Yeniden Yapılandırma Döneminde Türk Bankacılık Sektöründe Verimlilik Değişimi

Transkript

1 YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2007 Cil:4 Saı: Celal Baar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Yeniden Yapılandırma Döneminde Türk Bankacılık Seköründe Verimlilik Değişimi Prof. Dr. Semra ÖNCÜ Celal Baar Üniversiesi İ.İ.B.F. İşleme Bölümü MANİSA Yrd. Doç. Dr. Rabia AKTAŞ Celal Baar Üniversiesi İ.İ.B.F. İşleme Bölümü MANİSA ÖZET Türk Bankacılık Sekörü döneminde oğun bir eniden apılandırma süreci geçirmişir. Çalışmanın emel amacı eniden apılandırma sürecinde bankacılık sekörünün verimlilik performansını değerlendirmekir. Toplam Fakör Verimliliğini ölçmek için Malmquis endeksi kullanılmışır. Analizin sonucunda döneminde ekinlik arışından çok eknolojik ilerleme nedenile verimlilik kazanımı elde edildiği oraa konmakadır. Anahar Kelimeler: Türk Bankacılık Sekörü Bankacılık Seköründe Yeniden Yapılandırma Verimlilik Malmquis Endeksi. Producivi Changes in Turkish Banking Secor During he Resrucuring Period ABSTRACT The Turkish banking secor has gone hrough a massive resrucuring process during he period of The overall objecive of his sud is o evaluae he producivi performance of banking secor during he resrucuring program. To measure he oal facor producivi Malmquis inde is used. The main finding of he sud is ha here is a producivi gain in period which was mainl aribuable o echnical progress raher han efficienc increases. Ke Words: Turkish Banking Secor Banking Secor Resrucuring Producivi Malmquis nde.. GİRİŞ Finansal sisemin en önemli işlevi fon arz eden birimlerle fon alep eden birimler arasında fonların ekin ve kesinisiz akarımını sağlamakır. Bankalar fonların kesinisiz ve ekin biçimde akmasına önelik finansal aracılık sürecinin en belirgin ve en önemli halkası durumundadır. Son çerek üzılda dünanın pek çok ülkesinde özellikle gelişmeke olan ülkelerde oldukça üksek finansal ve ekonomik malielere ol açan bankacılık krizleri aşanmışır. Bu krizlerin bir kısmı ülkenin bankacılık siseminin büük çoğunluğu a da amamını kapsarken bir kısmı ise sınırlı saıda bankaı ekilemişir. Eki sınırları ne olursa olsun bankacılık siseminde oraa çıkan sorunlar aılma conagion özelliği nedenile ülkedeki ödemeler sisemini ve ülkenin ekonomisini ehlikee aabilmekedir. Bu nedenle bankacılık sorunlarının hızla ele alınması ve çözümlenmesi gerekmekedir. Bankacılık sisemindeki sorunlar sisemin büük bir kısmını a da amamını ekilediğinde sisemik bankacılık krizleri oluşmaka ve krizlerin

2 S. Öncü-R. Akaş / Yeniden Yapılandırma Döneminde Türk Bankacılık Seköründe Verimlilik Değişimi çözümü için kamu müdahalesi ile Bankacılık Sekörü Yeniden Yapılandırma Programları-BSYYP gündeme gelmekedir. Düna nın pek çok ülkesinde aşanan bankacılık krizlerinin ardından ugulanan BSYYP örnekleri incelendiğinde her ülkenin kendi koşullarına bağlı aklaşımlar kullandığı görülmekedir. Ülkeler arasındaki ugulama farklılıklarına rağmen BSYYP larının emel bileşenleri ve ilkeleri değişmemekedir. Genel olarak BSYYP ları bankacılık sekörünün finansal operasonel ve apısal açılardan eniden apılandırılmasını içermekedir. Bankacılık sekörünün finansal önden eniden apılandırılması kriz nedenile sermaelerinin önemli bir kısmı erimiş olan bankaların sermae apılarının güçlendirilmesi ile krizin aılmasını ve derinleşmesini engellemek için alınacak acil önlemleri kapsamakadır. Acil önlemler kapsamında likidie sıkınısı çeken bankalara Merkez Bankasının likidie deseği sağlaması ve mevdua çekişlerini önlemek amacıla mevduaın garani alına alınması öncelikle gündeme gelmekedir. Finansal önden eniden apılandırma bölece bankaların ödeme güçlerini arırıp likidie sorunlarını çözerek birikmiş risklerini hızla kaldırmaı hedeflemekedir. Operasonel eniden apılandırma çerçevesinde alınan önlemler ve ugulanan önemler bankaların finansal önden eniden apılandırma sonrasında elde eikleri sağlamlığın devamı için karlılıklarını sürdürülebilir kılmaı amaçlamakadır. Finansal önden eniden apılandırma sonrasında elde edilen iileşmenin devam eirilebilmesi zarar oluşmasının önlenmesi ve karlılığın sürdürülebilmesi bankaların içsel öneim ve faalielerinin iileşirilmesine bağlıdır. İşe bu amaçla daha çok iç öneim ve faalielere önelik eksiklikleri gidermek için operasonel eniden apılandırma gerçekleşirilir. Bu çerçevede ugulanabilecek önemler banka öneiminin değişirilmesi bankanın iş sraejisini ürün karışımını ve fialamasını kapsaan faalielerin eniden apılandırılması ve rasonalizasonu ile malielerin azalılması olarak gruplandırılabilir. Sekörün rekabe apısını güçlendirmek ve sağlamlığını oluşurmak amacıla gerçekleşirilen apısal önden eniden apılandırma sorunlu varlıkların öneimine sorunlu bankaların çözümlenmesine ve sekörün düzenleme ve deneleme apısının iileşirilmesine ilişkin ugulamalardan oluşmakadır. Düna daki ugulamaları BSYYP larının ukarıda kısaca açıklanan üç unsurunun birlike ve bir büün olarak ele alınması gerekiğinin örneklerini vermekedir. Sadece ek bir unsura daanılarak gerçekleşirilen eniden apılandırma sorunların geleceke ekrarlanmasına ol açabilmekedir. Türk Bankacılık Sekörü TBS 980 ılında başlaan serbesleşme programı ile birlike önemli değişimler geçirmişir. Günümüze kadar uzanan süreç içerisinde isikrarsız bir makro ekonomik çevrede faalie göseren bankacılık sekörü eki sınırları değişen pek çok kriz aşamışır. Kasım 2000 ve Şuba 200 arihlerinde bugüne kadar aşanan en şiddeli krize maruz kalan TBS nün eniden 248

