Heterodera avenae yumurtalarının inkübasyonu üzerine sıcaklığın etkisi ile en uygun deneme yöntem ve materyallerinin araştırılması

Transkript

1 Türk. entomol. derg., 2012, 36 (4): ISSN Orijinl rştırm (Originl rticle) Heteroder vene yumurtlrının inküsyonu üzerine sıcklığın etkisi ile en uygun deneme yöntem ve mteryllerinin rştırılmsı Effect of tempertures on incution durtion of Heteroder vene cysts nd optimiztion of some mterils nd methods Mustf İMREN 1 * Hlil TOKTAY 1 Adem ÖZARSLANDAN 1 Amer DABABAT 2 İ. Hlil ELEKCIOĞLU 3 Summry In this study, the effect of tempertures on the incution durtion of the cerel cyst nemtode cysts, Heteroder vene (Wollenweer, 1924) nd determining of the optimum methods nd mterils ws investigted under in-vitro conditions. The effect of temprtures on incution durtion of Heteroder vene cysts ws studied on two different incution stges. First incution exposured to ll cysts ws set up 66 dys t 4ºC fter ech smples trnsfered different tempertures (5, 10, 15, 20 nd 25ºC). The cumultive htching percent ws significntly effected y different tempertures t the end of 252 dys. Htching ws greter t lower tempertures (5, ºC) compred to t higher tempertures of (20, 25ºC) rnging etween 46.7, 82.3 nd 45.9 % vs nd 30.7 nd 19.0%, respectively. Although the highest cumultive htching of 82.3% ws otined t constnt 10ºC t 252 dys, the lowest cumultive htching of 19.0% ws otined to 25ºC t 252 dys. The most suitle soil type for the in-vitro conditions ws found the sndy soil (70 % snd: 29% field soil: 1% orgnic mtter), est inocultion rte ws 2,5 second stge juveniles per grm soil nd inocultion time t plnting dy. Key words: Cerel cyst nemtodes, htching, life cycle, whet Özet Bu çlışmd, Thıl kist nemtodu, Heteroder vene nin (Wollenweer, 1924) yumurtlrının inküsyonu üzerine sıcklığın etkisi ile in-vitro koşullrd en uygun deneme test mteryllerinin (toprk tipi, inokülsyon ornı ve inokülsyon zmnı) elirlenmesi rştırılmıştır. Sıcklılığın H. vene yumurtlrının inküsyonu üzerine etkisinin rştırıldığı çlışm iki frklı inküsyon süresinde gerçekleştirilmiş olup, irinci şmd 4 ºC de 66 gün inküe edilen kistler ikinci şmd frklı sıcklıklr (5, 10, 15, 20 nd 25 ºC) trnsfer edilmiştir. Çlışm sonucund her ir sıcklık için toplm yüzde lrv çıkış ornı hesplnmış ve 252 günlük inküsyon süresinde sıcklığın lrv çıkış ornını önemli derece etkilediği görülmüştür. Düşük sıcklıklrdki (5,15 ve 10 ºC) lrv çıkış ornı %46.7, %82.3. ve %45.9 ile yüksek sıcklıklrdki (20 ve 25 ºC) lrv çıkış ornın %30.7 ve %19.0 göre dh yüksek ulunmuştur. En yüksek lrv çıkış ornı %82.3 ile 10 ºC de, en düşük lrv çıkış ornı %19.0 ile 25 ºC de gerçekleşmiştir. İn-vitro koşullrd H.vene ile yürütülecek denemelerde, yetiştirme ortmı olrk kumlu toprk tipinin (% 29 trl toprğı, % 70 kum: % 1: orgnik mdde) tercih edilmesi, nemtodun itkiye inokülsyonunun dikimin 1. gününde, inokülsyon yoğunluğunun ise 2,5 det ikinci dönem lrv/grm toprk olck şekilde ypılmsı önerilmektedir. Anhtr sözcükler: Thıl kist nemtodlrı, lrv çıkışı, hyt döngüsü, uğdy 1 Biyolojik Mücdele Arştırm İstsyonu Müdürlüğü, P.K. 21 Yuregir-Adn-Türkiye 2 CIMMYT (Interntionl Mize nd Whet Improvement Centre) P.K , Emek, Ankr, Turkey 3 Çukurov Üniversitesi Zirt Fkültesi Bitki Korum Bölümü, 01330, Srıçm, Adn, Türkiye * Sorumlu yzr (Corresponding uthor) e-mil: m.imren37@gmil.com Alınış (Received): Kul ediliş (Accepted):

