Hemşirelik Öğrencilerinin Özsaygı Düzeyleri ve Aile İçi Şiddete Yönelik Tutumları Arasındaki İlişki

Transkript

1 ARAŞTIRMA Hemşielik Öğencileinin Özsaygı Düzeylei ve Aile İçi Şiddete Yönelik Tutumlaı Aasındaki İlişki Relationship Between the Level of Self-Esteem and Attitudes Towads Domestic Violence of Nusing Students Banu Tufan Koçak 1, Nihal Ünaldı Tükkan 2, Azu Kade Hamancı Seen 2 1 Eenköy Ruh ve Sini Hastalıklaı Eğitim ve Aaştıma Hastanesi 2 İstanbul Ünivesitesi Floence Nightingale Hemşielik Fakültesi ÖZET GIRIŞ: Hemşielik öğencileinin özsaygı düzeylei ve aile içi şiddete yönelik tutumlaı, öğencilein mezun olduktan sona, şiddet mağduu kişilein başlıca başvuduklaı yele olan sağlık kuumlaında çalışacak olmalaı açısından ayı bi önem kazanmaktadı. AMAÇ: Bu çalışma, hemşielik lisans eğitimi veen bi devlet ünivesitesinde öğenim gömekte olan öğencilein özsaygı düzeylei ile aile içi şiddete yönelik tutumlaı aasındaki ilişkinin belilenmesi amacıyla geçekleştiilmişti. YÖNTEM: Aaştıma tanımlayıcı ve kesitseldi. Hehangi bi öneklem seçim yöntemine başvuulmadan hemşielik eğitimi veilen kuumdaki öğencilein tümü aaştıma kapsamına alınmıştı. Aaştıma için ilgili eğitim kuumunun yönetiminden yazılı izin alınmıştı. Katılımcıladan elde edilen analize uygun 412 anket ile aaştıma geçekleştiilmişti. Veile; Kişisel Bilgi Fomu, Coopesmith Özsaygı Envantei ve Aile İçi Şiddete Yönelik Tutum Ölçeği ile toplanmıştı. Veilein değelendiilmesinde; fekans, yüzde, otalama, eason koelasyon analiz testi kullanılmıştı. BULGULAR: Hemşielik öğencileinin özsaygı puanlaının 35,98±7,57; aile içi şiddete yönelik tutum puanlaının ise 25,23±8,75 olduğu saptanmıştı. Ayıca özsaygı düzeylei ile aile içi şiddete yönelik tutumlaı aasında negatif yönde (:-0,234), çok zayıf ve ilei düzeyde anlamlı koelasyon olduğu bulunmuştu. SONUÇ: Hemşielik öğencileinin özsaygı düzeyleinin genel olaak yüksek olduğu, aile içi şiddete yönelik olumsuz tutum segilediklei söylenebili. Anahta kelimele: Hemşielik, özsaygı, özsaygı, tutum, öğenci ABSTRACT INTRODUCTION: Nusing students self-esteem level and thei attitudes towads domestic violence have impotance because they ae expected to wok in health facilities whee the victims of violence efe to. AIM: This study was pefomed with the pupose of defining the nusing students self-esteem level and thei attitudes towads domestic violence. METHODS: The study is desciptive and coss sectional. All the nusing students in the nusing college wee included in the study without sampling. A witten pemission was eceived fo the study fom the management of the nusing college. 412 valid suveys wee taken fom the paticipants and wee analyzed. Data wee collected by esonal Infomation Fom, Coopesmith Self-esteem Inventoy and Attitudes Scale Towads Domestic Violence. In data analysis, fequency and eason coelation tests wee used. FINDINGS: Nusing Students aveage self-esteem point was found to be 35.98±7.57; and the point fo thei attitudes towads domestic violence was detemined as 25.23±8.75. Besides, a negative, poo and significant coelation (:-0.234, p:.000) was found between nusing students level of self-esteem and thei attitudes towads domestic violence. CONCLUSION: It can be said that nusing students self-esteem level is geneally high and thei attitudes towads domestic violence is negative. Key wods: Nusing, self-esteem, domestic violence, attitude, student Geliş Taihi / Aival Date: Kabul taihi / Date of Acceptence: İletişim / Coesponding autho: Nihal Ünaldı Tükkan, İstanbul Ünivesitesi Floence Nightingale Hemşielik Fakültesi, Şişli-İstanbul E-posta / unaldin@mynet.com Sayı / Numbe: 2 Cilt / Volume: 1 Yıl / Yea: 2014 e-issn: x doi: /shyd

