Okullarda Coğrafi Bilgi Sistem Destekli Öğrenci Kayıt Otomasyon Sistemi Uygulaması: Trabzon Kenti Örneği

Transkript

1 Okullarda Coğraf Blg Sstem Destekl Öğrenc Kayıt Otomasyon Sstem Uygulaması: Trabzon Kent Örneğ Volkan YILDIRIM 1, Recep NİŞANCI 2, Selçuk REİS 3 Özet Ülkemzde öğrenc veller le okul darecler, öğrenc kayıt dönemlernde bazı sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır. Daha kaltel eğtm verldğne nanılan okulların vellerce terch edlmes, bu bağlamda yaşanan sorunlar ve süregelen kayıt çleler her dönem ülke gündemn meşgul etmektedr. Bu olumsuzlukların ortadan kaldırılması çn; Ülkemzde İl Mll Eğtm Müdürlükler kapsamında, mekan analzne dayalı br öğrenc kayıt otomasyon sstemne (ÖKOS) gereksnm olduğu anlaşılmaktadır. Mevcut sstemde, kayıt şlemlernden okul dareler sorumlu olduklarından, her kayıt dönemnde okul dares le öğrenc veller karşı karşıya gelmekte, bunun sonucunda bazı okullarda yığılmalar ortaya çıkmaktadır. Buna bağlı olarak okul kayıt bölges çnde kalan öğrencler lgl okula kayıt yaptıramamaktadır. Bunun en öneml sebeb mevcut durumda okul kayıt şlemlernn Mll Eğtm Müdürlüklernce belrlenen bölge sınırlarına göre yapılmasıdır. Bu çalışmada Coğraf Blg Sstemler (CBS) le bölge sınırı yerne okul erşleblrlk mesafes dkkate alınarak, öğrenc kayıtlarının otomasyona dayalı olarak yapılması ve yaşanan yerleştrme sorunlarının ortadan kaldırılması amaçlanmıştır. Anahtar Sözcükler Coğraf Blg Sstemler, Adres Eşleştrme, Adres Kodlama, Ağ Analz Abstract Implementaton of an Automated Student Regstraton System Usng GIS: Trabzon Cty Case Study Student s parents and school staffs encounter wth several problems due to the student enrolment n the begnnng of every semester n Turkey. The fact that people prefer schools whch have qualty educaton, some problems caused by ths stuaton, and many sufferngs durng enrollment have consderable nfluences on the country s agenda every year. There s a necessty to student enrolment automaton system (SEAS) whch dependent on spatal analyss at provnce Natonal Educaton Headshp n Turkey. In current system, the school admnstratons are responsble to student subscrpton process. Therefore every semester school admnstratons and student parents are come up aganst consequently some schools comng be crowded than other. So the students who are nsde at the school subscrpton regon couldn t subscrbe at the related school. The most sgnfcant reason of ths s that school subscrpton processes s made accordng to regon border whch s determned by Natonal Educaton Headshp. In ths study, t s amed to make student subscrpton automatc to take nto consderaton school accessblty dstance nstead of regon border and dssolve the current problems wth consttuted SEAS. Key Words Geographcal Informaton Systems (GIS), Address Matchng, Address Geocodng, Network Analyss 1. Grş Türkye de uygulanmakta olan, Mll Eğtme bağlı okullardak kayıt sstemlernde; okulların