3 Yöneim ve Ekonomi 4/ apılandırılması kaçınılmaz hale gelince Maıs 200 arihinde açıklanan ve sekör açısından bir ilk olan BSYYP ugulanmışır. Çalışmanın amacı Türk Bankacılık Sekörü Yeniden Yapılandırma Programı nın ugulandığı dönemde sekörün oplam fakör verimliğindeki değişimi incelemekir. Bu amaçla Veri Zarflama Analizine daalı Malmquis Endeksi kullanılmışır. Çalışmanın bundan sonraki kısmında kısaca TBS nün eniden apılandırılması kapsamında alınan önlemlere ve sekör üzerindeki sonuçlarına değinilecek ardından döneminde sekörün oplam fakör verimliliğindeki değişim ölçülecekir.. TÜRK BANKACLK SEKTÖRÜNDE YENİDEN YAPLANDRMA TBS nde 980 lerin başından iibaren ugulamaa konulan serbesleşme poliikaları bir çok önden olumlu ekiler doğurmuşur. Finansal liberalizason ile birlike siseme giriş imkanları genişlemiş banka saısında ve isihdamda ciddi arış aşanmışır. Rekabe ve düna finansal piasalarında büünleşme sonucu bankaların hizme çeşililiği armışır Kaa; 2002 s.. Ancak üm olumlu gelişmelere rağmen TBS nin emel fonksionu olan finansal aracılık görevinden hızla uzaklaşığı ve kamua finansman sağlaan bir apıa dönüşüğü görülmekedir. Bu dönemde özkanak eersizliği düşük akif kaliesi küçük ölçekli ve çok şubeli bankacılık dokusu muhasebe ugulamalarında eersizlikler eersiz risk öneimi ve iç konrol sisemleri gibi apısal sorunlar nedenile TBS nün sisemik risklere karşı duarlılığı armışır. Makro ekonomik ve siasal isikrarsızlıklar bu apısal sorunlarla birleşince sekör akın geçmişe ve 200 krizlerini aşamışır. O güne kadar aşanmış en şiddeli kriz olarak adlandırılan Şuba 200 krizinin ardından emelleri 999 ılında aılan ancak hızlı kapsamlı ve programlı bir şekilde gerçekleşirilemeen bankacılık sekörünün eniden apılandırılması projesinin Bankacılık Düzenleme ve Deneleme Kurumu arafından hazırlanan Bankacılık Sekörü Yeniden Yapılandırma Programı BDDK; 200 ile ugulanmasına girişilmişir. Ugulamada öncelik diğer ülke örneklerinde olduğu gibi sekörün finansal önden eniden apılandırılmasına verilmişir. Bu kapsamda kamu bankalarının ıllardır biriken görev zararları asfie edilmiş ve sermae apıları güçlendirilmişir. Tasarruf Mevduaı Sigora Fonu bünesindeki bankaların bazı kısa vadeli borçları sıfırlanmış abancı para açık pozisonları kapaılmış ve çözümleme süreci başlaılmışır. Özel bankaların finansal önden eniden apılandırılması kapsamında ise abancı para açık pozisonlarını kapamak için iç borç akası gerçekleşirilmiş ve sermae apılarının iileşirilmesi için Banka Sermaelerini Güçlendirme Programı ugulanmışır. Operasonel eniden apılandırma kapsamında ise kamu bankalarının şube ve personel saısı azalılmış üs öneimleri bağımsız bir orak öneim kuruluna bağlanmış ve bu kurula kamu bankalarını özelleşirmee hazırlama 249

4 250 S. Öncü-R. Akaş / Yeniden Yapılandırma Döneminde Türk Bankacılık Seköründe Verimlilik Değişimi ekisi verilmişir. Tasarruf Mevduaı Sigora Fonu kapsamındaki bankaların şube ve personel saısı azalılmış ve bundan sonra saış ve devir olula birleşme önemlerile çözümlenmişlerdir. Özel bankalar da kendi bünelerinde malieleri azalıp ekinliği arırabilmek için şube ve personel saılarını rasonelize eme ve oomason ve şubeler arası işbirliğini gelişirme çabalarına girişmişlerdir. Sekörde rekabei sağlamak amacına önelik olarak gerçekleşirilen apısal eniden apılandırma çerçevesinde sisemin düzenlenmesi deneimin iileşirilmesi ve risk öneimine ilişkin asal ve kurumsal al apının gelişirilmesi önünde önlemler alınmışır. Arıca sekördeki sorunlu kredilerin çözümlenmesi amacıla İsanbul Yaklaşımı olarak bilinen finansal seköre olan borçların eniden apılandırılması ugulaması gerçekleşirilmişir. Türk Bankacılık Seköründe eniden apılandırma ugulamalarının genelde diğer ülke örneklerinde olduğu gibi finansal eniden apılandırma bouunda oğunlaşığı görülmekedir. Finansal eniden apılandırma ile kriz ıllarına göre bankaların sermae apıları güçlendirilmiş akif kaliesi iileşmiş karlılığı armış finansal riskliliği likidie faiz ve kur riskleri önemli ölçüde azalılmışır. Düşük akif büüklüğü ve aracılık kapasiesi bankaların aracılık işlevini eerince erine geirmesini engellese de amamlanan finansal eniden apılandırmanın bankaların riskliliği ve finansal performansı üzerinde olumlu eki apığını sölemek mümkündür Akaş; 2006 s Ancak ine diğer ülke ugulamalarından elde edilen sonuçlar finansal eniden apılandırma sonrasında elde edilen iileşmelerin devamının operasonel ve apısal eniden apılandırma ile sağlanabileceğini gösermekedir Dziobek ve Pazarbaşıoğlu; 997: Garcia; 997. Bankaların daha çok iç öneim ve sraejilerine oğunlaşan operasonel eniden apılandırma ile sekörün sağlam ve sağlıklı işleişini ekin ve rekabeçi bir apı ile sürdürebilmei amaçlaan apısal eniden apılandırma ihmal edildiğinde üksek malielerle elde edilen kazanımların kabedilmesi ve eniden apılandırmanın ekrarlanması kaçınılmaz olmakadır. Finansal eniden apılandırma operasonları sonucu elde edilen olumlu performansın devamı ugulanan ekonomik programın hedefleri de göz önünde bulundurulduğunda bankaların faalielerini ekin ve verimli bir şekilde ürümesine bağlı olacakır. Sekörün üksek kamu açıkları ve üksek enflason oramında giderlerini fazla önemsemeden üksek karlarla çalışığı dönem sona ermiş görünmekedir. Bu nedenle önümüzdeki ıllarda ekinlik ve verimlilik kavramlarının bankaların en önemli gündem maddesi haline gelmesi beklenmekedir.. LİTERATÜR Lieraürde bankacılık sekörünün oplam fakör verimliliğinin ölçümünde Malmquis oplam fakör verimliliği endeksi agın olarak kullanılmakadır. Fukuama 995 Alam 200 Sahe 2002 Berg vd.