2 GİRİŞ Ülkemizde son yıllada şiddet olaylaı ve şiddetin olumsuz sonuçlaından etkilenen insanlaın sayısı he geçen gün atmaktadı. Bieysel ve toplumsal olaak yaşamın he alanında otaya çıkabilecek şiddet olgusu, kişilein hem fiziksel hem de uh sağlığını, huzuunu ve mutluluğunu etkilemektedi. Kendini duygusal, sözel, fiziksel, cinsel ve daha biçok boyutta gösteen şiddet kavamı, toplumun temel yapı taşını oluştuan aile içinde de göülmektedi. Dünya Sağlık Ögütü şiddeti, fiziksel güç veya iktidaın kasıtlı bi tehdit veya geçek bi biçimde bi başkasına uygulanması sonucunda mauz kalan kişide yaalanma, ölüm ve psikolojik zaaa yol açması ya da açma olasılığı bulunması şeklinde tanımlamaktadı (Kug ve ak., 2002). Şiddetin en yaygın göülen biçiminin ise ekeğin kadına ve çocuğa kaşı uyguladığı aile içi şiddet olduğu belitilmektedi (Stewat ve Robinson, 1998). Bieylein belili davanış kalıplaının kazanıldığı yapı olan aile otamı bieyle üzeinde olumlu ya da olumsuz çeşitli etkilee sahipti. Olumsuz etkileden biisi, aile bieyleinin diğe üye/üyele taafından şiddete ve suistimale uğamasıdı. Bu açıdan, aile içinde de şiddete mauz kalanlaın önemli bi bölümünü kadınla oluştumaktadı (Gökulu ve Hosta, 2013). Dünya Sağlık Ögütü nün 2002 yılında yayınladığı apounda da şiddetin en fazla aile otamında ve kadına yönelik olduğu bildiilmektedi (Kug ve ak., 2002). Aile içi şiddet, kişinin eşine, çocuklaına, anne-babasına, kadeşleine ya da yakın akabalaına yönelik ve onlaın fiziksel, psikolojik, sosyal, cinsel ve ekonomik bağımsızlığını ihlal eden, etkileyen eylemlei içemektedi (Kelly ve Johnson, 2008). Şiddet ve Sağlık konulu Dünya Sağlık Ögütü Rapou nda, eylemin geçekleştiildiği kişile açısından şiddet, kişinin kendisine yönelik şiddet, kişile aası şiddet ve toplu şiddet olaak üçe ayılmaktadı. En yaygın olan şiddet biçimleinden olan çoğunlukla kapalı kapıla akasında kalan aile içi şiddet, kişile aası şiddet sınıflandımasına gimektedi. Dolayısıyla aile içi şiddet, eşle ve aile bieylei aasında genellikle ev içeisinde gizli yaşanan şiddet olaak tanımlanmaktadı (Dünya Sağlık Ögütü, 2002). Şiddetin otaya çıkmasında biyo-psiko-sosyal yönden biçok neden bulunmaktadı. Biyolojik nedenle aasında genetik, homonla, bilişsel değişikliklee neden olan fiziksel ve uhsal hastalıkla ye alıken; psikolojik nedenle aasında, şiddetin getidiği kazanç, anne baba tutumlaı, engellenme, tahik edilme, güç ve kontol sağlama, bağımlı olma, iletişim ve çatışma çözme beceileinin öğenilmemesinin ye aldığı kabul edilmektedi. Sosyal nedenle ise, toplumda şiddetin hoş göülmesi, soun çözme yöntemi olaak göülmesi, aile eğitiminin yetesizliği, yasal düzenlemeledeki zayıflıkla, medyanın etkisi, cinsiyet ollei, yaşam sıkıntılaı, göçle ve küeselleşme şeklinde sıalanmaktadı (Kızmaz, 2006; Özgü ve ak., 2011). Bu nedenle, bieylee uygulanan şiddet, bieyi fiziksel, duygusal ve sosyal yönden ciddi şekilde etkilemektedi. Şiddete mauz kalan bieylede fiziksel yaalanmala, bilinç kaybı, ilaç ve alkol kullanımı, depesyon, güvensizlik, uykusuzluk, intiha giişimlei, sosyal izolasyon, baş ağılaı gibi bozukluklaın yüksek oanda göüldüğü ve ayıca bu çalışmada ele aldığımız diğe bi kavam olan özsaygı kavamının, şiddet uygulanan bieylede daha düşük olduğu belitilmektedi (Demi, 2000; Muslu ve Edem, 2002). Özsaygı, bieylein büyük ölçüde geeksinim duyduğu bi özellik ve yaşam süecine çok önemli katkısı olan bi geeksinimdi. Saıyüce Köükçü (2004) nün aktadığına göe Coopesmith, özsaygıyı, bieyin kendini yetenekli, önemli, başaılı ve değeli olaak algılama deecesi olaak belitmektedi. Ayıca, kişinin kendisine ilişkin yaptığı ve alışkanlık haline getidiği değelendimenin, özsaygıyı oluştuduğu ve bunun kendi değeliliğine ilişkin bi yagı olduğunu da vugulamaktadı. Coopesmith, geçek öz-saygı ve savunucu özsaygı olaak iki tip saygı göünümü olduğunu ve geçek özsaygının, kendileini geçekten saygın ve değeli hissedenlede, savunucu özsaygının ise kendileini değesiz hisseden ancak böyle bi yagıyı kabullenemeyen kişilede bulunduğunu savunmaktadı (Coopesmith, 1974). Yapılan çalışmalada, bieylein