KULLANILAN BAZI TIBBİ İLAÇLARIN CANLI AKTİF ÇAMUR BİYOKÜTLESİ TARAFINDAN ADSORPLANMA ÖZELLİĞİNİN İNCELENMESİ *

Transkript

1 Ç.Ü Fn Bilimlri Enstitüsü Yıl:2009 Cilt:20-2 KUANIAN BAZI TIBBİ İAÇARIN CANI AKTİF ÇAMUR BİYOKÜTESİ TARAFINDAN ADSORPANMA ÖZEİĞİNİN İNCEENMESİ * An Examination Of Th Adsorption Charactristics Of Various Pharmacuticals On To iv Activatd Sludg Systm Halil KABAK Çvr Mühndisliği Anabilim Dalı Msut BAŞIBÜYÜK Çvr Mühndisliği Anabilim Dalı ÖZET Bu çalışmada, ağrı ksici grubundan olan tıbbi ilaçlardan diklofnak, parastamol, ibuprofn v naproksnin ksikli sitmd canlı aktif çamur tarafından adsorpsiyonla gidrim özlliklri inclnmiştir. Hr bir ilacın canlı aktif çamur tarafından blirli oranlarda adsorplandığı v adsorpsiyon işlminin büyük oranda ilk dakika içrisind grçklştiği v tüm ilaçlar içind, 80 dakika içrisind dngy ulaşıldığı tspit dilmiştir. Gidrim vrimi ilaç türün bağlı olarak %40-79 arasında dğişim göstrmktdir. Yapılan dng dnylrind ld diln sonuçlar angmuir v Frundlich izotrm modllrin uygulanmış v hr bir ilacın aktif çamur tarafından adsorpsiyonunun Frundlich izotrmin daha iyi uyum göstrdiği görülmüştür. Hr bir ilacın canlı aktif çamur tarafından adsorplanma kintiklri inclnmiş v adsorpsiyon hızlarının yalancı ikinci drcdn hız modlin uyduğu bulunmuştur. Anahtar Klimlr: Abiyotik gidrim, Tıbbi ilaçlar, Adsorpsiyon, Kintik ABSTRACT In this study, th rmoval proprtis of svral anti-inflammatory pharmacuticals such as diclofnac, paractamol, ibuprofn and naproxn through th adsorption by liv activatd sludg wr invstigatd in a batch systm. Each pharmacutical was found to b adsorbd by th liv activatd sludg at various rats. It was found that th adsorption took plac substantially at th first 20 to 40 minuts of th contact tim and rachd stady-stat within 80 minuts for all pharmacuticals tstd. Rmoval rats varid btwn 40-79% for all pharmacuticals xamind. Rsults obtaind from th uilibrium xprimnts hav bn applid to both angmuir and Frundlich isothrm modls and data fittd bttr to Frundlich isothrm modl compard to angmuir modl for all pharmacuticals. Th kintics of th adsorption wr also invstigatd and it was found that th adsorption rats wr bst dscribd by th psudo scond ordr modl. Kywords. Antibiotic rmoval, Pharmacuticals, Adsorption, Kintic *Doktora Tzi-Ph.D. Thsis

2 Ç.Ü Fn Bilimlri Enstitüsü Yıl:2009 Cilt:20-2 Giriş Yıllık binlrc ton mrtbsind kullanılan tıbbi ilaçlar çşitli yollarla alıcı sucul ortamlara taşınmaktadır. Tıbbi ilaçlar vücuda alınıp dönüştürüldüktn sonra dışkı v ür il ilaç mtabolitlri vya hammaddsi olarak bünydn atılırlar v sucul ortama çoğunlukla kanalizasyon yoluyla taşınırlar. Bu ndnl vsl atıksular tıbbi ilaçların alıcı sucul ortamlara taşınmasında n önmli yolu oluşturmaktadır (Hbrr 2002). Hastahanlrd v vlrd