TÜRKİYE DE PARASAL AKTARIMIN FAİZ KANALININ GRANGER NEDENSELLİK VE TODA-YAMAMOTA YÖNTEMLERİ İLE ANALİZİ

Transkript

1 TÜRKİYE DE PRSL KTRIMIN FİZ KNLININ GRNGER NEDENSELLİK VE TOD-YMMOT YÖNTEMLERİ İLE NLİZİ Fgn ÜYÜKKIN * Hlal OZKURT ** Va ENGİZ *** ÖZ Parasal aarım manzması ara olasının üzrnn rl onom av lğ çşl analların blşmn fa mr. u çalışma Grangr nnsll s v Toa- Yamamoo önmn ullanara arasal aarım manzmasının faz oranı analını maro vrlrl nclmr. Grangr nnsll sn gör faz oranına br ğşl aırım harcamaları fa üz v hasılaı lmr. Too-Yamamoo önmn gör s aırım harcamaları v hasılaı lmr. nahar avram: Parasal arım Manzması Faz Oranı Kanalı Grangr Nnsll Ts Toa-Yamamoo Yönm. NLYSIS OF THE INTEREST RTE HNNEL OF MONETRY TRNSMISSION WITH GRNGER USLITY ND TOD- YMMOTO METHOD IN TURKEY STRT Th monar ransmsson mchansm scrb h combnaon of varous channls hrough whch monar olc affcs h ral conomc acv. Ths ar nvsga h nrs ra channl of monar ransmsson mchansm usng Grangr ausal s an Toa- Yamamoo mho b macro aa. ccorng o Grangr causal s a var n nrs ra affcs nvsmn nflaon ra an ouu. ccorng o Toa-Yamamoo mho affcs nvsmn an ouu. Kwors: Monar Transmsson Mchansm Inrs Ra hannl Grangr ausal Ts Toa-Yamamoo Mho. * Yr. Doç. Dr. Kocal Ünvrss İİF İsa ölümü ** Yr. Doç. Dr. Kocal Ünvrss İİF İsa ölümü *** rş. Gör. Dr. Kocal Ünvrss İİF İsa ölümü Maalnn abul arh: Mar 9

2 Ercs Ünvrss İsa v İar lmlr Faüls Drgs Saı: 33 Tmmuz-ralı 9 ss.-8 GİRİŞ rznn arınan nflasonla mücal n br önm grn Tür onomsn ugulanan olalar gnl onom faallrn önünü v glşmn olumlu ön lmşr. Öl -5 ılları arasına zlnn örü nflason hflms srasnn başarısıla nflasona lşn glşmlr; rl ürm Mrz anasının güvnlrlğn mal slnn sağlanmasına v onomnn srara avuşmasına çarıcı sonuçlar oraa omuşur. nca 6 ılı barıla açı nflason hflmsn gçlms v aha sonra ıllara hf oran l grçlşm oranı arasına ışsal faörlrn (rol falarına glşmlr uluslararası l oşulları l ürsl rs algılamasına ğşmlr olalı vrg v amu fa aarlamaları şlnmmş gıa falarına öngörülmn harlr gb TM 5:7 analanan farlılıların olması onomnn glcğ haına blrszllrn oraa çımasına nn olmuşur. Söz onusu blrszllrn grlmsn önl olara lraür ço saıa analz bulunmaaır. nalzlr nclnğn ara oorlrnn zlclr olaların hm lanlanması hm ugulanması aşamasına ara olasının rl ğşnlr özlll mll glr v faları n şl lğ an arasal aarım manzmasının nasıl şlğ onusunu a almaları grğ sonucu oraa çımaaır. Tor analzlr gnlll Knsn v Monars alaşımlar çrçvsn l alınmışır. arım manzması Knsn alaşıma gör faz oranı aracılığıla olalı olan şlrn Monars alaşıma gör ara sou v ara albn aalı olara oğruan şlmr (Gür 3:6; ngz 8). u çrçv arasal aarım manzması avramı gnl olara aranın olam çıı (rl GSYİH) v olam harcamalar (nomnal GSYİH) üzrn lrn v bu lrn oraa çıış sürcn şln aarım anallarını fa m üzr ullanılmaaır (Mshn 99: ; Pursson : 6-63). Söz onusu aarım analları; faz oranı analı varlı faları analı r analı blnlr analı v övz uru analı olara sıralanmaaır. Parasal aarım anallarını açılaan görüşlr gnlll ara v r görüşü şln gruba arılmaaır (rnan 988: 3-; Talor : 4-5). Para görüşü aarımın arasal büülülr aracılığı l grçlşğ üşüncsn aanır v n bas vrsonunu sanar IS-LM mollrn görm mümünür. analar bu alaşıma r almamaa v manzma ara olasının srma asası faz oranı üzrn oğruan s olula şlmr (Morgan 99: 3-33). u nnl ara görüşün gnl anlama faz oranı analı a nlmr (Prsman : 9; Mshn995: 4). Dövz uru analı v varlı faları analı arasal büülülr ullanılara açılanan ğr anallarır (Günüz : 5). Kr görüşü s ara oorlrnn har v

