TÜRKÇE ÖRETMEN ADAYLARININ OKUMAYA LKN TUTUM VE GÖRÜLER ATTITUDES AND OPINIONS OF PRE-SERVICE TURKISH TEACHER TOWARDS READING

Transkript

1 TÜRKÇE ÖRETMEN ADAYLARININ OKUMAYA LKN TUTUM VE GÖRÜLER ATTITUDES AND OPINIONS OF PRE-SERVICE TURKISH TEACHER TOWARDS READING Ar. Gör. Kadir YALINKILIÇ Özet Bu çalımanın amacı, Türkçe öretmeni adaylarının okuma alıkanlıklarını ve okumaya ilikin tutumlarını örencilerin cinsiyetlerine balı olarak belirlemektir. Aratırmada 139 kız, 122 erkek, toplam 261 örencinin görülerine yer verilmitir. Okumanın belirlenen altı alt balıına ilikin görüler deerlendirilmi ve bu altı alt balıktan sadece okumanın yararlılık alt boyutuna ilikin kız ve erkek örenciler arasında anlamlı bir farklılık elde edilememitir. Dier be alt balıkta (sevme, alıkanlık, gereklilik, istek, etki) kız örenciler lehine anlamlı farklılıklar tespit edilmitir. Elde edilen veriler, kız örencilerin okuma alıkanlıklarının ve okumaya karı ilgilerinin erkek örencilere oranla daha yüksek olduunu göstermitir. tutum Anahtar Kelimeler: öretmen adayı, cinsiyet, okuma, alıkanlık, Abstract The purpose of this study is to determine the reading habits and their attitudes towards reading of Pre-service Turkish teachers at Turkish Language Department based on their genders. 139 girls and 122 boys totally 261 students have been attended and have been asked about their opinions in this study. The six determined sub-headings of reading have been assessed. Any meaningfull difference between girls and boys have not been obtained related to the usefulness sub-headings dimension of reading out of these six reading sub-headings. However in other five sub-headings (likeness, habit, necessity, desire, effect) a meaningfull difference has been obtained for girls. The obtained data have indicated that girls have more interest in reading and more reading habits when compared to boys. Key Words: pre-service teacher, gender, reading, habit, attitude Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkçe Eitimi. kadiry@omu.edu.tr

2 Türkçe Öretmen Adaylarının Okumaya likin Tutum ve Görüleri 226 GR Hem tarihsel bir kalıt, çalar boyunca olumu bir ürün hem de sürekli deien devingen bir düzen (Vardar, 2001: 19) olan ve dilyetisinin toplumsal yönünü oluturan dil, bildiriimi gerçekletiren karmaık bir sistemdir. Dil çok katmanlı bir özellik gösterir ve düünceyle, toplumla, kültürle, sanatla, edebiyatla vb. birçok kavramla sıkı bir iliki içindedir. Kukusuz, bu kavramlar dilin konumu ve durumu konusunda oldukça önemli unsurlardır. Buna karılık, dil de bu kavramların geçmiteki, günümüzdeki ve gelecekteki varlıklarının belirleyici öesidir. Dilin, iletiimi gerçekletiren, tarihe, günümüze ve gelecee ıık tutan yönleri dilin öretimini de zorunlu kılmı ve dil öretimi ile ilgili farklı yaklaımların domasına yol açmıtır. Bugüne kadar kullanılan dil öretimi izlencelerinin tarihsel süreç içerisindeki deiimi, dilin gelenekle gelecein arakesit noktasında yer alıp her an hem aynı hem de baka (Vardar, 2001: 19) olmasının sonucudur. Gelecekte var olabilecek deiimlerin, dilin bu devingenliinden kaynaklanacaını söylemek yanlı olmayacaktır. Dil öretimi izlenceleri, günün ihtiyaçlarını karılayacak ekilde deiimini sürdürecektir. Dil, birtakım becerileri kapsar. Bunlar anlama ve anlatma becerileridir. Dil öretiminin temel amacı, anlama ve anlatma becerilerinin tümünü ezamanlı olarak gelitirmektir. Anlama ve anlatma edimleri, dört temel beceriden oluur. Bunlar içerisinde anlama alanını okuma ve dinleme; anlatma alanını ise konuma ve yazma becerileri oluturur. Dört temel dil becerisinden biri ve günümüzde eksikliini sıklıkla dile getirdiimiz okuma becerisi ile ilgili birçok tanım oluturulmutur. Okuma farklı isimler tarafından, yazar ve okur arasındaki etkili bir iletiimi gerekli kılan dinamik bir anlam kurma süreci (Akyol, 2006: 29), insanın anlama ve bilgi edinme yollarından birisi (Özbay, 2006: 1), bilisel davranılarla psikomotor becerilerin ortak çalımasıyla, yazılı sembollerden anlam çıkarma etkinlii (Demirel, 1999: 59), insanların kendi aralarında kararlatırdıkları özel sembollerin duyu organları yoluyla algılanıp beyin tarafından yorumlanarak deerlendirilmesi ilemi (Yalçın, 2002: 47), sözcükleri, cümleleri oradan da paragraf ve metni görmek ve seslendirmek eyleminin ötesinde, düünsel bir çabayı, anlamlandırmayı gerektiren bir düünme süreci (Sever, 2004: 14) olarak tanımlanmıtır. Okumak, alıcının metin karısında yaptıı düünsel bir etkinliktir. Dar anlamda okuma, yazılı bir metnin ifresini çözme, grafiksel olarak kodlanmı bir bildirinin kodunu çözme demektir. Geni anlamda ise okuma, yazınsal bir metni yorumlamak demektir (Günay, 2003: 9). Okuma, karmaık bir süreçtir. Okumanın fizyolojik, zihinsel ve ruhsal yönleri vardır. Fizyolojik olarak okuma, basılı ya da yazılı iaretleri seslendirme ya da göz yoluyla takip etme iidir. Ancak okuma, yukarıda da belirtildii gibi, sadece fizyolojik bir ilemden oluan etkinlik deildir. Bu fizyolojik ilem yapılırken