kullanılan ilaçların yanında hiç kullanılmadan doğrudan kanalizasyon sistmin v çöp atılan ilaçlarlarda başlıca kirltici kaynaklardır. Çöp atılan ilaçlar çöp alanlarından sızıntı suyuna karışarak sucul sistmlr karışabilmkt v kirliliğ ndn olabilmktdir (Holm v ark., 995). Diğr bir kirltici kaynak is vtrinr ilaçlarının kullanımı sonucu oluşan gübrlrin tarımda kullanılması il mydana glmktdir. Tarımda vya araziy sriln bu gübrlr v arıtma çamurları toprağa sızarak yraltı sularına, nihai olarakta içmsularına ulaşmakta v kirliliğ ndn olabilmktdir. AB d v dünyada İnsan v vtrinr ilaçlarının kullanımı oldukça fazladır. Avrupa birliği ülklrind ağrıksicilr, doğum kontrol, antibiyotik, kalp ilaçları, kolstrol, sinir v ilaçları vb. tıbbi ilaç yapımında yaklaşık 3000 farklı tkn madd kullanılmaktadır (Fnt v ark., 2005). Bunların yanında vtrrinr ilacı olarak da cok miktarda ilaç maddsi kullanılmaktadır. Günümüzd gnl amaçla kullanılan in üzrind snttik (xnobiotik) organik kimyasal mvcuttur (Schwarznbach v ark., 2003). Tıbbi ilaçların birçoğu biyolojik ayrışmaya karşı dirnçli olup, bunların büyük çoğunluğu organik madd, azot, fosfor gibi nütriyntlrin gidrimi üzrin projlndirilmiş konvansiyonl atıksu arıtma prosslri il tkin olarak gidrilmmkt v olumsuz tkilr yapacak konsantrasyonlarda sucul ortamlara dşarj dilmktdirlr. Tıbbi ilaçların glnksl aktif çamur sistmlri il gidrimi üzrind özllikl glişmiş ülklrd yapılan bilimsl çalışmalarda bu ilaçların çoğunun uygulanan atıksu artım tsislrind tamamıyla gidrilmdiği bazı ilaç türlrind hiç gidrimin sağlanamadığı v bu ndnl atıksu arıtma tsisi çıkış sularında tspit dildiklri blirtilmiştir (Robrts v ark., 2006; Gomz v ark., 2007; Boyd v ark., 2003). Kısmn vya hiç arıtılamadan alıcı ortama vriln bu tıbbi ilaçlar nhirlrin, göllrin, dnizlrin, haliçlrin v sıklıkla da yraltı v içmsularının kirlnmsin ndn olmaktadır. Günümüz kadar çşitli Avrupa ülklrind yapılan çalışmalarda arıtma tsisi çıkış sularında, yüzysl v yr altı sularında 00 ün üzrind ilaç bilşimin rastlandığı bildirilmiştir (Hbrr 2002). Sucul ortamlarda bulunan bazı ilaçların özllikl hormonal olarak aktif maddlrin (HAAs) organizmaların normal hormonal fonksiyonlarını ngllyip ndokrin sistmlrini bozabilcği çşitli çalışmalarla ortaya konmuştur. Yapılan çalışmalarda organizmalar üzrind tspit diln bazı tkilr cinsiyt oranlarının dğişmsi, cinsiyt trsinimlri, popülasyonların azalması, yumurtlama v canlı kalma oranlarının azalmasıdır. Bir maddnin biyolojik olarak parçalanabilirliğinin tml aşamalarından biri d canlı hücr tarafından adsorplanabilirliğidir. Hücr tarafından adsorplanabiln maddlr hücr için transfr olarak, hücr içind grçklşck olan mtabolik 2