2 Heteroder vene yumurtlrının inküsyonu üzerine sıcklığın etkisi ile en uygun deneme yöntem ve mteryllerinin rştırılmsı Giriş Thıllrd ürün kyıplrın neden oln irçok hstlık, zrrlı ve yncı ot mevcut olup, unlrdn iride itki prziti nemtodlrdır (Rivol & Cook,1993; Yıldırım et l., 1993; Evns & Rowe, 1998; Nicol, 2004; Nicol & Rivol, 2008). Dünyd thıllr üzerinde ekonomik kyıplr neden olduğu elirlenen nemtod türlerinin; Kist nemtodlrı, Heteroder spp., Kök lezyon nemtodlrı, Prtylenchus spp., Kök ur nemtodlrı, Meloidogyne spp., Buğdy gl nemtodu, Anguin tritici (Steinuch) Filipjev ve Soğn sk nemtodu, Ditylencus dipsci (Kühn) Filipjev olduğu ilinmektedir (Nicol, 2002). Zrrlı nemtodlr içerisinde itkilerin köklerinde kist oluşturmlrı ile tnınn Thıl kist nemtodlrının üç önemli türü ülkemiz uğdy lnlrınd sptnmış olup, Ort Andolu Bölgesi nde H. filipjevi (Mdzhidov, 1981) Stelter 1984, Güneydoğu Andolu Bölgesi nde H. ltipons Frnklin, 1969 ve H. vene Wollenweer, 1924 olduğu elirtilmektedir (Şhin et l., 2009; İmren et l., 2011). Düny genelinde uğdyd ekonomik olrk önemli kyıplr neden oln Thıl kist nemtodlrının mücdelesinde en etkili yöntem olrk dynıklı çeşitlerin kullnımı öne çıkmktdır (Andersen, 1982; Willims et l., 2002). Buğdy ıslh progrmlrınd Thıl kist nemtodlrın krşı dynıklı çeşit geliştirmek mcıyl lortur koşullrınd yürütülecek nemtod-itki interksiyonu çlışmlrınd öncelikli olrk nemtod popülsyonun it zı iyolojik prmetrelerin in- vitro koşullrd elirlenmesi gerekmektedir. Zir Heteroder vene nin frklı popülsyonlrı rsınd in-vitro koşullrd yumurt ve lrv gelişiminde sıcklık ve inküsyon süreleri yönünden frklılıklr görüleilmektedir. Thıl kist nemtodu, H. vene nin Knd popülsyonun it ireylerde yumurtdn lrv gelişimi için en uygun sıcklığın 7 ºC ve kistten lrv çıkışı için en uygun sıcklığın ise ºC olduğu elirtilirken (Fusthey & Johnson, 1966), ynı türün Avustrly popülsyonun it lrv gelişimi için en uygun sıcklığın 10 ºC ve kistten lrv çıkışı için en uygun sıcklığın ise 20 ºC olduğu (Bnyer & Fisher, 1971) ildirilmektedir. Ayrıc, kistlerin lrv çıkışı öncesi 6 8 hft süreyle soğuklm ihtiyçlrının krşılnmsı durumund lrv çıkışının rtış gösterdiği elirtilmektedir (Zncd & Snchez, 1988). H. ltipons un Suriye popülsyonun it en uygun lrv çıkış sıcklığının 10 ºC olduğu ve çıkışın şlmsı için kistlerin 5 ºC de 16 gün süreyle ekletilmesi gerektiği lortur çlışmlrı ile orty konulmuştur (Scholz & Sikor, 2004). Aynı şekilde, H. filipjevi nin Ort Andolu popülsyonu ile in-vitro koşullrd ypıln çlışmd kistlerden en iyi lrv çıkışının 10 ve 15 ºC de gerçekleştiği ildirilmektedir (Şhin et l., 2010). Buğdy ıslh progrmlrınd nemtod krşı dynıklılıklrının rştırıldığı çlışmlrd ptojen için en uygun deneme yöntemi ve mteryllerinin elirlenmesi gerekmektedir. Nemtod türleri rsınd ve ynı türün frklı popülsyonlrı rsınd lortur koşullrınd iyolojik dvrnışlrd frklılıklr gözlenmekte olup, u durum çlışmlrın sonuçlrını doğrudn etkilemektedir. Ülkemizde, Thıl kist nemtodu, H. filipjevi için en uygun deneme test mteryllerinin elirlenmiş olmsın rğmen (Şhin, 2010) H. vene ile in-vitro koşullrd yürütülen çlışmlrd kullnılck en uygun deneme test mterylleri; toprk krışımı, inokülsyon