5 Yöneim ve Ekonomi 4/ Taje ve Lovell 996 Casu vd Drake 200 ve Surm ve Williams 2004 bu çalışmalara örnek olarak göserilebilir. Özellikle gelişmiş ülkelere önelik apılan çalışmaların bazılarında finansal serbesleşme ve finansal kriz gibi belirli olaların sekörün verimliliğine ekilerini araşırmak için söz konusu endeks kullanılmakadır. Ülkemizde bankacılık sekörüne önelik apılan bazı çalışmalar aşağıda özelenmişir. Jackson vd. 998 VZA a daalı Malmquis endeksini kullanarak Türk Ticari Bankalarındaki ekinlik ve verimlilik gelişimini ölçmüşlerdir. Araşırmacılar dönemi bounca her bankanın ekinlik ve verimlilik değişimini araşırmışlardır. Sonuçlar finansal kriz dönemi hariç rekabeeki ve eknolojik ilerlemelerdeki gelişmeler nedenile abancı ve özel bankaların kamu bankalarından daha ekin olduğunu gösermişir. Bu çalışmada 994 krizinin bankaların ekinliği ve verimliliği üzerinde olumsuz ekisi oraa konmuş ve kriz sonrasında alınan önlemlerin bankaların ekinliğini ve verimliliğini arırdığı görülmüşür. Türkie de 994 finansal krizinin bankaların verimliliği üzerindeki ekilerini inceleen şık ve Hassan 2003 çalışmalarında 994 finansal krizinin bankaların performansı üzerinde ekileri VZA ne daalı Malmquis verimlilik değişim endeksi ile araşırılmışır kriz öncesi 994 kriz ılı ve ise kriz sonrası olarak kabul edilmişir. Sonuçlar bankaların finansal kriz nedenile önemli ekinlik ve verimlilik kaıplarına uğradıklarını oraa komakadır. Dikka çeken bir diğer sonuç ise kriz öncesi ıllarda oralama ekinlik ve verimlilik değerlerinin bozulmasının krizin oraa çıkmasının bir gösergesi olmasıdır. Çalışmada kriz sonrası döneme ilişkin olarak hüküme ve bankalar arafından alınan önlemlerin finansal sekörün eniden canlanmasına ve kriz öncesi ekinlik ve verimlilik düzeine krizi izleen iki ıl içinde ulaşılmasına ardımcı olduğu sonucuna varılmışır. Türker Kaa ve Doğan aralığında sekörün verimliliğini ine Malmquis endeksi ile ölçmüşlerdir. Dezenflason sürecinde bankaların oplam fakör verimliliğindeki değişimin incelendiği çalışmada sekörde eknolojik ilerleme nedenile verimlilik arışının gerçekleşiği sonucuna ulaşılmışır. Bası finansal krizinin sekörün oplam fakör verimliliğine ekilerini incelediği çalışmada sekörde kriz nedenile verimlilik kabının oluşuğu ancak kriz sonrası dönemde aşanan arış ile birlike sekörün krizin olumsuz ekilerini sildiği oraa konmuşur. Çalışmada arıca kriz sırasındaki verimlilik düşüşünün ekin sınırın gerilemesinden eknolojik gerileme kanaklandığı belirilmekedir. V. YENİDEN YAPLANDRMA DÖNEMİNDE SEKTÖRÜN VERİMLİLİĞİ A. Araşırmada Kullanılan Yönem Verimlilik producivi en basi anımıla çıkının girdie oranıdır. Ürekenlik vea prodükivie olarak da adlandırılan kavram ekinlik gibi göreli 25

6 S. Öncü-R. Akaş / Yeniden Yapılandırma Döneminde Türk Bankacılık Seköründe Verimlilik Değişimi bir kavram değildir. Bu nedenle karar birimlerinin verimliliklerini birbirinden bağımsız ölçme imkanı bulunmakadır Tarım; 200 s.. Malmquis Toplam Fakör Verimliliği endeksi Veri Zarflama Analizine VZA daalı bir eknikir. VZA ekin karar birimlerinin oluşurduğu ekin üreim sınırına göre her bir bankanın ekinlik ölçüsünü hesaplamakadır. Malmquis verimlilik endeksi ise bir karar biriminin iki zaman dilimi arasında verimliliğinin değişimini arış ada azalış ölçmekedir Berg vd.; 992 s. 23. Üreim sürecinde bir girdi kullanılarak bir çıkının üreildiği durumlarda çıkının girdie oranıla hesaplanabilen verimlilik birden çok girdili ve çıkılı üreim süreçlerinde geçerliliğini iirmekedir. Bu durumda üreim sürecinin büün girdi ve çıkılarının ek bir endeks ile ifade edilmesi gerekmekedir. Bölece verimlilik ölçümüne üreimin büün fakörleri dahil edilerek Toplam Fakör Verimliliği TFV hesaplanabilir. Çalışmada verimlilik kavramıla ifade edilen Toplam Fakör Verimliliği dir. Verimlilik değişiminin ölçülmesinde üç alernaif bulunmakadır. Fischer endeksi Tornqvis endeksi ve Malmquis endeksi Sahe; 2002 s. 52. Malmquis TFV endeksi diğer iki alernaife göre daha fazla ercih edilmekedir. Tercih nedenleri Fukuama 995; s.96 ve şık 200; s. 49 da şöle sıralanmakadır: Öncelikle Malmquis TFV endeksinin hesaplanmasında sadece mikar ade bilgilerine ihiaç duulmakadır. Dolaısıla fia bilgilerine ve malie minimizasonu vea kar maksimizasonu gibi kısılaıcı bir davranışsal varsaıma gerek okur. Arıca endeks paramerik olmaan önemle elde edilebilmeke ve önceden üreim fonksionunun belirlenmesini gerekirmemekedir. Karar birimi düzeinde verimlilik endeksinin oluşurulmasına izin veren endeks son olarak verimlilik arışının kanaklarının belirlenmesine olanak sağlamakadır. Bu avanajlarının anında Malmquis TFV endeksinin ek sakıncası ise sokasik olmaması ve bu üzden isaisiksel çıkarımlara izin vermemesidir. Fare ve diğerleri 994 Malmquis TFV endeksini M iki Malmquis verimlilik endeksinin M ve M 2 geomerik oralaması olarak anımlamakadır [M=M M 2 /2 ]. Denklem deki ilk ifade M döneminin orak eknolojisine daanılarak elde edilen Malmquis TFV değişim endeksini göserirken ikinci ifade M 2 döneminin orak eknolojisine daanılarak elde edilen Malmquis TFV değişim endeksini gösermekedir. M üreim nokasının verimliliğini üreim nokasına nazaran her iki ılın eknolojisine göre anımlamakadır. M i bankasında ve zamanları arasında verimlilik büümesi verimlilike durgunluk ve verimlilik düşüşü olup olmamasına daalı olarak sırasıla den daha büük e eşi ve den daha küçük bir değer alabilir şık; 200 s

7 Yöneim ve Ekonomi 4/ Malmquis TFV değişim endeksi ile döneminden dönemine banka verimliliğindeki değişim ölçülmekedir. dönemi ve onu izleen dönemi arasındaki girdie önelik Malmquis TFV değişim endeksi aşağıdaki formül ile hesaplanmakadır Worhingon; 2000 s / = D D D D M Malmquis TFV değişiminin kanaklarını açıklamak için ukarıdaki denklem şu şekilde azılabilir: 2 / = TD ED TFVD D D D D D D M 0 F F Şekil : Malmquis Verimlilik Endeksi Kanak: şık; 200.

8 S. Öncü-R. Akaş / Yeniden Yapılandırma Döneminde Türk Bankacılık Seköründe Verimlilik Değişimi Denklem Malmquis TFV değişim endeksini ekinlik değişimi ED ve eknik değişimin TD çarpımı olarak ifade emekedir. Bölece Malmquis TFV değişim endeksinin bileşenleri ekinlik değişimi ve eknik değişim olarak oraa konmakadır. Ekinlik değişimi bir bankanın ekin sınıra ne kadar aklaşığının akalama ekisi ölçümüdür. Ekinlik değişim endeksi ve ılları arasında ekinlik arışı durumunda den büük ekinlik azalışı durumunda den küçük ekinlike her hangi bir değişiklik olmadığında ise değerini alır. Ekinlik değişim endeksi anı zamanda ekinlik değişiminin kanaklarını göseren saf eknik ekinlikeki değişim ve ölçek ekinliğindeki değişim şeklinde arışırılabilir. Teknik değişim ise orak üreim sınırının her bir bankanın gözlenen girdi karışımında ne kadar hareke eiğinin ekin sınır değişimi ölçümü anlamına gelmekedir. Teknik değişim endeksi de ve ılları arasında eknolojik ilerleme durumunda den büük eknolojik gerileme durumunda den küçük ve değişiklik olmaması durumunda değerini alır. TFV değişim endeksinin hesaplanabilmesi için bir dizi doğrusal programlama probleminin hesaplanması gerekmekedir. Aşağıda ölçeğe göre sabi geiri varsaımı alında girdi odaklı aklaşımla TFV değişim endeksinin hesaplanmasında kullanılan doğrusal programlama problemleri verilmişir Worhingon; 2000 s. 80. [ D ] s θ i λ 0 = minθ i Y λ 0 X λ 0 [ D ] s θ i i λ 0 Y X λ 0 λ 0 λ θ = min θ λ θ 2 254

9 [ D ] s θ i i X λ 0 Y λ 0 λ 0 = min θ λ θ Yöneim ve Ekonomi 4/ [ D ] s θ i i λ 0 Y λ 0 X λ 0 = min θ λ θ 4 İlk iki doğrusal programlama modeli bir döneme ai verileri anı dönemin ekin sınırını baz alarak değerlendirmekedir. 3 nolu model dönemi verilerini döneminin ekin sınırı ile karşılaşırırken 4 nolu model döneminin verilerini döneminin ekin sınırı ile karşılaşırmakadır. TFV değişim endeksinin hesaplanabilmesi için ukarıda verilen dör doğrusal programlama probleminin örnekeki her bir gözlem ve her bir dönem için çözülmesi gerekmekedir. Bölece T dönem saısını ve N gözlem saısını gösermek üzere N3T-2 ade problem çözülmelidir. Çalışmada TFV endeksinin hesaplanmasında Tim Coelli arafından gelişirilen DEAP 2.. programı kullanılmışır. TFV değişim endeksi hesaplamalarıla ilgili önemli bir konu Coelli vd. 997 de belirildiği gibi ölçeğe göre geiri varsaımına ilişkindir. Malmquis endeksi için gerekli olan uzaklık fonksionlarının hesaplanmasında ölçeğe göre değişken geiri varsaımının kullanılması TFV değişim endeksinde değişimleri verimlilik kazanımı vea kabı doğru ölçmediğini Grifell-Taje ve Lovell 995 gösermişir. Bu nedenle endeksin ölçeğe göre sabi geiri varsaımı alında hesaplanması gerekmekedir. B. Araşırmanın Kapsamı ve Değişkenler Çalışmada inceleme dönemi olarak ılları alınmışır. Araşırmada kullanılan veriler Türkie Bankalar Birliği nin TBB inerne siesinden ve TBB arafından aınlanan Bankalarımız ve 2005 den alınmışır. Veri sei icari bankaların ve 2005 ıllarına ai bağımsız deneimden geçmiş bilanço gelir ablosu ve bunların 255

10 S. Öncü-R. Akaş / Yeniden Yapılandırma Döneminde Türk Bankacılık Seköründe Verimlilik Değişimi dipnolarından elde edilmişir. Dönemler arasında karşılaşırma apmak amacıla veriler arihindeki paranın saın alma gücüne göre düzelilmişir *. İnceleme kapsamına sadece icari bankalar alınmışır ılları arasında faalie göseren icari bankaların amamı inceleme kapsamındadır. Ancak Malmquis endeksinin hesaplanmasında panel veri kullanma zorunluluğu olduğundan her beş ılda da faalie göseren 29 banka ** analize dahil edilmişir. Doğru ve güvenilir bir ekinlik ve verimlilik ölçümü için değişkenlerin belirlenmesi ve anımlanması özel bir önem aşımakadır. Araşırmada kullanılacak olan değişkenler araşırmanın sonuçlarını doğrudan ekileeceğinden ekinliği ve verimliliği ölçülecek karar birimlerinin üreim eknolojisini en ii emsil eden girdilerinin ve çıkılarının belirlenmesi gerekmekedir. Bankacılık lieraüründe bankaların girdi ve çıkılarının nelerden oluşacağı konusunda am bir fikir birliği bulunmamakadır Grifell-Taje ve Lovell; 996 s Ancak VZA nin ugulandığı çalışmalarda i üreim aklaşımı producion approach ve ii aracılık aklaşımı inermediaion approach olarak iki emel aklaşımın benimsendiği görülmekedir. Üreim aklaşımında bankaların sermae ve işgücünü kullanarak mevdua ve kredileri üreikleri kabul edilmekedir. Bu aklaşımda bankaların çıkıları mevdua ve kredi hesaplarının saısı ile ölçülürken malieleri ise sadece faalie giderleri ile ifade edilmekedir. Aracılık aklaşımında ise bankaların sermae ve işgücünü kullanarak mevduaları kredi ve diğer aırımlara dönüşürdükleri kabul edilir. Bu aklaşımda girdi ve çıkılar hesap saıları erine parasal değerleri ile ölçülür. Malieler ise faalie giderleri ile birlike faiz harcamalarını da kapsaacak şekilde hesaplanır Cingi ve Tarım; 2000 s. 3. Yukarıda belirilen iki emel aklaşımın anında bankaların emel amacının kar maksimizasonu olmasından hareke eden kar aklaşımı da bulunmakadır. Kar maksimizasonu amacına ulaşabilmesi için bankalar gelirlerini arırmaa ve malielerini azalmaa çalışmakadır. Bu aklaşımda girdi olarak faiz dışı giderler işleme giderleri ve diğer faiz dışı giderler çıkı olarak ise ne faiz geliri ve faiz dışı gelirler alınmakadır Drake vd.; 2005 s.4. Lieraürde genellikle aracılık aklaşımının üreim aklaşımına ercih edildiği görülmekedir. Al vd. 990 nin de beliriği gibi aracılık aklaşımının daha çok kullanılmasının bazı nedenleri bulunmakadır. Öncelikle üreim aklaşımında bankaların oplam malieleri içinde önemli bir bölümü oluşuran faiz harcamalarının oplam malielere dahil edilmemesi sonuçları * Düzelme işleminde kullanılan kasaılar: 3 Aralık Aralık Aralık Aralık ılına ai veriler enflason muhasebesi ugulamasına son verildiği için cari fialarladır. ** Çalışma kapsamındaki bankaların lisesi EK de sunulmakadır. 256