3 Tür Parasal arımın Faz Kanalının Grangr Nnsll v Toa-Yamamoa Yönmlr İl nalz 3 zorunlu arşılıları ullanara olam r arzını nasıl lğn v r arzına bu ğşmn mll glr v nflason gb maro büülülr nasıl ansıığını analz n srma asası asalıları üzrn urulmuş br alaşımır (Mshn 99: 65). u çalışma Tür ara olasına lşn alınan ararların onom ğşnlr lm sürcn nnsll açısınan nclmr. u amaç oğrulusuna Knsn alaşımın sanar IS-LM molnn br uzanısı olan arasal aarım manzmasının faz analı üzrn urulmaaır. Çalışmaa l olara arasal aarım manzmasının faz analına lşn br ğrlnrm aılmaa v arınan lraür aramasına gçlmr. Sonrasına Tür faz analına lşn amr ugulama aılmaaır. Ulaşılan bulgular çalışmanın sonuç bölümün ğrlnrlmr. I. PRSL KTRIM MEKNİZMSININ FİZ KNLI Glnsl Knsn IS-LM mollr l açılanan faz analı aşağıa ör varsaıma aanmaaır (Hubbar 995: 64);. Mrz banası arasal abanı onrol blmlr.. Mrz banası hm rl hm nomnal ısa val faz oranını lblmlr. Yan fa aışanlığı söz onusu olmalıır. 3. Pola ugulanara ğşrln ısa val faz oranları han halı v şlmlrn harcama ararlarını ln uzun val faz oranlarını ğşrblmlr. 4. Para olasına ğşmlr arşısına faz uarlı harcamalara maul ğşmlr l bunun sonucuna gözlmlnn ürm s uum çrsn olmalıır. Knsn alaşıma gör faz analının şlş şu şlr: Mrz banasının gnşlc (aralıcı) br ara olası (M ) zlms haln srmann mal olan rl faz oranı ( ) üşr (arar). unun sonucuna frmaların n aırım ararı (I ) almaları (almamaları) olam albn v olaısıla rl çıının (Y ) armasına (azalmasına) nn olur (Mshn 99: 65). Para olasının çıı üzrn bu s şma olara aşağıa gösrlğ gbr: M I Y u manzmanın arasına ml varsaım falar gnl üznn ısa önm sn olmamasıır (Prsman : 9-). u urum hm uzun önm hm ısa önm faz oranlarına azalmaa ol açar (Rs : v Mshn 995: 4). Çünü fa üz sab alığı sürc mrz banası rl balans marını ğşrr rl onom av lblr. ölc

4 4 Ercs Ünvrss İsa v İar lmlr Faüls Drgs Saı: 33 Tmmuz-ralı 9 ss.-8 ara oors arafınan ısa önm fa v çıı harlrl lgl olan ara uralı sçm grçlşrlblr (Prsman : ). Manzmaa r alan aırım ğşn s brlrn v şrlrn olam aırım harcamalarına lşn ararlarını a çrn gnş br avramır. Şöl söz onusu ğşn çn şrlrn sab srma aırımları l hanhallarının aırımları (üclrn aanılı üm mallarına önl harcamaları v mrbaş aırımları ) r almaaır (Rs : ;Mshn 995: 4). Faz analı onom fa aışanlığı olması haln şlmr. Fa aışanlığı ara olasının anlı olmasına ol açmaa v arasal aarım manzmasının şlşn güçlnrmr. Yaılan çalışmalar frmaların fa aarlamaları l lgl ararlarının büü ölçü nflasona bağlı oluğunu gösrmr (Prsman : ). Yüs nflasonun aşanığı üllr blnlr önml hal glğ çn falar hızlı br şl aarlanmaa bu a arasal aarım manzmasının şlşn zaıflamaaır. r onom olam harcama ararları gnlll bana borçlanma oranları v uzun önm faz oranları l aınan lşlnrlrn ara olası araçları n şl ısa önm faz oranlarıla msl lmr. Kısa önm faz oranına ğşmlr uzun önm faz oranları l borçlanma oranlarını lblms haln olam harcama ararları üzrn l olablmr. ununla brl ısa önm faz oranlarının uzun önm faz oranları üzrn sn ğrlnrm son rc güçür. Çünü ısa v uzun önm faz oranları arasına lş faz blnlr l lglr (Prsman : ). u çalışmaa ara olası araçlarının n şl ısa önm faz oranlarıla msl lğ görüşünn har lmş v ısa önm faz oranı olara gcl faz oranının (ON) ullanımı rch lmşr. II. LİTERTÜR TRMSI Son ıllara arasal aarım manzması onusuna aılan çalışma saısına br arış gözlnml brl sac faz analını l alı ncln çalışma saısının az oluğu görülmr. uzn.al. () Prsman () Sllon () Rs () nglon.al. (3) offn (5) Yu v Zhou (7) v Mhrora (7) faz analını çrn çalışmalar arasına r almaaır. uzn.al. () ara olasının frma aırım avranışları üzrn lrn nclmş v faz analına lşn çıarım amışır önm çn lça frmalarını çrn bu çalışmanın asamlı br vr sn aanması onunun sörl v frma büülüğü açısınan aırım aılara araşırılmasını mümün ılmışır. Sonuçlar gnl olara lça a faz analının şlş l lgl hoz slmşr. Küçü frmaların büü frmalara