ornı ve zmnının elirlendiği çlışmy rstlnılmmıştır. Bu çlışmd in-vitro koşullrd Heteroder vene yumurtlrının inküsyonu üzerine sıcklığın etkisi ile en uygun deneme yöntem ve mteryllerinin rştırılmsı mçlnmıştır. Mteryl ve Yöntem Kistlerin Toplnmsı Çlışmd, Hty ili Beşsln Köyü (36º13 27K 36º80'18D) loksyonundn elde edilen H. vene popülsyonu kullnılmıştır. Bu mçl 2010 yılı Hzirn yınd uğdy hsdı öncesinde Beşsln Köyündeki uğdy trlsındn yklşık 100 kg toprk ve kök örneği lınrk Kort cihzınd yıknmıştır (Kort et l., 1960; Shepherd, 1986). Kort cihzındn elde edilen süzülmüş toprk syım kplrın lınrk, içerisindeki kistler inoküler mikroskop ltınd toprk, kök ve güre prçlrındn yrılmıştır. Çlışmd kullnılmk üzere toplnn kistler % 0.5 lik NOCl ile 10 dkik mumele edilip 3 kez sf su ile yıknrk yüzey sterilizsyonlrı gerçekleştirilmiştir. 588

3 İmren et l., Türk. entomol. derg., 2012, 36 (4) Heteroder vene yumurtlrının inküsyonu üzerine sıcklığın etkisinin rştırılmsı Ön İnküsyon Thıl kist nemtodlrı kistlerinin lrv çıkışı öncesi soğuklm ihtiyçlrının (6-8 hft) krşılnmsı hlinde kistlerden lrv çıkışının rtış gösterdiği ildirilmektedir (Bnyer & Fisher, 1971; Zncd & Snchez, 1988; Şhin et l., 2010). Bu kpsmd 20 Ağustos 2010 trihinde +4ºC de ırkıln kistler 66 gün süreyle ön inküsyond ekletilmiştir. Frklı Sıcklıklr Heteroder vene'nin yumurtlrındn lrv çıkışı üzerine sıcklığın etkisinin rştırıldığı çlışmd dormnt periyodu kırmk mcıyl ön inküsyond ekletilen kistler dh sonr frklı sıcklıklr (5, 10, 15, 20 ve 25 ºC) lınmıştır. Kistlerden lrv çıkışının tmmlndığı trihte (30 Nisn 2011) denemeler sonlndırılmış olup, toplmd 252 gün oyunc kistlerden lrv çıkışın sıcklığın etkisi (ön soğuklm süresi + frklı sıcklık) rştırılmıştır. Deneme 3 ml steril sf su ulunn eppendorf tüp içinde ir kist olck şekilde her ir sıcklık için 12 tekerrürlü olrk kurulmuştur. İkinci dönem lrvlrın yumurtdn çıkışı her 7 günde ir kontrol edilerek çıkn lrvlr syılmıştır. Çlışm sonund her ir kiste it lrv syılrı, toplm kist içeriğine ornlnrk 30 günlük dönemler için yüzde lrv çıkışı hesplnmıştır. Heteroder vene ile ilgili rştırmlrd en uygun deneme yöntem ve mteryllerinin invitro koşullrd elirlenmesi Lortur koşullrınd uğdy çeşit ve htlrının H. vene ye krşı dynıklılıklrının rştırılmsı için yürütülecek denemelerde en uygun yöntem ve mteryllerinin elirlenmesi mcıyl, 2 toprk tipi ve 3 inokulsyon zmnı ve 3 inokülsyon ornının etkisi ynı hsss ve dynıklı çeşitler (Dynıklı çeşitler; Silverstr ve Croc, hsss çeşitler; Seri ve Miln ) kullnılrk rştırılmıştır (Şhin et l., 2010). Uygulmlr it verilerin değerlendirilmesinde hsss ve dynıklı çeşitlerin ortlmlrı ess lınmıştır. Bitki yetiştirmede 30 mm çpınd, 115 mm yüksekliğinde, 80 grm toprk kpsiteli yuvrlk tüpler kullnılmıştır. Toprk Tipi Lortur koşullrınd uğdy çeşit ve htlrının Heteroder vene krşı dynıklılıklrının rştırılmsı mcıyl yürütülecek denemelerde kullnılilecek en uygun yetiştirme ortmının elirlenmesi mcıyl 2 frklı toprk tipi denemeye lınmıştır. Bunlr, killi toprk (% 29 kum: %70 trl toprğı: %1: orgnik mdde) ve kumlu toprk (%29 trl toprğı: %70 kum:%1: orgnik mdde) olrk isimlendirilmiştir (Çizelge 1). İnokülsyon Zmnı Heteroder vene ile in-vitro koşullrd yürütülecek denemelerde nemtodun itkiye verileceği en uygun zmnı sptmk mcıyl, 