLANMA DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Transkript

1 ARAŞTIRMA Anadolu Hemşielik ve Sağlık Bilimlei Degisi, 2016;19:4 GEBELERİN DUYGUSAL ZEKÂLARI İLE PRENATAL BAĞLANMA DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ Gülüza BUKO* Hava ÖZKAN** Alınış Taihi: Kabul Taihi: ÖZET Amaç: Gebelein duygusal zekâlaı ile enatal bağlanma düzeylei aasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yaılmıştı. Yöntem: Aaştıma; Ezuum da bi kadın doğum hastanesi oliklinikleine Eylül 2015/Mat 2016 taihlei aasında başvuan gönüllü ve aaştımaya katılma kiteleini taşıyan 350 gebe ile yüütülmüştü. Veile; kişisel bilgi fomu, Duygusal Zekâ Değelendime Ölçeği ve Penatal Bağlanma Envantei kullanılaak tolanmıştı. Veilein değelendiilmesinde; tanımlayıcı istatistikle ve Peason Koelasyon Analizi kullanılmıştı. Bulgula: Gebelein Duygusal Zekâ Değelendime Ölçeği nden aldıklaı tolam uan otalaması ±16.47 ve Penatal Bağlanma Envantei nden aldıklaı tolam uan otalaması 65.12±11.12 olaak bulunmuştu. Duygusal Zekâ Değelendime Ölçeği ile Penatal Bağlanma Envantei uan otalamalaı aasında ilişki incelendiğinde; gebelein duygusal zekâlaı ile enatal bağlanmalaı aasında ozitif yönde istatistiksel olaak anlamlı ilişki olduğu satanmıştı (=0.000, =0.318). Sonuç: Gebelein Duygusal Zekâ Değelendime Ölçeği nden ve Penatal Bağlanma Envantei nden aldıklaı tolam uan otalamalaına göe duygusal zekâlaının nomal düzeyde olduğu, enatal bağlanma düzeyleinin ise iyi düzeyde olduğu belilenmişti. Gebelein duygusal zekâ düzeylei attıkça enatal bağlanma düzeyinin de attığı belilenmişti. Anahta Kelimele: Bağlanma; duygusal zekâ; gebe; gebelik; enatal bağlanma. ABSTRACT The Coelation Between Emotional Intelligence and Penatal Attachment Levels of Pegnant Women Aim: The study was conducted in ode to examine the coelation between emotional intelligence and enatal attachment levels of egnant women. Method: The study was conducted with voluntay 350 egnant women who alied to outatient clinics of a matenity hosital in Ezuum between Setembe 2015 and Mach 2016 and met inclusion citeia. The data wee collected by using esonal infomation fom, Emotional Intelligence Evaluation Scale, and Penatal Attachment Inventoy. In ode to assess data; descitive statistics and Peason Coelation analysis wee used. Results: It was found that total mean scoe obtained by the egnant women fom Emotional Intelligence Evaluation Scale and Penatal Attachment Inventoy was ±16.47 and 65.12±11.12, esectively. When the coelation between Emotional Intelligence Evaluation Scale and Penatal Attachment Inventoy was examined, it was detemined that thee was a statistically significant ositive coelation between emotional intelligence and enatal attachment of egnant women (=0.000, =0.318). Conclusion: Accoding to thei Emotional Intelligence Evaluation Scale and Penatal Attachment Inventoy total mean scoes, it was found that emotional intelligence of the egnant women was at nomal level and thei enatal attachment levels wee at well level. As emotional intelligence levels of the egnant women inceased, thei enatal attachment level inceased. Key Wods: Attachment; emotional intelligence; egnant woman; egnancy;enatal attachment *Uzm. Atatük Ünivesitesi Sağlık Bilimlei Fakültesi, e-osta: bukogen@hotmail.com **Yd. Doç. D. Atatük Ünivesitesi Sağlık Bilimlei Fakültesi 217