5 Tür Parasal arımın Faz Kanalının Grangr Nnsll v Toa-Yamamoa Yönmlr İl nalz 5 gör ara olasına aha uarlı oluğu görülmüş faz analının üçü frmalar çn aha güçlü oluğu sonucu çıarılmışır. rıca arasal br aralmanın arınan srma oğun sörlrn srma solarını aha fazla azalması v hzm sörünün önml ölçü lnmms faz analının srma oğun sörlr çn aha önml oluğunu gösrmşr. Prsman (: -48) uro bölgs çn önmn asaan sn vrlr ullanara VR mol l ara olasına blnmn ğşmlrn maroonom lrn nclmşr. El ln sonuçlar arasal aarım analları çrsn glnsl faz analının n önml anal oluğunu gösrmşr. rıca ürün allrnn faz uarlılılarına farlılılaran olaı ara olasının snn önm v zamanına lşn nüsrlr arasına farlılı görülmr. Nm aanılı mallar ürn nüsrlrn v srma oğun nüsrlrn ara olası şouna büü ölçü aha fazla gösrğ önün güçlü amr bulgu l lmşr. u noaan harl faz analının Hollana lça v İrlana a aha zaıf lmana v Porz nsn aha güçlü olablcğ lr sürülmüşür. Sllon () fnansal ssm ğşmlrn faz analının şlşn nasıl lğn nclmşr. u çrçv rgülason srma asasının glşms n fnansal araçların oraa çıması v ara olasının şffaflığının arması gb D fnansal ssmnn aısına oraa çıan ğşmlrn arasal aarım manzmasına mana grğ ğşllr açısınan önml olu olmaığına baılmışır. Söz onusu glşmlr ncsn ara olası ugulamalarının faz oranları üzrn aha hızlı v aha büü mana grğ sonucuna ulaşılmışır. u urum faz analının güçlnğ şln orumlanmışır. Rs () D çn ara olasının ğş anallarını VR önmn ullanara s mşr. Çalışmaa ürm namğn ln başlıca ğşnlrn rl faz oranı varlı faları rl harcamalar v ara oluğu önün bulgu l lmşr. Faz analının arasal aarım manzmasına rolü önml olmala brl nnsllğn araan faz ğl fazn araa oğru oluğu sonucuna ulaşılmışır. u urum D mrz banasının (FED) ara olasının ml aracı olara gcl faz oranını ullanması olgusu l açılanmışır. nglon.al. (3) s ara olasının uro alanı onomsn nasıl lğ l lgl asamlı br anımlama amaa çalışmışır. u çrçv br büün olara uro alanı çn v üllr çn ara olasının aarımı l lgl önml olguların nlr oluğu v glnsl faz analının alnız başına blrlnn olguları açılaı açılaamaacağı sorularına cva aranmışır. Euro alanı çaına gnl olara faz analının önml oluğu sonucuna ulaşılmışır. Falar v ürmn ara olasına lrnn anlamlı oluğu v aırımın arasal aarıma önml br rol onaığı görülmüşür. Faz analının