3 227 YALINKILIÇ, Kadir zihinsel ve ruhsal etmenler de sürece eklemlenir. Zihnimiz okuma ilemi sırasında ayırma, tanıma, algılama, anlama ve kavrama gibi bir dizi çözümleyici ve bireimsel etkinliklerde bulunur (Ouzkan, 1989: 77). Bu anlamda okuma, bir eylemsizlik durumu demek deildir. Algılama ve yorumlama süreçlerini gerektiren yaratıcı bir etkinliktir (Adalı, 1983: 32). Okuma, bilindii üzere, yazar-metin-okur düzleminde gerçekleen iletiimsel bir etkinliktir. Yazar, kendi dilsel ve düünsel deneyim alanını kullanarak metnini oluturur. Metin, bu anlamıyla dilsel olarak kodlanmı, tamamlanmı bir sistem, okuyucusunun yardımını bekleyen tembel bir araçtır (Eco, 1996: 9). Okur, dilsel bir üretim olan metni kendi dilsel ve düünsel deneyim alanı kapsamında alımlar ve anlamlandırır. Bunun için, yazarın ve okurun dilsel düünsel deneyim alanlarının ortaklaması gerekir. Yazar-metin-okur arasındaki iletiim, bu ortak bildiriim alanında gerçekleir. letiimin gerçekleebilmesi için okur, metne sindirilmi iletiyi ve bu iletiyi oluturmak için kurgulanmı ve kodlanmı dilsel kodları çözmeye istekli olmalıdır (Kula, Sakallı, 2005: 22). Bu isteklilik, okumayı dünyayı anlamlandırma ve adlandırma olarak kabul ettiimizde, önemli bir önkouldur. Okur, bu anlamda, sözcüklerden hareketle dünyayı okumaya yol alan kiidir. Okuma edimi, eletirel düünceyi diri tutan bir beceridir ve bireyin tüm yaamı boyunca kullanacaı bir etkinlik olarak karımıza çıkar. Bu anlamda, sadece eitim kurumlarıyla sınırlandırılacak bir beceri deildir. Okuma eitimi ile varılacak amaç, eitim kurumlarından balayarak yaamın tüm alanlarını kapsayacak ekilde, bireyin anlam evrenini oluturmak ve geniletmektir. Bu yüzden okuma eitimi, bireyin bilgi edinmeye olan ihtiyacının giderilmesi, bu bilgileri eletirel, yaratıcı ve etkin bir düünce konumuna ulatırabilmesi, duygu ve düünce ufkunun geniletilmesi ve sonuç olarak toplumda demokratik kültür bilincinin (Sever, 1998) oluması için bir zorunluluktur. pirolu (2004: 47) okuma ediminin genel amaçlarını saplantılardan arınmı bir düünme alıkanlıının kazandırılması, eletirel bakıın uyandırılması, çok yönlü düünmenin öretilmesi, baka deyile bir sorunun tek bir bakı açsından deil de çeitli açılardan ele alınıp deerlendirilmesi, dü gücünün gelitirilmesi olarak sıralamıtır. Birey, bu etkinliini dünyayı anlamlandırma, kendisine ve çevresine uyanma becerileri olarak ömrü boyunca kullanır. Tüm yaamı boyunca anlayan ya da anlatan durumunda olan bireyler için okuma, bireyi, sadece dı dünyayı algılamakla yetinen bir nesne olmaktan çıkarıp dünyayı kendi içinde içselletirip yeniden kuracak bir özne durumuna ulatıran en önemli dil becerisidir. Bu anlamıyla okuma, sadece dünyanın içinde olmamızı deil, dünyayı içimizde oluturmamızı salayan bir etkinliktir. Görüldüü gibi okumak, sadece birbirine çatılmı iaretleri göz yoluyla takip etme gibi mekanik bir etkinlie indirgenebilecek bir ilem deildir. Bu noktada, okur-yazar ile gerçek okur ve gerçek yazar terimlerini doru bir ekilde ayırmamız gerekir. Her okur, okur-yazardır; ama her okur-yazar, okur deildir.