özsaygı gelişiminde aile içindeki ilişkilein, anne babanın davanışlaının ve tutumlaının etkili olduğu vugulanmaktadı. Saıyüce Köükçü (2004) nün aktadığına göe, fiziksel şiddete uğayanlaın özsaygılaı olumsuz etkilenmektedi. Yine aynı şekilde Mangı ve akadaşlaının (1995) çalışmasında da fiziksel şiddet gömüş çocuklaın, fiziksel şiddet gömemiş çocuklaa göe özsaygı düzeyleinin daha düşük olduğu, Duu (1995) nun çalışmasında ise anne-babanın aile içi tutumlaının çocuklaın özsaygısı üzeinde etkili olduğu, demokatik tutum segileyen ailelein çocuklaının özsaygı düzeyleinin, otoite davanan ailelee göe daha yüksek olduğu belilenmişti. Sağlıklı bi toplum oluştuabilmesi için, aile içi şiddetin önemsenmesi ve önlenmesinin yanı sıa bieylein ve toplumun bilinçlendiilmesi geekmektedi. Toplumun çekideği olan ailede bieylein özsaygısı yüksek olaak yetişmelei, onlaın gelecekte kişisel veya sosyal yaşamlaında, aileden ya da başka kişile taafından mauz kalabileceklei he tülü şiddet eylemleine kaşı güçlü yetişmeleini sağlayacaktı. Bu nedenle aile içi şiddetin önlenebilmesinde, toplumda yetişen bieylein özsaygı algılaının yüksek olması geekmektedi. Aile içi şiddet gömüş bieylein ilk başvuduklaı kuumun sağlık kuuluşlaı olması dolayısıyla, sağlık çalışanlaının şiddet konusundaki tutum ve davanışlaı büyük önem taşımaktadı. Sağlık çalışanlaı içinde hastaya daha yakın konumda olan ve onlala daha fazla bilikte 82

3 olan hemşielein ollei ise çok daha etkili olmaktadı. Özellikle gelecekte şiddet gömüş kişilee hizmet veecek olan hemşielik öğencileinin aile içi şiddete yönelik tutumlaı veeceklei hizmetin şekillenmesinde önemli bi ol oynayacaktı. Hemşielik öğencileinin büyük çoğunluğunun kadınladan oluşması ve yakın gelecekte aile kumaya aday genç bieyleden oluşması aile içi şiddete yönelik olası isklei belileme ve önleme konusunda hemşielik öğencileinin olünü daha da atımaktadı. Ayıca liteatü incelendiğinde hemşielikte özsaygı ve aile içi şiddetin bi aada ele alındığı bi çalışmaya astlanılmamış olması nedeniyle de bu çalışmanın, aile içi şiddet ve özsaygı ilişkisini göstemesi açısından önemli vei sağlayacağı düşünülmüştü. YÖNTEM Aaştımanın Amacı ve Tipi: Aaştıma, hemşielik öğencileinin özsaygı düzeylei ile aile içi şiddete yönelik tutumlaı aasındaki ilişkiyi belilemek amacıyla, tanımlayıcı-ilişki aayıcı ve kesitsel nitelikte bi aaştıma tasaımında geçekleştiilmişti. Aaştıma Soulaı: Aaştıma amacı doğultusunda, aşağıda veilen aaştıma soulaına yanıt aanmıştı: Hemşielik öğencileinin özsaygı düzeylei nedi? Hemşielik öğencileinin aile içi şiddete yönelik tutumlaı nasıldı? Hemşielik öğencileinin özsaygı düzeylei ile aile içi şiddete yönelik tutumlaı aasında ilişki va mıdı? Aaştımanın Yapıldığı Ye ve Özelliklei: Aaştıma, İstanbul da ye alan ve ülkenin hemşielikte lisans eğitimi veen köklü bi eğitim kuumunda öğenim göen hemşielik öğencilei üzeinde geçekleştiilmişti. Even ve Öneklem: Aaştımanın evenini, belitilen eğitim kuumundaki 402 biinci sınıf, 209 ikinci sınıf, 163 üçüncü sınıf, 147 dödüncü sınıf olmak üzee toplam 921 öğenci oluştumaktadı. Bu okuldaki öğencilein tümü hehangi bi öneklem seçim yöntemine başvuulmadan aaştıma kapsamına alınmış ve aaştımacıla taafından ulaşılabilen toplam 513 öğenciden analize uygun vei toplanmıştı. Vei toplama aaçlaının gei dönüş oanı %55,7 olaak belilenmişti. Vei Toplama Aaçlaı: Veile kişisel bilgi fomu, Coopesmith Özsaygı Envantei ve Aile İçi Şiddete Yönelik Tutum Ölçeğinin bi aaya getiildiği bi anket fomu aacılığıyla toplanmıştı. Kişisel Bilgi Fomu: Bu fom, liteatüden destek alınaak öğencilein kişisel özellikleini belilemek amacıyla çoktan seçmeli ve açık uçlu ifadeleden oluşan 13 souyu içemektedi. Coopesmith Özsaygı Envantei: Aaştımada öğencilein özsaygı düzeyleini belilemek amacıyla Coopesmith Özsaygı Envantei kullanılmıştı. Envante, genel özsaygı alt boyutu (26 madde), sosyal