11 Yöneim ve Ekonomi 4/ çarpıabilmekedir. İkinci olarak bankalar mevduaları samazlar saın alırlar. Arıca mevduaları diğer fonlarla birlike kredi ve aırımlar için kullanırlar. Bu nedenle mevduaların çıkı erine girdi olarak kullanılması daha ugun olmakadır. Son olarak üreim aklaşımında hesap saısı bilgilerine ihiaç duulmakadır. Ekinlik ölçümü için gerekli olan bu bilgilere ulaşılması genellikle zor olmakadır. Çalışmamızda ukarıda saılan nedenlerden dolaı bankaların üreim sürecini daha ii ansıığı düşünülen aracılık aklaşımı benimsenmişir. Bölece Türk Ticari Bankalarının faalielerinin büük bir kısmının mevdua ve diğer finansal kurumlardan ödünç alınan fonların kredilere ve diğer menkul kıme aırımlarına dönüşürmeken oluşuğu varsaılmışır. Bölece modelin girdilerini i personel saısı ii fiziki sermae ve iii ödünç alınan fonlar oluşurmakadır. Fiziki sermaei maddi duran varlıkların ne defer değeri ve ödünç alınan fonları ise ilgili ılın sonu iibarile oplam mevdualar vadeli ve vadesiz ve diğer ödünç alınan fonlar alınan krediler ve para piasalarından alınan borçlar oluşurmakadır. Modelin çıkıları ise i oplam krediler ne ve ii diğer gelir geirici varlıklardan menkul değerler cüzdanı bankalar arası para piasasında saılan fonlar ve bankalar ve diğer mali kuruluşlar oluşmakadır. C. Araşırmanın Sonuçları VZA örneklemdeki ekin karar birimlerinin oluşurduğu ekin üreim sınırına göre her banka için ekinlik ölçüsünü hesaplar. Ancak Malmquis TFV endeksi kullanılarak bir karar biriminin iki farklı dönem arasındaki verimlilik değişimini ölçmek mümkündür. Malmquis TFV endeksinin den büük değer alması verimlilik arışını den küçük değer alması verimlilik azalışını e eşi olması ise verimlilike herhangi bir değişiklik arış a da azalış olmadığını göserir. Endeks verimlilikeki değişmei eknik ekinlikeki değişme ve eknolojideki değişme şeklinde iki bileşene göre ölçmekedir. Ekinlik değişimi ise saf eknik ekinlikeki değişim ve ölçek ekinliğindeki değişim olarak bileşenlere arılmakadır. TFV değişim endeksinin bileşenleri de anı şekilde arış olması durumunda den büük azalış olması durumunda den küçük değişim olmaması durumunda ise değerini almakadır. Aşağıda TBS nin ılları arasında verimliliği ölçeğe göre sabi geiri varsaımı alında girdie önelik hesaplanan Malmquis TFV endeksi kullanılarak ölçülmüşür. Daha önce de değinildiği gibi analize her beş ılda da faalie göseren bankalar alınmışır. 257

12 YL S. Öncü-R. Akaş / Yeniden Yapılandırma Döneminde Türk Bankacılık Seköründe Verimlilik Değişimi Tablo-: Malmquıs Toplam Fakör Verimliliği Endeksindeki Değişim Ekinlik Değişimi Teknolojik Değişim Saf Teknik Ekinlik Değişimi Ölçek Ekinliğindeki Değişim Toplam Fakör Verimliliğindeki Değişim G. Oralama Tablo Malmquis TFV analizinin sonuçlarını gösermekedir. Yeniden apılandırma döneminde bankaların oplam fakör verimliliği 2002 ılındaki sınırlı düşüşün ardından bir önceki ıla göre sürekli armışır ılında bir önceki ıla göre %0 lik düşüşün ardından sonraki üç ılda TFV değişim endeksi sırasıla %0 %03 ve %35 armışır. Söz konusu arışlar incelenen dönemde oralama %83 verimlilik büümesi sağlamışır. TFV değişim endeksinin al unsurlarına eknik değişim ve ekinlik değişimi bakıldığında dönemde elde edilen verimlilik büümesinin emel kanağının eknolojik ilerleme olduğu görülmekedir. Dönemde ekinlik değişim endeksi %08 ararken eknolojik değişim endeksinin %74 arması elde edilen verimlilik kazanımında eknolojik ilerlemenin daha baskın olduğuna işare emekedir arasında sağlanan sınırlı ekinlik arışının kanağı ise ölçek ekinliğinde sağlanan ilerlemedir. Dönemde saf eknik ekinlik önesel ekinlik %002 azalırken ölçek ekinliği % armışır. Yıllar iibarile verimlilik değişiminin kanakları araşırıldığında 2002 ılındaki sınırlı verimlilik düşüşünün eknolojik gerilemeden kanaklandığı anlaşılmakadır. Bankalar krizin ardından eknolojik gerileme aşamalarına rağmen ölçek ekinliğindeki iileşmeden kanaklanan ekinlik arışı elde emişlerdir. Ancak daha üksek eknolojik gerileme nedenile verimlilik kabı aşanmışır ED TD TFVD 258 Şekil 2: TFV Değişim Endeksi ve Bileşenleri