3 frklı inokülsyon zmnı rştırılmıştır. Bu mçl, nemtod itkiye dikimin 1., 3. ve 7. günlerinde inoküle edilmiştir (Çizelge 1). İnokülsyon Ornı Heteroder vene nin lortur denemelerinde itkiye verilecek en uygun nemtod yoğunluğunun ilinmesi gerekmektedir. Zir dynıklılık çlışmlrınd inokulum miktrının ilinmesi çok önemlidir. Çlışmd kullnıln inokülsyon yoğunluğu grm toprkt 1, 2.5 ve 5 det ikinci dönem lrv olck şekilde uygulnmıştır (Çizelge 1). Bu noktd, tüplerin 80 grm toprk kpsiteye ship olduklrı dikkte lındığınd, inokülsyon ornlrı 80, 200 ve 400 ikinci dönem lrv/tüp olrk hesplnmıştır. 589

4 Heteroder vene yumurtlrının inküsyonu üzerine sıcklığın etkisi ile en uygun deneme yöntem ve mteryllerinin rştırılmsı Çizelge 1. Heteroder vene çlışmlrınd denemeye lınn yöntem ve mteryllere it deneme plnı Killi Toprk Kumlu Toprk İnokülsyon Zmnı İnokülsyon Ornı İnokülsyon Zmnı İnokülsyon Ornı 1. gün 1 J 2/g toprk 1. gün 1 J 2/g toprk 3. gün 1 J 2/g toprk 3. gün 1 J 2/g toprk 7. gün 1 J 2/g toprk 7. gün 1 J 2/g toprk 1. gün 2.5 J 2/g toprk 1. gün 2.5 J 2/g toprk 3. gün 2.5 J 2/g toprk 3. gün 2.5 J 2/g toprk 7. gün 2.5 J 2/g toprk 7. gün 2.5 J 2/g toprk 1. gün 5 J 2/g toprk 1. gün 5 J 2/g toprk 3. gün 5 J 2/g toprk 3. gün 5 J 2/g toprk 7. gün 5 J 2/g toprk 7. gün 5 J 2/g toprk *Denemede 80 g toprk kpsiteli tüpler kullnılnmış olup, inokülsyon ornlrı 80, 200 ve 400 ikinci dönem lrv/tüp olrk hesplnmıştır. Thıl kist nemtodu, Heteroder vene yumurtlrının inküsyonu üzerine sıcklığın etkisi ile invitro koşullrd en uygun deneme test mteryllerinin elirlenmesi mçlı yürütülen çlışmlr Biyolojik Mücdele Arştırm İstsyon Müdürlüğü nde yıllrınd yürütülmüştür. 590 Arştırm Sonuçlrı ve Trtışm Heteroder vene yumurtlrının inküsyonu üzerine sıcklığın etkisinin rştırılmsı In-vitro koşullrd H. vene yumurtlrının inküsyonu üzerine sıcklığın etkisinin rştırıldığı çlışmd en yüksek lrv çıkış ornı 10 ºC de, en düşük lrv çıkış ornı ise 25 ºC de gerçekleşmiştir. Denemenin yürütüldüğü çlışm koşullrınd sıcklıklr zınd (5, 10, 15, 20 ve 25 ºC) lrv çıkış ornlrı sırsıyl % 46.7, 82.3, 45.9, 30.7, 19.0 olrk sptnmıştır. Çlışmd, dormnt periyodu kırmk mcıyl 66 gün süreyle +4 ºC de ön soğuklmy ti tutuln kistlerden en fzl lrv çıkışının 10 ºC'de günlük inküsyon periyodund olduğu, unu ynı sıcklıkt gün rlığınd inküsyon süresinin tkip ettiği sptnmıştır (Şekil 1). H. vene yumurtlrındn lrv çıkışı için gerekli inküsyon süreleri ve sıcklıklığın etkisine it veriler SAS progrmınd Tukey testine ti tutulmuştur. Heteroder vene'nin Hty (Beşsln) popülsyonun it yumurtlrının inküsyonu üzerine sıcklığın etkisinin rştırıldığı çlışmd en fzl lrv çıkışının 10 ºC'de gün inküsyon süresinde gerçekleştiği sptnmış olup, rştırm ulgulrı u konud ypıln çlışmlrın ir kısmı ile örtüşmekle irlikte ir kısmı ile uygunluk göstermemektedir. Şekil 1 de yüksek sıcklıklrın (20 ºC, 25 ºC) yumurtdn lrv çıkışını geciktirdiği görülmektedir. Mokli (2001), 20 ºC ve 25 ºC gii yüksek sıcklıklrın H. vene nin iki Cezyir popülsyonunun dipoz girmesini teşvik ettiğini, yüksek sıcklık uygulmsını tkien 3 ºC ve 7 ºC gii düşük sıcklık uygulmlrının ise dipozu kırdığını elirlemiştir. Bnyer & Fisher (1971) de H. vene nin Avustrly popülsyonu için 20 ºC nin üzerinde yz ylrınd kıs ir dormnt periyodunun ulunduğunu ildirmişlerdir.