özsaygı alt boyutu (8 madde), akademik özsaygı alt boyutu (8 madde), ev-aile özsaygısı altboyutu (8 madde) ve yalan maddele (8 madde) olmak üzee toplam 58 maddeden oluşmaktadı. Yalan madde puanlaı toplam özsaygı puanına eklenmemektedi. Yalan maddele, öğencilein özsaygı düzeyleini değil, savunucu tutumlaını saptamak için envantee eklenmişti. Yalan madde puanlaı 5 ve daha yukaı olanlaın özsaygı puanlaı hesaplanmamaktadı (işkin,1997). Bu nedenle envanteden elde edilen toplam puanda yalan maddele ile beş ve üzeinde yalan maddeye evet cevabını veen toplam 101 katılımcının anketlei analiz dışı bıakılaak 412 katılımcıdan elde edilen veile ile analiz geçekleştiilmişti. Ölçek ifadelei Evet-Hayı şeklinde yanıtlanmaktadı. Ölçeğin yanıt anahtaı bulunmakta olup bu anahtala aynı yanıtı veen katılımcıla o maddeden bi puan almakta iken, faklı yanıtı veen katılımcıla puan alamamaktadı. Ölçekte bulunan toplam 58 maddeden 8 tanesi yalan madde olduğu için değelendimeye alınmamakta ve kalan maddele 50 puan üzeinden değelendiilmektedi (işkin, 1997). Envantein geçelik ve güvenililiğine ilişkin yutdışında yapılmış olan çalışmalada, aacın Kude-Richadson güvenilik katsayısı aalığında bulunmuştu (Kimball, 1973; Johnson ve ak., 1983). Tükiye de Güçay (1989) ve işkin (1997) taafından yapılan geçelik ve güvenililik çalışmasında ise, güvenilik katsayısı 0,83 ve 0,76 olaak bulunmuştu. Bu çalışmada ise, ölçeğin Kude-Richadson güvenilik katsayısı 0,85 olaak belilenmiş ve ölçek güvenili olaak değelendiilmişti. Aile İçi Şiddete Yönelik Tutum Ölçeği: Şahin ve Dişsiz (2009) taafından sağlık çalışanlaı önekleminde geliştiilmiş olan bu ölçek, beşli Liket tazında (1 Kesinlikle katılmıyoum, 2 Katılmıyoum, 3 Kaasızım, 4 Katılıyoum, 5 Kesinlikle katılıyoum) toplam 13 madde ve döt alt boyuttan oluşmaktadı. Ölçeğin alt boyutlaı şiddeti olağanlaştıma (5 madde), şiddeti genelleştime (3 madde), şiddeti nedenselleştime (3 madde) ve şiddeti saklama (2 madde) şeklinde sıalanmaktadı. Ölçeğin geliştiildiği çalışmada Conbach alfa güvenilik katsayısı 0,72 olaak belitilmektedi. Bu çalışmada ise, ölçeğin güvenilik katsayısı 0,85 olaak bulunmuş ve ölçek güvenili olaak değelendiilmişti. Ölçekten minimum 13, maksimum 65 puan alınabilmekte ve alınan puan yükseldikçe şiddete yönelik tutum olumlu, düştükçe olumsuz olaak değelendiilmektedi (Şahin ve Dişsiz, 2009). Veilein Toplanması: Veile, izin alma süeci tamamlandıktan sona ilgili eğitim kuumunda öğencilein uygun olduğu deslee giileek toplanmıştı. Bu deslede öğencile sınıflada toplanmış ve aaştımacıla taafından geekli açıklamala yapıldıktan sona gönüllü olanlaa vei toplama aacı elden dağıtılaak doldumalaı sağlanmıştı. 83

4 Veilein Değelendiilmesi: Aaştımada elde edilen veile, aaştımacıla taafından bilgisaya otamına aktaılaak lisanslı SSS 21 paket pogamı ile yüzde ve fekans dağılımı, otalama, standat sapma ve eason koelasyon analizi kullanılaak değelendiilmişti. Aaştımanın Etik Yönü: Veilein toplanabilmesi için ilgili eğitim kuumunun yöneticileinden yazılı esmi izin alınmıştı. Adından ilgili anabilim dalı başkanlaıyla göüşülmüş ve onaylaı alındıktan sona deslee giileek anketle öğencilee uygulanmıştı. Uygulama öncesi öğencilein çalışmaya katılımla ilgili sözlü onamlaı alınmış ve çalışmaya gönüllü olaak katılan öğencilee anketle uygulanmıştı. Aaştımanın Sınılılıklaı: Aaştıma bulgulaı çalışmanın yapıldığı tek bi eğitim kuumundaki öğencilele sınılıdı. BULGULAR Aaştımanın bulgulaı; Hemşielik öğencilein kişisel özellikleine ilişkin bulgula, Öğencileinin özsaygı düzeyleiyle ilgili bulgula, Öğencileinin aile içi şiddete yönelik tutumlaıyla ilgili bulgula, Hemşielik öğencileinin özsaygı düzeylei ile aile içi şiddete yönelik tutumlaı aasındaki ilişkiyi gösteen bulgula şeklinde guplandıılmıştı. Tablo 1. Hemşielik Öğencileinin Kişisel Özellikleine İlişkin Bulgulaın Dağılımı (N=412) Değişkenle Gupla n % Değişkenle Gupla n % Yaş Otalaması Kadeş sayısı 20,28±1,60 2,60±1,84 Cinsiyet Kadın Ekek ,4 14,6 Annenin eğitim duumu İlköğetim ve altı Otaöğetim Yükseköğetim ve üzei ,6 30,3 5,1 Sınıf Doğum yei (Bölge) 1. sınıf 2. sınıf 3. sınıf 4. sınıf Mamaa Ege Akdeniz Güneydoğu Anadolu Kaadeniz Doğu Anadolu İç Anadolu Yutdışı ,5 19,9 12,4 18,2 46,4 5,3 9,7 11,4 8,7 6,6 9,5 2,4 Babanın mesleği Annenin mesleği Bitiilen lise İşçi Esnaf pofesyonel meslek (avukat, hekim, vb.) Memu Emekli Ev Kadını Çalışan Emekli Düz lise-anadolu lisesi Sağlık meslek lisesi Diğe ,6 11,9 17,5 74,5 22,3 3,2 89,1 3,2 7,7 En uzun yaşanan ye Köy Kasaba Şehi Büyükşehi ,4 37,6 İkamet yei Devlet yudu Özel yut Akadaşla ev Aile yanı ,8 19,7 20,4 36,2 Babanın eğitim duumu İlköğetim ve altı Otaöğetim Yükseköğetim ve üzei ,3 9,7 Geli düzeyi İyi Ota Kötü ,5 51,7 13,8 84

5 Hemşielik öğencileinin kişisel özellikleine ilişkin bulgula Öğencilein kişisel özelliklei Tablo 1 de incelendiğinde; yaş otalamasının 20,28±1,60, kadeş sayısı otalamasının; 2,60±1,84 olduğu ve %85,4 ünün kadınladan oluştuğu belilenmişti. Öğencilein çoğunlukla 1. sınıfta (%49,5) öğenim gödüklei, Mamaa Bölgesinde doğduklaı (%46,4), en uzun süe şehide ikamet ettiklei (%43,4) saptanmıştı. Katılımcılaın babalaının çoğunlukla ota öğetimden mezun olduğu (%48,3), işçi (%33) ya da esnaf (%33) olaak çalıştığı, anneleinin ise ilköğenim ve altı düzeyde eğitim gödüğü (%64,6) ve ev kadını olduklaı (%74,5) belilenmişti. Öğencilein; %89,1 inin düz lise veya anadolu lisesinden mezun olduklaı, %51,7 sinin geli düzeyini ota olaak belittiği, %36,2 sinin ise aile yanında ikamet ettiklei saptanmıştı. Hemşielik öğencileinin özsaygı düzeylei ile ilgili bulgula Tablo 2 de öğencilein Coopesmith Özsaygı Envantei nden ve alt boyutlaından aldıklaı puan otalamalaı incelendiğinde; genel özsaygı alt boyut puan otalamasının 18,80±4,48, sosyal özsaygı alt boyut puan otalamasının 6,66±1,40, ev aile alt boyut puan otalamasının 6,16±1,74, akademik özsaygı alt boyut puan otalamasının 4,36±1,89 olduğu ve ölçek toplam puan otalamasının ise 35,98±7,57 olduğu saptanmıştı. Tablo 2. Hemşielik Öğencileinin Coopesmith Özsaygı Envantei ve Alt Boyutlaından Aldıklaı uan Otalamalaı (N=412) Coopesmith Özsaygı Envantei Minimum Maksimum Otalama Standat sapma Genel Özsaygı 4,00 26,00 18,80 4,48 Sosyal Özsaygı 1,00 8,00 6,66 1,40 Ev Aile Özsaygısı,00 8,00 6,16 1,74 Akademik Özsaygı,00 8,00 4,36 1,89 Özsaygı Toplam Ölçek uanı 11,00 48,00 35,98 7,57 Hemşielik öğencileinin aile içi şiddete yönelik tutumlaı ile ilgili bulgula Tablo 3 te öğencilein Aile içi Şiddete Yönelik Tutum Ölçeği nden ve alt boyutlaından aldıklaı puan otalamalaı incelendiğinde; şiddeti olağanlaştıma alt boyut puan otalamasının 8,88±3,89, şiddeti genelleştime alt boyut, otalamasının 5,25±2,52, şiddeti nedenselleştime alt boyut puan otalamasının 7,04±2,22, şiddeti saklama alt boyut puan otalamasının 4,07±1,98, ölçek toplam puan otalamasının ise 25,23±8,75 olduğu belilenmişti. Tablo 3. Hemşielik Öğencileinin Aile İçi Şiddete Yönelik Tutum Ölçeği ve Alt Boyutlaından Aldıklaı uan Otalamalaı (N=412) Aile İçi Şiddete Yönelik Tutum Ölçeği Minimum Maksimum Otalama Standat sapma Şiddeti Olağanlaştıma 5,00 25,00 8,88 3,89 Şiddeti Genelleştime 3,00 15,00 5,25 2,52 Şiddeti Nedenselleştime 3,00 15,00 7,04 2,22 Şiddeti Saklama 2,00 10,00 4,07 1,98 Aile İçi Şiddete Yönelik Tutum Ölçeği 13,00 65,00 25,23 8,75 Toplam uanı Hemşielik öğencileinin özsaygı düzeylei ile aile içi şiddete yönelik tutumlaı aasındaki ilişkiyi gösteen bulgula Hemşielik öğencileinin Coopesmith Özsaygı Envantei ve alt boyut puan otalamalaı ile Aile İçi Şiddete Yönelik Tutum Ölçeği ve alt boyut puan otalamalaı aasındaki ilişki eason koelasyon analizi ile incelendiğinde (Tablo 4); öğencilein özsaygı düzeylei ile aile içi şiddete yönelik tutumlaı aasında negatif yönde, çok zayıf ve ilei düzeyde anlamlı koelasyonla olduğu belilenmişti. Akademik özsaygı alt boyutu ile aile içi şiddete yönelik tutum ölçeği ve alt boyutlaı aasında hehangi bi koelasyon saptanmamıştı (p>0,05). Sosyal özsaygı ile şiddeti olağanlaştıma (:0,267), genelleştime (:0,299) ve şiddete yönelik tutum (:0,288) puanlaı aasında yine negatif yönde, zayıf ve çok ilei düzeyde anlamlı ilişki olduğu belilenmişti. 85

6 Tablo 4. Hemşielik Öğencileinin Coopesmith Özsaygı Envantei ve Alt Boyutlaı İle Aile İçi Şiddete Yönelik Tutum Ölçeği ve Alt Boyutlaı Aasındaki İlişkiye Yönelik Koelasyon Değelei Alt boyutla ve ölçekle aası koelasyonla Şiddeti Olağanlaştıma Şiddeti Genelleştime Şiddeti Nedenselleştime Şiddeti Saklama Şiddete Yönelik Tutum Genel eason Özsaygı -,212*** -,229*** -,129** -,151** -,228***,009,002 Sosyal eason Özsaygı -,267*** -,299*** -,135** -,200*** -,285***,006 Ev aile eason Özsaygısı -,163** -,156** -,110* -,143** -,178***,001,002,026,004 Akademik eason Özsaygı,001 -,032 -,023 -,040 -,024,990,519,649,416,631 Özsaygı eason -,212*** -,235*** -,132** -,169*** -,234***,007,001 * p< 0,05, **p<0,01, ***p<0,001 TARTIŞMA Hemşielikte lisans eğitimi veen bi devlet ünivesitesinde öğenim gömekte olan öğencilein özsaygı düzeylei ile aile içi şiddete yönelik tutumlaının ve aalaındaki ilişkinin aaştııldığı bu çalışmada, hemşielik öğencileinin kişisel ve mesleki özelliklei değelendiildiğinde, hemşielik öğencileiyle yapılan çalışmalala benzelik göstemektedi. Dinçe ve Öztunç un (2009) hemşielik ve ebelik öğencilei üzeinde yaptıklaı çalışmalaında, öğencilein çoğunluğunun yaş guplaında olduğu, anneleinin ilkokul mezunu ve çalışmadığı, babalaının da ilkokul mezunu olup yaıya yakınının emekli olduğu, hayatlaının büyük bi bölümünü metopolde geçidiklei, geli düzeylein iidae ede olaak belittiklei göülmüştü. Bu bulgula genel olaak hemşielik öğencileinin toplumun sosyo-ekonomik yapı olaak ota ve alt düzeyinden geldiklei şeklinde youmlanabili. Aaştımaya katılan hemşielik öğencileinin özsaygı düzeyleinin yüksekliği, yaşlaının genç olması nedeniyle hayata bakışlaının daha olumlu olabileceği ile ilişkilendiilebili. Öğencilein çoğunluğunun biinci sınıf olmalaı ve ünivesiteyi yeni kazanmalaı nedeniyle başaı duygulaının yüksek olduğu, doğduğu ve yetiştiildiklei otamın şehi olması ve şehi yaşamının da bi sonucu olaak daha ahat bi otamda büyümelei nedeniyle özsaygı düzeyleinin yüksek bulunduğu söylenebili. Ayıca, hemşielik öğencileinin mezun olduklaı okullaın düz lise ve anadolu lisesi olması sonucunda eğitim kalitesinin daha iyi, geli duumlaının da çok kötü olmaması ve temel geeksinimleini ahat kaşılayabilmelei gibi nedenlele de özsaygı düzeyleinin yüksek olabileceği düşünülmüştü. Dinçe ve Öztunç un (2009) çalışmasında da hemşielik öğencileinin özsaygı düzeyleinin otalamanın üzeinde ve benlik saygılaının yüksek bulunması bu çalışma bulgulaıyla benzelik taşımaktadı. Yine Kahiman ın (2005) ve Ünsa ve İşseve in (2002) sağlık yüksekokulu öğencileinin benlik saygı düzeyleini incelediği çalışmalaında da öğencilein özsaygı düzeyleinin yüksek olduğu göülmüştü. Ayıca Kaadağ ve akadaşlaı (2008), Özkan ve Özen in (2008) ile Toun ve akadaşlaının (2012) hemşielik öğencileiyle yaptıklaı çalışmalada da öğencilein benlik saygılaının yüksek olaak belilenmesi, tüm bulgulaın bibiiyle uyum içinde olduğunu göstemektedi. Bunad ve akadaşlaının (2001) çalışmasında ise hemşielik öğencileinin %13,9 unun çok düşük, %36,6 sının nomal, %46,5 inin yüksek ve %5,9 unun çok yüksek benlik saygısına sahip olduğu belilenmişti. Chis ve akadaşlaının (2012) biinci sınıf hemşielik öğencilei ile yaptıklaı çalışmada ise bu çalışmalaın aksine öğencilein %52,3 ünün düşük benlik saygısına sahip olduğu otaya konmuştu. Hemşielik öğencileinin aile içi şiddete yönelik tutum puanlaı incelendiğinde, 25,23±8,75 (Minimum:13 puan Maksimum:65 puan) gibi düşük bi puan almalaı, hemşielik öğencileinin aile içi şiddete yönelik tutumlaının olumsuz olduğunu göstemektedi. Aile içi şiddetin en önemli mağdulaının kadınla olması, bu aaştımaya katılan 86