4 Türkçe Öretmen Adaylarının Okumaya likin Tutum ve Görüleri 228 Okuma-yazma becerisini sürekli kullanan, bunu köklü ve kemiklemi bir alıkanlıa dönütüren kiidir okur. (Özdemir, 2004: 37). Bu anlamda, okuma eitiminin amacı bu beceriyi tüm yaamı boyunca etkin bir ekilde kullanacak örnek okurlar yetitirmektir. Okuma fiziksel, zihinsel, sosyolojik yönleriyle, dilsel olarak kodlanmı bir üretimin, yani metnin, eletirel bir yaklaımla yorumlanması, anlamlandırılması, içselletirilmesi ilemidir. Dolayısı ile kendimize hedef olarak belirleyeceimiz okuma yaklaımı, eletirel okuma olmalıdır. Eletirel okuma, metni sadece gösterdikleri ile çözümlemek demek deildir. Her metnin göstermek istedikleri vardır ve okuyucunun görevi görünenlerden hareketle görünmeyenleri, gösterilmek istenenleri, tespit etmektir. Örnek okurun görevi burada bitmez. Örnek bir okur, gösterenlerden ve gösterilmek istenenlerden hareketle kendi görmek istediklerini yeniden üretmeli ve kendi içinde duyu, davranı ya da bilinç temelli içsel bir evreni, kendisine ait etkin bir düünceyi oluturmalıdır. Bu anlamda okuma, kaıt üzerindekilere ve anlatılanlara körü körüne inanmanın dıında, bireyin öznel üretimini gerekli kılan tüketici deil üretici bir süreçtir. Thomas Jefferson un dedii gibi Özgür insan okuyan insandır. Çünkü okuma bilgisizlii ve kör inançları yenen tek güçtür. Örencilerini eletirel ve çok yönlü düünmeye yönlendirecek ve onların kendilerini gerçekletirmelerini salayacak yöntemlerin kılavuzluunu yapacak olan Türkçe öretmenlerinin ulamak durumunda oldukları en genel amaç, okuma kültürü edinmi, düünen duyarlı bireyler yetitirmektir (Sever, 2006: 9). Okuma kültürünü edindirmek için, öncelikle okuma kültürüne sahip olmak gerekir. Bu anlamda Gelecein Türkçe öretmenleri olacak adaylarımızın, okumaya ilikin yaklaımları nasıldır? sorusu çalımamızın temel problem durumunu oluturmaktadır. Amaç Çalımamızın amacı Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eitim Fakültesi Türkçe Öretmenlii Bölümü birinci ve ikinci öretim programlarında örenimlerine devam eden örencilerimizin okuma alıkanlıklarını ve okumaya ilikin görülerini deerlendirmektir. Bu amaçla aaıdaki sorulara yanıt aranacaktır. Türkçe öretmeni adaylarının okumaya ilikin görülerinin; 1. Okumayı sevme açısından, cinsiyet deikenine balı olarak anlamlı bir farklılık var mıdır? 2. Okuma alıkanlıı açısından, cinsiyet deikenine balı olarak anlamlı bir farklılık var mıdır?

5 229 YALINKILIÇ, Kadir 3. Okumanın gereklilii açısından, cinsiyet deikenine balı olarak anlamlı bir farklılık var mıdır? 4. Okumaya istekli olma açısından, cinsiyet deikenine balı olarak anlamlı bir farklılık var mıdır? 5. Okumanın etkisi açısından, cinsiyet deikenine balı olarak anlamlı bir farklılık var mıdır? 6. Okumanın yararı açısından, cinsiyet deikenine balı olarak anlamlı bir farklılık var mıdır? Evren Aratırmanın evrenini, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eitim Fakültesi Türkçe Öretmenlii Bölümü birinci ve ikinci öretim programları oluturmaktadır. Örneklem Aratırmanın örneklemini ise, birinci ve ikinci öretim programlarının birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü sınıflarının sadece A ubelerinde örenimlerine devam eden 139 kız, 122 erkek, toplam 261 örenci oluturmaktadır. Verilerin Toplanması Aratırmada Mehmet Nuri GÖMLEKSZ in (2004) gelitirmi olduu, Cronbach Alpha güvenirlik katsayısının.88 eklinde bulunduu, otuz maddelik beli likert tipli ve okumanın sevme, gereklilik, alıkanlık, istek, etki, yarar durumlarını ölçmek için gelitirilen, altı alt faktörü bulunan Kitap Okumayı Sevmeye likin Görüler adlı ölçek kullanılacaktır. BULGULAR ve YORUMLAR Bu bölümde aratırma kapsamında bulunan örencilere ait kiisel bilgiler ile bu örencilere uygulanan kitap okuma alıkanlıına ilikin tutum ölçeinin altı alt boyutundan elde edilen örenci görülerine ait analiz sonuçları ve bunların yorumlanması bulunmaktadır. Aratırma ile elde edilen verilerin analizi sonucunda ulaılan bulgular aaıda tablolar halinde sunulmaktadır.