13 Yöneim ve Ekonomi 4/ Bankalar 2002 ılında ani eniden apılandırmanın başlangıcında eknolojie fazla aırım apmaarak kriz sonrası ilk ıllar için doğal saılabilecek bir davranış biçimi olarak görülebilir belirli mikarda çıkı elde edebilmek için daha az girdi kullanıp ekinliklerini arırmışlar ve verimlilik düzelerinde çok sınırlı bir düşüş ile kriz sonrası ılı geçirmişlerdir. Daha sonraki iki ılda ise hem ekinlik arışının hem de eknolojik ilerlemenin verimlilik büümesinde paı olmasına rağmen baskın fakörün eknolojik ilerleme olduğu görülmekedir. TBS 2003 ılında %77 lik eknolojik ilerlemee karşılık %22 ekinlik arışı 2004 ılında ise %8 lik eknolojik ilerleme ve %2 ekinlik arışı elde emiş ve bölece söz konusu iki ılda %0 verimlilik arışı elde emişir. Dönemde en üksek verimlilik arışı amamıla eknolojik ilerlemee daalı olarak 2005 ılında elde edilmişir. Kısaca dönemdeki verimlilik arışının emel kanağı giikçe aran oranda elde edilen eknolojik ilerlemedir. Şekil 2 TFV değişim endeksi ile bileşenlerini gösermekedir. Ekinlik değişim endeksi sadece 2002 ılında TFV değişim endeksinin üzerinde er almakadır. Daha sonraki ıllarda söz konusu endeks TFV ve eknolojik değişim endeksinin alında bulunmakır. Yeniden apılandırma döneminde ekinlik değişim endeksi oralama %08 armışır. En üksek arış daha önce de belirildiği gibi 2002 ılında gerçekleşmişir %27. İzleen iki ıldaki arış oranı sırasıla %22 ve %2 dir ılında ise endeks %035 azalmışır. Dönemde ekinlik değişim endeksi %08 armışır. Arışın kanağı ölçek ekinliğindeki iileşmedir %. Saf eknik ekinlik ise azalmışır %02. İlk üç ılda ölçek ekinliği sürekli arerken 2005 ılında azalmışır Şekil ED STED ÖED Şekil 3: Ekinlik Değişim Endeksi ve Bileşenleri Tablo 2 TFV ndeki değişimi banka al grupları açısından gösermekedir. Dönemde her üç al grupa da birbirine akın oranlarda kamu: %68; özel: %9 ve abancı %7 verimlilik arışı gerçekleşmişir. Dönemde TFV değişim endeksine kanaklık eden unsurlara bakıldığında büün banka gruplarında eknik değişim endeksinin ekinlik değişim endeksine göre daha fazla arığı dolaısıla 259

14 S. Öncü-R. Akaş / Yeniden Yapılandırma Döneminde Türk Bankacılık Seköründe Verimlilik Değişimi elde edilen verimlilik kazanımının eknolojik ilerlemeden kanaklandığı görülmekedir. Banka grupları açısından ekinlik değişim endeksinin unsurları incelendiğinde her üç al grupa da ölçek ekinliğindeki iileşmenin ekinlik arışını sağladığı görülmekedir. Kamu bankalarında saf eknik ekinlike herhangi bir değişme gerçekleşmezken özel ve abancı bankaların saf eknik ekinlikleri düşük oranlarda da olsa azalma gösermişir. Yıllar iibarile al grupların verimlilik değişimi incelendiğinde krizin hemen ardından 2002 ılında en üksek verimlilik arışı %49 abancı bankalarda gerçekleşmişir. Kamu bankaları %24 lük bir arış elde ederken özel bankalarda verimlilik düşmüşür. Yabancı bankalar söz konusu ılda hem ekinliklerini arırarak hem de eknolojilerini gelişirerek verimlilik büümesi sağlamışlardır. Kamu bankalarında verimlilik arışının kanağı eknolojik ilerlemedir. Özel bankalarda ise ölçek ekinliğindeki iileşmeden kanaklanan ekinlik arışı olmasına rağmen eknolojideki gerileme nedenile verimlilik kabı olmuşur ılında abancı bankalar dışında diğer iki grupa verimlilik arışı söz konusudur ılında en üksek verimlilik arışı sağlaan abancı bankalarda verimlilik düşerken özel bankalar ise %56 ile en üksek verimlilik arışını elde emişlerdir. Özel bankalar saf eknik ekinlikeki arışan kanaklanan ekinlik arışı ve eknolojik ilerleme kanaklı verimlilik arışı sağlarken kamu bankaları büük ölçüde ölçek ekinliğindeki değişime bağlı ekinlik arışı ve buna bağlı verimlilik kazanımı elde emişlerdir. Öe andan abancı bankalardaki sınırlı verimlilik düşüşünün kanağı ise ekinlik düşüşüdür ılında ise abancı bankalarda eknolojik gelişmee bağlı olarak en üksek verimlilik arışı %34 gerçekleşmişir. Özel ve abancı bankalarda da verimlilik arışının kanağı eknolojik ilerlemedir ılında bu kez en üksek verimlilik arışı %76 özel bankalarda gerçekleşmişir. Bu arışın kanağı ine eknolojik ilerlemedir. Söz konusu ılda özel bankalarda ekinlik düşmüşür. Diğer al gruplarda da verimlilik arışındaki baskın fakör eknolojik ilerlemedir. Sadece kamu bankalarında ölçek ekinliğindeki iileşmee bağlı ekinlik arışı elde edilmişir. 260

15 Yöneim ve Ekonomi 4/ Tablo-2: Banka Al Grupları Açısından Malmquis Toplam Fakör Verimliliği Endeksindeki Değişim YL Ekinlik Değişimi Teknolojik Değişim Saf Teknik Ekinlik Değişimi Ölçek Ekinliğindeki Değişim Toplam Fakör Verimliliğindeki Değişim Sekör Kamu Özel Yabancı Sekör Kamu Özel Yabancı Sekör Kamu Özel Yabancı Sekör Kamu Özel Yabancı Sekör Kamu Özel Yabancı Tablo 3 bankalar iibarile verimlilik değişimi ve kanaklarını gösermekedir. Dönemde bankaların büük bir çoğunluğu %86 si verimlilik kazanımı elde emişir. Bankalardaki verimlilik arışına hem ekinlik arışı hem de eknolojik ilerleme kakıda bulunmuşur. Ancak eknolojik ilerleme sağlaan bankaların oranının %93 ekinlik arışı sağlaan bankalara göre daha üksek olması dönemde elde edilen verimlilik arışının eknoloji kanaklı olduğunu gösermekedir. Bu durum üm al gruplar açısından geçerlidir. 26

16 S. Öncü-R. Akaş / Yeniden Yapılandırma Döneminde Türk Bankacılık Seköründe Verimlilik Değişimi Tablo-3: Verimlilik Değişiminin Kanakları Verimlilik Kazanımı Verimlilik Kabı Ekinlik Arışı Ekinlik Azalışı Teknik İlerleme Teknik Gerileme Saı Yüzde Saı Yüzde Saı Yüzde Saı Yüzde Saı Yüzde Saı Yüzde Dönemi Kamu 2 %67 %33 %33 2 %67 2 %67 %33 Özel 8 %44 0 %56 8 %44 9 %50 8 %44 0 %56 Yabancı 6 %75 2 %25 4 %50 %3 5 %63 3 %38 Sekör 6 %55 3 %45 3 %45 2 %4 5 %52 4 % Dönemi Kamu 2 %67 %33 2 %67 %33 %33 2 %67 Özel 7 %94 %6 0 %56 7 %39 4 %78 4 %22 Yabancı 3 %38 5 %63 %3 3 %38 5 %63 3 %38 Sekör 22 %76 7 %24 3 %45 %38 20 %70 9 % Dönemi Kamu 2 %67 %33 %33 2 %67 2 %67 %33 Özel 5 %83 3 %7 %6 5 %28 3 %72 5 %28 Yabancı 6 %75 2 %25 3 %38 %3 5 %63 3 %38 Sekör 23 %79 6 %2 5 %52 8 %28 20 %70 9 % Dönemi Kamu 2 %67 %33 2 %67 %33 2 %67 %33 Özel 6 %89 2 % 4 %22 0 %56 8 % Yabancı 6 %75 2 % %38 8 % Sekör 24 %83 5 %7 6 %2 4 %48 28 %97 % Dönemi Kamu 3 % %67 %33 3 % Özel 6 %89 2 % 0 %56 7 %39 7 %94 %5 Yabancı 6 %75 2 %25 3 %38 2 %25 7 %87 %3 Sekör 25 %86 4 %4 5 %52 0 %35 27 %93 2 %7 Tablo 4 bankalar iibarile ekinlik değişimi ve kanaklarını gösermekedir. Dönemde bankaların %52 sinde büük ölçüde ölçek ekinliğindeki iileşmee bağlı %5 ekinlik arışı gerçekleşmişir. Bankaların sadece %7 si saf eknik ekinliklerini iileşirmiş %3 i saf eknik ekinlik düzeini düşürmüş %52 sinde ise saf eknik ekinlik değişmemişir. 262

17 Ekinlik Arışı Tablo-4: Ekinlik Değişiminin Kanakları Ekinlik Azalışı Saf eknik ekinlike Arış Yöneim ve Ekonomi 4/ Saf eknik ekinlike Azalış Ölçek Ekinliğinde Arış Ölçek Ekinliğinde Azalış Saı Yüzde Saı Yüzde Saı Yüzde Saı Yüzde Saı Yüzde Saı Yüzde Dönemi Kamu %33 2 % %33 %33 2 %67 Özel 8 %44 9 %50 3 %7 8 %44 7 %39 0 %56 Yabancı 4 %50 %3 %3 0-3 %38 2 %25 Toplam 3 %45 2 %4 4 %4 9 %3 %38 4 % Dönemi Kamu 2 %67 %33 % %67 %33 Özel 0 %56 7 %39 7 %39 4 %22 7 %39 0 %56 Yabancı %3 3 % %38 2 %25 2 %25 Toplam 3 %45 %38 8 %28 7 %24 %38 3 % Dönemi Kamu %33 2 %67 % %33 2 %67 Özel %6 5 %28 2 % 0 %56 %6 5 %28 Yabancı 3 %38 %3 %3 %3 3 %38 %3 Toplam 5 %52 8 %28 4 %4 %38 5 %5 8 % Dönemi Kamu 2 %67 % %67 %33 Özel 4 %22 0 %56 8 %44 5 %28 6 %33 9 %50 Yabancı 0-3 % %3 0-3 %38 Toplam 6 %2 4 %48 8 %28 6 %2 8 %28 3 % Dönemi Kamu 2 %67 % %67 %33 Özel 0 %56 7 %39 5 %28 8 %44 0 %56 7 %39 Yabancı 3 %38 2 % %3 3 %38 2 %25 Toplam 5 %52 0 %35 5 %7 9 %3 5 %5 0 %35 Kısaca değerlendirilecek olursa eniden apılandırma programının ugulandığı ılları arasında bankacılık sekörünün eknoloji kanaklı verimlilik kazanımı elde eiğini sölemek mümkündür. Bölece eknolojide sağlanan ilerleme ile bankalar anı mikar girdii daha ekin kullanarak daha fazla çıkı üremişler ve ekin üreim sınırlarını ukarı doğru çekebilmişlerdir. V. SONUÇ Malmquis TFV analizinin sonuçlarına göre dönemde bankaların oplam fakör verimliliği %83 armışır ılındaki %0 lik sınırlı düşüşün ardından ve 2005 ıllarında sırasıla %0 %03 ve %35 lik verimlilik büümesi elde edilmişir. Verimlilik değişiminin kanakları 2002 ılında bankaların girdi kullanımlarındaki ekinliklerinin iileşmesi anlamında ekinlik arışı ve 2005 ıllarında ise bankacılık eknolojisindeki eniliklerden kanaklanan eknolojik ilerlemelerdir. Dönemde sadece 2002 ılında ekinlik değişim endeksi eknolojik değişim endeksinin üsünde er almakadır. Dönemde verimlilik arışına kakı sağlaan ekinlik arışı büük ölçüde bankaların ölçek ekinliğindeki iileşmeden kanaklanmakadır. Saf eknik ekinlik ise 2002 ve 2004 ıllarında düşmüşür. 263

18 S. Öncü-R. Akaş / Yeniden Yapılandırma Döneminde Türk Bankacılık Seköründe Verimlilik Değişimi Sonuç olarak eniden apılandırma programının ugulandığı dönemde bankalar eknoloji kanaklı verimlilik arışı elde emişlerdir. Bu anlamda bankaların üreim eknolojilerini gelişirerek anı mikarda girdii daha ekin kullanıp daha fazla çıkı üreikleri bölece ekin üreim sınırının ukarı doğru harekeini sağladıkları anlaşılmışır. Bilindiği gibi eknoloji kullanımı ekinlik ve verimliliği arırmada kullanılan önemlerden biridir. Teknoloji kullanımının birim malieleri de düşürdüğü bilinmekedir. Uluslararası bir danışmanlık şirkeinin Goldman Sachs & Boson Consuling Group ahminlerine göre bir bankacılık işlemi şubede $ 06 elefon bankacılığıla $ 055 ATM lerde $ 032 ve inerne aracılığıla gerçekleşirildiğinde $ 002 a mal olmakadır Özen; Teknoloji kullanımının malieler üzerinde sağladığı avanaj nedenile Türk bankaları çok kısa bir zaman dilimi içinde önemli aılımlar apmışır. Bankacılık alanında gözlenen evrensel eğilimleri finansal ve eknolojik enilikleri üm boularıla ugulamış ve al apılarını bu emellere uarlamışlardır. Öe andan eknolojie apılan aırımlar işleme giderlerini arırmışır. Bankalar haa anı gruba bağlı bankalar dahi kendi ATM ağını kurma olunu seçmişir. ATM lerin ve POS cihazlarının kurulması ve bakımı bankalara ciddi malie üklemekedir. Bu nedenle her bankanın kendi ATM ve POS sisemini kullanması önemli kanak israflarına ol açmakadır. Teknoloji malielerinin azalılması olunda apılan bazı işbirlikleri ise eersiz kalmakadır. TBB arafından hazırlanan bir raporda POS sisemlerinin üm bankalar arafından oraklaşa kullanılması durumunda beş ıllık bir süreçe önemli uarlarda asarruf sağlanabileceği belirilmekedir TBB; Bunun anında ATM ler ve diğer eknolojik alanlarda da orak kullanım ve işbirliği sağlandığında elde edilecek asarrufun çok daha fazla olacağı açıkır. Bu nedenle bankalar rekabe içinde bile karşılıklı fada araacak işbirliği modellerini asarlamak ve gelişirmek durumundadırlar. Sekördeki bu ür işbirliklerinin faiz marjlarının daraldığı faiz dışı gelirlerin öneminin arığı ve faiz dışı giderlerin konrolünün önem kazandığı bir süreçe bankaların ekinlik ve verimliliklerinin arırılmasına önemli kakılar sağlaacağı düşünülmekedir. 264