6 6 Ercs Ünvrss İsa v İar lmlr Faüls Drgs Saı: 33 Tmmuz-ralı 9 ss.-8 önml olmaığı üllr s bana r analının varlığına lşn bulgular l lmşr. offn (5) vrua rlğ üllr arasına ora ara olası ugulaması l brl özlll Fransa a arasal aarım manzmasının hızı v önm l lgl nasıl ğşmlrn oraa çıığı v faz analının Euro alanına önml ölçü br homonlğ ol açı açmaığı sorularına cva aramışır. Çalışmanın ml bulguları; ora ara olası ugulamasının arınan arasal brl çrsn aran rabn olaı ara asası fazlrnn bana fazlrn aha hızlı ansıığı v bunun özlll Fransa a aha blrgn oluğu arasal aarım manzmasının homonl rcsn s önml arış oraa çıığı şln sıralanmışır. Yu v Zhou (7) s çalışmalarına Grangr nnsll sn ullanara Çn arasal aarım manzmasının glnsl faz analı üzrnn şlmğ sonucuna ulaşmışlarır. Sonuçlar n aırım harcamaları v asa faz oranı arasına n üm harcamaları v asa faz oranı arasına br nnsllğn olmaığını gösrmşr. Çn ara olasının aarımını ngllğ üşünüln nnlrn üç ans; fazlrn lbralzasonu varlığa aalı mnul ımlşrm v han halı üm avranışıır. Faz ssmn lbralzasonun amamlanmamış olmasının v varlığa aalı mnullşmnn fnansal asalara aos mana grmsnn ara olasının nlğn zaıflaığı v Çn n sanlrnn üm avranışına ğşmlr ol açan sa ğşmn ara olasının aarımına ngl olan önml br unsur oluğu sonucuna ulaşılmışır. Mhrora (7) arasal rmlr farlı anca brbrn sıı bağlı üç onom olan Jaona Hong Kong v Çn flason önmlrn asaaca şl açı onom aısal vör oorgrsf (SVR) mollrn ahmn r övz v faz oranı analının rolünü nclmşr. Faz oranı v övz uru şolarının hr üç onom fa harlrn onrol m önml olu olmaığının s analzn oa noasını oluşurmuşur. u çrçv faz şolarının falar üzrn snn Jaona v Hong Kong a son rc güçlü oluğu bulunmuşur. Çn s faz oranlarının önml br ara olası aracı olmaığı v n övz n faz şolarının faların glşmn önml ölçü lmğ sonucuna ulaşılmışır. Tür üzrn aılan ğrlnrmlr baılığına s; Şahnboğlu () Günüz () Çç (5) v aşçı.al. (7) nın çalışmaları a çmr. Şahnboğlu () Tür ücrlr v faların hızlı br şl aarlanığını v aha srarlı onomlrl arşılaşırılığına üs nflasonlu üllr faların blrlnmsn nflason blnlrnn önml rol onaığını lr sürmr. Çalışmaa üs üzlr grçlşn rl faz oranlarının Tür aşanan üs nflasonun hm nn hm sonucu

7 Tür Parasal arımın Faz Kanalının Grangr Nnsll v Toa-Yamamoa Yönmlr İl nalz 7 oluğu v olaısıla arasal aarım manzmasının şlşn zaıflaığı s lmşr. Günüz () VR moln ullanara Tür bana r analının rolünü maro vrlr arımıla nclmşr. lı vrlrn ullanılığı çalışma önmn asamışır. Kr v ürmn lrn zamanlama l varans arışırması sonuçları bana r analını slr br görünü arz mşr. nca söz onusu sğn sınırlı oluğu fa lmşr. ana r analına sınırlı s vrn bulgular glnsl faz analının şlğn oraa omuşur. Zra analz sonuçlarının sıı ara olasının ara arzına br üşüş v arınan a nomnal glr azalmaa ol açması şln fa ln ara görüşü va faz analı l uum çrsn oluğu gözlmlnmşr. Çç (5) VR moln ullanara 995Q- 3Q önm çn Tür arasal aarım manzmasını nclmşr. Çalışmaa aırım harcamalarının arasal şolara önml ölçü uarlı oluğu gözlmlnmşr. Parasal br şo arşısına aırımların üşmsnn arasal aarım manzmasının glnsl faz analı l uarlı oluğu şln orumlanmışır. Çç arıca faz analının arasal aarıma n şln anal oluğu sonucuna ulaşmışır. aşçı.al. (7) Tür arasal aarım anallarına lşn hm nl hm ncl bulgulara aanara aarım manzmasına ğşmlr nclmşr. Şuba rz öncsn aşanan üs v ğşn nflason v aran amu borcu nnl fazlrn üs üzlr srms onom aanların fazlr uarlılığını azalmışır. nca rz sonrasına ugulamaa onulan güçlü onom gçş rogramının hm nflason hm faz oranlarını maul üzlr nrm başarılı olması faz l harcama ararları arasına bağlanıı önml ölçü güçlnrmşr. rıca nflason hflms srasn gçş v bunun ml ola aracı olara ısa val fazlrn ullanımını grrms v arasal oornn fazlr ullanara nflason blnlrn önlnrm manı l ms gb ola ğşllrnn faz analını güçlnrcğ orumu aılmışır. Özl rz sonrasına faz analının önmnn gr arığı sonucuna ulaşılmışır. III. DT VE METODOLOJİ u çalışmaa gcl faz oranı () sana ürm ns () sab srma aırımları (I) v oan şa fa ns () nn önmn lşn alı ğrlr ullanılmış gcl faz oranı ışına ğşnlrn logarmaları alınmışır. lı ğrlr mvsmsll gözlnblğ çn analz mvsmsllğn lrn braraf m amacıla mvsmsl ula srlr (DUM DUM.DUM) a alınmışır. Sözü ln ğşnlr lşn vrlrn ümü T.. Mrz anası nrn ssnn rlnmşr.