2 GİRİŞ Gebelik gibi dinamik bi süeçte gebe ilk önce kendi bünyesinde meydana gelen sikolojik, sosyal ve duygusal değişikliklei anlamalı, kabul etmeli, daha sona da çevesi ile olumlu ve uyumlu ilişkile kumalıdı. Gebeliğe uyum, gebenin çevesi ile sağlıklı iletişim kuması ve bunu geliştii südümesini sağla (Beydağ 2007; Küçükoğlu ve Kaakaş 2011). Duygusal zekâ; bieyin duygulaını akıllı bi biçimde, kişilee ve olaylaa kaşı duyalı, kendisi ve çevesindekile için faydalı ve bilgece kullanma yetisidi (Yüksel 2002; Yeşilyaak 2001). Ciaochi, Chan Amy and Bajga ın yatıklaı çalışmada kadınlaın genel duygusal zekâ uanlaının kaşı cinsten daha yüksek olduğu özellikle algılama, emati ve uyum alanlaında ekeklee göe daha başaılı olduklaı belitilmektedi ( Ciaochi, Chan Amy and Bajga 2001).Kadınlaın bu özelliği de gebeliğe ve gebelikte kaşılaşılan duumlaa uyumu kolaylaştımaktadı. Gebelikte yaşanan fizyolojik/sikolojik değişiklikle fetüsü de etkilemekte ve fetüs annesinin duygulaına yanıt vemektedi. Yimi altıncı haftada fetüsün algılama, teki gösteme, işitme ve bilgilei yakalama yeteneği vadı (Solmuş 2010). Anne ile fetüs aasında kuulan duygusal bağ enatal bağlanma olaak gelişmektedi (Mulle 1996; Duyan, Gül Kaısız ve Yakut 2013; Yılmaz ve Beji 2010;Bakı, Ölçe ve Oskay 2014; Eswi and Khalil 2012; DellaVedova, Dabassi and Imbasciati 2008) Gebenin vücudunda meydana gelen değişikliklei kabul etmesi, olumlu duygulaı fetüse aktaması, bağlanmanın ilk temelleini oluştuu (Solmuş 2010). Anne adayının bebeğini tanıma isteği, bebeğiyle aasındaki etkileşimin haz veici olması ve bebeğini kouma isteği fetüs ile anne aasındaki bağlanmada etkili faktöledi (Solmuş 2012). Yaılan çalışmalada da gebelik ileledikçe fetüs ile etkileşimin atması sonucu bağlanmanın attığı bildiilmişti (Yılmaz ve Beji 2010; Bloom 1995; Yılmaz 2013). Gebelik gibi dinamik bi süeçte gebenin yaşadıklaının ve duygu değişimleinin fakında olması, kaşılaşacağı oblemlei çözebilmesi, emati yaabilmesi, olumlu ilişkile kuabilmesi yani yüksek duygusal zekaya sahi olması hem gebenin hem de fetüsün sağlığını etkileyecek bi özellikti. Gebelein yüksek duygusal zekâya sahi olması özelikle ikinci ve üçüncü timestede olumlu duygula, deneyimle yaşaması, fetüsün fiziksel haeketliliğine gebenin de tekilede bulunması, gebe-fetüs aasındaki ilişkiyi ve bağlanmayı şekillendimesi için son deece önemlidi. Gebelikteki bağlanma gebenin annelik olüne uyumunu ve doğum sonu dönemde bebeğiyle sağlıklı bi ilişki kuabilmesini sağla (Solmuş 2012). Bu aaştıma gebelein duygusal zekâlaı ile enatal bağlanma düzeylei aasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yaılmıştı. GEREÇ VE YÖNTEM Aaştımanın Tüü: Aaştıma tanımlayıcı ve ilişki aayıcı nitelikte yaılmıştı. Aaştımanın Even ve Öneklemi: Aaştımanın evenini, Ezuum da bi kadın doğum hastanesine Eylül 2015-Mat 2016 taihlei aasında başvuan ve aaştımaya alınma kiteleine uyan gebele alınmıştı. Aaştımaya alınması geeken minimum öneklem büyüklüğünü hesalamak için evendeki eleman sayısının bilindiği duumladaki öneklem seçme fomülü ile 305 gebenin aaştıma kasamına alınması geektiği belilenmişti. Vei tolama esnasında vei kaybı olacağı göz önüne alınaak 350 gebeden vei tolanmıştı. Aaştıma sonunda %95 güven aalığında 0.05 anlamlılık düzeyinde yaılan güç analizinde çalışma gücünün 0.99, etki büyüklüğünün ise 0.56 olduğu ve öneklemin yeteli olduğu belilenmişti. Vei Tolama Aaçlaı: Veile; aaştımacılaın oluştuduğu Kişisel Bilgi Fomu, Duygusal Zekâ Değelendime Ölçeği (DZDÖ) ve Penatal Bağlanma Envantei (PBE) kullanılaak tolanmıştı. Kişisel Bilgi Fomu: Aaştımacıla taafından liteatü inceleneek hazılanan fomda; gebelein sosyo demogafik ve obstetik özellikleini belilemek amacıyla hazılanmış 10 sou ye almaktadı (Daş 2016;Yılmaz 2013; Coşkun ve Güngö 2012; Yılmaz ve Beji 2013). Duygusal Zekâ Değelendime Ölçeği: Sadoğan ve Kaygusuz un (2006) aktadığına göe ölçek Nicholas Hall (1999) taafından geliştiilmişti. Ölçeğin Tükçe güvenilik geçeliliği Egin (2000) taafından yaılmış ve Conbach alfa değei 0.84 olaak bulunmuştu. Yaılan bu aaştıma ise Conbach alfa değei 0.69 olaak belilenmişti. Ölçek tolamda 30 madde ve 5 alt boyuttan oluşmakta ve ölçekten alınabilecek en düşük tolam uan 30, en yüksek tolam ise 180 di. Ölçekten yüksek uan alınması duygusal zekâ seviyesinin yüksek olduğunu göstemektedi. Ölçekteki maddelee veilecek yanıtlaın uan değelei; "tamamen katılmıyoum=1 uan","kısmen katılmıyoum=2 218

3 uan","çok az katılmıyoum=3 uan", "çok az katılıyoum=4 uan", "kısmen katılıyoum=5 uan" "tamamen katılıyoum=6 uan dı. Tablo 1. Duygusal Zekâ Değelendime Ölçeğinin Alt Boyutlaı ve Tolam Puan Aalıklaının Değelendiilmesi DZDÖ Alt Boyut Maddelei Düşük Nomal Yüksek Duygulaının Fakında Olma 1, 2, 4, 17, 19, ve altı ve üstü Duygulaını Yönetme 3, 7, 8, 10, 18, ve altı ve üstü Kendini Motive Etme 5, 6, 13, 14,16, ve altı ve üstü Emati 9, 11, 20, 21, 23, ve altı ve üstü Sosyal Beceile 12, 15, 24, 26, 27, ve altı ve üstü Ölçek Tolam Tüm maddele 129 ve altı ve üstü Penatal Bağlanma Envantei: Mulle (1996) taafından geliştiilmiş, Yılmaz ve Beji (2013) taafından Tükçe geçelik ve güveniliği yaılmış ölçek 21 maddeden oluşmakta ve 4 lü liket yaısındadı. Ölçekteki he madde Hiçbi zaman 1 uan, Bazen 2 uan, Sık sık 3 gebelein duygu, düşünce ve duumlaını, fetüse bağlanma seviyeleini belilemektedi. Ölçeğin iç tutalılık kat sayısı 0.84 olaak bildiilmişti. Bu aaştımada Conbach alfa değei 0.81 olaak bulunmuştu. Veilein Tolanması: Veile, Eylül 2015-Mat 2016 taihlei aasında yüz yüze göüşme yöntemi ile tolanmıştı. Gebelein aaştımaya katılmalaı için davet ediliken aaştımanın amacı hakkında bilgi veilmiş; gönüllü olu fomundaki bilgile okunmuş ve onamlaı alınmıştı. Göüşmelede he bi gebeye Kişisel Bilgi Fomu için 5 dakika, ölçekle için Kuulu nun taihli etik kuul izni ve aaştımanın yaıldığı hastaneden izin alınmıştı. Gebelein sözel onamlaı alınmış ve aaştımaya katılmak isteyen gebelee anketle BULGULAR VE TARTIŞMA Gebelein tanıtıcı özelliklei incelendiğinde; gebelein %30.9 unun yaş gubunda olduğu, %38.9 unun ilkokul mezunu olduğu, %64.3 ünün ilde yaşadığı, %59.7 sinin 1-5 yıl aası evli olduğu, %88.6 sının çalışmadığı, %52.0 ının geliinin gideine denk olduğu, %69.7 sinin çekidek aile yaısında olduğu belilenmişti. Gebelein %33.1 inin ilk gebeliği olduğu, %67.7 sinin gebeliğinin lanlı olduğu, %46.6 sının bebeğinin cinsiyetinin kız olduğu belilenmişti (Tablo 2). Aaştımada gebelein aldıklaı DZDÖ tolam uan otalamasının ±16.47 (alt-üst; ) ve nomal düzeyde olduğu uan, He zaman 4 uan olaak hesalanmaktadı. Ölçekten en az 21, en fazla 84 uan alınmaktadı. Alınan uanın yüksek olması enatal bağlanmanın yüksek olduğunu göstemektedi. Öznel olaak enatal bağlanmayı değelendien ölçek 25 dakika olmak üzee yaklaşık 30 dakika sümüştü. Veilein Değelendiilmesi: Aaştımanın istatistiklei yaılmadan önce veilein nomal dağılım göstediği satanmıştı. Aaştımanın istatistiği SPSS 20.0 aket ogamı kullanılaak (IBM İstatistik SPSS Kullanıcılı Netwok Lisans) tanımlayıcı istatistikle, güvenililik testi ve Peason Koelasyon Analizi ile değelendiilmişti. Aaştımanın Etiği: Aaştımaya başlamadan önce, Atatük Ünivesitesi Sağlık Bilimlei Fakültesi Etik uygulanmıştı. Aaştıma, 2015/328 BAP ile destekleyen Atatük Ünivesitesi Bilimsel Aaştıma Pojelei Koodinatölüğünce desteklenmişti. belilenmişti (Tablo 3). Yaılan liteatü incelenmesinde gebelede duygusal zekayı aaştıan hehangi bi çalışmaya astlanmamakla bilikte Kubilay ın (2006) kitabında belittiğine göe Badbey ve Geaves, kadınlaın duygusal zekalaını belilemek amacıyla yatıklaı çalışmada; kadınlaın duygusal zeka seviyeleinin yüksek olduğu belilenmişti. Bu duumun; kadınlaın çocukluktan itibaen duygusal zekâlaını kullanmalaı için yönlendiildikleini, evcilik oynaken küçük kız çocuklaının bile oyunun büyük bölümünde duygulaını ve sosyal incelikleini yansıtan olle üstlenmeleinden kaynaklanmış olabileceği 219

4 düşünülmektedi. Bu çalışmada gebelein DZDÖ tolam uan otalamasının nomal seviyede çıkmasının da yukaıda belitilen nedenleden kaynaklandığı düşünülebili. Tablo 2. Gebelein Tanıtıcı Özellikleinin Dağılımı Kişisel Özellikle (S =350) s % Yaş Gubu 19 yaş ve altı yaş yaş yaş 35 yaş ve üzei Eğitim Duumu İlkokul Otaokul Lise Ünivesite Yeleşim Yei Köy İlçe İl Evlilik Süesi 1-5 yıl 6-10 yıl yıl 16 yıl ve üstü Çalışma Duumu Çalışan Çalışmayan Geli Duum Algısı Gelii Gideinden Az Gelii Gideine Denk Gelii Gideinden Fazla Aile Tii Çekidek Aile Geniş Aile Gebelik Sayısı ve üzei Gebeliğin Planlanma Duumu Planlı Plansız Bebeğin Cinsiyeti Kız Ekek Bilmiyo Gebelein aldıklaı DZDÖ alt boyut uan otalamalaı incelendiğinde; duygulaın fakında olma uan otalaması 31.09±4.65, duygulaını yönetme uan otalaması 26.38±6.25, kendini motive etme uan otalaması 26.15±6.07, emati uan otalaması 30.31±4.63 ve sosyal beceile uan otalaması 29.44±5.20 olaak belilenmişti. (Tablo 3). Gebelein aldıklaı PBE tolam uan otalamasının ise 65.12±11.12 (alt-üst;31-84) ve enatal bağlanma düzeyleinin iyi olduğu bulunmuştu (Tablo 3). Bakı, Ölçe ve Oskay (2004), Della Vedova, Dabassi ve Imbasciati (2008), Yılmaz ve Beji (2013) yatıklaı çalışmalada PBE uan otalamalaının bu aaştımayla aalellik göstediği belilenmişti. Fakat Elkin (2015), Eswi ve Khalil (2012) yatıklaı çalışmalada PBE uan otalamasının ota düzeyde olduğu ve bu çalışma ile aalellik göstemediği satanmıştı. Yaılan liteatü taamasında incelenen aaştımala içeisinde bu aaştımanın yüksek uan otalamasına sahi olduğu belilenmişti. Bu duumun aaştımaya sadece son timeste gebelein dâhil edilmesinden kaynaklandığı düşünülmektedi. Gebelein Duygusal Zekâ Değelendime Ölçeği nin kesme noktalaına göe yüzdelik dağılımlaı Tablo 4 de veilmişti. Kesme noktalaına göe, gebelein %62.6 sının duygulaın fakında olma alt boyut uan otalamasının yüksek, %47.4 ünün duygulaını yönetme alt boyut uan otalamasının düşük, %54.6 sının kendini motive etme alt boyut uan otalamasının düşük, %52.9 unun emati alt boyut uan otalamasının yüksek, %56.6 sının sosyal beceile alt boyut uan otalamasının yüksek ve %57.1 inin DZDÖ tolam uan otalamasının nomal olduğu belilenmişti. Yüksel in (2002) kitabında belittiğine göe; Goleman, duygulaının fakında olan bieylei; özek, kendi sınılaını bilen, uh sağlığı yeinde ve hayata ozitif bakan insanla olaak tanımlamaktadı. Ayıca bu insanlaın kötü bi uh haline gidikleinde bu duumu soun etmeden kısa süede bu duumdan kutulduklaını ifade etmektedi. Kuyumcu ve Güven (2012) yatıklaı çalışmada duygusal fakındalık ile duygulaı ifade etme yeteliğinin sikolojik iyi oluş için önemli olduğunu ve duygulaı fak etmenin, duygulaı ifade etmeden daha fazla sikolojik iyi oluşu etkilediğini belitmişledi. Gebelede duygulaın fakında olma alt boyut uan otalamasının yüksek olması anneliğe hazılanan kadının, fetüs ve kendisi için genelde olumlu ve ozitif duygula beslemesi, sağlığına dikkat etmesi, fetüs için kouyucu ve bakıcı ol üstlenmesi, fetüs ve kendisi için söz sahibi olması ve olleini geçekleştiiken özek olmasıyla ilişkilendiilebili. 220