5 İmren et l., Türk. entomol. derg., 2012, 36 (4) Şekil 1. In-vitro koşullrd Heteroder vene yumurtlrının inküsyonu üzerine sıcklığın etkisi. Rivol (1986) H. vene nin Frns dki kuzey ve güney ptotipleri için en uygun lrv çıkış sıcklığının 10 ºC nin ltınd olduğunu, enzer şekilde Bnyer & Fisher (1971) ve Megher (1977) Avustrly d trl koşullrınd H. vene yumurtlrındn en fzl lrv çıkışının 10 ºC nin ltındki sıcklıklrd gerçekleştiğini ildirmektedirler. Söz konusu rştırıcılrın Frns ve Avustrly d yptıklrı çlışm sonuçlrının rştırm ulgulrımız ile tm olrk örtüşmediği nlşılmktdır. Bu durum, nemtodun değişik ekolojilerdeki dvrnışlrının frklı özellikler göstermesinden kynklnileceği düşünülmektedir. Mokli (2001) H. vene nin Cezyir popülsyonun it en fzl lrv çıkışının 3-25 ºC rsı sıcklıklrd gerçekleştiğini, yüksek sıcklıklrın ise lrv çıkışını geciktirdiğini ildirmiştir. Her ne kdr u rştırm sonucu kendi ulgulrımızı doğrulmış ols d söz konusu sıcklık ndı çok geniş ir rlıkt olup, izi kesin ir yrgıy götürmemektedir. Scholz & Sikor (2004) H. ltipons un Suriye popülsyonun it en uygun lrv çıkış sıcklığının 10 ºC' de gerçekleştiği ve çıkışın şlmsı için kistlerin 5ºC de 16 gün süreyle ekletilmesi gerektiğini ildirmektedirler. Bu rştırm ile kendi çlışmmız gerek yöntem gerekse ulgulr kımındn enzerlik göstermektedir. Zir lrv çıkışı öncesi kistlerin soğuklm ihtiyçlrının krşılnmsı ve lrv çıkış sıcklığı kendi çlışmmızl enzerlik göstermektedir. Şhin et l. (2010) H. filipjevi'nin Ort Andolu popülsyonu ile yptığı çlışmd yumurtdn en uygun lrv çıkışının 15 ºC ve 10 ºC'de gerçekleştiğini ildirmekte olup izim çlışm sonuçlrımızl uygunluk göstermektedir. İn-vitro koşullrd Heteroder vene ile ilgili rştırmlrd en uygun deneme yöntem ve mteryllerinin elirlenmesi Heteroder vene ile ilgili rştırmlrd en uygun toprk tipi, en uygun inokülsyon zmnı ve inokülsyon ornın rştırıldığı çlışm sonuçlrı SPSS 10.0 (SPSS Inc., Chicgo, IL, USA) pket progrmı kullnılrk ANOVA testi ile değerlendirilmiştir. Sonuçlrın değerlendirilmesinde uygulmlrın nemtodun üremesine oln etkileri dikkte lınmıştır. 591

6 Heteroder vene yumurtlrının inküsyonu üzerine sıcklığın etkisi ile en uygun deneme yöntem ve mteryllerinin rştırılmsı Toprk tipi Lortur koşullrınd uğdy çeşit ve htlrının Thıl kist nemtodu, Heteroder vene'ye krşı dynıklılıklrının rştırıldığı çlışmlrd kullnılck için en uygun toprk krışımının elirlenmesi mcıyl ypıln denemede nemtodun kumlu toprkt dh iyi üreme gösterdiği, uygulmlr zınd en yüksek değerlerin kumlu toprk tipinde olduğu sptnmıştır (Çizelge 3). Çizelge 3 te Heteroder vene ile in-vitro koşullrd yürütülen denemelerde itki yetiştirme ortmı olrk kumlu tipinin kullnılmsının en iyi sonucu verdiği orty çıkmıştır. Bu sonuç, Kort (1972) un H. vene nin kumlu toprklrd dh fzl yyılım gösterdiği ve zrr ornının dh fzl olduğu yönündeki ulgulrı ile örtüşmektedir. Şhin (2010) uğdy çeşit ve htlrının Heteroder filipjevi ye krşı testlenmesinde kumlu toprk tipinin kullnılmsını önermekte olup, izim çlışm sonucumuzl tm olrk uyumluluk göstermektedir. Aynı şekilde Tokty (2008) ın uğdy, Keil et l. (2009) ın rp çeşit ve htlrının Kök yr nemtodlrın krşı dynıklılıklrını rştırdıklrı çlışmlrd kumlu toprk tipinde nemtod infeksiyonun yüksek olduğunu elirtmeleri izim çlışm ulgulrımızl uyumlu olduğu sptnmıştır. İnokülsyon Zmnı Heteroder vene nin itkiye inokülsyonund 1. gün uygulmlrının 3. ve 7. gün uygulmlrın göre dh yüksek etkiye ship olduğu elirlenmiştir. Çizelge 3 te frklı toprk tiplerinde, frklı nemtod yoğunluklrınd ve frklı çeşitlerdeki sonuçlr incelendiğinde nemtodun itkiye inokülsyonunun dikimin 1. gününde en iyi sonucu verdiği sptnmıştır (Çizelge 3). İnokülsyon Ornı Bitkilere ulştırıln frklı lrv yoğunluklrı (inokulum) ile itki köklerinde oluşn kist syılrı rsındki ilişki isttistiksel olrk önemli ulunmuş olup, ortlm olrk en fzl kist 400 lrv inokule edildiğinde elde edilmiştir. Çizelge 3 te toprk tipleri ve çeşitler zınd, frklı nemtod inokülsyon zmnlrındki inokülsyon ornlrın it ulgulr incelendiğinde grm toprkt 5 det ikinci dönem lrv yoğunluğunun (400 det lrv/tüp) en yüksek değere ship olduğu sptnmıştır. Kumlu toprk tipinde inokülsyonun 1. gün uygulmlrınd grm toprkt 2,5 det ikinci dönem lrv (200 det lrv/tüp) uygulmsının sonucu ile grm toprkt 5 det ikinci dönem lrv (400 det lrv/tüp) uygulm sonucunun isttistiksel olrk (14,50, 17,50 ) ynı önem derecesine ship olduklrı sptnmıştır. Bu noktd H. vene üzerine in-vitro koşullrd yürütülen denemelerde lrv çıkışı ve inokülsyond kullnıln nemotod syısı dikkte lındığınd, inokulsyon için grm toprkt 2,5 det ikinci dönem lrv uygulmsının tercih edilmesi gerektiği sonucun vrılmıştır. Denemelerde 80 grm toprk kpsiteli tüpler kullnıldığı düşünüldüğünde 200 lrv/tüp inokülsyon ornı en uygun nemtod yoğunluğu olrk sptnmıştır. Şhin (2010) nin uğdy çeşit ve htlrının Heteroder filipjevi ye krşı testlenmesinde 200 lrv/itki ornının inokulsyon yoğunluğu için uygun olileceği sonucu ildirmiş olup, kendi çlışm sonuçlrımızl uyumluluk göstermektedir. 592

7 İmren et l., Türk. entomol. derg., 2012, 36 (4) Çizelge 3. İn-vitro koşullrd Heteroder vene nın gelişimi için en uygun deneme test mteryllerinin elirlenmesi mçlı çlışm sonuçlrı Killi Toprk Kumlu Toprk İnokü- lsyon zmnı Hsss Çeşitler Ortlmsı (Seri ve Miln) 1 J 2 / g 2.5 J 2 /g 5 J 2 / g toprk toprk toprk Dynıklı Çeşitler Ortlmsı (Silverstr ve Croc) 1 J 2 / g 2.5 J 2 / g 5 J 2 / g toprk toprk toprk Hsss Çeşitler Ortlmsı (Seri ve Miln) 1 J 2 / g 2.5 J 2 / g 5 J 2 / g toprk toprk toprk Dynıklı Çeşitler Ortlmsı (Silverstr ve Croc) 1 J 2 / g 2.5 J 2 / g 5 J 2 / g toprk toprk toprk 1. gün 4,8 ± 0,46 4,9 ± 2, 12 6,3± 1,8 3,8 ± 2,05 4,3 ± 1,45 4,8 ± 2,37 6,0 ± 1,45 13,9 ± 1,80 17,6 ± 2,87 3,1 ± 2,72 3,9 ± 2,47 7,0 ± 6,91 3. gün 