7 öğencilein çoğunluğunun kadın olması (%85,4), aile içi şiddete yönelik tutumlaının doğal olaak olumsuz olacağını otaya koymaktadı. Ayıca öğencilein yaşadıklaı yelein şehi (%43,4) ve büyükşehi olması (%37,6), yaısına yakınının Mamaa Bölgesi (%46,4) gibi ülkemizin diğe bölgeleine göe daha gelişmiş bi bölgesinde doğmalaı da bu bölgede yaşayan insanlaın aile içi şiddete kaşı daha negatif bi tutum segileyebilecekleini düşündümektedi. Benze çalışmala incelendiğinde de bu bulguyu destekleyen sonuçlaın elde edildiği göülmektedi. Kayna Tunçel ve akadaşlaının (2007), sağlık yüksekokulunda eğitim göen ebelik ve hemşielik öğencileinin aile içi şiddet konusunda bilgi ve tutumlaının belilenmesine yönelik yaptıklaı çalışmalaında, aile içi şiddet konusunda, düşük bi oanda öğencinin (%10.6) eğitim almış olmasına kaşın, çoğunun bilgi soulaına doğu yanıt veeek kadına yönelik aile içi şiddet konusunda olumsuz tutum içinde olduklaı saptanmıştı. Kanbay ve akadaşlaının (2012) çalışmasında, hemşielik öğencileinin kadına yönelik şiddetle ilgili tutumlaın (fiziksel, cinsel, ekonomik ve sözel) olumsuz olduğu belilenmişti. Aaştımanın temel amacı doğultusunda, hemşielik öğencileinin özsaygı düzeylei ile aile içi şiddete yönelik tutumlaı aasındaki ilişki incelendiğinde; negatif yönde, çok zayıf ve ilei düzeyde anlamlı koelasyonun olduğu ve öğencilein özsaygı düzeylei attıkça aile içi şiddete kaşı tutumlaının olumsuz anlamda attığı otaya konulmuştu. Duu nun (1995) çalışmasında anne-babanın aile içi tutumlaının çocuklaın özsaygılaı üzeinde etkili olduğu, demokatik tutum segileyen ailelein çocuklaının özsaygı düzeyleinin otoite davanan ailelee göe daha yüksek olduğu belitilmişti. Mangı ve akadaşlaının (1995) çalışmasında ise, fiziksel şiddet gömüş çocuklaın, fiziksel şiddet gömemiş çocuklaa göe özsaygı düzeyleinin daha düşük olduğu, Muslu ve Edem in (2002) çalışmasında da eşi taafından şiddet göen kadınlaın benlik saygılaının gömeyenlee göe daha düşük olduğu belilenmiş olup bu çalışmanın bulgusunu destekle niteliktedi. SONUÇ ve ÖNERİLER Hemşielikte lisans eğitimi veilen bi devlet ünivesitesinde öğenim göen hemşielik öğencileinin özsaygı düzeylei ile aile içi şiddete kaşı tutumlaı aasındaki ilişkinin belilendiği bu çalışma sonucunda, hemşielik öğencileinin benlik saygılaının otalamanın üzeinde olduğu, aile içi şiddete yönelik tutumlaının olumsuz olduğu ve hemşielik öğencileinin benlik saygı düzeylei ile aile içi tutumlaı aasında negatif yönde, çok zayıf ve ilei düzeyde anlamlı bi ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştı. Aaştımadan elde edilen sonuçla doğultusunda; Hemşielik eğitimi veen okulladaki hemşielik öğencileinin, benlik özsaygı düzeyleini yükseltmeye yönelik deslein müfedat pogamına eklenmesi veya buna yönelik etkinliklein yüütülmesi, Öğencilee aile içi şiddete yönelik eğitimle veileek, aile içi şiddet konusunda bilinçlenmeleinin sağlanması ve bu konuyla ilgili sosyal pojelede ye almalaının desteklenmesi, Hemşie akademisyenlein yanı sıa öğencilein klinik alanda etkileşim içinde olduklaı diğe sağlık meslek üyelei, hasta ve hasta yakınlaı taafından öğencilein kişiliğini, özsaygılaını olumsuz yönde etkileyecek davanışlaın segilenmemesi konusunda önlemlein alınması ve bu konuya dikkat çekeek daha fazla özen gösteilmesi öneilebili. KAYNAKLAR Bunad,., Hebden, U., Edwads, D. (2001). Self-esteem and student nuses: An account of a desciptive study. Nusing & Health Sciences, 3, Chis, E., ais, M., Kuma, S., Sisodia, V. (2012). eceived self-esteem amongst fist-yea nusing students - A Coss-Sectional Suvey, Int J Health Rehabil Sci. 1:2, Coopesmith, S. (1974). The antecedents of self-esteem. W.H. Feeman. and Company, San Fancisco. Demi, Ü. (2000). Kadına yönelik aile içi şiddet. Atatük Ünivesitesi Hemşielik Yüksekokulu Degisi, 3:1, Dinçe, F, Öztunç, G. (2009). Hemşielik ve ebelik öğencileinin benlik saygısı ve atılganlık düzeylei. Hacettepe Ünivesitesi Sağlık Bilimlei Fakültesi Hemşielik Degisi; 16: Duu, A. (1995). İlkokul 5. Sınıf Öğencileinin Benlik Saygısı İle Ana-Baba Tutumlaı Aasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Ünivesitesi, Sosyal Bilimle Enstitüsü, İzmi. 87