6 Türkçe Öretmen Adaylarının Okumaya likin Tutum ve Görüleri 230 Cinsiyet f % Kız ,3 Erkek ,7 Sınıf f % 1. sınıf 72 27,6 2. sınıf 63 24,1 3. sınıf 63 24,1 4. sınıf 63 24,1 Program f % Birinci öretim ,5 kinci öretim ,5 TOPLAM Tablo 1. Deneklere likin Kiisel Bilgiler Aratırmanın örnekleminin % 53.3 lük kısmını kız, % 46.7 lik kısmını erkek örenciler oluturmaktadır. Sınıflara ait yüzdelik dilimlerde ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıflarda eit katılım salandıı görülmütür. Birinci sınıflar % 27.6, ikinci sınıflar % 24.1, üçüncü sınıflar % 24.1 ve dördüncü sınıflar genel daılım içerisinde % 24.1 lik dilimi kapsamaktadır. Birinci öretim % 47.5 ikinci öretim ise % 52.5 yüzde ile örnekleme giren program türünün yüzdelerini oluturmaktadır. Gruplar N X S t P Grup 1 (Kız) ,5755 2,57 Grup 2 (Erkek) ,2049 4,58 5,23 0,000 Tablo 2. Sevme Alt Boyutuna likin Baımsız Gruplar t Testi Tablosu

7 231 YALINKILIÇ, Kadir Tablo 2 de yer alan verilere göre, okumayı sevme alt boyutuna ilikin görülerin belirlenebilmesi için gerçekletirilen baımsız gruplar t testi sonucunda, farklılıın kız örenciler lehine anlamlı olduu gözlenmitir (p=0,000). Kız örencilerin aritmetik ortalamasının X =30,57, erkek örencilerin aritmetik ortalamasının da X =28,20 olduu görülmektedir. Aritmetik ortalamaların deerlerine bakarak, kız örencilerin kitap okumayı sevmeye ilikin daha olumlu bir tutum gelitirdiklerini söyleyebiliriz. Madde No Kız (n:139) Erkek (n:122) Kitap Okumayı Sevmeye likin Görüler X ss X ss Madde 1 Kitap okumayı sevmiyorum. (p=0,000) 4,67 0, ,1677 Madde 3 Madde 5 Madde 6 Madde 8 Madde 16 Madde 20 Kitap okumanın sıkıcı olduunu düünüyorum. (p=0,000) 4,51 0,7258 4,13 1,0361 Kitap okumaktan nefret ediyorum.(p=0,002) 4,89 0,4288 4,64 0,802 yi okuyamadıım için okumayı sevmiyorum.(p=0,014) 4,73 0,4901 4,55 0,6561 Bo zamanlarımda kitap okumak houma gider.(p=0,000) 4,18 0,911 3,66 1,057 Yabancı klasikleri okumayı seviyorum.(p=0,217) 3,48 1,01 3,32 1,108 Türk klasiklerini okumayı seviyorum.(p=0,058) 4,09 0,824 3,88 1,009 Tablo 3. Sevme Alt Boyutuna likin Görüler Tablo 3 te, Türkçe öretmeni adayı örencilerimizin cinsiyet deikenine balı olarak, kitap okumayı sevme alt boyutuna ilikin verdikleri yanıtlar bulunmaktadır. Kitap okumayı sevmiyorum ifadesinde kız ve erkek örencilerin görüleri arasındaki farklılıın kız örenciler lehine anlamlı olduu gözlenmitir (p=0,000, Kız X =4,67, Erkek X =4,00). Bu verilerden hareketle, kız

8 Türkçe Öretmen Adaylarının Okumaya likin Tutum ve Görüleri 232 örencilerin erkek örencilere göre kitap okumayı daha çok sevdikleri sonucuna varabiliriz. Kitap okumanın sıkıcı olduunu düünüyorum ifadesi kız ve erkek örencilerin görüleri açısından, kız örenciler lehine anlamlı farklılıın olutuu bir maddedir (p=0,000, Kız X =4,51, Erkek X =4,13). Kitap okumanın sıkıcı olduuna ilikin ifadeye benzer bir madde olan Kitap okumaktan nefret ediyorum ifadesinde de kız örenciler lehine anlamlı bir farklılık olumutur (p=0,002, Kız X =4,89, Erkek X =4,64). Kız örencilerin bu iki ifadeyi erkek örencilere oranla daha yüksek ortalamalarla olumsuzladıkları görülmektedir. yi okuyamadıım için okumayı sevmiyorum ifadesinde farklılıın kız örenciler lehine anlamlı olduu belirlenmitir (p=0,014, Kız X =4,73, Erkek X =4,55). Bo zamanlarımda kitap okumak houma gider ifadesinde de faklılıın kız örenciler lehine anlamlı olduu belirlenmitir (p=0,000, Kız X =4,617, Erkek X =3,66). Bu verilere göre, kız örenciler bo zamanlarında kitap okumayı erkek örencilere oranla daha fazla tercih etmektedirler. Türk ve dünya klasiklerini okumayı sevmeye ilikin görüler için kız ve erkek örenciler arasında anlamlı bir farklılık olumasa da, kız örencilerin daha yüksek aritmetik ortalamalarla bu tür kitapları okumayı daha çok sevdikleri sonucuna ulaabiliriz. GRUPLAR N X S t P Grup 1 (Kız) Grup 2 (Erkek) ,6259 1, ,5246 2,73 3,928 0,000 Tablo 4. Alıkanlık Alt Boyutuna likin Baımsız Gruplar t Testi Tablosu Tablo 4 te yer alan verilere göre, okuma alıkanlıına ilikin görülerin belirlenebilmesi için gerçekletirilen baımsız gruplar t testi sonucunda, farklılıın kız örenciler lehine anlamlı olduu gözlenmitir (p=0,000). Erkek deneklerin aritmetik ortalamasının X =16,52, kız örencilerin aritmetik ortalamasının da X =17,62 olduu görülmektedir. Kız örencilerin aritmetik ortalamasının erkek örencilerin ortalamasından daha yüksek olması kız örencilerin okuma alıkanlıklarının daha yüksek olduunu göstermektedir.

9 233 YALINKILIÇ, Kadir Madde No XKız (n:139) Erkek X (n:122) Kitap okuma alıkanlıına ilikin görüler ss ss Madde 2 Kitap okuma alıkanlıım yok.(p=0,000) 4,26 0,9134 3,68 1,1801 Madde 7 Hiç kitap okumuyorum.(p=0,000) 4,79 0,4857 4,50 0,8356 Madde 18 Madde 27 Kitap okuma hızlı düünme alıkanlıı kazandırır.(p=0,371) 4,56 0,6599 4,49 0,7186 Geliigüzel kitap okumam, kitap konusunda seçiciyim.(p=0,152) 4,02 0,9084 3,85 1,0731 Tablo 5. Alıkanlık Alt Boyutuna likin Görüler Tablo 5 e bakıldıında, Kitap okuma alıkanlıım yok ifadesi üzerinde, kız ve erkek örencilerin görüleri arasındaki farklılıın kız örenciler lehine anlamlı olduu gözlenmitir (p=0,000, Kız X =4,26, Erkek X =3,68). Bu ifadeyi kız örencilerin erkek örencilere göre daha yüksek bir oranda reddetmesi kız örencilerin okuma alıkanlıklarının erkek örencilerden daha yüksek olduunu göstermektedir. Hiç kitap okumuyorum ifadesindeki farklılıın da kız örenciler lehine anlamlı olduu belirlenmitir (p=0,000, Kız X =4,79, Erkek X =4,50). Bu ifadeye verilen yanıtlar, kız örencilerin erkek örencilere oranla kitap okumayı daha çok benimsediklerini göstermektedir. Kız ve erkek örenciler kitap okumanın hızlı düünme alıkanlıı kazandırması yönündeki ifadeyi yakın ortalamalarla kabul etmilerdir. Tablodan da anlaılacaı gibi, kız örenciler kitap seçimi konusunda erkek örencilere göre daha seçicidir. GRUPLAR N X S t P Grup 1 (Kız) Grup 2 (Erkek) ,53 1, ,92 1,95 2,811 0,005 Tablo 6. Gereklilik Alt Boyutuna likin Baımsız Gruplar t Testi Tablosu

10 Türkçe Öretmen Adaylarının Okumaya likin Tutum ve Görüleri 234 Tablo 6 da yer alan verilere göre, gereklilik alt boyutuna ilikin görülerin belirlenmesi için gerçekletirilen baımsız gruplar t testi sonucunda, farklılıın kız örenciler lehine anlamlı olduu gözlenmitir (p=0,000). Test sonuçlarına göre, erkek deneklerin aritmetik ortalamasının X =17,92, kız örencilerin aritmetik ortalamasının da X =18,53 olduu görülmektedir. Okumanın gereklilik alt boyutuna ilikin bu aritmetik ortalamalar, kız örencilerin erkek örencilere göre daha olumlu bir tutum gelitirdiklerini göstermektedir. Madde No Madde 4 Madde 9 Madde 11 Madde 13 Kız (n:139) Erkek (n:122) Kitap okumanın gerekliliine ilikin X X görüler ss ss Kitap okumayı gereksiz buluyorum.(p=0,012) 4,86 0,4993 4,68 0,6176 Okumanın öneminin yeterince kavranmadıı inancındayım.(p=0,096) 4,21 0,9909 3,99 1,1747 Kitap okumayı gerekli buluyorum. (p=0,001) 4,84 0,379 4,62 0,6596 Gazete okumayı gereksiz buluyorum.(p=0,905) 4,61 0,7941 4,62 0,7532 Tablo 7. Gereklilik Alt Boyutuna likin Görüler Tablo 7 deki okumanın gerekliliine ilikin görüler içerisinde, Kitap okumayı gereksiz buluyorum ifadesi kız ve erkek örenciler tarafından yüksek bir ortalamayla reddedilirken cinsiyetler arasındaki farklılıın kız örenciler lehine anlamlı olduu belirlenmitir (p=0,012, Kız X =4,86, Erkek X =4,68). Bu ifadenin olumlu hali olan Kitap okumayı gerekli buluyorum ifadesi de kız ve erkek örenciler tarafından yüksek bir oranla kabul edilirken, farklılıın kız örenciler lehine anlamlı olduu saptanmıtır (p=0,001, Kız X =4,84, Erkek X =4,62). Örencilerimiz gazete okumanın gereksiz olduu yönündeki ifadeyi de kesinlikle reddetmilerdir. Okumanın öneminin yeterince kavranmadıına yönelik ifadeye, kız örenciler X =4,21 aritmetik ortalama ile tamamen katıldıklarını belirtirken, erkek örenciler X =3,99 aritmetik ortalama ile katıldıkları yönünde görü bildirmilerdir.

11 235 YALINKILIÇ, Kadir GRUPLAR N X S t P Grup 1 (Kız) Grup 2 (Erkek) ,90 1, ,04 1,87 4,160 0,000 Tablo 8. stek Alt Boyutuna likin Baımsız Gruplar t Testi Tablosu Tablo 8 de yer alan verilere göre, istek alt boyutuna ilikin görülerin belirlenebilmesi için gerçekletirilen baımsız gruplar t testi sonucunda, kız ve erkek örencilerin görüleri arasındaki farklılıın, kız örenciler lehine anlamlı olduu gözlenmitir (p=0,000). Erkek deneklerin aritmetik ortalamasının X =12,04, kız örencilerin aritmetik ortalamasının da X =12,90 olduu görülmektedir. Bu verilere göre, kız örencilerin okumaya karı isteklilik konusunda erkek örencilere oranla daha olumlu bir tutum gelitirmilerdir. Kız (n:139) Erkek (n:122) Madde No Kitap okumaya isteklilie ilikin görüler X ss X ss Madde 10 Madde 12 Madde 29 yi bir okuyucu olabileceime inanıyorum.(p=0,000) 4,15 0,8068 3,72 1,0682 Okuma kulüplerinin oluturulmasını istiyorum.(p=0,070) 4,04 0,9392 3,82 0,968 Kendime ait bir kitaplıımın olmasını istiyorum. (p=0,013) 4,71 0,6941 4,48 0,7844 Tablo 9. stek Alt Boyutuna likin Görüler Tablo 9 dan da anlaıldıı üzere, yi bir okuyucu olabileceime inanıyorum ifadesine ilikin cinsiyete balı görüler için farklılıın kız örenciler lehine anlamlı olduu belirlenmitir (p=0,000, Kız X =4,15, Erkek X =3,72). Bu verilere göre, kız örenciler iyi bir okuyucu olma konusunda erkek örencilere oranla daha inançlıdırlar. Kendime ait bir kitaplıımın olmasını istiyorum ifadesindeki cinsiyete balı farklılıın kız örenciler lehine anlamlı olduu

12 Türkçe Öretmen Adaylarının Okumaya likin Tutum ve Görüleri 236 gözlenmitir (p=0,013, Kız X =4,71, Erkek X =4,48). Bu verilere göre kız örencilerimiz kendilerine ait bir kitaplıklarının olmasını erkek örencilerimize oranla daha fazla istemektedirler. Okuma kulüplerinin oluturulmasını istiyorum ifadesinde cinsiyetler arasında anlamlı bir farklılık olumamıtır. Buna karılık Kız örenciler okuma kulüplerinin oluturulması daha çok istemektedirler. GRUPLAR N X S t P Grup 1 (Kız) Grup 2 (Erkek) ,56 2, ,90 2,29 2,481 0,014 Tablo 10. Etki Alt Boyutuna likin Baımsız Gruplar t Testi Tablosu Tablo 10 da yer alan verilere göre, etki alt boyutuna ilikin örenci görülerini belirlemek için yapılan baımsız gruplar t testi sonucunda, farklılıın kız örenciler lehine anlamlı olduu gözlenmitir (p=0,014). Erkek deneklerin aritmetik ortalamasının X =16,90, kız örencilerin aritmetik ortalamasının da X =17,56 olduu görülmektedir. Bu verilere göre, kız örenciler okumanın etki boyutuna ilikin erkek örencilere oranla daha olumlu bir tutum gelitirdikleri gözlenmitir. Kız (n:139) Erkek (n:122) Madde No Madde 14 Madde 17 Madde 25 Kitap okumanın etkililiine ilikin görüler ss ss Gazetelerin etki alanının çok geni olduuna inanıyorum.(p=0,998) 3,88 0,9636 3,88 1,0301 Kitap okuma insanları ve dünyayı daha iyi anlamamızı etkiler.(p=0,115) 4,57 0,7119 4,42 0,8122 Farklı tür kitaplar okumak hayata bakı açımızı etkiler.(p=0,066) 4,59 0,6562 4,44 0,6929 X X

13 237 YALINKILIÇ, Kadir Madde 30 Okuma becerisinin sınavlardaki baarıyı olumlu yönde etkilediine inanıyorum.(p=0, 001) 4,51 0,7456 4,14 0,9678 Tablo 11. Etki Alt Boyutuna likin Görüler Okumanın etki alt boyutuna ilikin ifadeler içerisinde kız ve erkek örencilerimizin görüleri arasında anlamlı farklılıın olutuu tek ifade Okuma becerisinin sınavlardaki baarıyı olumlu yönde etkilediine inanıyorum ifadesidir. Bu ifadeye ilikin görülerdeki farklılıın kız örenciler lehine anlamlı olduu tespit edilmitir (p=0,001, Kız X =4,51, Erkek X =4,14). Okumanın etkisine ilikin verilen yanıtlar içerisinde kız ve erkek örencilerimizin gazetelerin etki alanlarının geniliine olan inançlarının eit derecede olması dikkat çekicidir (Kız, X =3,88, Erkek, X =3,88). Dier iki ifadede de kız örencilerin erkek örencilere göre daha olumlu tutum gelitirdikleri görülmektedir. GRUPLAR N X S t P Grup 1 (Kız) Grup 2 (Erkek) ,02 3, ,28 3,91 1,548 0,123 Tablo 12. Yararlılık Alt Boyutuna likin Baımsız Gruplar t Testi Tablosu Tablo 12 den de anlaılacaı üzere yarar alt boyutuna ilikin kız ve erkek örencilerin görülerini belirlemek amacıyla yapılan baımsız gruplar t testi sonucuna göre gruplar arasında anlamlı bir farklılık gözlenmemitir ( p 0,05, p=0,123). Erkek deneklerin aritmetik ortalamasının X =31,28, kız örencilerin aritmetik ortalamasının da X =32,02 olduu görülmektedir. Bu verilere göre, kız örenciler okumanın yararlılık boyutuna ilikin erkek örencilere oranla daha olumlu bir tutum gelitirmilerdir.

14 Türkçe Öretmen Adaylarının Okumaya likin Tutum ve Görüleri 238 Madde No Madde 15 Madde 19 Madde 21 Madde 22 Madde 23 Madde 24 Madde 26 Madde 28 Kitap Okumanın Etkisine likin Görüler Okuma duyguları ifade etme kolaylıı salar.(p=0,873) Okuma zihinsel kapasitemizi artırır.(p=0,316) Okuma hayal dünyamızı gelitirir.(p=0,033) Okuma çok yönlü düünme becerisi oluturur.(p=0,136) Kitap okuma analiz, sentez ve yorumlama becerisini gelitirir.(p=0,124) Okuma bilmediimiz dünyaların kapılarını açar.(p=0,005) Okuma sayesinde geçmile günümüz arasında balantı kurabiliriz.(p=0,627) Okumanın vizyonumuzu gelitirebilecei inancındayım.(p=0,266) Kız (n:139) Erkek (n:122) X ss X ss 4,53 0,853 4,51 0,741 4,64 0,657 4,56 0,655 4,65 0,633 4,47 0,718 4,62 0,673 4,50 0,683 4,60 0,644 4,47 0,706 4,62 0,651 4,36 0,825 4,33 0,803 4,38 0,754 4,47 0,640 4,37 0,774 Tablo 13. Yararlılık Alt Boyutuna likin Görüler Okumanın yararlılık alt boyutuna ilikin ifadeler arasında anlamlı bir farklılıın olutuu maddeler Okuma hayal dünyamızı gelitirir ve Okuma bilmediimiz dünyaların kapılarını açar maddeleridir. Okumanın hayal dünyamızı gelitirdiine ilikin maddede, kız örenciler lehine anlamlı bir farklılık gözlenmitir (p=0,033, Kız X =4,65, Erkek X =4,47). Okumanın bilinmeyen dünyaların kapılarını araladıına ilikin ifadede de kız örenciler lehine anlamlı bir farklılıın olduu tespit edilmitir (p=0,005, Kız X =4,62, Erkek X =4,36). Okumanın yararlarına ilikin ifadelere, dier alt boyutlarda olduu gibi, kız örenciler daha yüksek aritmetik ortalamalarla yanıt vermilerdir. Bu durum, kız örencilerimizin erkek örencilerimize oranla okumanın yararlarına ilikin daha yüksek bir tutum gelitirdiklerini göstermektedir. Erkek örencilerimizin kız