19 EK-: Araşırma Kapsamındaki Bankalar Yöneim ve Ekonomi 4/ TC Ziraa Bankası 6 Turkish Bank 2 Türkie Halk Bankası 7 Türk Dış Ticare Bankası 3 Türkie Vakıflar Bankası 8 Türk Ekonomi Bankası 4 Adabank 9 Türkie Garani Bankası 5 Akbank 20 Türkie İş Bankası 6 Alernaif Bank 2 Yapı Kredi Bankası 7 Anadolu Bank 22 Abn Amro Bank N.V. 8 Denizbank 23 Arap Türk Bankası 9 Finans Bank 24 Banca di Roma S.P.A 0 Koçbank 25 Bank Mella MNG Bank 26 Ciibank N.A. 2 Oak Bank 27 HSBC 3 Şekerbank 28 Sociee Generale SA 4 Tekfenbank 29 WesLB AG 5 Teksil Bankası KAYNAKÇA AKTAŞ Rabia; Bankacılık Seköründe Yeniden Yapılandırma: Ticari Bankalarda Performans Yönelişleri Türkie Örneği Celal Baar Üniversiesi Sosal Bilimler Ensiüsü Basılmamış Dokora Tezi Danışman: Prof. Dr. Semra Öncü Manisa ALAM la M. Semenick; A Nonparameric Approach for Assessing Producivi Dnamics of Large U.S. Banks Journal of Mone Credi and Banking Vol. 33 No ALY H. Y. GRABOWSK R. PASURKA C. RANGAN N.; Technical Scale And Allocaive Efficiencies in US Banking: An Empirical nvesigaion The Review of Economics and Saisics 990 s BAST Eüp; 200 Finansal Krizinin Türkie Ticari Bankacılık Sekörünün Toplam Fakör Verimliliğine Ekileri İkisa İşleme ve Finans Aralık 2005 s BERG S. A. FORSUND F. R. JANSEN E. S.; Malmquis ndices of Producivi Growh During he Deregulaion of Norwegian Banking Scand. J. Of Economics 94 Supplemen 992 s CASU B. GRARDONE C. MOLYNEUX P.; Producivi Change in Banking: A Comparison of Parameric and Non-Parameric Approaches Journal of Banking and Finance Vol. 28 No. 0 Ekim 2004 s CİNGİ S. TARM A.; Türk Bankacılık Siseminde Performans Ölçümü: DEA- Malmquis TFP Endeksi Ugulaması TBB Araşırma Tebliğleri Serisi Maıs COELL T. RAO D. S. P. BATTESE G. E.; An nroducion To Efficienc And Producivi Analsis Kluwer Academic Publisher USA 997. DRAKE L. HALL M. SMPER R.; Bank Modelling Mehodologies: A Comparaive Non-Parameric Analisis of Efficienc in he Japanese Banking Secor hp://lboro.ac.uk/deparmens/ec/researchpapers/2005/drake-hall-simper2005%20.pdf DRAKE Leigh; Efficienc and Producivi Change in UK Banking Applied Financial Economics 200 s

20 S. Öncü-R. Akaş / Yeniden Yapılandırma Döneminde Türk Bankacılık Seköründe Verimlilik Değişimi DZOBEK C. PAZARBAŞOĞLU C.; Lessons From Ssemic Bank Resrucuring: A Surve of 24 Counries MF Working Paper 997. FARE R. GROSSKOPF S. NORRS M. ZHANG Z.; Producivi Growh Technical Progress and Efficienc Changes in ndusrialised Counries American Economic Review Vol s şık; 200 in içinde. FUKUYAMA Hirofumi; Measuring Efficienc and Producivi Growh in Japanese Banking: A Nonparameric Fronier Approach Applied Financial Economics s GARCA Gillian; A Framework for Analsis and Assesmen içinde ALEXANDER W. E. DAVS J. M. EBRLL L. P. LNDGREN C. ed.; Ssemic Bank Resrucuring and Macroeconomic Polic MF 997. GRFELL-TATJE E. LOVELL C.A.K.; Deregulaion and Producivi Decline: The Case of Spanish Savings Banks European Economic Review s ŞK İ. HASSAN M. K.; Financial Disrupion and Bank Producivi: The 994 Eperience of Turkish Bank The Quarerl Review of Economics and Finance s ŞK İhsan; 994 Ekonomik Krizi ve Ticari Bankalar Üzerindeki Ekileri: Denesel Bir Çalışma İMKB Dergisi Yıl 5 Saı JACKSON P. M. FETH M. D. NAL G.; Efficienc and Producivi Growh in Turkish Commercial Banking Secor: A non-parameric approach European Smposium on: Daa Envelopmen Analsis-Recen Developmen and Applicaions Wernigerode German 6-8 Ocober 998. KAYA T. Yasemin; Türk Bankacılık Seköründe Karlılığın Belirleicileri: BDDK MSPD Çalışma Raporları Haziran ÖZEN Ergun; Türk Bankacılık Siseminde Malie Ekinliğinin Gelişirilmesine Yönelik Önlemler Bankacılık Seköründe Yeniden Yapılandırma Konulu Konferans 23 Temmuz SATHYE M.; Measuring Producivi Changes in Ausralian Banking: An Applicaion of Malmquis ndices Managerial Finance Vol. 28 No s STURM J. WLLAMS B.; Foreign Bank Enr Deregulaion and Bank Efficienc: Lessons from he Ausralian Eperience Journal of Banking and Finance s TARM Armağan; Veri Zarflama Analizi: Maemaiksel Programlama Tabanlı Göreli Ekinlik Ölçümü Yaklaşımı Saışa Yaın İşleri Müdürlüğü Araşırma/İnceleme/Çeviri Dizisi: 5 Ankara 200. TÜRKER KAYA Y. DOĞAN E.; Dezenflason Döneminde Türk Bankacılık Seköründe Ekinliğin Gelişimi BDDK ARD Çalışma Raporları 2005/ WORTHNGTON Andrew; Technical Efficienc and Technological Change in Ausralian Bulding Socieies ABACUS Vol. 36 No s ; BDDK Bankacılık Sekörü Yeniden Yapılandırma Programı Maıs ; TBB Bankalararası Orak Projeler Hakkında Bilgilendirme Bankacılar Dergisi 2004 s ; TBB Bankalarımız ; TBB Bankalarımız ; TBB Bankalarımız ; TBB Bankalarımız