öğrenc kabul edleceğ bölgeler, İl Mll Eğtm Müdürlükler kapsamında oluşturulan komsyonlar tarafından belrlenmekte, kayıt şlemler de öğrenc velsnn müracaatı üzerne okul dares tarafından yapılmaktadır (TC Resm Gazete 25212, 2003). Bu ssteme göre yapılan kayıt şlemlernde, okulların öğrenc alacağı bölgeler çok sağlıklı olarak tespt edlememektedr. Ayrıca, hang bölgenn hang okula ulaşım mesafes olarak daha yakın olduğu mekansal olarak belrlenemedğnden bu durum kayıt sorunlarını da berabernde getrmektedr. Bu çalışma le, özelkle kentsel alanlarda yaşayan öğrenclern daha optmum br şeklde okullara yerleştrlmelern sağlamak üzere, öğrenc kayıtlarını otomatk olarak gerçekleştrecek Coğraf Blg Sstemler (CBS) destekl yen br sstemn gelştrlmes ve uygulanması amaçlanmıştır. Böyle br yaklaşım le, mevcut yapıda okul dareler tarafından gerçekleştrlen öğrenc kayıt şlemler, doğrudan Mll Eğtm Müdürlüklernn sorumluluğuna bırakılmaktadır. Çalışmanın amacına yönelk olarak, uygulama bölges olarak seçlen Trabzon kentnde, öğrenc kayıt şlemlerndek sorunlar ve gereksnmler araştırılmış, bu bağlamda özellkle lköğretm okulları çn br Öğrenc Kayıt Otomasyon Sstem (ÖKOS) tasarımı ve uygulaması gerçekleştrlmştr. ÖKOS çn öncelkle plot bölge olarak seçlen Trabzon kent merkeznde bulunan mevcut lköğretm okulları tespt edlmştr. Buna göre; Trabzon kentnde toplam öğrencnn bulunduğu 37 adet lköğretm okulu, Mll Eğtm Bakanlığının yayınladığı İlköğretm Kurumları Yönetmelğ çerçevesnde 5 sınıfa ayrılmıştır. Yönetmelğe göre her br sınıf br eğtm bölgesn temsl etmektedr. Eğtm bölgelerne sabet eden okullara at bazı blgler Tablo 1 de verlmştr. 1 Arş. Gör., KTÜ, Müh.-Mm. Fak., Jeodez ve Fotogrametr Mühendslğ Bölümü, GISLab, Trabzon. 2 Arş. Gör., KTÜ, Müh.-Mm. Fak., Jeodez ve Fotogrametr Mühendslğ Bölümü, GISLab, Trabzon. 3 Arş. Gör. Dr., KTÜ, Müh.-Mm. Fak., Jeodez ve Fotogrametr Mühendslğ Bölümü, GISLab, Trabzon.

2 Tablo 1: Trabzon kent merkeznde bulunan lköğretm okulları çn eğtm bölgelerne at blgler. EĞİTİM BÖLGE NO. OKUL ALAN (km 2 ) ŞUBE ÖĞRENCİ DERSLİK , , , , , Mevcut Durum Analz İlköğretm okullarında öğrenc kayıt şlemler Mll Eğtm Bakanlığı Eğtm Bölges ve Eğtm Kurulları Yönergesnn 6. maddesne ve sayılı Resm Gazetede yayınlanan İlköğretm Kurumları Yönetmelğnn 15. maddesne göre yapılmaktadır. Bu yasal mevzuata göre öğrenclern okullara kayıt edlme şlemlernde, kamet ettkler yere en yakın okula kayıt yaptırması esas alınmaktadır. Bu kapsamda, İl Mll Eğtm Müdürlüklernce (İMEM) her yıl Mayıs ayında br Öğrenc Yerleştrme Komsyonu (ÖYK) belrlenmektedr. ÖYK, mll eğtm müdür yardımcısı yada şube müdürü ve beş okul müdüründen oluşmaktadır. Bu komsyon okulların öğrenc alacağı alanları belrlerken yerel yönetm brmlernden lgl kşler (beledye başkanları, muhtarlar, yada kamu kurumları) toplantıya çağırablmektedr. Komsyon çalışmalarının sonucunda mahalle, cadde yada sokak bazında eğtm bölgelernn tespt yapılmaktadır (TC Resm Gazete 25212, 2003). Ancak komsyon bu yönetmelğn uygulanmasında okul bölgelern stenen hassasyette belrleyememektedr. Özellkle okul kayıt alanlarının sınır bölgelernde kamet eden öğrencler çn bu şlem daha da zorlaşmaktadır. Okul darelernde sokak bazlı güncel adres hartalarının olmaması nedenyle öğrencnn beyan ettğ adresn doğruluğu kontrol edlememektedr. Bu bağlamda, mevcut kayıt sstemnde bölge tesptne yönelk sorunları özetlemek gerekrse; 1. ÖYK tarafından belrlenen bölge sınırları çn cadde - sokak - dere - mahalle - ste - kavşak vb. doğal ve yapay mekan belrleyclernn zaman çersnde smler değşmekte ve komsyon tarafından bu güncel blglere ulaşılamamaktadır. 2. Öğrenc alınacak okula at bölge sınırları kesn değldr. Bu bölgelern sınırları sokak bazında tespt edlmeyp, mahallelern kuzey-güney bölgeler gb çok genel fadelerle belrlendğnden kayıt aşamasında sorunlar yaşanmaktadır (Trabzon MEM 2001). MEVCUT DURUMA GÖRE ÖĞRENCİLERİN DAHA UZAKTAKİ BİR OKULA KAYIT YAPTIRMA DURUMU L E J A N D Yollar ù Okullar Öğrenc Metre I. OKUL KAYIT 380 m. MARAŞ CADDESİ III. OKUL KAYIT İNÖNÜ CADDESİ DEVLET SAHİL YOLU 150 m. ù 450 m. Optmum anlamda br sstem gereğ kayıt yapılması gereken en yakın mesafedek okul II. OKUL KAYIT Mevcut uygulamadak ssteme göre kayıt yapılması gereken okul Şekl 1. Mevcut uygulamalara göre okullara öğrenc tahssnde karşılaşılan mesafe sorunları

3 3. Kayıt şlemler okul darelernn sorumluluğuna bırakıldığından, belrlenen bölge çnden öğrenc alması gereken okullar çoğu kez bu sınırlara uymadan, dğer mevk ve mahallelerden öğrenc alablmektedr. 4. Okul kayıt dönemlernde, okulların öğrenc alma kapastelernn dolması durumunu göz önünde bulunduran veller, çocuklarını herhang br okula kayıt yaptıramama htmaln ortadan kaldırmak çn brden fazla okula kayıt yaptırablmektedr. 5. Okul kayıt bölgesnde kamet eden öğrencler, kendlerne yakın fakat farklı bölgedek br okula kayıt yap tıramamakta, aynı kayıt bölgesnde olduğu çn daha uzakta olan okula gtmek zorunda kalmaktadır. Örneğn, Şekl 1 de, II. Bölge okuluna 450 m. yürüyerek gtmek zorunda olan br öğrencnn, III. Bölge okuluna 150 m. mesafede kamet ettğ görülmektedr. 6. Kayıt sırasında öğrenc vels le okul daresnn doğrudan letşm halnde olmasından dolayı, alınan kayıt ücretler her eğtm-öğretm dönemnde sorunlara ve çıkar tartışmalarına neden olmaktadır (Serbes 2003). Yukarıda belrtlen öğrenc kayıt sorunlarının temelnde konuma dayalı blglern olmaması yada sağlıklı kullanılmaması yatmaktadır. Günümüze kadar klask hartalar eğtm araştırmalarında oldukça yaygın olarak kullanılmış olmakla brlkte, aktardıkları blgler oldukça sınırlı kalmıştır. Daha da önemls bu hartalar öğrenc tahss şlemlernde kullanılacak olsa dah, yerleşmdek değşmn yansıtılmasında ve güncellenmesnde br çok problem çıkaracağı br gerçektr (Bruno 1996). Oysa günümüzde kentlere at bu türden blglern toplanması ve djtal hartaların üretlmes CBS teknolojsyle mümkündür. Dolayısıyla CBS yardımıyla öğrenc kayıt şlemlernn çağdaş anlamda gerçekleşmes sağlanablr. 3. Okul Ste Yönetmnde CBS Kullanımı CBS belrl br amaç le yeryüzüne at verlern toplanması, depolanması, sorgulanması, transfer ve görüntülenmes şlevlern yerne getren araçların tümüdür (Burrough 1998). Özellkle konumsal verlern yoğun olarak kullanıldığı ve sürekl güncelleme gereksnm duyulan uygulamalarda CBS kullanımı ön plana çıkmaktadır. Otomatk kayıt sstemlernde özellkle de büyük metropol kentler dkkate alındığında gerek kayıt yapacak öğrenclere ve okullara at envanter blgler gerekse okul kayıt bölges, ulaşım ağı gb konum tabanlı verlern çok yüksek hacmlere ulaşacağı br gerçektr. Ancak, temelde mekansal referanslı blglere dayalı şlemlerde yada konum bağlantılı yoğun hacml verlerle çalışmak, bunları analz ederek ortaya çıkacak sonuçlara göre doğru kararların verleblmes CBS fonksyonlarının etkn kullanımıyla da mümkün olmaktadır (Yomralıoğlu 2003). Bu anlamda CBS, özellkle gelşmş ülkelerde eğtm alanında br çok uygulamada kullanılmaktadır. Örneğn; Öğrencler çn güvenl ulaşım, yürüyüş güzergahlarının belrlenmes, Yen okul gereksnm olan alanların belrlenmesnde, Sınıf çnde blgsayar, sıra, masa ve yazı tahtası gb nesnelern yerleştrlmesnde, Öğrenc servsler çn en uygun yolların seçlmes, Öğrenclern hang okullara yönlendrlmes gerektğnn belrlenmes (Pearce 2000). Brezlya nın Belo Horzonte kentnde CBS yardımı le, öğrenclern gdecekler okulun otomatk olarak belrlenmesne yönelk br uygulama gerçekleştrlmştr. Bu uygulama kapsamında, kurulan sstemn yararlı olup olmadığını test etmek amacıyla yapılan br anket çalışmasının sonuçları Tablo 2 de verlmştr (Zuppo 1994). Tablo 2. Bello Horzonte kentnde otomatk kayıt sstem kurulmadan öncek şkayetler ve çözüm durumu (Zuppo 1994). Tanımlama (Hata ve Şkayet) Şkayet Sayısı Çözüme Ulaşma s Farklı Okul Terch Etme Okulun Çok Uzak Olması Hatalı Formlar Okul Bölgeler Tespt Hataları Danmarka nın Kopenhag kentnde se, öğrenc kayıtları CBS kullanılarak br yer-tahss (locaton-allocaton) modelne göre yapılmaktadır (Jensen, 1997). Bu modelde temel yapı, okul bölgelernn gerekl krterler göz önünde bulundurularak yol ağları üzernden tespt edlmes ve bu bölgelere düşen öğrenclern lgl okullara kayıt edlmesdr. Gerçekleştrlen bu çalışmada kent çnde yaşayan bütün öğrencler, okul bölgeler çne adres blgler kullanılarak kodlanmış ve her br cadde üzernde kamet eden öğrenc sayıları gösterlmştr (Şekl 2). A CADDESİ I. OKUL KAYIT B CADDESİ II. OKUL KAYIT 14 CADDE BÖLGE ÖĞRENCİ A 1 11 A 2 14 B 1 6 B 2 5 C 2 3 C CADDESİ 3 A CADDESİ Şekl 2. Kopenhag Kentnde gerçekleştrlen Otomatk Kayıt Sstem uygulaması (Jensen 1997) Gelşmş ülkelerde öğrenc kayıt şlemler çn yertahss modelnn kullanılması (UNBC GISLab Courses, 2004), CBS le öğrenc yürüyüş mesafelerne göre okul bölgelernn tespt edlmes ve bu bölgelere göre kayıt şlemlernn gerçekleştrlmes yaygın olarak kullanılmaktadır (Hall vd. 1997).

4 4. ÖKOS-Öğrenc Kayıt Otomasyon Sstem Otomatk öğrenc kayıt sstemnn şletlmes aşamasında kullanılan CBS özellkler ve bazı tanımlamalar aşağıda verlmştr; Yürüyüş Mesafes: Öğrenclern belrl yol krterlerne göre optmum olarak, kametgah adresnden okula yürüyerek alacağı mesafedr. Vertabanları: Brbrler le lşkl verler topluluğudur. Vertabanı sadece verler yığınını değl, bunlar arasındak lşkler de saklar (Elmasr 1989). Adres Eşleştrme: Ssteme grlen adreslern, referans sınırları çndek hatalar dahlnde grlmes le harta üzernde tek tek gösterlmes şlemdr. Bu özellk sayesnde, kullanıcı adresn bldğ herhang br yer harta üzernde kolaylıkla gösterleblmektedr (Yıldırım 2003). Adres Kodlama: Adreslern altlık hartalar üzernde toplu olarak gösterlmes şlemdr (Schlosser 1998). Yakınlık Analz: Öğrenclern kamet ettğ yerlere, belrlenecek krtere göre, hang okulun en yakın olduğunun bulunması şlemdr. Kaynak Tahss: Br okul çn yürüyüş mesafes belrl se, bu mesafe çnde hang öğrenclern yer aldığının belrlenmes şlemdr (Esr 1996b; 1976a) ÖKOS Bleşenler Sstemn kurulması ve çalıştırılması çn öncelkle kente at djtal hartaların oluşturulması gerekmektedr. Bu hartalar sstemn en öneml bleşendr. Sstem çn gerekl olan djtal harta kapsamında, yol ağı, okul yerler ve mahalle sınırları gb grafk verlerle bunlar çn gerekl özntelk blglernn toplanması gerekmektedr. Örneğn adres vers le belrl coğraf konumu harta üzernde göstereblmek çn, yolların smler, yol başlangıç ve btş kapı numaraları le okullara tahss çn gerekl olan okul kapaste verler de toplanmalıdır. ÖKOS çn, gelen başvuruları değerlendrp kullanıma hazır duruma getrecek br ver şlemc ve bu kayıtlarla her türlü konuma dayalı sorgulama ve analz yapablecek br blg şlem operatörü, grafk ve grafk-olmayan ver lşklendrmes yapablecek br CBS yazılımı, yne ver yoğunluğuna göre kapastes ve sayısı belrlenmş blgsayar ve çıktı ekpmanlarını çeren donanım sstemnn hazır hale getrlmes gerekr. Bu bağlamda ÖKOS un temel bleşenler şunlardır; Kente at güncel ve djtal halhazır hartalar, Yol ağı vertabanı çn adres dağılım dosyaları, Kente at adres kodları, Okullara at konumsal blgler, Okullara at derslk, öğretmen ve kapaste durumları, CBS uzmanın sthdamı, Uygun yazılım ve donanım Sstemn İşletlmes Br öğrenc kayıt sstemnde öncelkle okulların yürüyüş mesafelerne göre, öğrenc alınablecek alanlar tespt OKUL ALANLARININ TESPİT EDİLMESİ (EN YAKIN OKULUN SEÇİMİ) KAYIT YAPILACAK OKUL j L E J A N D j KONUT OKULLAR GİDİŞ GÜZERGAHI OKUL KAYIT ALANLARI YOLLAR MAHALLE SINIRLARI Metre OKUL KAYIT ALANI Şekl 3. Önerlen Ssteme Göre Okulların Öğrenc Alacağı Alanların Tespt

5 edlmeldr. Burada belrleyc unsur mesafe krterlerdr. Örneğn lköğretm okulları çn erşleblrlk mesafes genelde 1 km. olarak kabul görmektedr (Nşancı vd. 2003). Buna göre, CBS yazılım özellklernden yararlanarak her okul çn 1 km. yürüyüş mesafesn gösteren alanlar tespt edlmştr (Şekl 3). Bu alanlar belrlenrken nüfus yoğunluğunun fazla olduğu ve okulların brbrne yakın olduğu yerlerde yürüyüş mesafeler değştrleblmektedr. Böylece okul bölgelernn brbrn örtmes veya okul bölges dışında bazı alanların kalma rsk önlenmş olacaktır. Doğrudan İMEM e yapılan öğrenc kayıt müracaatları, ver şlemcs tarafından ncelenmekte, kametgah belgesnde yazılan açık adresler yardımıyla öğrenclern konumları harta üzernde belrtlmektedr. Bu şlem yol adı, kapı numarası ve sokakların numara dağılımları dkkate alınarak yapılmaktadır. Böylece gelen müracaatlar, CBS yazılımlarının adres kodlama özellkler kullanılarak otomatk olarak yapılarak, hız ve doğruluk açısından öneml avantajlar sağlanır. Sonuçta br okulun etkn alanı ve bu alana sabet eden öğrencler belrlenmş olur. Bu anlamda ÖKOS un genel şleyş çn zlenecek şlem adımları Şekl 4. de verlmştr. BAŞLA Kentn Yol Ağı Djtal m? Hayır Yol Ağının Oluşturulması Okulların Konumlandırılması Okullara At Vertabanlarının Oluşturulması Hayır Evet Kente At Okullar Djtal Ortamda mı? Evet Mll Eğtm Müdürlüğü Öğrenc Kayıt Brm Oluşturulması Yol Vertabanlarının Oluşturulması Kentn Adres Vertabanlarının Oluşturulması Gelen Evrak İşleme Personel CBS Operatörü CBS Yazılımı Uygun Donanım (PC, Yazıcı, vs.) Öğrenc Müracaatlarının Optk Formatta Toplanması / Denetm Optk Kodların Okutulması ve Vertabanlarının oluşturulması Öğrencnn Kayıt Kabulüne İlşkn Belge Düzenlenmes Adreslern Yol Ağı Üzernde Toplu Olarak Gösterlmes Yakınlık ve Uzaklık Analz Yapılması (Okul Kayıt Alanlarının Belrlenmes) Öğrenclern, Analzler Sonucunda Belrlenen Okullara Atanması, Lsteleme Öğrenc Lstelernn İlan Edlmes Şekl 4. Kayıt Otomasyon Sstem İş Akış Şeması

6 4.3.Uygulama Aşamaları Trabzon kent çn gerçekleştrlen br ÖKOS uygulamasında zlenen şlem adımları, örnekler üzernde açıklamalı olarak, aşağıda verlmştr. Bu şlem sırasında CBS yazılımı olarak, ArcInfo 8.3, ArcVew 3.2 ve bu yazılımların Ağ Analz (Network Analyss) modüller kullanılmıştır. 1.aşama: Djtal Yol Ağı Hartası Üzernde Adreslern Otomatk Gösterm. Trabzon kent merkeznde lköğretm okullarına, br eğtm-öğretm dönemnde yaklaşık öğrenc başvuruda bulunmaktadır (Trabzon Mll Eğtm Müdürlüğü 2003). İlk olarak bu başvuruların adres kayıtları kontrol edlmekte, bu kayıtlar sorgulama ve analzler çn standart br formata sokulmakta (Yıldırım vd. 2002), gerekl düzenlemeler yapıldıktan sonra da bu blgler djtal ortama aktarılmaktadır. Daha sonra bu adresler, yazılımın adres kodlama özellğnden yararlanılarak, temel altlık olan cadde-sokak hartası üzernde gösterlmektedr. 2.aşama: Öğrencye En Yakın Okulun Tespt. Başvuru formunda yer alan kametgah adres le yazılımın adres bulma özellğnden yararlanılarak, öğrencnn kamet ettğ yer harta üzernde tespt edlmektedr. Daha sonra, yne yazılımın en yakın objey bulma özellğnden (ağ analz) yararlanarak öğrencye en yakın okulun konumu bulunmakta, gdş-dönüş güzergahı sokak bazında gösterlmektedr. Böylece Şekl 3 de gösterldğ gb br öğrencye ulaşım açısından en yakın okul otomatk olarak belrlenmş olur. 3.aşama: Kayıtların Kesnleştrlmes. Kenttek tüm okullara at öğrenc tahss alanları belrlendkten sonra, bu bölgeler üzernde öğrenclern kamet ettğ adresler toplu olarak gösterlmş ve her okul alanı çnde kalan öğrencler ayrıca tespt edlmştr. Bu şlemde temel krter olarak, nüfusun yoğun olduğu ve okulların daha sık konumlandırıldığı bölgelerde 500 m.lk yürüyüş mesafes, nüfusun az ve okulların daha seyrek konumlandırıldığı bölgelerde 1 km.lk yürüyüş mesafes esas alınmıştır. Bu şlemler sırasında CBS nn ağ analz ve kaynak tahss gb konumsal analz yetenekler kullanılmış ve gerekl sonuç ürünler elde edlmştr. Şekl 5 de Trabzon kent merkeznde bulunan tüm okullar gösterlmş ve örnek alınan br okula (İhsan Koz İÖO) kayıt yaptırması gereken öğrenclern lstes tablo doküman halnde verlmştr. Bu aşamadan sonra yapılması gereken, öğrenc vellernn kesn kayıt konusunda blglendrlmelerdr. 5. Sonuç CBS teknolojsndek hızlı gelşmeler, dğer sektörlerde olduğu gb eğtm sektöründe de yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Eğtm sektörünün lk temel basamağı olan lköğretm öğrenc kayıt şlemler doğrudan erşle- İHSAN KOZ İLKÖĞRETİM OKULU TOKLU KARŞIYAKA AYDINLIKEVLER I NOLU BEŞİRLİ L E J A N D MAHALLE OKULLAR ÖĞRENCİLER İHSAN KOZ İÖO İÇİN KAYIT YAPTIRACAK ÖĞRENCİLER Metre II NOLU BEŞİRLİ ÖKOS KESİN KAYIT SONUÇLARI Şekl 5. Okullara Otomatk Tahss İşlemnn Gerçekleştrlmes

7 blrlk blgs le lgl olduğu çn, bu şlemlern optmum olarak CBS le gerçekleşebleceğ anlaşılmıştır. Yapılan bu çalışma esnasında, ülkemzdek mevcut şleyşte, okul kayıt alanlarının belrlenmesnde öğrenclern okula erşleblrlk mesafesnn dkkate alınmadığı görülmüştür. Ayrıca öğrenc kayıt şlemlernn okul dareler tarafından yapılıyor olmasına karşın, her yıl kayıt dönemlernde okul darecler le öğrenc veller karşı karşıya gelmektedr. İlköğretm okullarına kayıtlı yaklaşık 10 mlyon öğrenc bulunan ülkemzde (Trabzon İl MEM 2003), öğrenclern uygun okullara yerleştrlememes, her kayıt dönemnn sorunlarla başlamasına neden olmaktadır. Oysa modern toplumlarda olduğu gb, blg teknolojlernden yararlanarak daha sağlıklı, çağdaş br öğrenc kayıt sstemnn tess edlmes mümkündür. Bu çalışma le, lköğretm okulları çn CBS destekl br Öğrenc Kayıt Otomasyon Sstem (ÖKOS) gerçekleştrlmştr. Bu sstemde öğrenc kayıt şlemler çn, okula erşleblrlk mesafes esas alınmıştır. Kentlerde kayıt şlemlernn İMEM bünyesnde kurulacak, CBS tabanlı br brm tarafından organze edlmes halnde denetmn daha sağlıklı olacağı ve kayıtlardak olumsuzlukların öneml ölçüde azalacağı açıktır. Kayıt şlemlernn otomatk olarak yapılması ancak konumsal verlern kullanılması le mümkün olduğundan, kentlern vedlkle djtal cadde-sokak hartalarını üretmes ve bu hartaların CBS le ağ-topolojk ver yapısına dönüştürülmes temel gereksnmdr. Br dğer temel öğe, adres versdr. Bu bağlamda adres blgs çn resm kaynak olan kametgah belgelernn hazırlanacak standart belgeler le toplanması gerekmektedr. ÖKOS le CBS nn dğer konumsal analz fonksyonları da eğtm-öğretm alanında hayata geçrleceğnden, bu konuda alınacak kararlar çok daha akılcı ve gerçekç olacaktır. Kaynaklar BRUNO E., J.: Use of Geographcal Informaton Systems (GIS) Mappng Procedures to Support Educatonal Polcy Analyss and School Ste Management, The Internatonal Journal of Educatonal Management, Volume: 6, Page; 24-31, USA, BURROUGH P., A.: Prncples of Geographcal Informaton Systems for Land Resources Assesment, 2. ed, Oxford Unversty Pres, ELMASRI R., Navathe, S., B.: Fundametals of Database Systems, The Benjamn / Cummngs Publshng Company, Calforna, ESRI 1996b, Usng The ArcVew Network Analyst GIS, Envronmental Systems Research Insttute, USA, ESRI 1976a, Arc/ Info 6.1.User s Gude, Network Analyss GIS, Envronmental Systems Research Insttute, USA, HALL, G., B., BOWERMAN, R., L., FEICK, R., D.: GISbased Decson Support Archtecture and Applcatons for Developng Countres, Canada, Kasım,2003. JENSEN, L., M.: Data Consderatons for locaton-allocaton modellng of publc school dstrcts n Cophenagen, Cophanegen, Hazran, NİŞANCI R., UZUN, B., REİS, S.: İmar Planları le Önerlen Kentsel Donatı Alanlarının CBS le Mekansal Uygunluk Analz, Arktekt, Sayı:494; Sayfa:18, İstanbul, PEARCE J.: Technques for Defnng School Catchment Areas for Comparson Wth Census Data, Computers, Envronment and Urban Systems, Page; , UK, SCHLOSSER J.: Geocodng Issues, Alternatves & Technques, Schlosser Geographc Systems Inc., USA, SERBES M.: Kayıt Çles Sürüyor, Akşam Gazetes, Ankara, 23/08/2003. TC Resm Gazete, Mll Eğtm Bakanlığı İlköğretm Kurumları Yönetmelğ, Sayı: 25212, Trabzon İl Mll Eğtm Müdürlüğü, 1,2,3,4,5. Eğtm Bölges Müdürler Komsyonu Toplantısı Tutanakları, Trabzon, Trabzon İl Mll Eğtm Müdürlüğü, İstatstk Şube Müdürlüğü, Trabzon, UNBC GISLab Courses, Network Analyss Locaton- Allocaton Models, Canada, Mart, YILDIRIM V.: Adres Blg Sstem Tasarımı ve Uygulaması: Trabzon Kent Örneğ, Yüksek Lsans Tez, Karadenz Teknk Ünverstes, Fen Blmler Ensttüsü, Trabzon, YILDIRIM V., ÇETE, M. VE YOMRALIOĞLU, T.: An Address based Informaton System Desgn and Applcaton, Internatonal Symposum on Geographcal Informaton Systems, Eylül 2002, Sayfa: , İstanbul, YOMRALIOĞLU T.: Coğraf Blg Sstemler Temel Kavramlar ve Uygulamalar, Seçl Ofset, II. Baskı, Trabzon, ZUPPO C., A., FONSECA, F., T.: School Pre-regstraton and Student Allocaton, Symposum of URISA, Brazl, 1994.