Tarım Ekonomisi Dergisi

Transkript

1 Tarım Ekoomisi Dergisi Turkish Joural of Agricultural Ecoomics ISSN Tarım Kamulaştırmalarıa İlişki Üretici Görüş ve Bekletileri: Kocaeli Kadıra Gıda İhtisas Saayi Bölgesi Öreği Bahar AYDIN CAN, Sait ENGİNDENİZ2 Kocaeli Üiversitesi, Arslabey Meslek Yüksek Okulu, Kocaeli Ege Üiversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekoomisi Bölümü, İzmir 2 Makale Küyesi Özet Araştırma Makalesi / Bu araştırmada, Kocaeli'i Kadıra ilçeside kurulacak ola Kadıra Gıda İhtisas Orgaize Saayi Bölgesii (GİOSB) kamulaştırma sürecide bölgedeki üreticileri görüş ve bekletilerii ortaya koulması amaçlamıştır. Araştırmaı aa materyalii Kadıra ilçesii Kocakaymaz ve Gocaaydı köyleride faaliyet göstere üreticilerde yüz yüze aket yötemiyle elde edile veriler oluşturmaktadır. Araştırmada köyde tarımla uğraşa ve görüşmeyi kabul ede Gocaaydı köyüde 4 üretici, Kocakaymaz köyüde ise 84 üretici olmak üzere, toplam 3 üretici ile tam sayım yötemi kullaılarak aket yapılmıştır. Kadıra GİOSB'i kurulması durumuda, arazisi kamulaştırıla üreticii 8.42'si, arazisi kamulaştırılmaya üreticii ise 90'ı bölgedeki tarım arazilerii değerii hızla artacağıı düşümektedir. kamulaştırıla üreticileri 9.0'ii belirlee kamulaştırma bedelii kabul ettiği,.3'üü kamulaştırıla arazilerii yerie yer gösterilmesii istemediği ve üreticileri yaş ortalamalarıı yüksek olması edeiyle üreticilik yapmayı düşümemesii buda etke oluşturduğu saptamıştır. Kamulaştırma sürecide yaşaa alaşmazlıklarda kayaklı gecikmeleri ortada kaldırılarak, Kadıra GİOSB'i faaliyete geçmesii sağlaması üreticileri e fazla bekleti içide oldukları kou olarak belirlemiştir. Aahtar kelimeler: Gıda İhtisas Orgaize Saayi Bölgesi, kamulaştırma, değerleme, arazi değeri. Research Article SorumluYazar / Correspodig Author Bahar AYDIN CAN baharca@kocaeli.edu.tr Geliş Tarihi / Received: Kabul Tarihi / Accepted: Tarım Ekoomisi Dergisi Cilt:24 Sayı: Sayfa:-84 Turkish Joural of Agricultural Ecoomics Volume: 24 Issue: Page: -84 DOI 0.24/tarekoder.402 Farmers' Opiios ad Expectatios about Agricultural Lad Expropriatios: A Case Study of Kocaeli Kadıra Food Specialized Orgaized Idustrial Zoe Abstract The purpose of this research is to preset the opiios ad expectatios of local farmers durig the process of expropriatio for Kadıra Food Specialized Orgaized Idustrial Zoe (FSOIZ) to be established i Kadıra district of Kocaeli provice. The mai material of the research is the data obtaied through face-to-face survey from the farmers i the villages of Kocakaymaz ad Gocaaydı i Kadıra district of Kocaeli provice. I the scope of the research, a survey was coducted usig the complete cout method with a total of 3 farmers who were egaged i farmig i the village ad accepted to have a iterview (4 farmers from Gocaaydı ad 84 farmers from Kocakaymaz) of the farmers whose lad is expropriated ad 90 of the farmers whose lad is ot expropriated thik that the price of the agricultural lads i the regio will icrease rapidly followig the establishmet of Kadıra FSOIZ. Accordig to the obtaied results, 9.0 of the establishmets whose lad is expropriated accept the expropriatio price set ad.3 of the farmers do ot wat exchage of lad because the average age of the farmers is high ad they do ot thik to do farmig. The expectatio of top priority of the farmers is to elimiate the delays caused by the coflicts experieced durig the expropriatio process ad put Kadıra FSOIZ ito operatio. Key words: Food Specialized Orgaized Idustrial Zoe, expropriatio, valuatio, lad value..giriş Saayi devrimii yarattığı toplumsal-ekoomik hareketlilikler ve ilerleme, kıt kayak ola ket toprağıa talebi artırmış, atıkları ile olumsuzluklar yaratarak ketsel altyapıda baskılar doğurmuştur. Bu durum, gelişmiş ülkeleri, saayi, kout, ticaret gibi temel sektörlere karşı yei politikalar geliştirmeye zorlamıştır. Kıt kayak ola toprak, bu sektörleri arta talepleri karsısıda, kapsamlı plalar çerçeveside alt parçalara bölüerek ve iyileştirilerek yei örgütlemeler kapsamıda bu sektörlere suulmaya başlamıştır (Ardoğa, 983). İlk örekleri, saayicileri altyapılı arsa gereksiimlerii karşılaması yoluyla, özel sektörü kâr etmesii sağlamak amacıyla kurula saayi bölgelerii kuruluş amaçları zamala farklılaşarak geişlemiştir (Çevik ve Alpere, 2009). Plalı saayileşmek içi, saayileşme yarışıda öde yer almak, saayi ketleri kurabilmek, saayii uygu görüle alalarda yapılamasıı sağlamak, çarpık saayileşme ve çevre sorularıı ölemek, ketleşmeyi yöledirmek, kayakları rasyoel kullamak, bilgi ve bilişim tekolojileride yararlamak, saayi türlerii belirli bir pla dâhilide yerleştirilmesi ve geliştirilmesi amacıyla Orgaize Saayi Bölgeleri projeleri tüm düyada uygulamaktadır (Taş ve İşca, 20). Orgaize Saayi Bölgeleri, ekoomik bir ölçek içeriside gruplamış fabrika yerleşim yerleridir. Orgaize Saayi

2 Aydı Ca, Egideiz / Tarım Ekoomisi Dergisi 24 (), 208 Bölgeleri fabrikaları kurulabilmesi içi; gereke fiziksel gereksiimleri karşılamakta, saayi işletmelerii etke çalışabilmesi içi uygu bir ortam sumakta, girişimcilere saayi tesisi kurmaya uygu arazileri göstererek; tarıma elverişli alaları korumasıı sağlamaktadır (Türko, 200). İhtisas Orgaize Saayi Bölgeleri ise bir adım öe geçmekte ve kümelemei yarattığı ekoomik sierjiyi daha da arttırmaktadır. Her türlü girdii kolay buluabildiği, ihtiyaçları ortak olması ve tedarikçileri yakılığı, atıkları bezer olmasıda dolayı arıtma tesisi maliyetii azalması, işe özgü persoel temii rahatlığı ve pazarlama olaaklarıı kolaylığı gibi sebepler bu soucu doğurmaktadır (Eroğlu, 20). Kadıra Gıda İhtisas Orgaize Saayi Bölgesi (GİOSB) Türkiye'de ilk ve öcü GİOSB olma özelliği taşımaktadır. Ayrıca araştırma alaı olarak seçile Kocaeli ili Kadıra İlçesi, Marmara Bölgesi'i tarımsal üretimi bakımıda öemli yere sahip olması ve lojistik bakımda tarım ürülerii pazarlamasıda tarımsal saayii gelişmesie sağlayacak katkılar bakımıda da öemli bir koumdadır. Orgaize Saayi Bölgelerii kuruluşuda da olduğu gibi, kamu yararıı gerektirdiği durumlarda, gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerii mülkiyetide bulua araziler devlet ve kamu tüzel kişilerice kamulaştırılabilmektedir (Egideiz ve ark., 20). Türkiye'de arazi kamulaştırma uygulamalarıı iceleye ve farklı bölgelerde kamulaştırma bedelii saptamasıa yöelik birçok çalışma yapılmıştır (Mülayim ve ark., 98; Demirca, 99; Aras, 993, Agı, 99; Egideiz, 2000; Egideiz, 200; Işı ve Egideiz, 2002; Keski, 2003; Karakayacı ve Oğuz, 200; Gözlük, 2008; Tarıvermiş ve ark., 2008a; Tarıvermiş ve ark., 2008b; Tepe, 2009; Egideiz ve ark., 2009; Tarıvermiş ve ark., 20; Er, 20; Özel, 20; Boztoprak ve ark., 20; Şahi ve Gürsoy Karadağ, 20; Tural, 20). Buu yaıda, Orgaize Saayi Bölgelerideki kamulaştırma uygulamalarıa yöelik bazı çalışmaları da yapıldığı görülmektedir (Çolak, 200; Taş ve İşca, 20). Bu araştırmaı amacı, Kocaeli-Kadıra GİOSB kapsamıdaki kamulaştırma uygulamalarıı icelemek, yöredeki üreticileri kamulaştırma sürecideki görüş ve bekletilerii ortaya koymak ve kouyla ilgili karşılaşıla sorulara ilişki bazı çözüm öerileri sumaktır. 2. MATERYAL ve YÖNTEM Araştırmaı aa materyalii Kocaeli'i Kadıra ilçesii Kocakaymaz ve Gocaaydı köyleride faaliyet göstere üreticilerde aket yoluyla elde edile biricil veriler oluşturmaktadır. Araştırmada 203 yılı üretim döemie ilişki veriler esas alımıştır. Araştırmaya ait aketler ise 204 yılıda yapılmıştır. Kadıra GİOSB kayıtlarıa göre Kocakaymaz köyüde 20 üretici ve Gocaydı köyüde üretici olmak üzere, toplam 2 üreticii GİOSB içi arazisii kamulaştırıldığı, Kocakaymaz köyüde 22 ve Gocaaydı köyüde 9 üretici olmak üzere, toplam üreticii ise arazisii kamulaştırılmadığı saptamıştır (Kadıra GİOSB Müdürlüğü, 20). Araştırma kapsamıda köyde yaşamıı sürdürmekte ola ve görüşmeyi kabul ede Gocaaydı köyüde 4 üretici ve Kocakaymaz köyüde 84 üretici olmak üzere, toplam 3 üretici ile tam sayım yötemi kullaılarak yüz yüze görüşülmüş ve aket yapılmıştır. Bu şekilde, Kadıra GİOSB'de arazisi kamulaştırıla üretici ve arazisi kamulaştırılmaya üretici araştırma kapsamıa alımıştır (Çizelge ). Çizelge. Üreticileri arazi kamulaştırma durumua göre dağılımı Köyler Gocaaydı kamulaştırıla üretici sayısı 4 8. kamulaştırılmaya üretici sayısı Geel üretici sayısı Kocakaymaz Elde edile verileri değerledirilmeside üreticiler, arazisi kamulaştırılalar ve kamulaştırılmayalar olarak iki grupta icelemiştir. Verileri aalizide öcelikle üreticileri sosyo-ekoomik özellikleri ortaya koulmuştur. Bu aşamada; üreticileri yaşı ve eğitimi, aile üfusu, işgücü mevcudu ve kullaımı, arazi mevcudu, mülkiyeti ve kullaımı ile sermaye mevcudu icelemiştir. Daha sora aket verileri, Kadıra GİOSB'i kurulmasıda üreticileri kamulaştırma süreci ve bedeli üzerie görüş ve bekletileri ve arazi satışları üzeride oluşturabileceği etkiler açısıda değerledirilmiştir. Araştırmada üreticileri GİOSB'i ortaya koyduğu amaçlar hakkıdaki görüşlerii saptamak, GİOSB'i kamulaştırma sürecideki bakış açılarıı ve tutumlarıı belirlemek içi tutum ve davraış ölçekleride 'li Likert ölçeği kullaılmıştır. Likert ölçeğide, tutum şiddeti değerledirilirke 'de 'e doğru olumlu yöde artacak şekilde ölçekledirilmiştir (Bilgi, 99). Araştırmada gruplar arası farklılık olup olmadığı istatistiksel olarak da test edilmiştir. Sayım ile elde edile verilere ilişki karşılaştırmalarda Khi-kare testi uygulamıştır. Sürekli değişkeler içi ise, öcelikle Kolmogorov-Simirov testi ile ormal dağılım testi uygulamış, ormal dağılış göstere ve göstermeye değişkeler saptamıştır. Normal dağılış göstere değişkeler içi t testi, ormal dağılış göstermeye değişkeler içi ise Ma-Whitey U testi kullaılmıştır (Özdamar, 2004). 8

3 Tarım Kamulaştırmalarıa İlişki Üretici Görüş ve Bekletileri: Kocaeli Kadıra Gıda İhtisas Saayi Bölgesi Öreği 3. ARAŞTIRMA BULGULARI 3. Üreticileri Sosyo-Ekoomik Özellikleri Üreticileri sosyo-ekoomik özelliklerie ilişki bilgiler Çizelge 2'de verilmiştir. Çizelge icelediğide arazisi kamulaştırıla üreticileri daha geç, eğitim sürelerii daha fazla, aile bireyi sayısıı daha fazla ve arazilerii daha büyük olduğu görülmektedir. Bua karşı, arazisi kamulaştırılmaya üreticileri tarımsal deeyimlerii daha fazla, aile işgücü kullama ve öz sermaye oralarıı ise daha yüksek olduğu saptamıştır. Çizelge 2. Üreticileri sosyo-ekoomik özellikleri Üretici grupları Özellikler kamulaştırıla ( üretici) Yaş* (yıl) * Ortalama eğitim süresi (yıl) * Tarımsal deeyim (yıl) Ailedeki birey sayısı*(kişi) Aile işgücü potasiyelii kullama oraı () * Ortalama arazi mevcudu (da) * Ortalama parsel sayısı Öz sermaye oraı () kamulaştırılmaya ( üretici) Geel (3 üretici) (*) Farklılık istatistiksel açıda alamlı değildir (P>0.0). 3.2 Kamulaştırma Süreci Üzerie Görüş ve Bekletiler Kadıra GİOSB olarak plalaa bölge, Kocaeli Merkeze ve Kadıra'ya 20 km mesafede bulumaktadır. Kadıra GİOSB'i ilk etapta yaklaşık 2000 dekar ala üzerie işa edilmesi plalamış ve bölgedeki kamulaştırma çalışmaları tamamlamış, sadece bir arazi sahibii kamulaştırmaya itirazı soucu Kadıra GİOSB faaliyete geçememiştir. kamulaştırıla üreticileri kamulaştırma kousudaki düşücelere katılma ile ilgili tutum ve davraışları iceleirke görüşleri değerledirilmeside tutum cümleleri olarak -kesilikle katılmıyorum, 2-katılmıyorum, 3-fikrim yok, 4-katılıyorum, -kesilikle katılıyorum olacak şeklide pualar verilmiş ve ağırlıklı ortalamaları alımıştır. Ağırlıklı ortalamaları 'e yakı olması düşücelere katıldığıı göstermektedir. Verile ifadelere katılım sıklıkları, yüzdeleri ve ortalama puaları Çizelge 3'de verilmiştir. Bua göre kamulaştırma sürecideki tutum ve davraışlar bakımıda arazisi etkilee üreticileri 23.4'sı kamulaştırma davaları uzu sürmektedir ifadesie kesilikle katılıyorum, 2.84'ü kamulaştırmalar tarımı sürdürülebilirliğii egellemektedir ifadesie katılıyorum cevabıı vermişlerdir. Ağırlıklı ortalama pualar bakımıda kamulaştırmada sora geriye kala arazii değeri düşmektedir düşücesi 4.23 ve devlet kamu yararı içi kamulaştırma yapabilir düşücesi 4.9 ile e yüksek puaa sahip düşüceler durumudadır. Üreticileri çoğuluğuu kamulaştırma sürecide yapıla değerlemelerde memu olmadığı, daha yüksek bir bedel bekletisi içeriside olduğu görülmektedir. Ağırlıklı pua ortalaması bakımıda kamulaştırma davaları uzu sürmektedir düşücesi 3.9 ve kamulaştırma bedellerii ödemesi gecikmektedir düşücesi 3.88 ile e düşük puaa sahiptir. 9

4 Aydı Ca, Egideiz / Tarım Ekoomisi Dergisi 24 (), 208 Çizelge 3. kamulaştırıla üreticileri kamulaştırma kousudaki görüşlere katılma düzeyi Dağılım Görüşler Ortalama Devlet kamu yararı içi kamulaştırma yapabilir. Kamulaştırma bedellerii belirlemeside adil değerleme yapılmamaktadır. Kamulaştırma bedellerii ödemesi gecikmektedir. Kamulaştırma yapa kurumlar kedi mefaati doğrultusuda hareket etmektedir. Kamulaştırmalarda sulususuz arazi ayrımı gerçekçi yapılmamaktadır. Kamulaştırmada sora geriye kala arazii değeri düşmektedir Kamulaştırmalar tarımı sürdürülebilirliğii egellemektedir Kamulaştırma davaları uzu sürmektedir. Kamulaştırmalarda görev ala bilirkişiler yeterli birikime sahip değildir (*): -Kesilikle katılmıyorum, 2-Katılmıyorum, 3-Fikrim yok, 4-Katılıyorum, -Kesilikle katılıyorum Üreticileri Kadıra GİOSB kuruldukta sora arazileri değerii artacağıı düşüme durumu ile arazilerii kamulaştırılma durumu arasıdaki ilişkiyi icelemek amacıyla yapıla Khi-kare aalizide, aralarıdaki ilişki istatistiki olarak alamlı bulumuştur (p<0.0). Üreticileri 8.9'u Kadıra GİOSB kuruldukta sora arazilerii değerii artacağıı belirtmiştir. kamulaştırıla üreticileri 8.42'si, arazisi kamulaştırılmaya üreticileri ise 90'ı, Kadıra GİOSB faaliyete geçtikte sora arazilerii değerii artacağıı düşümektedir (Çizelge 4). Çizelge 4. Üreticileri Kadıra GİOSB kuruldukta sora arazileri değerii artacağıı düşümesi ile arazilerii kamulaştırılma durumu arasıdaki ilişki Üretici grupları c2 Arazi değeri kamulaştırıla kamulaştırılmaya sd p üretici sayısı üretici sayısı Artacak Artmayacak

5 Tarım Kamulaştırmalarıa İlişki Üretici Görüş ve Bekletileri: Kocaeli Kadıra Gıda İhtisas Saayi Bölgesi Öreği 3.3 Kamulaştırma Bedeli Üzerie Görüş ve Bekletiler kamulaştırıla üreticilere belirlee kamulaştırma bedelii kabul edip-etmedikleri sorulduğuda üreticileri 9.0'i kabul ettiği, 20.99'uu kabul etmediği görülmektedir (Çizelge ). Kamulaştırma bedelii kabul etmeye üreticiler itirazları soucuda çoğuu araziside bilirkişiler tarafıda daha yüksek bedeller belirlediğii belirtmişlerdir. Çizelge. kamulaştırıla üreticileri kamulaştırma bedelii kabul etme durumları Kabul ede Kabul etmeye Bölgedeki üreticiler kuru koşullardaki tarla arazilerii ve fıdık bahçelerii kamulaştırıldığıı ifade etmiştir. Çizelge 'da arazisi kamulaştırıla üreticileri belirttikleri kamulaştırma bedelleri icelediğide, e yüksek kamulaştırma bedelii TL/m², e düşük kamulaştırma bedelii ise.00 TL/m² olduğu görülmektedir. Ortalama kamulaştırma bedeli ise.83 TL/m² olarak hesaplamıştır. Çizelge. kamulaştırıla üreticiler içi belirlee kamulaştırma bedelleri Kamulaştırma bedeli (TL/m²) E yüksek E düşük.00 Ortalama.83 Stadart sapma 8.3 Çizelge icelediğide arazisi kamulaştırıla üreticileri 93.83'üü belirlee kamulaştırma bedelii gerçek değeri yasıtmadığıı,.'sii ise gerçek değeri yasıttığıı düşüdükleri görülmektedir. Çizelge. kamulaştırıla üreticileri kamulaştırma bedelie ilişki görüşleri Görüş Gerçek değeri yasıtıyor. Gerçek değeri yasıtmıyor kamulaştırılmaya üreticileri, kamulaştırma bedeli ile ilgili düşüceleri icelediğide, 88'ii kamulaştırma bedelii gerçek değeri yasıtmadığıı, 2'sii ise gerçek değeri yasıttığıı düşüdükleri görülmektedir (Çizelge 8). Çizelge 8. kamulaştırmaya üreticileri kamulaştırma bedelie ilişki görüşleri Görüş Gerçek değeri yasıtıyor 2.00 Gerçek değeri yasıtmıyor Üreticileri arazileri içi ögördükleri kamulaştırma bedeli ortalamaları icelediğide, arazisi kamulaştırıla üreticilerde 2.9 TL/m², arazisi kamulaştırılmaya üreticilerde ise 2.94 TL/m² olarak hesapladığı görülmektedir. Üreticiler ortalaması olarak ögörüle kamulaştırma bedeli ise 2.9 TL/m² olarak saptamıştır (Çizelge 9). Geel olarak tüm üreticileri belirlee kamulaştırma bedellerii çok üstüde bir kamulaştırma bedeli bekletisi içeriside oldukları görülmektedir.

6 Aydı Ca, Egideiz / Tarım Ekoomisi Dergisi 24 (), 208 Çizelge 9. Üreticileri arazileri içi ögördükleri kamulaştırma bedeli ortalamaları Üretici grupları Kamulaştırma bedeli (TL/m²) kamulaştırıla ( üretici) kamulaştırılmaya ( üretici) Geel (3 üretici) Bölgede yapıla bir araştırmada, kamulaştırma kapsamıda kala 40 parseli sahibi üreticilerde derlee veriler ışığıda arazi et gelirleri, kapitalizasyo oraı ve arazi değerleri saptamıştır. Araştırma souçlarıa göre kuru tarla arazisi değerleri;.-0.4 TL/m², fıdık bahçeleride çıplak arazi değeri TL/m², ağaçlı arazi değeri ise TL/m² arasıda değişmektedir. Kuru tarla arazileride saptaa değerler ile arazi sahibi üreticileri bekletileri arasıda 2.4 kat, fıdık bahçeleride saptaa ağaçlı arazi değerleri ile arazi sahibi üreticileri bekletileri arasıda ise 2.3 kat fark olduğu saptamıştır (Tarıvermiş ve ark., 20). 3.4 Diğer Görüş ve Bekletiler kamulaştırıla üreticilere kamulaştırmaı kedilerie e derece avataj getireceği sorulduğuda, 43.2'i kedilerie çok az derecede, 28.40'ı az derecede avataj getireceğii düşüdüğü görülmektedir (Çizelge 0). Bua göre, çoğulukla kamulaştırmaı kedilerie avataj getirmeyeceği görüşüde oldukları saptamıştır. Çizelge 0. kamulaştırıla üreticileri kamulaştırmaı avatajları hakkıdaki görüşleri Kamulaştırma ile sağlaa avataj Hiç 2 4. Çok az Az Fazla Çok fazla.23 kamulaştırıla üreticilere kamulaştırma bedeli yerie ayı bölgede başka bir arazi verilmesii isteyip-istemeyeceği sorulduğuda; üreticileri.3'üü başka bir arazi istemediği, 38.2'sii ise başka bir araziyi kabul edebileceği saptamıştır (Çizelge ). Üreticileri çoğuluğu gelecek kuşakları tarımla uğraşmaması edeiyle kamulaştırma bedelii tercih ettiklerii ifade etmiştir. Çizelge. kamulaştırıla üreticileri kamulaştırma bedeli yerie başka bir arazi verilmesii isteyip-istememe durumları İstemeye 3. İsteye kamulaştırıla üreticilere Kadıra GİOSB'i başka bir alada kurulup kamulaştırmaı o bölgede yapılmasıı isteyip-istemedikleri sorulduğuda; üreticileri.3'ü kamulaştırmaı başka bir bölgede yapılmasıı istedikleri, 38.2'sii ise istemedikleri saptamıştır (Çizelge 2). Çizelge 2. kamulaştırıla üreticileri GİOSB içi başka bir bölgede kamulaştırma yapılmasıı isteyip-istememe durumu.3 İstemeye İsteye 82

7 Tarım Kamulaştırmalarıa İlişki Üretici Görüş ve Bekletileri: Kocaeli Kadıra Gıda İhtisas Saayi Bölgesi Öreği kamulaştırılmaya üreticilere, arazisi kamulaştırıla üreticileri zarara uğrayıp-uğramayacağı sorulduğuda; üreticileri 82.00'i zarara uğrayacağıı düşüdüğü saptamıştır (Çizelge 3). Üreticiler, kamulaştırıla araziler içi belirlee kamulaştırma bedelii düşük bulduklarıı, üreticileri kamulaştırıla arazilerde ekim-dikim yapamayacaklarıı ve Kadıra GİOSB'i kurulmasıı gecikmesi edeiyle bu düşücede olduklarıı belirtmişlerdir. Çizelge 3. kamulaştırılmaya üreticileri kamulaştırma yoluyla üreticileri zarara uğrayıp-uğramayacaklarıa ilişki görüşleri Zarara uğramaz Zarara uğrar 4. TARTIŞMA ve SONUÇ Orgaize saayi bölgelerii birçok ülke tarafıda beimsemesii e öemli edei, bir saayileşme yötemi ya da aracı olarak görülmesidir. Birçok ülke, bölgeler arasıdaki saayileşme farklılığıı ortada kaldırmak, degeli ve tutarlı bir kalkıma politikası izlemek içi çeşitli ölemler almaktadır. Gelişmiş ve gelişmekte ola birçok ülke kalkımada bölgeler arasıdaki degesiz dağılımı ölemek amacıyla saayileşmede öemli bir etki yaratacak Orgaize Saayi Bölgelerii kuruluşua öem vermektedir. Diğer tarafta, tarım ve hayvacılık üzerie yapılacak ola yatırımlarda lojistik ve tekik altyapı maliyetlerii yüksek olması edeiyle, Orgaize Saayi Bölgeleri oluşa masrafları idirmeyi amaçlaya alalar iteliğidedir. Türkiye gibi ülkeler içeriside gelişmişlik farklarıı büyük olduğu ülkelerde bu eşitsizliği giderilmeside, bölgesel politikaları yürütülmesi ve bua uygu projeleri geliştirilmesi öemlidir. Bu bağlamda bölgeye sağlayacağı katma değer, yüksek rekabet gücü ve sürdürülebilirlik kriterleri ile Türkiye'i ilk GİOSB'sii Kadıra'da kurulacak olması, tarımsal saayii gelişmesie katkıda buluacak ve bölgedeki üreticileri görüş ve bekletilerii saptamasıda örek bir model oluşturacaktır. Yakı zamada Yalova, Çaakkale-Ezie ve Mersi-Tarsus'ta da GİOSB kurulması kousuda çalışmalar sürdürülmektedir. Türkiye'de düzeli bir saayi yapısıı oluşturulmasıda, bölgeler arası gelişmişlik farklarıı azaltılmasıda ve ketleri plalı gelişimie katkı sağlamasıda rol oyaması plalaa Orgaize Saayi Bölgeleri, gerek kuruluş aşamasıda, gerekse faaliyete geçişi sorasıda çeşitli sorularla karşılaşmaktadır. Özellikle kamulaştırma sürecide mal sahipleri ile uzlaşma sürecide yaşaa alaşmazlıklar, kamulaştırmayı geciktirmekte ve Orgaize Saayi Bölgelerii bir a öce faaliyete geçmesii egellemektedir. Yapılacak yasal ve kurumsal düzelemelerle kamulaştırma sürecii daha adil ve hızlı olması sağlamalı, kamulaştırma yapılmasıa gerek olmaya alalar içi farklı alteratif yollarla arazi ediimi yolua gidilerek uzlaşma sağlamalı, değerleme kousuda uzma ola bilirkişiler tarafıda deetim yapılarak, mümkü olabilecek e kısa sürede souçladırılmasıa çalışılmalıdır. Kadıra GİOSB'de yer alacak firmalar kamulaştırma sürecideki beklemede rahatsızlık duymaktadırlar. Bira öce faaliyete geçerek, üretim yapma kousuda istekli olmalarıa rağme, yasal egeller edeiyle taahhüt edile tarihte faaliyete geçememişlerdir. Bu durum Kadıra GİOSB'de yer alma kousuda firmalar üzeride isteksizlik oluşturabilecektir. Bu edele, gerek bu bölgede, gerekse diğer bölgelerde yapılacak kamulaştırmalarda adil değerleme çalışmalarıı yapılması, gelir yötemiyle saptaa kamulaştırma bedellerii rayiç değerlerle (alım-satım değeri) karşılaştırılması sağlamalıdır. Dava sürecie etki edecek bilirkişiler ise raporlarıı hazırlarke tüm verileri dikkate almalı ve objektif raporları ile dava sürecii hızladırılmasıa katkıda bulumalıdır. Çükü bu sürei uzaması Kadıra GİOSB'i kurulacağı 2.etabı içi olumsuz öyargı oluşturabilecektir. Souç olarak; Kadıra GİOSB'i kurulmasıda, üreticileri e fazla öem verdikleri bekleti kamulaştırma sürecide kayaklaa beklemeleri bir a öce souçlaıp, Kadıra GİOSB'i faaliyete geçmesidir. Üreticileri Kadıra GİOSB'i faaliyete geçmesii kedilerie yetiştirdiği ürüü değeride bir fiyata satabilme imkaı taıyacağıa, ailesie ve çevresidekilere iş imkaı sağlayacağıa ve GİOSB'i etkisiyle arazilerii değer kazaacağıa iaması e fazla bekleti içeriside oldukları diğer koulardır. Kadıra GİOSB'i e kısa sürede faaliyete geçmesii, bölgede tarım ve hayvacılık sektörüü gelişmesie, bölge kalkımasıa ve diğer kurulacak GİOSB'lerie örek olması açısıda öemli etkisi olacaktır. KAYNAKLAR Agı, N., 99, Tarım Arazileride İrtifak Kamulaştırmalarıa Yöelik Kıymet Takdiri ve Bir Örek Olay, TKK Kooperatifçilik Dergisi, 0: Aras, A., 993, Kamulaştırmada Taşımaz Malları Rat Üzeride Kıymet Takdiri, Tarım Ekoomisi Dergisi, 2(993):4-. Ardoğa, L., 983. Türkiye'de ve Düyada Saayi Bölgeleri ve Uygulamaları, TOBB Yayıları, 3, Akara Bilgi, N., 99, Sosyal Psikolojide Yötem ve Pratik Çalışmalar, Sistem Yayıcılık, Akara. Boztoprak, T., Demir, O., Çoruhlu, Y.O, 20. Arazi Yöetimi Uygulamalarıda Kamulaştırma Düzelemesi, Harita Tekolojileri 83

8 Aydı Ca, Egideiz / Tarım Ekoomisi Dergisi 24 (), 208 Elektroik Dergisi, 8():40-. Çevik, Ç., Alpere, M.Y., İşçileri Sosyal ve Çalışma Hayatlarıa Dair Bir Araştırma: Amasya Orgaize Saayi Bölgesi Öreği, Dumlupıar Üiversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2: Çolak, N.İ, 200. Orgaize Saayi Bölgelerii Hukuki Niteliği ve Kamulaştırma Yetkisi, E-Akademi Hukuk, Ekoomi ve Siyasal Bilimler Dergisi, 40:-29. Demirca, V., 99, Adaa İli Seyha ve Yüreğir İlçeleri Kamulaştırma Bölgesideki Tarla Arazilerii Kıymet Takdiride Uygulaabilir Kapitalizasyo Faiz Oraıı Tespiti Üzerie Bir Araştırma, Yüksek Lisas Tezi, Çukurova Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü, Adaa. Egideiz, S., 2000, Türkiye'de Kamulaştırmaya Yöelik Arazi Değerlerii Belirlemeside Gelir Yötemii Uygulama Güçlükleri ve Bazı Öeriler, TKK Üçücü Sektör Kooperatifçilik Dergisi, 30:-.. Egideiz, S., 200, Beydağ Barajı Göl Alaıda Kala Tarım Arazilerii Kamulaştırılmasıda Kullaılabilecek Kapitalizasyo Faiz Oraıı Saptaması Üzerie Bir Araştırma, E.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 38(2-3):9-02. Egideiz, S., Yerca, M., Adaacıoğlu, H., 2009, Gördes Barajı Göl Alaıda Kala Tarım Arazilerii Kamulaştırılmasıda Kullaılabilecek Arazi Gelirlerii, Kapitalizasyo Faiz Oralarıı ve Birim Arazi Değerlerii Saptaması Üzerie Bir Araştırma, Yedivere Matbaacılık, İzmir. Egideiz, S., Başara, C., Susam, B., 20. Tarım Arazilerii Kamulaştırma Bedellerii Saptamasıda Gelir Yötemii Uygulamasıyla İlgili Alaşmazlıklar, TMMOB Harita ve Kadastro Mühedisleri Odası,. Türkiye Harita Bilimsel ve Tekik Kurultayı, 2-28 Mart 20. Er, O., 20. Kamulaştırma Sorası Taşımazları Değeride Meydaa Gele Değişimleri İcelemesi, Yüksek Lisas Tezi, Odokuz Mayıs Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü, Samsu. Eroğlu, H., 20. Kadıra GİOSB Müdürlüğü, Yöetici Özeti, Kocaeli. Gözlük, Y.T., Ketsel döüşüm uygulamalarıda yötem olarak kamulaştırma ve acele kamulaştırma uygulamalarıa eleştirel bir bakış: İstabul Sulukule ve Tarlabaşı öreği, Yüksek Lisas Tezi, İstabul Üiversitesi Sosyal Bilimler Estitüsü, İstabul. Işı, Ş., Egideiz, S., 2002, 2942 Sayılı Kamulaştırma Kauuda Yapıla Değişiklikler Üzerie Bir Değerledirme, TürkKoop Eki Dergisi, 22:48-3. Kadıra Gıda İhtisas Orgaize Saayi Bölgesi Müdürlüğü, 20 Yılı Kayıtları, Kadıra-Kocaeli. Karakayacı, Z., Oğuz, C., 200, Küreselleşme Çerçeveside Tarım Arazileri Değerlemeside Kamulaştırma Kauu Uygulaması: Koya İli Ereğli İlçesi Öreği, Türkiye VII. Tarım Ekoomisi Kogresi, 3- Eylül 200, Atalya, II.Cilt, s.-9. Keski, G., 2003, Tarım Arazilerii Kamulaştırılmasıda Değer Biçme: Akyar Barajı Öreği, Akdeiz İ.İ.B.F. Dergisi ( 2003): 9-0. Mülayim, Z.G., Erkuş, A., Vural, H., 98, Atatürk ve Karakaya Barajları Göl Alalarıda Kala Taşımazları Değer Takdiride Uygulaabilecek Kapitalizasyo Faiz Oraıı Tespiti Üzerie Bir Araştırma, DSİ Geel Müdürlüğü Yayıları, Akara, 3 s. Özdamar, K., 2004, Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Aalizi-,Kaa Kitabevi, Eskişehir. Özel, S., 20. Tarımsal Arazileri Kamulaştırma Bedelii Tespitie Yöelik Yasal Ölçütleri Mülkiyet Hakkı Açısıda İcelemesi, Batma Üiversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, ():2-. Şahi, K., Gürsoy Karadağ, A., 20. Tarım Alalarıı Kamulaştırmasıda Değer Biçmede Karşılaşıla Sorular: Iğdır İli Öreği, XII. Ulusal Tarım Ekoomisi Kogresi, 2-2 Mayıs, 20, Isparta, s Tarıvermiş H., Akipek Ş., Bayrami İ., Gü A.S., Aliefedioğlu Y., 2008a. Ermeek Barajı Ve Hidroelektrik Satrali Projesi Kamulaştırma Alaıdaki Arazileri Gelirleri, Kapitalizasyo Oraları Ve Birim Arazi Değerlerii Araştırılması, A.Ü. Fe Bilimleri Estitüsü Taşımaz Geliştirme Aabilim Dalı Yayı No:, Akara, 3 s. Tarıvermiş H., Akipek Ş., Bayrami İ., Gü A.S., Aliefedioğlu Y., 2008b. Bağbaşı Barajı Ve Hidroelektrik Satrali Ve Mavi Tüel Projesi Kamulaştırma Alaıdaki Arazileri Gelirleri, Kapitalizasyo Oraları Ve Birim Arazi Değerlerii Araştırılması, A.Ü. Fe Bilimleri Estitüsü Taşımaz Geliştirme Aabilim Dalı Yayı No:2, Akara, 4 s. Tarıvermiş, H., Aliefedioğlu, Y., Demirci, R. ve Arsla, M., 20. Kadıra Gıda İhtisas Orgaize Saayi Bölgesi Kamulaştırma Alaıda Arazi Gelirleri, Kapitalizasyo Oraı, Arazi Değerleri ve Kamulaştırma Bedellerii Aalizi, Akara Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü Taşımaz Geliştirme Aabilim Dalı Yayı No: 8, 3s. Taş, M., İşca, F., 20, Orgaize Saayi Bölgeleride Kamulaştırma ve İmar Plaı Uygulamaları, Karşılaşıla Problemler ve Çözüm Öerileri: Koya Öreği, Selçuk-Tekik Dergisi, (2):8-03. Tepe, S., Kamulaştırma ve Mülkiyet İlişkisii İrdelemesi Üzerie Bir Araştırma, Yüksek Lisas Tezi, Selçuk Üiversitesi, Fe Bilimleri Estitüsü, Koya. Tural, İ., 20. Kamulaştırma Kapsamıda Ödee Bedelleri Katma Değer Vergisi ve Gelir Vergisi Bakımıda İcelemesi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4:40-4. Türko, E.S., 200. Orgaize Saayi Bölgeleri ve Yeilik: Erzurum Alt Bölgeside Bir Uygulama, Yüksek Lisas Tezi, Atatürk Üiversitesi Sosyal Bilimler Estitüsü, Erzurum. 84