5 Tablo 3. Gebelein DZDÖ ve PBE den Alınabilecek, Alınan En Düşük ve En Yüksek Puanla ve Puan Otalamalaının Dağılımı Ölçekle DZDÖ Alt Boyutlaı Alınabilecek En Düşük ve En Yüksek Puanla Alınan En Düşük ve En Yüksek Puanla Alınan Puan Otalaması X±SS Duygulaın Fakında Olma ±4.65 Duygulaını Yönetme ±6.25 Kendini Motive Etme ±6.07 Emati ±4.63 Sosyal Beceile ±5.20 DZDÖ Tolam ±16.47 PBE Tolam ±11.12 Tablo 4. Gebelein Duygusal Zekâ Düzeyleinin Ölçeğin Kesme Noktasına Göe Değelendiilmesi DZDÖ Duygulaın Fakında Olma Düşük Nomal Yüksek n % n % n % Duygulaını Yönetme Kendini Motive Etme Emati Sosyal Beceile Ölçek Tolam Duygulaı yönetme, insanın uhsal duumu ve duygulaının soun olabilecek etkileini anlayaak, hedeflei doğultusunda yönlendimesi, zo duumlada kendisini sıkıntıya sokacak haeketleden kaçınması, etik değelee uygun davanması, bulunduğu otama uyum gösteeek, yeniliklee ve değişimlee çabuk uyum sağlamasıdı (Titek 2007). Kubilay ın (2006) bildidiğine göe; Badbey ve Gaeves, yatıklaı çalışmada insanlaın yalnızca %36 sının duygulaını doğu bi şekilde ifade ettikleini vugulaken insanlaın 2/3 ünün duygulaı taafından yönlendiildiğini ve bu çoğunluğun hala duygulaını tanımayı, duygulaını kendi faydalaına kullanacak yetiye sahi olmadığını belitmektedi. Gebelede duygulaını yönetme altboyut uan otalamasının düşük olması gebelein gebelikte meydana gelen biyosikososyal değişimlee çabuk uyum sağlayamamasından kaynaklandığı düşünülmektedi. Kişinin kendisini motive etmesi duygulaı aacılığıyla bi işe başlaması ve bitimesidi. Motivasyonun sağlanmasında kişinin, düşüncelei, davanışlaı, destekleyici kişilein valığı ve tutumu (akadaş, eş, aile, önek alınan kişi v.s), duygusal danışman, çevesel koşulla (yaşanılan otam, otamın ışığı, havalandıması, güültü v.s) etkilidi (Titek 2007). Gebelede kendini motive etme alt boyut uan otalamasının düşük olması son timestede gebelein daha çok evde vakit geçimelei, eşlei çalıştığı için çekidek aile yaısına sahi gebelein yalnız kalması, geniş aileye sahi olanlada ise aileyi benimsememesi, çalışan gebenin izinli olması, gebeliğin ilelemesiyle haeket ve seyahat sınıının olması, he ikisi de 221

6 çalışan eşle için aileleden uzak ve alışılmış olan coğafyadan faklı bi yede bulunmak, destek olan kişilein azlığından kaynaklandığı düşünülmektedi. Yaylacı (2006), ematiyi kaşımızdaki insanlaın duygulaını okuma beceisi olaak tanımlamakta ve ematinin yaş, deneyim ve kişinin sözsüz iletişim konusunda zamanla hassasiyet kazanmasıyla geliştiğini ifade etmektedi. Taştan ın (2003) aktadığına göe; Konnad ve Hendl, bebeklik döneminde gelişmeye başlayan emati yeteneğinin bilinen en iyi öneği bikaç aylık bebeğin yanında ağlayan diğe çocuklaa katılaak tekisini göstemesi, onlaın soununun onu da ilgilendiiyomuşçasına ağlamasıdı. Gebelede emati alt boyut uan otalamasının yüksek olmasının nedeni kadınlaın küçük yaşladan itibaen bu beceiyi ekeklee oanla daha fazla kullanmasıyla ilişkili olduğu düşünülmektedi. Titek (2007), sosyal beceilei bieyin başkalaı ile bilikte olumlu tekile alacağı ve olumsuz teki almaktan kaçınacağı şekilde davanması ve sosyal yönden kabul edilebili olan öğenilmiş davanışla olaak tanımlamaktadı. Sosyal