3 Ç.Ü Fn Bilimlri Enstitüsü Yıl:2009 Cilt:20-2 v/vya ko-mtabolik faaliytlrd yr alabilirlr (Basibuyuk v Forstr, 2003). Birçok toksik v zor parçalanan organik bilşiklrin biyolojik atıksu arıtma prosslrin girişlrind biyolojik olmayan ya da abiyotik kayıplar, biyodgradasyondan daha blirlyici olabilmktdir. Abiyotik kayıplar bilşiklrin raktördki karışık sıvıdaki katılara (mixd liuor) adsorb olarak atık çamurla birlikt sistm dışına transfri v bilşnlrin atmosfr uçması (volatilizasyon) şklind olmaktadır. Bu çalışmanın amacı ağrı ksicilrdn diklofnak, parastamol, İbuprofn v naproksn in laboratuar ortamında canlı aktif çamur biyokütlsi tarafından adsorplanabilm özlliğinin inclnmsidir. Matryal v Mtot Matryal Çalışmada kullanılan aktif çamur (flok yapısında) Adana Ppsi Mşrubat Dolum Fabrikası nın uzun havalandırmalı biyolojik aktif çamur arıtma tsisindn alınmıştır. Aktif çamurun aktivitsinini (canlılığını) kaybtmmsi için labaratuar ortamında difüzörlrl sürkli havalandırılması sağlanmıştır. Dnysl çalışmada kullanılan ağrı ksici ilaç tkn maddlri Abdi İbrahim İlaç Fabrikasından tmin dilmiştir. Mtot Kullanılan aktif çamurun askıda katı madd miktarı Standart Mtotlara (998) gör bulunmuştur. İlaç tkn maddlrinin ölçümü 0 mm kuartz tüplü CHEBİOS.s.r.l OPTİMUM-ONE UV-VİS spktrofotomtrd yapılmıştır. Hr bir ilaç için dalga boyu taraması yapılmış maksimum adsorbans vrn dalga boyları sçilmiş bunların litratür uygunluğu kontrol dilmiştir. Hazırlanan standart çözltilrdn blirli konsantrasyonlarda (5, 0, 5, 20, 25, 30, 35, 40 mg/) hazırlanan ilaç tkn maddlri spktrofotomtrd blirlnn dalga boylarında okunarak kalibrasyon ğrilri hazırlanarak ilaç konsantrasyonları ölçülmüştür. Piyasadan, aynı tkn maddlri içrn ilaçlar tmin dilrk yukarıda tkn maddlr için yapılan işlmlr ticari ilaçlar için d yapılarak dnysl ölçüm mtodunun doğruluğu kontrol dilmiştir. Aktif çamur için yapılan adsorpsiyon tstlri, 00 ml lik bhr içrisin karıştırılarak konulan 25 şr mililitrlik çamur v ilaç çözltilrinin orbital çalkalayıcı yardımıyla (75 rpm) farklı sürlr boyunca (5, 0, 20, 40, 80, 60 dk) 25 o C d çalkalanmaya tabi tutulmasıyla uygulanmıştır. İşlm sonrası karışım santrifüjlnrk (6000 rpm, 20 dk) üsttki duru fazdan alınan örnklrl ölçüm yapılmıştır. Karışımın hacmi 50 ml olup, bu karışımdaki aktif çamur askıda katı madd konsantrasyonu 3000 mg/l (0,5 gram adsorban) olacak şkild ayarlanmıştır. Tstlr 25º C d sabit sıcaklıkta grçklştirilmiştir. angmuir v Frundlich İzotrm sabitlrinin ld dilmsi amacıyla çşitli başlangıç ilaç madd konsantrasyonları (0, 20, 30, 40 v 50 mg/) uygulanmıştır. Tmas sürsi 60 dakikadır. 3

4 Ç.Ü Fn Bilimlri Enstitüsü Yıl:2009 Cilt:20-2 Adsorpsiyon çalışmalarında Frundlich v angmuir izotrmlrin, kintik modllr v diğr matmatiksl modllr olan uygunluk analizlri n düşük karlr rgrsyonu mtodu (R 2 ) (linr) uygulanmıştır. Sonuçlar is korlasyon katsayısı olarak göstrilmiştir. Araştırma Bulguları Adsorpsiyonla gidrim işlminin adsorpsiyonun ilaçlarda ilk dakika içrisind grçklştiği v 80 dakika içrisind dngy ulaşıldığı görülmüştür. Diklofnak ın % gidrim dğrlri % arasında dğişirkn parastamol, ibuprofn v naproksnin % gidrim dğrlrinin sırasıyla % 48-60, 46-79, arasında dğiştiği bulunmuştur. Adsorpsiyon İzotrmlri Gnl olarak, sabit sıcaklıkta adsorban tarafından adsorplanan madd miktarı il dng basıncı vya konsantrasyonu arasındaki bağıntıya adsorpsiyon izotrmi adı vrilir. Adsorpsiyon, adsorban yüzyind birikn madd konsantrasyonu v çözltid kalan madd konsantrasyonu arasında bir dng oluşuncaya kadar dvam dr. Adsorpsiyon izotrmlrini matmatiksl olarak ifad dn n önmli modllr Frundlich, angmuir v Brunaur-Emmtt-Tllr ( BET ) izotrmlridir. En gnl kullanım görn izotrmlr angmuir v Frundlich dnklmlridir (Aksu v ark., 999). angmuir izotrmi angmuir izotrmi, adsorban yüzyinin nrji açısından bnzr olduğu varsayımıyla, tk tabakalı homojn adsorpsiyonu açıklamak için kullanılmaktadır. C : Adsorpsiyon sonrası çözltid kalan maddnin konsantrasyonu (mg/) : Birim adsorban üzrin adsorplanan madd miktarı(mg/gr) K : Adsorbatın adsorplanma kapasitn bağlı olan sabit (/gr) a : Adsorpsiyon nrjisin bağlı olan sabit (/mg) Q max : Adsorbanın maksimum adsorplama kapasitsi (mg/g) K Q max Tk tabakalı adsorban kapasitsini göstrmktdir (mg/). a C dğrinin, C dğrin gör dğişimi grafiğ dökülmsiyl ortaya çıkan C K a K doğrunun ğimi v ksim noktası sırasıyla C a v K K () sabitlrinin dğrini 4

5 Ç.Ü Fn Bilimlri Enstitüsü Yıl:2009 Cilt:20-2 vrcktir. Burada Q max dğri adsorbanın maksimum adsorplama kapasitsini vrcktir. Özllikl tk tabakalı adsorpsiyonun mydana gldiği htrojn adsorpsiyon sistmlrind bu izotrm dng durumunu nt olarak açıklayamaz. Frundlich izotrmi Frundlich gör bir adsorbntin yüzyi üzrind bulunan adsorpsiyon alanları htrojndir yani farklı türdki adsorpsiyon alanlarından tşkil dilmiştir. (2) K F C n C : Adsorpsiyon sonrasında çözltid kalan maddnin konsantrasyonu (mg/) : Birim adsorban üzrind adsorplanan madd miktarı (mg/g) K F : Dnysl olarak hsaplanır. adsorpsiyon kapasitsi (/g) n: Adsorpsiyon yoğunluğu (birimsiz) Frundlich izotrm dnklmind şitliğin hr iki tarafının da logaritması alınarak doğrusal hal gtirilir. (3) log log K F log nin log C n log C y karşı dğişimi grafiğ dökülmsiyl F bulunur. Grafiktn ld diln doğrunun y ksnini ksim noktası K v n sabitlri log K F yi v ğimi d n i vrmktdir. n htrojnit faktörüdür v 0- aralığında dğrlr alır. Yüzy n kadar htrojns, n dğri o kadar sıfıra yakın olur. n dğrinin dn büyük olarak bulunması adsorpsiyon işlminin lvrişli olduğunu göstrmktdir (Chiou v i, 2002). Hrbir ilacın adsorpsiyonunun Şkil d vriln grafiklrdn görülcği üzr angmuir izotrm modlin uymadığı, ancak Frundlich izotrmin uygun olduğu görülmüştür (Şkil 2). Grafiklrdn ld diln rgrsyon analizlri sonucunda ld dilmiş angmuir v Frundlich modllrin ait sabitlr v korlasyon katsayıları aşağıdaki Çizlg d vrilmiştir. angmuir İzotrm sabitlri için ngatif dğrlr adsorpsiyon prossinin açıklanmasında angmuir izotrm modlinin ytrsizliğini göstrmktdir. Şkil d görüldüğü gibi aktif çamurdiklofnak-ibuprofn v naproksn sistmi angmuir izotrm modlin uyum (ğim ksi çıkmıştır) sağlamamıştır. Bnzr durum Robinson v arkadaşlarının (2002), bş boyar madd karışımının buğday samanı tarafından adsorpsiyonu il ilgili 5

6 Ç.Ü Fn Bilimlri Enstitüsü Yıl:2009 Cilt:20-2 yaptıkları çalışmada da görülmüştür. Bu durum aktif çamur il diklofnak, ibuprofn v naproksn ilaç adsorpsiyonlarının, tk tabaka adsorpsiyon olmadığını göstrmktdir. Çizlg d Parastamol için is ğim pozitif olmasına rağmn düşük korlasyon katsayısı ndniyl (R 2 =0,03) angmuir modlin uyum sağlamamıştır. Canlı Aktif Çamurda kullanılan tüm ilaçların Frundlich İzotrmin olan uygunluğu angmuir izotrmin gör daha iyidir. Aktif Çamur-Parastamol sistmi için n dğrinin birdn büyük olduğu görülmüştür. Bu durum Parastamol ilacının Aktif Çamur tarafından diğr ilaç türlrin gör daha iyi adsorplanabildiğini göstrmktdir (R 2 = 0,82, Kf=0,56, n=,24). C / 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2,5 0,5 0 y = -0,482x + 5,797 R 2 = 0,505 y = 0,092x + 2,7359 R 2 = 0,0254 y = -0,0393x + 3,477 R 2 = 0,7664 y = -0,0507x + 4,9926 R 2 = 0, C (mg/) Diklofnak Parastamol İbuprofn Naproksn Şkil. angmuir izotrm grafiklri Çizlg. angmuir v frundlich izotrm katsayıları angmuir İzotrmi Frundlih İzotrmi Adsorban Tıbbi İlaç K a Q max R 2 K f n R 2 (/g) (/mg) (mg/g) (/g) Diklofnak 0,20-0,00-9,72 0,7 0,6 0,87 0,9859 Canlı Parastamol 0,37 0,007 52,08 0,03 0,56,24 0,823 Aktif İbuprofn 0,7-0,073-2,39 0,5 0,02 0,39 0,6588 Çamur Naproksn 0,29-0,0-25,44 0,77 0,22 0,86 0,9954 6

7 Ç.Ü Fn Bilimlri Enstitüsü Yıl:2009 Cilt:20-2 og,2 0,8 0,6 0,4 y = 2,544x -,6686 R 2 = 0,6588 y = 0,8064x - 0,25 R 2 = 0,823 y =,56x - 0,797 R 2 = 0,9859 0,2 y =,672x - 0,6468 R 2 = 0, ,2 0,4 0,6 0,8,2,4,6 og C Diklofnak Parastamol İbuprofn Naproksn Şkil 2. Frundlich izotrm grafiklri Adsorpsiyon Kintiği Bir adsorpsiyon sistminin kintiği inclnirkn birinci drcdn, ikinci drcdn v yalancı ikinci drcdn hız kintiği modllrin uygunluğuna bakılmalıdır (Basibuyuk v Forstr, 2003). Bu çalışmada birinci, ikinci, yalancı ikinci drcdn hız kintiği modllri uygulanmıştır. Birinci drcdn agrgrn şitliği: t log k, adt (4) Yalancı ikinci drcdn hız dnklmi (5) t t k 2, ad 2 t 7

8 Ç.Ü Fn Bilimlri Enstitüsü Yıl:2009 Cilt:20-2 İkinci drcdn hız şitliği: t kt (6) : Dng halind adsorb diln madd miktarı (mg/g) t : Hrhangi bir zamanda adsorb diln madd miktarı (mg/g) k,ad : agrgrn adsorpsiyon hız sabiti (dakika - ) k 2,ad : Yalancı ikinci drcdn adsorpsiyon hız sabiti (g/mg.dakika) k: İkinci drcdn adsorpsiyon hız sabiti (g/mg.dakika) : Dng mydana gldiği zaman adsorb diln madd miktarı (mg/g) : Hsaplanan, adsorb diln madd miktarı (mg/g) t : Hrhangi bir zamandaki adsorb dilmiş olan madd miktarı (mg/g) log( - t ), t/ t v /( - t ) dğrlrinin t karşı ayrı ayrı grafiğ dökülmsiyl k,ad, k 2,ad v k dğrlri hsaplanır. Dnylrdn ld diln vrilr, grafiklr üzrindn dğrlndirilrk adsorpsiyona n uygun olan izotrm v adsorpsiyon hızının drcsi bulunur. Eld diln bulgulara gör, kintik modllr arasında bu sistm n uygun modlin yalancı ikinci drcdn hız modli olduğu bulunmuştur. Bu sonuç korlasyon katsayılarına bakıldığında daha nt anlaşılmaktadır. Ayrıca dnysl olarak saptanan v modldn hsaplanan dğrlrinin birbirin oldukça yakın olması adsorpsiyonun bu modl uygunluk sağladığını dstklmktdir. Bu dğrlr aşağıda Çizlg 2 d vrilmiştir. Çizlg 2. Yalancı ikinci drcdn hız katsayıları k 2,ad (g/mg.dak.) 8

9 Ç.Ü Fn Bilimlri Enstitüsü Yıl:2009 Cilt:20-2 Başlangıç İlaç Konsantrasyonu(mg/) (cal.) (xp.) (k 2,ad ) R 2 Diklofnak 0,38,33 0,45 0, ,73 2,67 0,0882 0, ,00 4,00-5,7963 0, ,07 6,04 0,2799 0, ,62 7,63-0,6457,0000 Parastamol 0 2,0 2,00 0,7660 0, ,69 2,70,226 0, , 5,07 0,47 0, ,45 6,4 0,043 0, ,2 9,04 0,0669 0,9994 İbuprofn 0,55,55 5,2560, ,35 3,34,2656, ,72 6,72,8299, ,0 0,0,7207, ,30 3,30 2,9763,0000 Naproksn 0,68,57 0,7484 0, ,33 3,33 6,3338, ,24 5,23,67, ,78 6,78 0,8324, ,06 9,04 0,4599 0,9997 Adsorpsiyon Trmodinamiği Blirli bir sıcaklıkta yapılan adsorpsiyon işlminin Gibbs srbst nrjisini bulmak için önclikl dng sabiti olan K aşağıdaki şitlik yardımıyla hsaplanır (Dakiky v ark., 2002; Nollt v ark., 2003). Ca Kc (8) C K C : Dng Sabiti C a : Adsorban Birim Kütlsind Tutulan Madd Miktarı (mg/) C : Çözltid Kalan Madd Konsantrasyonu (mg/) c Yukarıdaki şitlik yardımı il bulunan K c nin başlangıç madd konsantrasyonlarına (C 0 )karşı grafiğ dökülmsi il bulunan (oluşan doğrunun ksim noktası) K, aşağıdaki şitlikt yrin koyularak Gibbs srbst nrjisi 0 c bulunur. 0 0 G RT ln K (9) c 9

10 Ç.Ü Fn Bilimlri Enstitüsü Yıl:2009 Cilt:20-2 Hr bir ilaç için hsaplanan Gibss srbst nrji dğrlri Diklofnak için 0,5 gr Adsorban G 0 =,35 kj/mol, Parastamol için 0,5 gr Adsorban G 0 =-0,4 kj/mol, İbuprofn için 0,5 gr Adsorban G 0 =3,9 kj/mol, Naproksn için 0,5 gr Adsorban G 0 =0,40 kj/mol bulunmuştur. Ngatif dğr adsorpsiyonun kndiliğindn v yavaş grçklştiğini, pozitif dğr is adsorpsiyonun kndiliğindn olmadığı v dışarıdan bir nrjiy ihtiyacı olduğunu göstrmktir. Tartışma v Sonuçlar Bu çalışmada aşağıdaki sonuçlar ld dilmiştir. Canlı Aktif Çamurda kullanılan tüm ilaçların Frundlich İzotrmin olan uygunluğu angmuir izotrmin gör daha iyidir. Aktif Çamur Parastamol sistmi için n dğrinin birdn büyük olduğu görülmüştür. Bu durum Parastamol ilacının Aktif Çamur tarafından diğr ilaç türlrin gör daha iyi adsorplanabildiğini göstrmktdir (R= 0,82, Kf=0,56, n=,24). Adsorpsiyonla gidrim işlminin adsorpsiyonun ilaçlarda ilk dakika içrisind grçklştiği v 80 dakika içrisind dngy ulaşıldığı görülmüştür. Hr iki ilacında adsorpsiyon hızlarının yalancı ikinci drcdn hız modlin uyduğu görülmüştür. Hr bir ilaç için hsaplanan Gibss srbst nrji dğrlri ( G 0 ) Diklofnak, Parastamol, ibuprofn v Naproksn için sırasıyla,35, -0,4, 3,9, 0,40 kj/mol bulunmuştur. Eld diln bu vrilr ışığında aktif çamurun bu ilaçları adsorplayabilm kabiliytinin olduğu görülmüştür. Kaynaklar AKSU, Z., ÇAIK, A., DURSUN, A. Y., DEMIRCAN, Z., 999. Biosorption Of Iron (III)-Cyanid Complx Anions To Rhizopus arrhizus: Application Of Adsorption Isothrms. Procss Biochm., 34: BASIBUYUK, M. And FORSTER, C.F, An Examination Of Adsorption Charactristics Of Basic Dy On To iv Activatd Sludg Systm. Procss Biochm., 38: BOYD, G.R., REEMTSMA, H., GRIMM, D.A., MITRA, S., Pharmacuticals and Prsonal Car Products (PPCPs) in Surfac and Tratd Watrs of ouisiana, USA and Ontario, Canada. Sci. Total Environ. 3: CHIOU, M.-S., I, H.-Y., Euilibrium And Kintic Modling Of Adsorption Of Ractiv Dy On Cros inkd Chitosan Bads. Chmosphr, 50: DAKIKY, M., KHAMIS, M., MANASSRA, A., MER EB, M., Slctiv Adsorption Of Chromium (VI) In Industrial Wastwatr Using ow-cost Abundantly Availabl Adsorbnts. Advancs In Environ. Rs., 6: FENT KAR, WESTON ANNA A., CAMINADA DANIE., Ecotoxicology Of Human Pharmacuticals A Rviw Auatic Toxicology 76 (2006) GOMEZ, M.J., MARTINEZ BUENO, M.J., ACORTE, S., FERNÁNDEZ-ABA, A.R., AGUERA, A., Pilot Survy Monitoring Pharmacuticals and 20

11 Ç.Ü Fn Bilimlri Enstitüsü Yıl:2009 Cilt:20-2 Rlatd Compounds in A Swag Tratmnt Plant ocatd on Th Mditrranan Coast. Chmosphr 66: HEBERER, T., Occurrnc, Fat, Rmoval of Pharmacutical Rsidus in Th Auatic Environmnt: A Rviw of Rcnt Rsarch Data. Toxicology ttrs, 3: 5-7. HOM, J.V., RUGGE, K., BJERG, P.., CHRİSTENSEN, T.H., 995. Occurrnc And Distribution Of Pharmacutical Organic-Compounds İn Th Groundwatr Downgradint Of A andfill (Grindstd, Dnmark). Environ. Sci. Tchnol. 29 (5), NOET, H., ROES, M., UTGEN, P., VAN DER MEEREN, P., VERSTRAETE, W., Rmoval Of PCBs From Wastwatr Using Fly Ash, Chmosphr, 53: ROBINSON, T., CHADRAN, B., NIGAM, P., Rmoval Of Dys From A Synttic Txtil Dy Efflunt By Biosorption On Appl Pomac and What Straw. Watr Rs., 36: ROBERTS, P.H., THOMAS, K.V., Th Occurrnc of Slctd Pharmacuticals in Wastwatr Efflunt and Surfac Watrs of owr Tyn Catchmnt. Sci. Total Environ. 356: SCHWARZENBACH, R.P., GSCHWEND, P.M., IMBODEN, D.M., Environmntal Organic Chmistry. John Wily And Sons, Nw Jrsy. STANDART METOTAR, A.P.H.A.-A.W.W.A-W.P.C.F, 998. Standart Mthods For Th Examination Of Watr And Wastwatr. 9. Baskı., Washington, DC. 2