8 8 Ercs Ünvrss İsa v İar lmlr Faüls Drgs Saı: 33 Tmmuz-ralı 9 ss.-8 Çalışmaa önc brm ö araşırması aılmış arınan nnsl lşlr Grangr Nnsll Ts v Toa-Yamamoo önm l blrlnmşr.. İRİM KÖK TESTLERİ Durağanlı avramı br srnn oralaması varansı v ooovaransının farlı zaman lmlrn ğşmmsn fa r. Srlr arasına sah lşlr r vrmm v br şoun snn alıcı olmasını ngllm çn srnn urağan olması önmlr. Durağanlı araşırması çn farlı slr ullanılablr. unlaran n ml olanı Dc-Fullr v Gnşllmş (ugmn) Dc-Fullr Ts (979 98) r. Gnşllmş Dc-Fullr Ts n ahmn lc şl aşağıa gbr: m δy Y Y () Eşl srnn brm ö sah oluğunu fa n ml hoz: H : δ şlnr. Tml hoz abul lrs sr urağanlaşırma çn farı alınır r lrs srnn rn urağan oluğuna arar vrlr. Phlls-Prron (988) s agın olara ullanılan v aısal ırılmaı a almaan br ğr sr. İşlş DF s l anı olmala brl ooorlason roblmn grm üzr şlğn sağ arafına lav ln bağımlı ğşnn gcm aısı Nw-Ws (987) ahmncs l blrlnmr. El alınan örn önm çn grçlşn önml olaların varlığı urumuna brm ö slrn bu ür lrn arıca l alınması s sonuçlarını önml ölçü ğşrblmr. Phlls-Prron (989) v Prron (99) aısal ırılmanın varlığı urumuna glnsl brm ö slrnn ml hoz abul m ğlmn oluğunu lr sürmüşür. Yaısal ırılmanın ışsal abul lğ br ğr şl ırılma önmnn önsl olara blnğ varsaımı üzrn br s ön sürmüşlrr. Prron (989) üç farlı mol l alara brm ö oluğunu lr sürn ml hozlr aşağıa gb blrlmşr: Mol () Y µ D T) () ( Mol () Y µ ( ) µ µ DU (3) Mol () D( T) ( µ µ Y µ ) DU (4) D(T) ğr T s ğr urumlara DU ğr > T s ğr urumlara.

9 Tür Parasal arımın Faz Kanalının Grangr Nnsll v Toa-Yamamoa Yönmlr İl nalz 9 Srnn br aısal ırılma l rn urağan oluğunu fa n alrnaf hozlr aşağıa gbr: Mol () ( ) DU Y µ µ µ (5) Mol () ) ( * DT Y µ (6) Mol () DT DU Y ) ( ) ( µ µ µ (7) DU * DT - T v DT ğr > T s ğr urumlara. T br ön blg olara blnn ırılma önm olma üzr l mol oralamaa mana gln ırılmaı (crash mol) nc mol ğm ırılmaı (changng growh) v son mol hr sn mana gln ırılmaı fa n ula ğşnlr r vrmr. Prron l alığı bu üç mol DF (gnşllmş Dc-Fullr) formuna gnşlr aşağıa ml v alrnaf hozlr ulaşmışır: Mol () ) ( c D T DU Y µ (8) Mol () ) ( * c D T DU Y µ (9) Mol (). ) ( c D T DU DT Y µ () Tml hozlr mollr çn sırasıla: şln n srnn rn urağan oluğu üşüncs alına oluşurulan alrnaf hozlr aşağıa gbr: ; ; ;

10 Ercs Ünvrss İsa v İar lmlr Faüls Drgs Saı: 33 Tmmuz-ralı 9 ss.-8 Zvo v nrws (99) Prron un asn aısal ırılmanın ışsal rn çsl olara blrlnğ v rn fonsonuna ahmn br ırılmaa man anıan alrnaf br mol ön sürmüşlrr. Zvo-nrws arafınan lr sürüln şllr Prron an farlı olara (8) v () numaralı şllrn r alan D(T) ula ğşn r almamaaır. Mollr aşağıa gbr: Mol () Y µ DU ( λ ) c () Mol () * Y µ DT ( λ ) c () Mol () * Y µ DT ( λ) DU ( λ) c. (3) T ; ırılma zamanı olma üzr λ T /T DU ( λ) v DT ( ) - T λ * λ ğr > T λ s ğr urumlara şln ula ğşnlr oluşurulmaaır. ooorlasonu oraan alırma üzr ullanılan gcm şlm- csr. Prron 8 gcmn başlanmasını öngörmr. () oralamaa ırılmaı () ğm ırılmaı v (3) hm ğm hm oralamaa mana gln ırılmaı fa mr. (T-) a rgrson EKK önm l ahmn lm v bu rgrsonlara n asaısı olan asaısı çn mnmum sasğ blrlnmr. sasğ Zvo-nrws arafınan blrlnmş olan r ğrlrn büüs srnn brm ö sah oluğu ml hoz r lmr. u şl srnn zaman ırılmalı rn urağan oluğu sonucuna ulaşılmaaır.. NEDENSELLİK NLİZİ Srlr arasına nnsll araşırması aablm çn urağanlı blgsn haç varır. Srlr anı mrbn urağan s aralarına ongrason lşs aranablr. Kongrason lşs gözlnmor s srlrn urağan oluğu mrb nnsll lşs araşırılablr. lına v Karagöl (5) aısal ırılmalı rn urağan srlr çn ongrason lşs araşırmanın ugun olmaacağını fa mşlrr. unun rn srlrn - ırılma önmnn a alınması surl- rnn arınırılması v arınan sanar Grangr nnsll Ts nn ugulanmasının oğru olacağını ön sürmüşlrr. Ö anan srlr arasına lşlrn urağanlı v ongrason önsl blgsn haç umaan gözlmlnblcğ mollr mvcuur. u mol-

11 Tür Parasal arımın Faz Kanalının Grangr Nnsll v Toa-Yamamoa Yönmlr İl nalz lr arasına Toa-Yamamoo Yönm nn söz lblr. Toa-Yamamoo (995) Yönm n l aşama VR moln ugun gcm svsnn () blrlnmsr. İnc aşamaa gcm n üs ngr sah ğşnn ngr svs ( max ) lav lmr. Üçüncü aşamaa max gcm çn srlrn ornal ğrlr üzrn EKK mol ahmn lmr. Tahmn ln şllr aşağıa gbr: (7) (6) (5) (4) m m m m m m m m DUM I DUM I I DUM I DUM I λ δ λ δ λ δ λ δ Son aıma ğşnlr çn sırasıla ısılama onur. () gcm çn sanar Wal s ullanılara bu ısılamaların anlamlılığı sınanır. Örnğn 4 numaralı şl δ ml hoz abul lrs faz oranınan büüm oğru nnsl lşnn olmaığı sonucuna ulaşılır. nzr şl ğşnlr arasına nnsl lşlr sırala gözlmlnr.. MPİRİK SONUÇLR Srlr çn brm ö araşırmasına gçmn önc aşağıa şl graflr vrlmşr. Grafsl görünüm srlr aısal ırılmaa şar mr.

12 Ercs Ünvrss İsa v İar lmlr Faüls Drgs Saı: 33 Tmmuz-ralı 9 ss.-8 Şl : Srlrn Grafsl Görünümü I Srlr lşn brm ö sonuçlarını l blm çn farlı brm ö s ullanılmışır. unlaran l sr ırılmaı a almaan DF s ğr s ırılmaı a alan Zvo-nrws sr. Tablo : rm Kö Sonuçları Dğşnlr DF Zvo- nrws(99) Sana ürm ns () Enflason oranı () Faz oranı () Sab srma aırımları (I) I() I() I() I() I() Mol () I() Mol () Yaısal ırılma o I() Mol () Tablo gör sana ürm ns DF gör brm ö sahb n Zvo-nrws Ts n gör br aısal ırılma l rn urağanır. Faz oranı ışına srlr aısal ırılmaa raslanığına gör srlrn urağanlığı

13 Tür Parasal arımın Faz Kanalının Grangr Nnsll v Toa-Yamamoa Yönmlr İl nalz 3 ahmn ln ırılma noasının a alınığı aşağıa rgrsonla sağlanablr: Y * µ DT ( λ ) DU ( λ ). (8) uraa rnn arınırılmış urağan sr özllğn sahr. Faz oranı ışına ğr srlr şl 8 gb rnn arınırılmışır. Faz oranı rn urağan oluğu çn rnn arınırılmış hall mol ahl lmşr. Srlrn ümü rnn arınırılıan sonra nnsl lşlr sanar Grangr Nnsll Ts l ğrlnrlmşr. Sonuçlar Tablo r almaaır. VR a blrlnn omal gcm 3 ür. Mvsmsll sn braraf m çn ula ğşnlr mol lav lmşr. Tablo : Trnn rınırılmış Srlr İçn Grangr Nnsll Ts Sonuçları H F sasğ Olasılı Karar H r I.57.55* H r.88.4 H r I H r I H abul I.57.8 H abul I.58. H r.43.84* H r H abul 8.3. H r I H r.48. H abul Hoz nnsll lşsnn olmaığını fa mr. *% haa aı l anlamlıır.

14 4 Ercs Ünvrss İsa v İar lmlr Faüls Drgs Saı: 33 Tmmuz-ralı 9 ss.-8 Tablo: n l ln sonuçlaran aşağıa aım şmasına ulaşılmaaır: I P Faz oranı büüm üzrn hm oğruan hm sab srma aırımlarını v nflasonu lr olalı olan nnsl sahr. Faz oranı l nflason faz oranı l sab srma aırımları arasına arşılılı nnsl lşlr mvcuur. Faz oranı nflason üzrn oğruan v srma aırımları analıla olalı sahr. El ln sonuçlar Tür faz analının şlğ önünr. Grangr Nnsll Ts nn l ln sonuçları slm amacı l nc aıma Toa-Yamamoo önmn r vrlmşr. Srlr ornal ğrlr l P max 34 gcm çn ahmn lmşr. MWal (Mof Wal) sınaması s 3 gcm üzrn ugulanmışır. Sonuçlar aşağıa gbr: Tablo 3: MWal Ts Sonuçları Y H Χ sasğ Olasılı Karar H r I H r H r I H r I H abul I 6.. H abul I H r H abul H abul H r I H abul H abul Hoz nnsll lşsnn olmaığını fa mr.

15 Tür Parasal arımın Faz Kanalının Grangr Nnsll v Toa-Yamamoa Yönmlr İl nalz 5 MWal s hm ğşnl (bvara) hm ço ğşnl (mulvara) bçm ugulanmış v nnsllğn önün br ğşm olmaığı gözlnmşr. Sonuçlar ğrlnrlğn önmn sonuçlarının büü ölçü örüşüğü gözlnmr. Faz oranı oğruan v sab srma aırımları analıla olalı olara büüm üzrn lr. Faz oranı nflason oranı üzrn nnsl sahr. Sab srma aırımları faz oranı v büüm üzrn oğruan nnsl sahr. SONUÇ Para olası ararlarına ğşl l rl onom lşmnn hang anal/anallar l şlğn lşn bulgular ola blrlm sürcn ullanılan önml aramrlrn brr. u çalışmaa Tür çn arasal aarım anallarınan br olan faz analı Grangr Nnsll Ts v Toa-Yamamoo Yalaşımı ullanılara analz lmşr. Grangr nnsll sn gör I şln şln sürç Toa-Yamamoo önmn gör I şlnr.