8 Gökulu, G., Hosta, N. (2013). Basında Kadına Yönelik Şiddet Habeleinin Analizi: Hüiyet, Sabah ve osta Gazetelei Öneği ( ). Intenational Jounal of Social Science, 6:2, Güçay, S.S. (1989). Çocuk Yuvasında Ve Aile Yanında Kalan 9, 10 Ve 11 Yaş Çocuklaının Özsaygı Gelişimini Etkileyen Bazı Faktöle. Doktoa Tezi. Hacettepe Ünivesitesi, Sosyal Bilimle Enstitüsü, Ankaa. Johnson, B.W., Redfield, D.L., Mille, R.L., Simpson, R. E. (1983). The Coopesmith Self-esteem Inventoy: A constuct validation study. Educational and sychological Measuement, 43, Kahiman, İ. (2005). Kaadeniz Teknik Ünivesitesi Tabzon Sağlık Yüksekokulu öğencileinin benlik saygılaı ve atılganlık düzeyleinin bazı değişkenle açısından incelenmesi. Cumhuiyet Ünivesitesi Hemşielik Yüksekokulu Degisi, 9: Kanbay, Y., Işık, E.,Yavuzaslan, M., Keleş, S. (2012). Hemşielik öğencileinin kadına yönelik aile içi şiddetle ilgili göüş ve tutumlaının belilenmesi, Gümüşhane Ünivesitesi Sağlık Bilimlei Degisi, 1:2, Kaadağ, G., Güne, İ., Çuhada, D., Uçan, Ö. (2008). Gaziantep Ünivesitesi Sağlık Yüksekokulu hemşielik öğencileinin benlik saygılaı. Fıat Sağlık Hizmetlei Degisi, 3: Kelly, J., Johnson, M. (2008). Diffeentiation among types of intimate patne violence: eseach update and implications fo inteventions, Family Cout Review, 46:3, Kimball, O. M. (1973). Developments of noms fo the Coopesmith Self-Esteem Inventoy: Gades fou though eight. Dissetation Abstacts Intenational, 34, Kızmaz, Z. (2006). Okulladaki şiddet davanışının kaynaklaı üzeine kuamsal bi yaklaşım. C.Ü. Sosyal Bilimle Degisi,30, Kug, E.G., Dahlbeg, L.L., Mecy, J.A., Zawi, A.B., Lozano, R. (2002). WHO Wold Repot on Violence and Health, Geneva. Mangı, M., Aal, N., Haktanı, G., Baan, G., Başa, F., Köksal, A. (1995). Çocuk İhmali Ve İstismaını Önleme ojesi Kapsamında Bilimsel Bi Aaştıma. Çankaya Rotay Kulübü Yayını, Ankaa Muslu, L., Edem, M. (2002). Eşi taafından fiziksel şiddet göen ve gömeyen kadınlaın benlik saygısı düzeyleinin kaşılaştıılması. Hemşielikte Aaştıma ve Geliştime Degisi, 4:2, Özgü, G.,Yöükoğlu, G., Baysan Aabacı, L. (2011). Lise öğencileinin şiddet algılaı, şiddet eğilim düzeylei ve etkileyen faktöle. sikiyati Hemşieliği Degisi,2(2), Özkan, İ.A., Özen, A. (2008). The elation between submissive behavious and self esteem state among nusing students. TAF ev Med Bull; 7: işkin, M. (1997). Tük ve İngiliz Lise Öğencileinin Benlik Saygısı Yönünden Kaşılaştıılması. III. Ulusal sikolojik Danışma ve Rehbelik Kongesi Bilimsel Çalışmalaı, Konge Kitabı. Adana: Ç.Ü. Eğitim Fakültesi Rehbelik ve sikolojik Danışma Anabilim Dalı ve sikolojik Danışma ve Rehbelik Deneği Yayını. Saıyüce Köükçü, Ö. (2004). Altı Yaş Gubundaki Çocuklaın Özsaygı Düzeylei ile Anne Empatik Beceileinin İncelenmesi, Doktoa Tezi, Ankaa Ünivesitesi Fen Bilimlei Enstitüsü, Ankaa. Stewat, D.E., Robinson, G.E. (1998). A eview of domestic violence and women s mental health. Achives of Women s Mental Health, 1, Şahin, N., Dişsiz, M. (2009). Sağlık çalışanlaında aile içi şiddete yönelik tutum ölçeği geliştime çalışması. Uluslaaası İnsan Bilimlei Degisi, 6:2, Toun, S., Aslan, S., Nazik, E., Akbaş, M., Öne Yalçın, S. (2012). Hemşielik öğencileinin benlik saygısı ve boyun eğici davanışlaının incelenmesi, Cumhuiyet Tıp Degisi, 34, Ünsa, S., İşseve, H. (2003). Takya Ünivesitesi Sağlık Hizmetlei Meslek Yüksekokulu öğencileinin benlik saygısını etkileyen faktölein incelenmesi. Hemşielik Foumu, 6: