E iddeti Öyküsüyle Adli Tıp Kurumu Adana ube Müdürlüü ne Bavuran Olguların ncelenmesi

Transkript

1 ORJNAL ARATIRMA / ORIGINAL RESEARCH. E iddeti Öyküsüyle Adli Tıp Kurumu Adana ube Müdürlüü ne Bavuran Olguların ncelenmesi THE EVALUATION OF INTIMATE VIOLENCE CASES ATTENDED TO ADANA BRANCH OF COUNCIL OF FORENSIC MEDICINE Dr. M. Mustafa ARSLAN, a Dr. Berna YARIMOLU, b Dr. Necmi ÇEKN, a,b Dr. Ahmet HLAL b a Adli Tıp Kurumu, Adana ube Müdürlüü, b Adli Tıp AD, Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, ADANA Özet Amaç: Kadına yönelik iddet olayları pek çok ülkede her ırk, sınıf, etnik ve kültürel grupta ortaya çıkabilmektedir. Ülkemiz de dahil olmak üzere birçok toplumda e tarafından uygulanan iddetin bir dereceye kadar doal sayılması ve ataerkil aile yapısının bir sonucu olarak görülmesi nedeni ile sorun, aile içinde çözülmeye çalıılmaktadır. Bu çalımada ei tarafından iddete urayan olguların özelliklerinin ortaya konulması amaçlandı. Gereç ve Yöntemler: Bu çalımada, ei tarafından fiziksel iddete uraması nedeniyle Adli Tıp Kurumu Adana ube Müdürlüü ne rapor almak üzere gönderilen 64 kadına yüz yüze görüülerek anket uygulandı. Anket formları demografik özelliklerin yanı sıra iddetin balama zamanı, ekli, olguların eitim düzeyleri, evlenme ekli v.b. soruları içermekteydi. Bulgular: iddete maruz kalan kadınların %39. unun 2-3 ya grubunda, %62.5 inin ilkokul mezunu, %64. ünün ev hanımı olduu, %45.3 ünün görücü usulü ile evlendii, %47.8 inin evliliin ilk ayında iddete maruz kaldıı ve %18.7 sinin da hayati tehlikeye maruz kaldıkları saptandı. Sonuç: Evlilik ya da tanımanın ilk aylarından balayıp, giderek artan oranda devam eden iddetten kurtulmak istendiinde çevre baskıları, yetersiz resmi ve hukuki destek ortamı ile karılaılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Kadın, aile içi iddet, adli tıp Abstract Objective: Violence against women is encountered in many countries without difference in terms of race, ethnicity and cultural subgroups. In some countries like Turkey this kind of violence against women in family is accepted in some degree as a normal cultural feature of male-dominant social culture and the problem is tried to solve in the family settings. In this study, the characteristic features of female cases undergone violence by their husbands were aimed to document. Material and Methods: For this purpose, 64 female victims of physical violence by their husbands were examined for scoring and reporting the traumatic findings in the Adana branch of the Forensic Council of Turkey. A questionnaire was applied to these cases after an interview face to face. The questionnaire consisted of questions determining the demographic features, timing of the family violence, mode of violence, educational status of the cases, marital modes and etc. Results: 39% of victims of family violence were in 2-3 age groups, 62.5% were graduated from elementary school, 64.% was housewife and 45.3% were married by force of their parents. It was determined that the violence was started in first month of marriage in 47.8% and in 18.7% of cases the violence was threatened the life of the victims. Conclusion: It was also determined that the effort of these victims to separate and by this way to escape from the violence in the family was encountered with social pressure and insuffiecient official and legal support. Key Words: Woman, family violence, forensic medicine Turkiye Klinikleri J Foren Med 25, 2:39-43 A ile içi iddet, aile içinden bir üyenin baka bir üyenin yaamını, bedensel veya psikolojik bütünlüünü, özgürlüünü tahrip etmeye veya ona ciddi olarak zarar vermeye Geli Tarihi/Received: Kabul Tarihi/Accepted: Bu çalıma 28-3 Mayıs 24 Tarihinde 6. Adli Bilimler Kongresinde poster olarak sunulmutur. Yazıma Adresi/Correspondence: Dr. M. Mustafa ARSLAN Adana Adli Tıp ube Müdürlüü, ADANA m.mustafaarslan@mynet.com Copyright 25 by Türkiye Klinikleri yönelik her türlü giriimde bulunması veya ihmal etmesidir. Aile içi iddet büyük oranda erkekler tarafından kadına yönelik ilenmektedir. 1 Kadına yönelik iddet tüm dünyada sıkça rastlanan, kadınların fiziksel ve ruhsal salıını ciddi ekilde etkileyen bir durumdur. iddet denince madur kiide kalıcı bedensel yaralanmaların anlaıldıı, aile içinde kadına ve çocua yönelik bu tür davranıların iddet olarak yorumlanmadıı görülmektedir. Farklı çalıma sonuçları, yaamları boyunca tüm kadınların %2-5 sinin fiziksel iddete uradıını ortaya Turkiye Klinikleri J Foren Med 25, 2 39

2 E DDET ÖYKÜSÜYLE ADL TIP KURUMU ADANA UBE MÜDÜRLÜÜ NE BAVURAN OLGULARIN koymaktadır. Devamlı olarak iddet ortamında yaamaya balı olarak korku, anksiyete, kendini güvende hissetmeme, yorgunluk, tükenmilik, yetersizlik duyguları belirlendii vurgulanmaktadır. 2-4 Aile içi iddete urayan ahıslarla en sık karılaan meslek grupları olmalarına karın salık çalıanları ve adli personelin bu durumu görmezden gelerek özellikle zarara urayan kadına yönelik nasihatlerle olayı geçitirmeye çalıtıkları bilinmektedir. iddete urayan kadında kendini çözümsüz durumda ve çaresiz hissetmesi, olayda kendi sorumluluu olduu baskısı, sessiz kalmalarına yol açmaktadır. 3-6 Ülkemiz gibi, büyük aileden çekirdek aileye geçiin sık görüldüü toplumlarda biçimsel olarak çekirdek aileyi yansıttıkları halde, düünce ve duygu kavramlarında aile içi etkileimde henüz tam bireysellemeyip, eski inanç ve törelerini sürdüren aileler çounluktadır. Çou kez aynı evde yaanmasa da çiftlerin baımsız davranamadıkları görülmektedir. Çevresel deiimler, kiisel hak ve özgürlükler aile üyeleri tarafından bilindii halde aile içi yaam kuralları pek deimediinden, kiiler arası ilikilerde çatımalar ve çou kez aile bireylerinde psiik belirtiler görülmektedir. 4,7-9 Bu çalımada; ilimizde, e iddeti nedeni ile adli bavurusunu yapmı olguların özelliklerinin ortaya konması amaçlandı. Gereç ve Yöntemler Adli Tıp Kurumu Adana Grup Bakanlıı Adli Tıp ube Müdürlüü ne Temmuz-Eylül 23 tarihleri arasında ei tarafından iddete uradıını belirten ve adli raporlarının düzenlenmesi amacıyla gönderilen 64 olgu çalıma kapsamına alındı. iddete urayan kadınların eitim durumu, meslei, evlenme ekilleri, iddetin evlilikten ne kadar süre sonra baladıı, erkein meslei, madde kullanma alıkanlıını sorgulayan bir anket formu hazırlandı. Kiileri yapılacak çalıma hakkında bilgilendirilip izin alındıktan sonra hazırlanan bu form Adli Tıp Uzmanı tarafından kiilerle yüz yüze görüülerek uygulandı. Bulgular E iddeti nedeniyle bavuran 64 olgunun ya daılımı incelendiinde, 25 (%39.) olgunun 2-3 ya arasında, 16 (%25.) olgunun 3- ya arasında,15 (%23.4) olgunun 2 yaının altında olduu ve 8 (%12.5) olgunun ya ve üstü olduu görülmütür. Elerin eitim durumları incelendiinde; iddete urayan kadın olguların (%62.5) ı ilkokul mezunu iken yüksek okul mezunlarının sayısı 4(%6.2) olarak tespit edilmitir (Grafik 1). iddet uygulayan erkek olguların 39 (%6.9) u ilkokul, 4(%6.2) olgunun yüksek okul mezunu olduu görülmütür (Grafik 2). Elerin meslek durumuna bakıldıında, iddete uradıını belirten 41 olgunun (%64.) ev hanımı olduu gözlenmitir (Grafik 3). Eine karı iddet uygulayan erkeklerde, herhangi bir ite çalımayanların sayısı (%16.6) olarak tespit edilmitir. 31(%48.4) olgunun serbest meslek grubunda olduu saptanmıtır (Grafik 4) Eitim Durumu Grafik 2. iddet uygulayan erkeklerin eitim durumları. Turkiye Klinikleri J Foren Med 25, 2 4 Okumamı lkokul Ortaokul Lise Yüksekokul Grafik 1. iddete urayan kadınların eitim durumları Eitim Durumu lkokul Ortaokul Lise Yüksekokul

3 64% 1 Grafik 3. Kadınların meslek durumu. 49% 23% 1 Grafik 4. Erkeklerin meslek durumu AY 1-6 AY 6 AY - 1 YIL 11% 3% iddetin Balama Zamanı Grafik 5. iddetin balama zamanı. EV HANIMI Ç MEMUR EMEKL SERBEST ÇALIMIYOR Ç MEMUR EMEKL SERBEST 1-3 YIL 3-5 YIL 5 YIL VE ÜZER kesici delici alet kullanıldıı görülmütür. iddet sonucunda 12 (%18.7) olguda hayati tehlike oluurken, 52 (%81.2) olgunun hayati tehlikeye maruz kalmadıkları, mutad itigalden kalma sürelerinin - gün ile gün aralıında olduu saptanmıtır (Grafik 6 ve 7). Evlenme ekli incelendiinde, en yüksek oranın %45.3 (29 olgu) ile görücü usulü evlenme eklinde olduu, %39. (25 olgu) olgunun anlaarak, %16 ( olgu) olguda ise kaçarak evlenmenin izledii görülmütür. Ei ile tekrar barııp birlikte yaamaya devam etmelerinin sebebi sorulduunda, olguların hepsinde ortak neden olarak, yakınlarının aracılıı ile barıtırılma ve çocuk sahibi olma beyan edilmitir. Tartıma ve Sonuç Kadına yönelik iddet olayları pek çok ülkede her ırk, sınıf, etnik ve kültürel grupta ortaya çıkabilmektedir. iddeti yalnızca kiisel bir sorun deil, birçok kadının yaamını etkileyen sosyal bir problem olarak görmek gerekmektedir. Ülkemiz de dahil olmak üzere birçok toplumda e tarafından uygulanan iddetin bir dereceye kadar doal sayılması ve ataerkil aile yapısının bir sonucu Tablo 1. Erkein madde kullanma alıkanlıı. Madde Olgu sayısı Yüzde Yok 27 %42.1 Alkol 26 %.6 Uyuturucu 7 %.9 Her kisi 4 %6.2 Çalımamızda, aile içi iddetin en yüksek oranla 3(%46.8) olguda evliliin ilk 1. ayı içerisinde baladıı gözlenmitir (Grafik 5). iddet uygulayan elerin madde kullanma alıkanlıına bakıldıında ise, herhangi bir madde kullanmayan olguların sayısı 27 (%42.1), alkol kullanan olguların sayısı 26 (%.6) olarak tespit edilmitir (Tablo 1). 81% 19% VAR YOK Çalımamızda tespit ettiimiz fiziksel iddetin, çounlukla kaba dayak(tokat. yumruk, sopa v.b.) sonucu meydana geldii ancak 5 (%7.8) olguda Grafik 6. Hayati tehlike. Turkiye Klinikleri J Foren Med 25, 2 41

4 E DDET ÖYKÜSÜYLE ADL TIP KURUMU ADANA UBE MÜDÜRLÜÜ NE BAVURAN OLGULARIN olarak görülmesi nedeni ile sorun, aile içinde çözülmeye çalıılmaktadır. Erkein doası gerei kontrolcü ve agresif olduu kabul edildiinden, iddeti engellemenin en yaygın yolu olarak kadının sessiz ve ikayet etmeyen bir tutum sergilemesi gereklilii toplumda kabul görmektedir. Bunun sonucu olarak, erkein iddet uygulama nedenleri rasyonalize edilmekte, kadının ikayetçi olması toplum tarafından engellenmektedir. 4,5,9 Ülkemizde yapılan bir çalımada iddet uygulayanların %89 unun erkek, iddete urayanların %89 unun kadın olduu belirtilmitir. 12 Çalımamızda, iddete urayan kadınların 25 (%39.) inin 2-3 ya arası grupta olmasına karın, tüm ya gruplarında iddet olayının mevcut olduu görülmütür. iddetin en çok görüldüü evlenme eklinin 29 (%45.3) olgu ile görücü usulü olmasına ramen, anlaarak ve kaçarak evlenenlerde de sırasıyla %39. (25 olgu) ve %16.6 ( olgu) oranında iddete rastlanması, evlilik öncesi tanııklıın iddeti önlemediini göstermektedir. 3 (%46.8) olguda iddetin, evliliin ilk 1. ayı içinde baladıı ve zamanla artarak devam ettii tespit edilmitir. Yapılan çalımalarda da iddetin erken dönemde baladıı ve artarak devam ettii belirtilmektedir. 4,5 Çalımamızda, iddete urayan kadınların %64. ünün ev hanımı olmasının yanında, iddet uygulayan erkeklerin %48.4 oranında (en yüksek oranda) serbest meslek sahibi olduunun GÜN GÜN 2 GÜN ve Grafik 7. Mutad itigal. Olgu sy saptanması, kadının ekonomik güvenceden yoksun olmasının, gelir düzeyi düüklüünden daha önemli bir risk faktörü olduu görüünü desteklemektedir. Yıldız ve arkadaları da çalımalarında iddet uygulayanların %93 ünün çalıtıını tespit etmilerdir. 12 Aile içi iddetin alt sosyoekonomik tabaka ile sınırlı olmadıını gösteren bu sonuç, literatürle uyumlu bulunmutur. Aile içi iddette; alkol ve sarholuun denetimi geveterek rol oynadıını ileri süren görüler vardır. 13,14 Çalımamızda eine karı iddet uygulayan erkeklerde herhangi bir madde kullanmayanlar ile alkol kullanma alıkanlıı olanların oranının birbirine yakın bulunması, belirli gruplarda (sosyoekonomik seviyesi düük, isiz, eitimsiz, madde kullanma alıkanlıı olanlar,vb.) iddetin yüksek oranda görüldüü önyargısını desteklemektedir. 4,5,7 Yıldız ve arkadalarının çalımasında iddet uygulayanların %38 inin iddet uyguladıı sırada alkollü olduu saptanmıtır. 12 Çalımamızda iddet uygulayan elerin 26 (%.6) olguda alkol, 7 (%.9) olguda uyuturucu madde, 4 (%6.2) olguda hem alkol hem de uyuturucu madde kullandıkları belirtilmitir. Bu bulgularla alkolün iddetin nedeni deil, iddet eilimi olan kiilerin davranılarını ortaya koymakta yardımcı bir faktör olduu düüncesindeyiz. Literatürle uyumlu olarak; iddete urayan ve uygulayanlarda eitim düzeyi düük bulunanların oranı yüksek olmakla birlikte, eitim düzeyi yüksek olanlarda da iddetin gözlendii görülmektedir. Yıldız ve arkadaları yaptıı çalımada, iddet uygulayanların %43 ünün ilkokul, %12 sinin ortaokul ve %45 inin lise ve üniversite; iddete maruz kalanların ise %39 unun ilkokul, %13 ünün ortaokul, %44 ünün lise ve üniversite mezunu olduunu, %4 ünün ise okuma yazma bilmediini saptamılardır. 12 Aslında, toplumun genel durumu göz önüne alındıında, her eitim seviyesinde iddetin görülebildii, yüksek düzeyde eitim görmenin iddeti engellemeye yetmediini söylemek abartı olmayacaktır. Erkein ya da kadının eitim seviyelerine balı olmaksızın kadının ev içinde iddete uradıı ve iddetin gerçeklemesinde toplumsal cinsiyet rolünün önemli olduu Meydana kanaatindeyiz. getirilen 3,5,7,,11 lezyonların aırlıklarına Turkiye Klinikleri J Foren Med 25, 2

5 göre daılımları incelendiinde, önemli bir kısmının hafif grupta ve kaba dayakla olutuu görülmektedir. Ancak bu olguların %7.8 inde kesici-delici alet kullanımı söz konusudur. Bu, iddetin en aır sonucu olan ölümlere kolaylıkla yol açacaını göstermektedir. 4,,11 Hukuki ehliyeti olan tüm dier hastalar gibi iddete maruz kalanlara da tedavi ve tıbbi giriimlerle ilgili bilgi verilmesi ve kiiden onayın alınması gereklilii hekimlerin görevleri arasında olduu, hekimin sorumluluklarının kiiye güvenli bir yer bulma çabasını kapsayacak kadar geni olduu bildirilmektedir. 15,16 Ülkemizde mevcut artlar yeterli deilse de hekimler bu tür olgularda sadece bedensel ve ruhsal tedavi yöntemlerini uygulamakla kalmamalı, sorunun bir toplum salıı sorunu olduunu kavramalı ve kendini ona göre gelitirmelidir. Ayrıca hekimler, iddete maruz kalan kiilere ait bilgi ve bulguları gizli tutmalı, kadının yakınlarına rızası alınmadan bilgi vermemelidir. Bunlar zaten hekimlerin uyması gereken etik kurallardır. Evlilik ya da tanımanın ilk aylarından balayıp giderek artan oranda devam eden iddetten kurtulmak istendiinde çevre baskıları, yetersiz resmi ve hukuki destek ortamı ile karılaılmaktadır. iddete urayan kadınlarla sık karılaan hekimler, bu olguları görmezden gelmeyi bırakıp adli vaka kapsamında deerlendirmek durumundadır. Ayrıca madurun korunması için sıınma evleri, çeitli gereksinimlerin karılanabildii sosyal hizmetler ve hukuksal yardım, salıklı bir birey olarak tekrar topluma kazandırılması için gerekli rehabilitasyon çalımalarının sürdürülebilecei kurumlara ihtiyaç olduu kanaatindeyiz. KAYNAKLAR 1. Brown K, Herbert M. Preventing Family Violence, West Sussex: John Wiley and Sons Romito P, Gerin D. Asking Patients about violence: A Survey of 5 Woman Attending Social and Health Services in Trieste, Italy. Social Science and Medicine 22: Sayıl I. Ailede iddet. T.C. Babakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler Müstearlıı Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüü Yayınları, Ankara, Mart 1994, Sayı2: Savran B, Çekin N, Özdemir H, Hilal A, Salaçin S. Aile çi Eler Arası Kaza Dıı Yaralanmalar. IV. Sosyal Psikiyatri Sempozyumu Bildiri Özet Kitapçıı, Adana, 7-9 Mayıs 1997; Günay Y, Ramadanolu E. Aile Kavramı çinde Kadına Yönelik Fiziksel iddet Olayının Adli Tıp Kurumu na Yansıması. I. Adli Tıp kongresi, stanbul, Aslan H, Avcı A, Ünal M. Psikiyatride Kadına Bakı. Psikiyatri Bülteni, 1994;3: Hasanhanolu ND. Psikonevroz Tanılı Kadın Hastalarda Aile çi Örselenme Öyküsünün Sorgulanması ve Adli Tıp Açısından Deerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Master Tezi, Adana, Sarımurat N. Psikiyatri Polikliniine Bavuran Evli Kadınlar ve Ortak Özellikleri. Nöropsikiyatri Arivi, 1993;3: Yüksel, Kayır A. Psikiyatriye Bavuran Örselenen Kadın ın Tanınması. Düünen Adam, Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Yayın Organı, 1986;1: Aile çi iddetin Sebep ve Sonuçları. T.C. Babakanlık Aile Aratırma Kurumu, Ankara. Bizim Büro Basımevi, Evdeki Terör: Kadına Yönelik iddet. Mor Çatı Kadın Sıınaı Vakfı Yayınları, stanbul, Yıldız HK, Yavuz MF, Akıncı FS, Gölge ZB. Aile çi iddet Olgularında 432 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanunun Uygulamaları. Adli Tıp Dergisi, 23,17: Arıkan Ç. Sosyal Hizmetler Açısından iddet ve Bir iddet Türü Olarak Evlilikte Kadına Yönelik iddet, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi 1987: Aslan H, Avcı A. Kadınların Eleri Tarafından Fiziksel stismarı, Psikiyatri, Psikoloji ve Psikofarmakoloji Dergisi 1994;2: Tabipler Birlii Etik ve Hukuk leri Konseyi. Hekimler ve Eviçi iddet, JAMA (Türkçe Çeviri), 1992: Amerikan Tabipler Birlii, Bilimsel iler Konseyi. Kadınlara Yönelik iddet: Tıp çin Taıdıı Anlam. JAMA (Türkçe Çeviri). 1992: Turkiye Klinikleri J Foren Med 25, 2 43