16 6 Ercs Ünvrss İsa v İar lmlr Faüls Drgs Saı: 33 Tmmuz-ralı 9 ss.-8 KYNKÇ LTINY Gal v KRGÖL Eral; (5) Elcrc onsumon an Economc Growh: Evnc From Tur Enrg Economcs 7 ss NGELONİ Ignazo; nl K. KSHYP; no MOJON v Danl TERLİZZESE; (3) Monar Transmsson n h Euro ra: Dos h Inrs Ra hannl Exlan ll? NER Worng Par No Smbr. ŞÇI Erm; Özgür ÖZEL v Çağrı SRIKY; (7) Th Monar Transmsson Mchansm n Tur: Nw Dvlomns RT Rsarch an Monar Polc D. Worng Par No: 7/4 Jun ss. -8. ERNNKE n; (988) Monar Polc Transmsson: Through Mon or r? Fral Rsrv an of Phlalha usnss Rvw Novmbr / Dcmbr ss. 3-. UTZEN; Paul; ahrn FUSS v Phl VERMEULEN; () Th Inrs Ra an r hannls n lgum: n Invsgaon wh Mcro-Lvl Frm Daa E Worng Par No: 7 Dcmbr ss ENGİZ Va; (8) Knsn v Monars Görüş Parasal arım Manzması: r Karşılaşırma.Ü. İİF. Drgs () 5-7. ÇİÇEK Mac; (5) Tür Parasal arım Manzması: VR (Vör Oorgrson) Yalaşımıla r nalz İsa İşlm v Fnans ğusos ss OFFİNET Jrom; (5) Th Sngl Monar Polc an h Inrs Ra hannl n Franc an h Euro ra anqu Franc ulln Dgs 39 Jul ss DİKEY Dav. v FULLER Wan.; (979) Dsrbuon of h Esmaors for uorgrssv Tm Srs wh a Un Roo Journal of h mrcan Sascal ssocaon 74(366) ss DİKEY Dav. v FULLER Wan.; (98) Llhoo Rao Sascs for uorgrssv Tm Srs wh a Un Roo Economrca 49(4) ss GÜNDÜZ Loman; () Tür Parasal arım Manzması v ana Kr Kanalı İMK Drgs 5(8) ss GÜR En Tosöz; (3) Kr Kanalının En Çalışması v Tür Ugulaması TM Uzmanlı Tz nara. HURD R. Glnn; (995) Is Thr a r hannl for Monar Polc? Rvw Fral Rsrv an of S. Louıs (Ma/Jun) ss

17 Tür Parasal arımın Faz Kanalının Grangr Nnsll v Toa-Yamamoa Yönmlr İl nalz 7 MEHROTR aron N.; (7) Exchang an Inrs Ra hannls Durng a Dflaonar Era Evnc From Jaan Hong Kong an hna Journal of omarav Economcs 35 ss MİSHKİN Frrc S.; (99) Th Economcs of Mon anng an Fnancal Mars. 3r E. Harr ollns Publshrs US. MİSHKİN Frrc S.; (995) Smosum on h Monar Transmsson Mchansm Journal of Economc Prscvs 9(4) ss. 3-. MORGN Donal P.; (99) r an Loans a Forc n Monar Polc? Economc Rvw Fral Rsrv an of Kansas 77() ss NEWEY Whn K. v WEST Knnh D.; (987) Sml Posv Smfn Hrosasc an uocorrlaon onssn ovaranc Marx Economrca 55 ss PEERSMN Gr; () Th Transmsson of Monar Polc In Th Euro ra: Imlıcaons For Th Euroan nral an Unvrs Gn Darmn of Economcs an usnss mnsraon. PERRON Prr; (989) Th Gra rash h Ol Prc Shoc an Th Un Roo Hohss Economrca 57 ss PERRON Prr; (99) Tsng for a Un Roo n a Tm Srs wh a hangng Man Journal of usnss an Economc Sascs 8 ss PETURSSON Thorarınn G.; () Th Transmsson Mchansm of Monar Polc Monar ulln 4 ss PHILLIPS Pr.. v PERRON Prr; (988) Tsng for a Un Roo n Tm Srs Rgrssons omra 75 ss REYES Lonaro O.; () VR nalss of h Monar Transmsson Mchansm n h US Econ 5 ours Tm Srs Economrcs Pnslvana Saa Unvrs Dcmbr ss. -. SELLON Goron H. ; () Th hangng U.S. Fnancal Ssm: Som Imlcaons for h Monar Transmsson Mchansm Fral Rsrv an of Kansas Economc Rvw Frs Quarr ss ŞHİNEYOĞLU Gülbn; () Monar Transmsson Mchansm: Vw From Hgh Inflaonar Envronmn RT Dscusson Par No: / nara ss TYLOR John.; () Th Monar Transmsson Mchansm an h Evaluaon of Monar Polc Ruls nral an of hl Worng Pars No: 87 Dcmbr ss. -3.

18 8 Ercs Ünvrss İsa v İar lmlr Faüls Drgs Saı: 33 Tmmuz-ralı 9 ss.-8 TM; (5) Enflason Hflms Rmnn Gnl Çrçvs v 6 Yılına Para v Kur Polası Saı: ralı. TOD Hro Y. v YMMOTO Tau; (995) Sascal Infrnc n Vcor uorgrssons wh Possbl Ingra Procsss Journal of Economrcs 66 ss YUE Y-ng v ZHOU Shuang-hong; (7) Emrcal nalss of h Monar Polc Transmsson Through Inrs Ra hannl n hn hns usnss Rvw 6(3) ss ZİVOT Erc v NDREWS Donal W.K.; (99) Furhr Evnc on Th Ga rash Th Ol Prc Shoc an Th Un Roo Hohss Journal of usnss an Economc Sascs ss. 5-7.