beceilein gelişimi sosyalleşme ile mümkündü ve sosyalleşme çocuğun doğuştan gelen mizacıyla ve aileden gelen tekilein bileşmesiyle başla. Gebelein sosyal beceile alt boyut uan otalamasının yüksek olması gebenin sosyal bi çevede büyümesi ve yaşaması, çevesindekilele iletişim ve etkileşim halinde olması, kişileaası ilişkile kuması ve geliştimesi, ailenin yaşamın he döneminde gebeyi desteklemesiyle ilişkilendiilebili. DZDÖ uan otalamalaı ile PBE uan otalamalaı aasındaki ilişkiyi değelendimek için yaılan Peason koelasyon analizinde DZDÖ uan otalamalaı ile PBE uan otalamalaı aasında ozitif yönde anlamlı zayıf ilişki olduğu belilenmişti (=0.000, =0.318, Tablo 5). Gebelein duygusal zekâ seviyelei yükseldikçe enatal bağlanma düzeyi de atmaktadı. Yüksel in (2002) aktadığına göe Goleman; duygusal zekayı, duygulaın fakında olma, duygulaını yönetme, kendini motive etme, emati ve sosyal beceile boyutundan oluşan çok boyutlu bi kavam olaak tanımlamaktadı. Kubilay ın bildidiği üzee Bandbey ve Geaves, yatıklaı çalışmada genel olaak duygusal zekânın alt boyutlaından kadınlaın daha yüksek uan aldıklaını bildimektedile. Gebelein duygusal zekâ seviyelei yükseldikçe enatal bağlanma düzeyleinin atmasının nedeni duygusal zekâ düzeyi yüksek olan gebelein duygulaını fak etmesi, duygulaını çevesindekilee ve fetüse ifade etmesi, fetüsü sevmesi, okşaması, konuşması, fetüsle ilgili hayalle kuması ve gelecekten umutlu olması, gebeliğini sağlıklı şekilde südümek için kendini motive etmesi, sounla kaşısında ematik iletişimle kuaak gebeliğini ve fetüsü olumsuz etkileden koumaya çalışmasının etkili olduğu düşünülmektedi. Gebelein duygusal zekâ değelendime ölçeği alt boyut uan otalamalaı ile enatal bağlanma uan otalaması aasındaki ilişki incelendiğinde; duygulaın fakında olma alt boyut uan otalaması ile enatal bağlanma uan otalaması aasında anlamlı çok zayıf ozitif yönde ilişki olduğu bulunmuştu (=0.002, =0.167, Tablo 5). Bidge (2004),geçek duygulaının fakında olan insanlaın yaşamlaının he alanını daha iyi yönetebilecekleini ifade etmektedi. Fizyolojik ve sikososyal değişikliklein yaşandığı gebelik ve doğum süeci, kaygı ve stese yol açan biçok etkenle kaşılaşma ihtimalinin de yüksek olduğu süeçti (Dağla, Naim, Bilgiç ve Kadıoğlu 2015). Duygulaın fakında olma alt boyut uan otalaması ile enatal bağlanma uan otalaması aasında anlamlı çok zayıf ozitif yönde ilişkinin olmasının nedeni duygulaının fakında olan gebelein gebelikte kaşılaşılacak olumsuz duumlala ve duygulala daha kolay baş etmesi bu duumun gebeye ozitif bakış açısı kazandıması ve uhsal açıdan iyi olmasını sağlayaak enatal bağlanmayı attıdığı düşünülmektedi. Duygulaı yönetme alt boyut uan otalaması ile enatal bağlanma uan otalaması aasında anlamlı çok zayıf ozitif yönde ilişki olduğu bulunmuştu (=0.006, =0.146, Tablo 5). Toktamışoğlu (2004), duygulaının denetleyebilen kişilein ahatsız edici duygu ve düşüncelei olumlu bi biçime çevieek hayatlaına adate ettikleini ve stes ve kiz anında sakin kalabilen kişile olaak bildimektedi. Gelişimsel bi kiz olan gebelik döneminde biçok fizyolojik ve sikolojik değişiklikle meydana gelmektedi (Yılmaz ve Beji 2010). Gebelede duygulaı yönetme alt boyut uan otalaması ile enatal bağlanma uan otalaması aasında anlamlı çok zayıf ozitif yönde ilişkinin olmasının nedeni duygulaını yöneten gebelein olumsuz duumlaı kendi lehine çevieek bu duumdan fetüsün ve gebeliğinin kötü yönde etkilenmesini engellemesi ile ilişkilendiilebili. 222

7 Tablo 5. DZDÖ Puan Otalaması ile PBE Puan Otalaması Aasındaki İlişki Ölçekle DZDÖ Tolam Puan Duygulaın Fakında Olma Duygulaını Yönetme Kendini Motive Etme Emati Sosyal Beceile *<0.001 PBE Tolam Puan * * * * * * Kendini motive etme alt boyut uan otalaması ile enatal bağlanma uan otalaması aasında anlamlı çok zayıf ozitif yönde ilişki olduğu belilenmişti (=0.000, =0.206, Tablo 5). Süleymangil in (2000) kitabında değindiğine göe; Bocket ve Baun, motivasyonu veilen göevi bitiene kada yamak, işle yolunda gitmediğinde vazgeçmemek ve cesaetini koumak olaak youmlamaktadıla. Gebenin gebelik testinin ozitif olduğunu öğenmesiyle başlayan on luna aydan oluşan dinamik süeçte fetüsü hayal etmesi, onu kucağına alacağı günü umutla beklemesi ve ona dai lanla yaması, sağlığına dikkat etmesi motivasyon alt boyut uan otalaması ile enatal bağlanma uan otalaması aasında anlamlı çok zayıf ozitif yönde ilişki olduğunu düşündümektedi. Emati alt boyut uan otalaması ile enatal bağlanma uan otalaması aasında anlamlı çok zayıf ozitif yönde ilişki olduğu satanmıştı (=0.000, =0.208, Tablo 5). Başkalaının ne hissettiğini bilmek ematidi. Yüksel inde (2002) aktadığı gibi Goleman a göe ilginin, şefkatin temeli olan duygusal uyum emati yetisinden kaynaklanı. Gebelein fetüse KAYNAKLAR Bakı N, Ölçe Z, Oskay Ü. Yüksek Riskli Gebelein Penatal Bağlanma Düzeylei ve Etkileyen Faktöle. Uluslaaası Hakemli Kadın Hastalıklaı ve Ana Çocuk Sağlığı Degisi 2014;1(1): Beydağ K. Doğum Sonu Dönemde Anneliğe Uyum ve Hemşienin Rolü. TSK Kouyucu Hekimlik Bülteni 2007;6(6): Bloom K. The Develoment of Attachment Behavios in Pegnant Adolescents. Nusing Reseach 1995;44(5): olan ilgi, sevgi, şefkatini göstemesi emati alt boyut uan otalaması ile enatal bağlanma uan otalaması aasında anlamlı çok zayıf ozitif yönde ilişki olduğunu göstemektedi. Sosyal beceile alt boyut uan otalaması ile enatal bağlanma uan otalaması aasında anlamlı çok zayıf ozitif yönde ilişki olduğu satanmıştı (=0.000, =0.256, Tablo 5). Tetik ve Açıkgöz e göe (2013) sosyal beceilei yüksek olan insanla, etafındaki insanlala ahat iletişime geçebilmekte, insanlaın tekileini, duygulaını akıllıca okuyabilmekte, insanlaı yönlendiebilmekte ve otaya çıkan sounlaın üstesinden gelebilen kişiledi. Gebelein iletişim yeteneğinin iyi olması, yaşadıklaı sounlaı ve meak ettikleini çevesindekilele aylaşması ve sounlaa çözüm üetmesi, etafındakileden destek alması, gebenin ve fetüsün sağlığını olumlu yönde etkilemesi sosyal beceile alt boyut uan otalaması ile enatal bağlanma uan otalaması aasında anlamlı çok zayıf ozitif yönde ilişki olduğunu göstemektedi. SONUÇ VE ÖNERİLER Aaştıma sonucunda; gebelein duygusal zekâlaının nomal düzeyde olduğu, enatal bağlanmalaının iyi düzeyde olduğu, gebelein duygusal zekâlaı ile enatal bağlanma düzeylei aasında anlamlı zayıf ozitif yönde ilişki olduğu bulunmuştu. Bu sonuçla ve liteatü doğultusunda; ebe ve diğe sağlık çalışanlaı taafından gebelein duygusal zekâ düzeyleinin değelendiilmesi, Gebelein özellikle ikinci timestede fetal haeketlei hissettiğini ifade etmesinden sona bakım veenle taafından enatal bağlama düzeyleinin belilenmesi, Gebelein duygusal zekâlaını geliştiebilecek eğitimlein veilmesiyle enatal bağlanma düzeyleinin attıılması ve doğum sonu dönemde südüülmesi, Gebelede duygusal zekâ ve enatal bağlanma çalışmalaının attıılması öneilebili. Bidge B. Siz Olsaydınız Ne Yaadınız? Duygulaı Eğitimi. 2.Baskı. İstanbul: Beyaz Yayınlaı; Ciaochi J, Chan Amy YC, Bajga J. Measuing Emotional İntelligence in Adolecents. Pesonality and Individual Diffeences 2001;31(7): Coşkun A, Güngö İ. Genetik Danışmanlık ve Pekonsesiyonel Bakım. Coşkun A, editö. Kadın Sağlığı ve Hastalıklaı Hemşieliği El Kitabı.1.Baskı. İstanbul: Koç Ünivesitesi Yayınlaı;

8 Dağla G, Naim N, Bilgiç D, Kadıoğlu M. Gebelikte Duygulanım Bozukluğu. Kadın Sağlığı Hemşieliği Degisi 2015;2(1): Daş Z. Gebeliğin Psikososyal ve Kültüel Boyutu. Taşkın L, editö. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşieliği.13.Baskı. Ankaa: Akademisyen Tı Kitaevi; Della Vedova AM, Dabassi F, Imbasciati A. Assessing Penatal Attachment in A Samle of Italian Women. Jounal of Reoductive and Infant Psychology 2008;26(2): Duyan V, Gül Kaısız S, Yakut H. Doğum Öncesi Bağlanma Envantei nin Bi Gu Gebe Üzeinde Tükçe ye Uyalama Çalışması. Jinekoloji-Obstetik ve Neonatoloji Tı Degisi 2013;10(39): Elkin N. Gebelein Penatal Bağlanma Düzeylei ve Bunlaı Etkileyen Faktöle. Sted 2015;24(6): Egin EF. Ünivesite Öğencileinin Sahi Olduklaı Duygusal Zekâ Düzeylei ile 16 Kişilik Özelliği Aasında İlişki Üzeine Bi Aaştıma. Sosyal Bilimle Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Ev Yönetimi Eğitimi Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Ünivesitesi, Eswi A, Khalil A. Penatal Attachment and Fetal Health Locus of Contol Among Low Risk and High Risk Pegnant Women. Wold Alied Sciences Jounal 2012;18(4): Kubilay S. Duygusal Zekânızı Keşfedin, 1. Baskı. İstanbul: Tuva Yayıncılık; Kuyumcu B, Güven M. Tük ve İngiliz Ünivesite Öğencileinin Duygulaını Fak Etmelei ve İfade Etmelei ile Psikolojik İyi Oluşlaı Aasındaki İlişki. Gazi Ünivesitesi Gazi Eğitim Fakültesi Degisi 2012;32(3): Küçükoğlu S, Kaakaş SA. Bi Eğitim Hastanesinde Çalışan Hemşielein Duygusal Zekâ Düzeylei. Anadolu Hemşielik ve Sağlık Bilimlei Degisi 2011;14(3):8-13. Mulle M. Penatal and Postnatal Attachment: A Modest Coelation. Jounal of Obstetic, Gynecologic, & Neonatal Nusing 1996;25(2): Sadoğan ME, Kaygusuz C. Antisosyal Kişilik Bozukluğu Tanısı Almış ve Almamış Olan Bieylein Duygusal Zekâ Düzeylei Açısından İncelenmesi. Ege Eğitim Degisi 2006;1(7): Solmuş T. Bağlanma, Evlilik ve Aile Psikolojisi. 1. Baskı. İstanbul: Sistem Yayıncılık; Solmuş T. Kadınlık ve Annelik Psikolojisi. 1. Baskı. Ankaa: Nobel Akademik Yayıncılık; Süleymangil N. Duygusal Zekâ Test Kitabı, 1. Baskı. İstanbul: MNS Yayıncılık; Taştan M. Duygulala Güçlenmek, 1. Baskı. İstanbul: Hayat Yayıncılık; Tetik S, Açıkgöz A. Duygusal Zekâ Düzeyinin Poblem Çözme Beceisi Üzeindeki Etkisi: Meslek Yüksekokulu Öğencilei Üzeine Bi Uygulama. Elektonik Meslek Yüksekokullaı Degisi 2013;3(özel sayı): Titek O. IQ' dan EQ' ya Duygulaı Zekice Yönetme. 1. Baskı. Ankaa: Pegem A Yayıncılık; ,78,84. Toktamışoğlu M. Aklın Öteki Sesi Duygusal Zekâyla Başaı. 2. Baskı. İstanbul; Kaital Medya Hizmetlei AŞ; Yaylacı GÖ. Kaiye Yaşamında Duygusal Zekâ ve İletişim Yeteneği. 1. Baskı. İstanbul: Hayat Yayıncılık; Yeşilyaak B. Duygusal Zekâ ve Eğitim Açısından Doğugulaı. Kuam ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 2001;25: Yılmaz SD, Beji NK. Gebelein Stesle Başa Çıkma, Deesyon Ve Penatal Bağlanma Düzeylei Ve Bunlaı Etkileyen Faktöle. Genel Tı Degisi 2010;20(3): Yılmaz SD. Penatal Anne-Bebek Bağlanması. Hemşielikte Eğitim ve Aaştıma Degisi 2013;10(3): Yılmaz SD, Beji NK. Penatal Bağlanma Envantei'nin Tükçe' ye Uyalanması: Güvenililik ve Geçelik Çalışması. Anadolu Hemşielik ve Sağlık Bilimlei Degisi, 2013;16(2): Yüksel BS. Duygusal Zekâ Neden IQ'dan Önemlidi, 21.Baskı. İstanbul: Valık Yayınlaı; ,61,62,67,