15 239 YALINKILIÇ, Kadir örencilerimize göre daha olumlu bir tutum oluturdukları tek ifade Okuma sayesinde geçmile günümüz arasında balantı kurabiliriz ifadesidir (Kız X =4,33, Erkek X =4,38). GRUPLAR N X S t P Grup 1 (Kız) Grup 2 (Erkek) ,24 8, , ,425 0,000 Tablo 14. Toplamdaki Görülere likin Baımsız Gruplar t Testi Tablosu Tabla 14 e göre, Türkçe öretmeni adaylarının okumanın ölçekte belirlenen tüm boyutlarına ilikin toplamdaki görüleri sunulmutur. Gerçekletirilen baımsız gruplar t testi sonucuna göre, gruplar arasındaki farklılıın kız örenciler lehine anlamlı olduu gözlenmitir (p=0,000). Aritmetik ortalamalara bakıldıında (Kız X =129,24, Erkek X =122,88) kız örencilerin okuma alıkanlıklarının ve okuma ilgilerinin erkek örencilere oranla daha yüksek olduu tespit edilmitir. SONUÇLAR VE ÖNERLER Türkçe öretmeni adaylarının okumaya ilikin tutumlarını deerlendirdiimiz çalımamızda, kız örencilerimizin erkek örencilerimize oranla daha yüksek bir okuma alıkanlıı ve ilgisi taıdıkları açıkça görülmütür. Okumanın belirlenen altı alt balıında (sevme, alıkanlık, gereklilik, istek, etki, yarar) kız örencilerin yüksek ortalamaları dikkat çekmektedir. Kitap okumanın sevme, alıkanlık, gereklilik, istek ve etki alt boyutlarına ilikin ölçekteki ifadelere verilen yanıtlarda anlamlı farklılıklar gözlenmitir. Sayılan be alt balıın hepsinde, farklılıın kız örenciler lehine anlamlı olduu tespit edilmitir. Okumanın yarar alt boyutuna ilikin kız ve erkek örencilerin görüleri arasında anlamlı bir farklılık gözlenmemitir. Elde edilen verilerden hareketle u önerilerde bulunabiliriz: 1. Türkçe Öretmenlii Bölümü örencilerine, okumanın sadece eitim kurumları sınırlarına indirgenemeyecek, hem kendilerinin hem de ileride örencilerinin tüm yaamları boyunca kullanacakları bir beceri olduu,

16 Türkçe Öretmen Adaylarının Okumaya likin Tutum ve Görüleri 240 sıklıkla, hatırlatılmalıdır. Örenciler kitap, gazete ve dergi okumaya özendirilmelidir. 2. Örencilerin iyi ve örnek bir okuyucu olmak konusunda kendilerine olan güvesizlikleri ortadan kaldırılmalı, örenciler bu konuda cesaretlendirilmelidir. 3. Örencilere okuma etkinliinin sadece ders geçmek için deil, onların sosyallemelerine, eletirel, yaratıcı düünme becerilerinin gelimesine ve demokratik bir kültür bilincine erimelerine yarayacak önemli bir etkinlik olduu hatırlatılmalıdır. 4. Örencilerin üniversite ve fakülte kütüphanelerini daha çok ve daha etkin bir ekilde kullanmaları salanmalıdır. 5. Üniversite bünyesinde okuma kulüpleri oluturulmalıdır. Bu kulüpler aracılıı ile çeitli etkinlik ve kampanyalar düzenlenmeli, kulübün örencilerde kitap sevgisi ve kitap okuma alıkanlıı oluturacak bir içerikle bölüm, fakülte ve üniversite çapında etkililii salanmalıdır. 6. Türkçe Eitimi Lisans izlenceleri, toplumun her alanına yayılan mevcut okuma eksikliini dikkate alacak bir içerikle düzenlenmelidir. Okuma eitimine yönelik dersler tek bir döneme sıkıtırılmamalı, lisans eitiminin tüm dönemlerine yayılmalıdır. KAYNAKÇA Adalı, Oya (1983). Anadili Olarak Türkçe Öretimi Üstüne. Türk Dili Dergisi Dil Öretim Özel Sayısı, S , s Akyol, Hayati. (2006). Yeni Programa Uygun Türkçe Öretim Yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık. Demirel, Özcan. (1999). lköretim Okullarında Türkçe Öretimi, stanbul: MEB Yayınları. Eco, Umberto. (1995). Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti, stanbul: Can Yayınları. Gömleksiz, M. Nuri. (2004). Gelecein Öretmenlerinin Kitap Okumaya likin Görülerinin Deerlendirilmesi,Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi. Cilt I, Sayı I. Günay, Doan. (2003). Metin Bilgisi. stanbul: Multilingual Yayınları.

17 241 YALINKILIÇ, Kadir pirolu, Zehra. (2004). Eitimde Yeni Arayılar. stanbul: Adam Yayınları. Kula, Onur Bilge, Cemal, Sakallı.(2005). Göstergebilimsel Yaklaım Yazınsal Alanda Ne Denli levselleebilir? Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Ankara, Cilt:22, S.1. Ouzkan, Ferhan ve Cahit KAVCAR. (1989). Türk Dili III. Eskiehir: Anadolu Üniversitesi Açık öretim Fakültesi yayını, Özbay, Murat. (2006). Türkçe Özel Öretim Yöntemleri II. Ankara: Öncü Basımevi. Özdemir, Emin. (2004). Okurluk Donanımı. Varlık Dergisi. ubat Sever, Sedat. (2004). Türkçe Öretimi ve Tam Örenme. Ankara: Anı Yayıncılık. (2006). Türkçe Öretiminin Çözülemeyen Sorunları. Varlık Dergisi (1998). Demokratik Kültür Bilinci Edimi Sürecinde Dil ve Edebiyat Öretimi, Türkiye de ve Dünya da Ana Dili Eitimi Sempozyumu - Bildiriler, A.Ü.TÖMER Dil Merkezi, Ankara. Vardar, Berke. (2001). Dilbilimin Temel Kavram ve lkeleri. stanbul: Multilingual Yayınları. Yalçın, Alemdar. (2002). Türkçe Öretim Yöntemleri Yeni Yaklaımlar. Ankara: Akça Yayınları.