2,6 ± 3,62 4,3 ± 1,12 5,3 ± 1,3 4,3 ± 0,91 2,9 ± 1,38 2,8 ± 2,12 4,6 ± 1,66 5,0 ± 2,87 8,0 ± 2,37 3,3 ± 2,06 7,0 ± 2,39 5,3 ± 4,59 7.gün 1,3 ± 0,01 2,6 ± 1,18 1,9 ± 0,8 1,0 ± 0,46 2,4 ± 1,39 2,0 ± 0,64 1,9 ± 0,04 3,0 ± 0,91 3,4 ± 0,99 1,0 ± 0,99 1,75 ± 1,06 c 2,6 ± 1,92 *Her ir toprk tipinde, dynıklı ve hsss çeşitler zınd inokülsyon ornlrın göre inokülsyon günleri kendi içerisinde değerlendirilmiştir. Aynı sütund enzer hrfler içeren ortlmlr Duncn (P<0,05) testine göre iririnden frksızdır. 593

8 Heteroder vene yumurtlrının inküsyonu üzerine sıcklığın etkisi ile en uygun deneme yöntem ve mteryllerinin rştırılmsı Bu çlışm sonucund, 66 gün süreyle + 4 ºC de ön inküsyon tii tutuln H. vene yumurtlrındn en iyi lrv çıkışının 10 ºC'de gün inküsyon süresinde gerçekleştiği sptnmıştır. İn-vitro koşullrd H. vene üzerine yürütülecek denemelerde, kumlu toprk tipinin (%29 trl toprğı, %70 kum: %1: orgnik mdde) tercih edilmesi, nemtodun itkiye inokülsyonunun dikimle ynı günde ve 2,5 det ikinci dönem lrv (J 2 ) / grm toprk yoğunluğund ypılmsının uygun olcğı orty çıkrılmıştır. 594 Yrrlnıln Kynklr Andersen, K. & S. Andersen, Clssifiction of plnts resistnt to Heteroder vene. EPPO Bulletin, 12(4): Bnyer, R. & J. M. Fisher, Effect of temperture on htching of eggs of Heteroder vene. Nemtologic, 17: Evns, K. & J. A. Rowe, Distriution nd Economic Importnce, In: The Cyst Nemtodes (Ed: S.B. Shrm). Chpmn & Hll, London. Fenwick, D. W., Methods for the recovery nd counting of cysts of Heteroder schchtii from soil. Journl of Helminthology, 18: Fushtey, S. G. & P. W. Johnson, The iology of the ot cyst nemtode, Heteroder vene in Cnd. I. The effect of temperture on the htchility of cysts nd emergence of lrve. Nemtologic, 12: İmren, M., H. Tokty, A. Özrslndn, A. Öcl & İ. H. Elekçioğlu, Doğu Akdeniz Bölgesi uğdy lnlrınd Thıl kist nemtodu (Heteroder vene group) türlerinin elirlenmesi, 10. Türkiye IV. Bitki Korum Kongresi Hzirn Khrmnmrş. Keil, T., E. Luch, S. Shrm & C. Jung, Screening for resistnce in the primry nd secondry gene pool of rley ginst the root-lesion nemtode Prtylenchus neglectus. Plnt Breeding, 128: Kort, J., A technique for the extrction of Heteroder cysts from wet soil nd for the estimtion of their egg nd lrvl content. Verslgen en Medelingen Plntenziektenkundige Dienst. Wgeningen. Netherlnds, 233: 3-7. Kort, J., Nemtode Diseses of Cerels of Temperte Climtes, In: Economic Nemtology (Ed: J.M. Wester). Acdemic Press, New York. Rivol, R., Biology of Heteroder vene Wollenweer in Frnce. IV. Comprtive study of the htching cycles of two ecotypes fter their trnsfer to different climtic conditions. Revue de Nemtologie, 9 : Rivol, R. & R. Cook, Nemtode Pests of Cerels, In: Plnt Prsitic Nemtodes in Temperte Agriculture (Eds: K. Evns, D.L. Trudgill & J.M. Wester). CABI Pulishing, Wllingford, UK. Megher, J. W., World dissemintion of the Cerel Cyst Nemtode (Heteroder vene) nd its potntil s pthogen of whet. Journl of Nemtology, 9: Mokli, A., S. Vlette, J.P. Guthier & R. Rivol, Influence of temperture on the htch of Heteroder vene Woll. popultions from Algeri. Nemtology, 3(2): Nicol, J. M., Importnt Nemtode Pests, In: Bred Whet: Improvement nd Production (Eds: B. C. Curtis, S. Rjrm & H. Gomez Mcpherson). FAO Pulisher, Rome. Nicol, J., R. Rivol, S. Tylor & M. Zhriev, Glol importnce of Cyst (Heteroder spp.) nd Lesion Nemtodes (Prtylenchus spp.) on cerels: yield loss, popultion dynmics, use of host resistnce nd integrtion of moleculr tools. Nemtology Monogrphs nd Perspectives, 2: Nicol, J. M. & R. Rivol, Glol Knowledge nd Its Appliction for The Integrted Control nd Mngement of Nemtodes on Whet, In: Integrted Mngement nd Biocontrol of Vegetle nd Grin Crops Nemtodes (Eds: A.Cincio & K.G. Mukerji). Springer Acdemic Pulishing, Dordrecht, The Netherlnds. Scholz, U. & R. Sikor, Htching ehviour nd life cycle of Heteroder ltipons Frnklin under Syrin gro ecologicl conditions. Nemtology, 6(2): Shepherd, A. M., Extrction nd Estimtion of Cyst Nemtodes, In: Lortory Methods for Work with Plnt nd Soil Nemtodes (Ed: J.F. Southey). Her Mjesty s Sttionry Office, London.

9 İmren et l., Türk. entomol. derg., 2012, 36 (4) Şhin, E., J. M. Nicol, İ. H. Elekçioğlu, Ö. Yorgncılr, A. F. Yıldırım, A. Tülek, H. Hekimhn, A. Yorgncılr, A. T. Kılınç, N. Bolt & G. Erginş-Orkçı, Frequency nd Diversity of Cerel Nemtodes on the Centrl Antolin Plteu of Turkey, In: Cerel Cyst Nemtodes: Sttus, Reserch And Outlook (Eds: I.T. Riley, J. M. Nicol & A.A. Dt). Yorum Mtsı, Yenimhlle, Ankr. Şhin, E., Ort Andolu Buğdy Alnlrind Önemli Bitki Prziti Nemtodlrın Belirlenmesi ve Thil Kist Nemtodu Heteroder filipjevi`nin Biyolojisi İle Mücdelesi Üzerine Çlışmlr. Çukurov Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Doktor Tezi, Adn. Şhin, E., J. M. Nicol, I.H. Elekcioglu & R. Rivol, Htching of Heteroder filipjevi in controlled nd nturl temperture conditions in Turkey, Nemtology, 12(2): Tokty, H., Bzi Yzlik Buğdy Çeşitlerinin Prtylenchus thornei Sher et Allen (Tylenchid: Prtylenchide) ye Krşi Dynıklılığının Arştırılmsı. Çukurov Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Bsılmmış) Doktor Tezi, Adn. Willims, K. J., S. P. Tylor, P. Bogcki, M. Pllott, H. S. Brin & H. Wllwork, 2002: Mpping of the root lesion nemtode (Prtylenchus neglectus) resistnce gene Rlnn1 in whet. Theoreticl nd Applied Genetics, 104: Willimson, V. M. & C. A. Gleson, Plnt-nemtode interctions. Current Opinion. Plnt Biology, 6: Yıldırım, A. F. & A. Derin, Kony ilinde thıl üretiminin zlmsın neden oln önemli hstlik ve zrrlılr, Kony d Huut Trımının Sorunlrı ve Çözüm Yollrı Sempozyumu, Kony. Zncd, C. & A. Snchez, Effects of temperture on juveniles emergence of Heteroder vene Spnish pthotpes H81 nd H82. Nemtologic, 34: