KÜRESELLEŞME VE YENİ EKONOMİK DÜZENDE PİYASA YAPISI VE ŞİRKETLERİN UZUN VADELİ MALİYETLERİ ÜZERİNE BİR OYUN TEORİSİ MODELİ Arzdar Kiracı *

Transkript

1 lg Eonoms ve Yönetm Dergs 8 Clt: III Sayı:II KÜRESELLEŞME VE YEİ EKOOMİK DÜZEDE PİYS YPISI VE ŞİRKETLERİ UZU VDELİ MLİYETLERİ ÜZERİE İR OYU TEORİSİ MODELİ rzar Kraı * ÖZET lg ve letşm tenololerne gelşmeler üreselleşme le brlte Enüstr Devrmnene benzer br önüşüm süre yaratmıştır. u süreçte önüşümün yönünü tahmn een ve uyum sağlayan şretler başarılı olmataırlar. Yen Eonome sürel eğşm bu yenllere renç gösteren şretler yenllern sonuçlarını ah görmeen elemete ve bu sebeple bu yen yapı eğşmlerle brlte hareet etmey zorunlu ılmataır. u gerçeler ışığına bu çalışma Cournot tp br oyun teors moel ve Rogers n Yenllern Yayınımı Teorsn ullanara bu önüşüm sürene pyasa yapısı ve şretlern malyetler üzerne yorum yapmataır. Moel pyasaa ürünlern tenolo gelşmeen ötürü hızlanmış yenlenme-eğşme sürelern üreselleşmey ve reabetç ortama şretlern uzun önem avranışını ate alara şretlern malyet yapısını nelemeter. u çalışma yenlç ürünler ullanan şretların aha azançlı olaağını onaylamata faat bu yen ortama bazı urumlara reabetn artmayaağı ve ne tüetlern ne e şretlern bu eğşm sürenen aha ârlı çımayaağını göstermeter. STRCT GME THEORETIC MODEL FOR THE IMPCT OF IOVTIVE PRODUCTS O MRKET D LOG-RU COST STRUCTURE OF THE FIRMS I GLOLIZTIO D THE EW ECOOMY ORDER Tehnologal evelopments n nformaton an ommunaton setors ombne wth globalzaton ause a transformaton proess that s smlar to the one experene urng the nustral revoluton. The ones who pret the reton of ths transformaton an suessfully aopt themselves to the new envronment beome stronger. The ontnuous hange n the new envronment s elmnatng the nsttutons resstng to the hange before they are able to observe the onsequene of these evelopments whh neesstates synhronzaton wth these hanges. Ths paper nvestgates ths proess an the behavour of the frms by onstrutng a Cournot type game theoret moel that uses Rogers ffuson of nnovaton theory. The moel norporates the aelerate prout nnovaton proess ue to tehnologal hanges globalzaton an nteraton of frms n ompettve envronment to pret the possble ost strutures of the frms. The moel n ths paper onfrms the expete results that nnovator frms gan when aoptng nnovatve prouts. In aton there are also surprsng results that prove evene that even n globalzaton uner some rumstanes nether onsumers nor frms wll beneft from ths new transformaton proess. * Yr. Doç. Dr. aşent Ünverstes E-posta: arzar@basent.eu.tr 6

2 lg Eonoms ve Yönetm Dergs 8 Clt: III Sayı:II. Grş Mart yılına yapılmış olan br amuoyu araştırmasına mera rleş Devletler D tüetlernn %57 s meran eonomsnn enüstryel eonomen ço farlı olan yen br eonomye geçş yaptığına nançlarını belrtmşlerr Kallo-Mallat 4. u nanın altına yatan sebep ünya çapına blg ve letşm tenololerne IT gelşmeler ve şretlern üreselleşmes ve bu önüşün yen br eonomnn ortaya çımasına sebep olmataır. Etör Stephen. Shepher 997 usness Wee te Yen Eonom: gerçete ne anlama gelmete başlılı yazısınan sonra bu eonom Yen Eonom olara alanırılmıştır. Kamuoyu araştırmaları böyle yen br oluşumun varlığı çn yeterl blmsel ell teşl etmemeter faat onu le lgl ortaya çımata olan temel statstler Yen Eonomnn varlığı lgl frler güçlenrmeter. Jalava-Pohola çalışmasına D çn eme vermlğne yleşmenn ortalama üçte snn ITten aynalanığını bulmataırlar. IT enüstrs vrupa rlğ Japonya ve D gb üleler çn 997 yılına sthamın %3-4 ü atma eğern %6-9 u hraatın %-5 ve araştırma ve gelştrme haramalarının %5-4 ını oluşturmataır Kos-Ylä-nttla. Kallo-Mallat 4 IT haramalarının gelr sevyes le orelasyona sahp oluğunu faat hala aynı gelre sahp üleler arasına ate eğer farlılıların oluğunu Pohola çalışmasına ayanara vurgulamataırlar. unun sebeb olara a ülelern geçş sürene farlı aşamalara olularını yazmataırlar. Shao-Shu 4 Malmqust toplam fatör üretenlğ enesn ullanara üretenl artışını ölçmete ve her ülenn IT enüstrsnn enne has br avranış gösterğn bulmataırlar. Örneleme 4 üleen una IT enüstrlerne üretenl artışını ve bunun sebeb olara tenolo gelşmey tespt etmşlerr. Saxton 3 bu fr esteleyen ğer br çalışmaır. Yen Eonomnn ne oluğu le lgl br ço a ve tanım mevuttur. Yen Eonom bu çalışma apsamına Es eonomnn üretm ve taret süreçlerne üreselleşmenn ve IT aapte elmes olara tanımlanmıştır. u tanımın ullanılma sebeb Yen Eonom çn üretenl enflasyon-şszl lem onontürel algalanma ve grşmlere eğerlenrmelern eğştğ Dearorff's Glossary of Internatonal Eonoms 5 varsayımı temel teşl etmeter. Devam etmete olan br süreç olması meanzmaları tam olara çözülememes ve ana araterst özelller anlaşılmaması sebeb le tam tanım verme günümüze zor olmataır. Yen Eonom ve eonom büyüme arasına bağlantı ço basttr. Yen Eonomye atı ağlayan ana sebeplernen brs eonomnn farlı setörlerne sağlaığı blg epolama paylaşma ve analz etme manları le ITte hızlı gelşmeler olmataır. u gelşmeler şretler tarafınan ullanılan araç-gereçlere alte artışını veya alteye göre ayarlanmış fyatlara üşüş le sonuçlanmataır. Rasyonel olara bu ürünler ullanan şretler IT ürünü mal ve hzmetler amelerne terh etmeye başlamataırlar. u terh sonuu şretlern setörlere apasteler artırmış artan apasteler vermllğ ve vermll artışı a beraberne eonom büyümey getrmştr Kallo-Mallat 4. u sebepten ötürü De oluğu gb üretm artışı oluren IT ürünlernn üşen fyatları sebeb le enflasyonun oluşmayaağı fr ortaya çımıştır. IT ürünlern fayaları le lgl br ço örne mevuttur. Gates 999 tabına br şretn bütün taşınmazlarını satıp şletmey sanal Internet ortamına taşıyıp nasıl satışlarını arttırığı ve fnansal olara yleştğn; sanal blgsayar ortamına tasarlanan uçaların nasıl aha az yaıt tüettğn; şretlern telefon görüşmelern Internet üzernen yapıp nasıl tasarruf yaptığı le lgl sayısız örne vermeter. una laveten Stewart Kmberly-Clar Tüm haları EYDER'e attr 6

3 The Journal of Knowlege Eonomy & Knowlege Management 8 Volume III Fall şretnn IT ullanara bütün ağıtım ağına üretenlğ arttırığını şletme malyetlern üşürüğünü ve envanterlern aha verml şlettğn; Damme-Dellaert For un arabaları uvara çarpma testlerne blgsayar smülasyonlarınan yarım alara malyetler nasıl aza başına 6$ an $ a üşürüğünü; Tapsott 997 IT ürünlernn şretlern fnansal urumlarını yleştrğn belrtmeter. Yen Eonome özellle IT ürünlern üreten şretler ürünlernn eonom-strate avantalarına vurgu yapara bunların ullanımını teşv etmeterler. IT üreten şretlern Internet sayfalarına grlğne ve arama motorları le başarı hayeler veya reabetç üstünlü termler le arama yapılığına br öne paragrafta örnelere benzer ne örnelere genşçe ulaşılablr. u örnelere anlatılma stenen ana frleren br şretlern raplerne oranla sahp olaağı en y fırsat reabetç üstünlü ve bunun sonuuna artan vermll farlılaşmış ürün-hzmet anlayışı farlı br alış-verş terübes le müşterye hzmet ve en önemls ürünün ullanılması le l aemee artan ârlılı vurgulanmataır. IT şretlernn amaı Kraı çalışmasına gösterlğ gb şretler ısa vaee azançlarla na ep bütün şretlere ürünler pazarlamatır. Faat yne aynı çalışmaa bütün şretler aynı ürünler ullanmaya başlayına ârlılığın üşebleeğ ve hatta essnen aha üşü br ârlılıla br mahumlar lem le e sonuçlanableeğ gösterlmeter. Yen Eonomye öneml br ğer atıyı üreselleşme yapmataır. Sovyetler rlğ ne 99 yılına meyana gelen arbe FT ve gb serbest taret bölgeler le üreselleşme uvvetlen ve Çn Hal Cumhuryet nn Dünya Taret Örgütü ne grmes le zrvesne ulaştı. İşletmelern uluslararası üzeye reabete başlaması ünya çapına reabet arttırmıştır. Internet şret ve müşters arasına br ço taret engellern elemş ve böylee ünyayı l efa üresel br pazara önüştürmüştür. Küreselleşme topluma ve ünya eonomsne taretn ve ültürel etleşmn artması sonuu oluşan eğşller alanırma çn ullanılan tanımır. Eonom apsama se uluslararası taret lberalzasyonu veya serbest taret anlatmataır Wpea 7a. Günümüze ülelern eonomsne uluslararası taret ve yatırımlar 5 yıl önesne göre ço aha öneml br rol oynamataır. İn Dünya Savaşınan hemen sonra uluslar taret engeller eğer olara ortalama %4 an günümüze %4 ortalamasının a altına üşmüştür. unun sonuu olara üleler arşılaştırmalı üstünlüğe sahp oluları aynaları aha y ullanablmşler ve ünya aynaları aha verml ullanılmaya başlanmıştır. unun sonuu olara a üreselleşme üretenlğ arttırmış ve hızlı eonom büyümeye sebep olmuştur Kallo-Mallat 4. Yen Eonom e IT ürünler ve üreselleşme ş hayatının farlı yönlernn önemn arttırmaya başlaılar. Kelly 998 eonom reabetn/oyunun urallarının tamamen eğştğn ve alebuff-ranenburger 997 şretlern başarılı olma çn farlı br yalaşıma htyaç uyularını vurgulamataırlar. obe Yen Eonome reabetn aha teel oluğunu ve böyle br reabet türüne reabet/oyun urallarının öneen blnemeğ ve oyun evam ettçe ortaya çıtığını vurgulamataır. Sonuç olara Oyun Teors böyle br strate etleşm oluğuna sonuu tahmn etme çn ullanılablee yöntemlerenr. u çalışma apsamına br yenl yenlç br ürünü ve bunu aapte eenler e pyasaa reabet een şretler olmataır. u onua yapılmış Oyun Teors ullanan çalışmalara Prasaa-v 3 Internet stelerne yayınlanan relamlar le üyellern fyatlanırılması arasına strateler nelemeterler. Yüse üyel aatı öeyenlern az sayıa relam üşü aat öeyenlern se yüse sayıa relam le Internet sayfalarınan yararlanmayı mümün ılaa optmal strateler relemeterler. Foss-v. 4 bast br Oyun Teors moel ullanara pazarlama uygulamaları ve strateler tartışmata ve bu sayee ortaya çıan bu Yen Eonom ll rght reserve by The JKEM 63

4 lg Eonoms ve Yönetm Dergs 8 Clt: III Sayı:II çn yen br pazarlama teors gelştrmeterler. usubel 5 Yen eonom çn müzayee teorsn vurgulamata çünü açı artırmalar bu eonome öneml br yere sahp olmataır. una laveten Lm-v. 4 ağ ışsallığına tenolo aaptasyonu nelemete Kraı le benzer bulgulara ulaşmata ve bu çalışmanın moel çn br temel oluşturmataır. u çalışma Yen Eonomnn şretlere sağlaığı yenlç ürünler le raplerne üstünlü sağlamasını frn üreselleşme le brlte uluslararası reabette zaman süre çne urumu ate alara nelemeter. Tap een n bölüm şretlern zaman çne avranışı Roger n Yenllern Yayınımı Teors Rogers 3 le açılamata ve üçünü bölüme moel sunulmataır. Son bölüm sonuçlar üzerne yorum yapmata ve olasılıları eğerlenrmeter.. Roger n Yenllern Yayınımı Teors Yenllern benmsenmes süre onusuna Roger n Yenllern Yayınımı Teors RYYT meşhurur ve bu teor topluma br yenlğn ullanım sürenn teor etaylarını vermeter Rogers 3. Yenllern yayınımına eonom atörlern bu süreç üzerne etlern letşmn bu süre nasıl etleğn örgütsel ve sosyal sstemn rollern ve bu yenller aapte eenlern araterstlern teor apsamataır. Tarıman pazarlamaya aar ne farlı enüstrleren şretler bu teory temel alara yenlç ürünler ve uygulamaları aapte etmşlerr Surry-Farquhar 997. RYYTn esteleyen br ço örne varır. Jaobsen 5 en çalışmasına blgsayar setörüne ev blgsayarlarını Derson-Gentry 983 ve şsel blgsayarlarını Ram-Jung 994 eğtme oul anışmanlarını Casey 995 örne vermeter. una laveten tıpta Goslng 3 ln taım çalışmasını eğtme Kanaanrnta Fn anaoul öğretmenlernn avranışlarını teornn geçerllğ çn ell olara sunmataırlar. Rogers n 3 en tabına yer alan örneleren başa Posente-v 5 yer örneler olara sayılablr. Tanım olara yayınım sosyal br sstemn üyeler arasına zaman çne br yenlğn bazı anallar araılığı le letlme süre olara özetleneblr Rogers 3:. RYYT bren ço sebebn brlte etleşere yenlğn yayınımını etleğn faat bunlaran yenlğn ensnn yenl haına blgnn letlmesnn zamanın ve yenlğn grğ sosyal sstemn ört ana unsur olara etleğn açılamataır. ütün bu ört fatör ç çe teor moeln öneml atısı olan yenllern aapte oranını belrlemeter. Yenllern aapte oranı zaman sürene bazı şretlern yenller ğer şretleren öne aapte etmes sebeb le ortaya çımata ve beş farlı aşama çermeter. u beş aşama blglenme yenlten haberar olma na olma yenlğn fayalarını görme yenlğ aapte etmeye arar verme ararı yürürlüğe oyma ve gerçeleşme basamalarınan oluşmata ve her şret çn bu basamalar farlı zaman başlangıına ve her basama farlı zaman aralılarına olmataır Rogers 3. Ço sayıa şret çn bu beş basama şretlern zamanlamalarının farlı olaağı üşünülereten bu çalışma çn hazırlanmış ve RYYT le uyumlu olan grafler aşağıa gb gösterlmştr. Zaman süre çne RYYTnn yansıması olara şretler br yenlğ aapte ettğne bu çalışma çn çzlmş olan Graf zaman süre çne her an bu ürünü aapte een şret oranını göstermeter. Yenlğn çımasınan sonra l önem şretlern %.5 ne arşılı gelen ve şret olara grşm rs almayı ve yen ürünler enemey seven yenlçler bu ürünü aşamalı olara aapte eeelerr. Yenlçler n önem %3.5 gb oranla pyasaya örne teşl een ler şretler olan eren aaptörler tap etmeter. Yenlçlern sağlaığı fayayı gören fayasına na olan ve ullanmaya arar veren faat aha atl rssz veya temnl avranan şretler %34 lü br oranla eren çoğunlu Tüm haları EYDER'e attr 64

5 The Journal of Knowlege Eonomy & Knowlege Management 8 Volume III Fall olara üçünü önem ürünler aapte etmeter. Daha sonra eğşme renen uşuyla yalaşan faat raplernn basısı veya normlar öyle geretrğ çn örünü önem %34 lü geç çoğunlu ürünü aapte etmeter. Son olara pyasaa zorunlu alıları çn ürünü aapte een %6 lı ger alanlar ürünü ullanmaya başlamataırlar Rogers 3. Graf : Zaman süre çne her an yen ürünü aapte een toplam oranın apte eenler % %.5 yenlçler 3.5 eren aaptörler %34 %34 %6 ger alanlar eren çoğunlu geç çoğunlu Hızlı aaptasyon önem zaman 3. Oyun Teors Moel r öne bölümlere haına blg verlen Yen Eonome reabet een ço sayıa brbrne benzer faat zamanlamaları RYYT uygun şretler arasına Cournot tp br reabetn sonuçlarını araştırmataır. Yenlç ürün pyasaya sunulutan sonra beş önem çne olaalar üç farlı senaryo le moellenmete arşılaştırmalı urağanlı analz le relenmete ve br örnele açılanmataır. Moele brn önemn başına şretler malyetlern üşürüü; performansı arttırıı; ürün altesn arttırıı; müşter sayısını arttırıı veya pyasa payını arttırıı gb br veya bren ço özellğe sahp br ürünün pyasaya çıtığı ve ünya çapına bütün şretlere pazarlanığı varsayılmataır. İl önem yenlçler bu ürünü aapte etme onusuna arar vermete ve bu arar olumlu olursa ğer şretler onları tap etmeterler. Oyuna yerl şretlern oluğu üle ve bütün uluslararası yabanı şretlern se ülesnen gelğ varsayılmataır. Her ülee zamanlama ışına brbrne benzer tane şret oluğu ve şretlern oyun boyuna RYYT zamanlama avranışlarını eğştrmeyeeğ varsayılmataır. r eğşen tanımlama çn çolu enesleme ullanılmıştır. Üst enes hang ülee l alt enes hang ülenn şretnn ve n alt enes hang şretn oluğunu belrtmeter. Örneğn ülesnen şretnn ülesne arz ettğ mtarı göstermeter. una laveten alt enes nn br şretn yenlç ürünü aapte etme sıralamasını a göstermeter. Düşü enes eğerler ğer şretlere oranla ürünü aha öne aapte eee şretler belrtmeter. Her ülee e üreselleşme sonuu aynı tenolo gelşmşl üzey oluğu ve böylee C > > gb gösterleblee aynı malyet yapılarına sahp olmataırlar. Yenlç ürün br öne paragrafta sayılan fayalarınan ötürü marnal malyet üşürüğü faat ürünün malyet sebeb le şretn sabt malyetn arttırığı ve bu malyetn beş öneme eşt olara ağılığı varsayılmataır. una laveten uluslararası tarette ulaşım malyetler T t t t > t > olmata ve her ülee tüetlern taleb 3 PP T T > >. Pyasaya grş-çıış serbest olmata ve şretler Cournot tp reabet le müaele uraa üles ışına yer alan bütün ünya ülelern br üle gb temsl etmeter. 3 ülesne toplam arz elmş mal mtarı T ll rght reserve by The JKEM 65

6 P > lg Eonoms ve Yönetm Dergs 8 Clt: III Sayı:II etmeterler. una laveten pyasa taleb bren ço şretn ârlı br şele pyasaa var olmasını sağlamataır yan > >> >> t > t ve >. u varsayımlar altına üç farlı senaryo nelenmeter. İl senaryoa üreselleşmenn olmaığı ve ülelere saee yerel şretlern yer alığı urum. İn üreselleşme urumuna uluslararası şretlern yerel pyasalara grğ urum ve üçünü senaryoa yenlç ürünün pyasa grmes le ortaya çıan eğerler. Her senaryo çn her ülee çıtılar fyatlar P ârlar Π hesaplanmata ve arşılaştırmalı urağanlı le yorumlanmataır. Son olara br örnele pyasa yapısı eğerlenrlmeter. 3. Senaryo : Küreselleşme olmaan ülesne urum ülesnn tp yerl br şretn âr fonsyonu. Π... PP - - Kâr masmzasyonu ve Cournot tp reabet gereğ Π PP T - ülesne şretlern en y tep fonsyonu: Şretlern aynı tenoloye ve böylee aynı malyet fonsyonuna sahp olmaları çıtılarının a aynı olaağını geretrmete yan her. r öne enleme yerne oyara bulunur: Ülee enge fyatı PP Dat çeen br husus şret sayısı sayılamayaa aar oluğuna yan o zaman PP müemmel reabetç pyasalar le uyumlu sonuç çımataır. Kısaa eğer > bu moeln sonuçları müemmel reabetç pyasalara aar genşletleblmeter. Uluslararası taret çn gerel şartın var oluğu varsayılaa olursa yan P t tap een senaryolar gerçeleşeetr. Fyat ve çıtılar yerne onara tap een ârlar bulunablr. Π Poztf ârlılı çn gerel şart aşağıa enleme gb olmata ve pyasaa şret sayısını talep ve malyetler belrlemeter. > 3. Senaryo : Küreselleşmee ülesne urum ülesne tp yerl şretnn ârı Tüm haları EYDER'e attr 66

7 The Journal of Knowlege Eonomy & Knowlege Management 8 Volume III Fall Π... ;... PP Kâr masmzasyonu ve Cournot tp reabet gereğ Π PP T ülesne yerl şretlern en y tep fonsyonu: ülesne tp yabanı şretnn ârı Π... ;... PP t t Kâr masmzasyonu ve Cournot tp reabet gereğ Π P P PP T ülesne yabanı şretlern en y tep fonsyonu: ' Şretlern aynı tenoloye ve böylee aynı malyet fonsyonuna sahp olmaları yerl şretlern çıtılarının aynı olaağını geretrmete yan her ve yabanı şretlern çıtılarının a aynı olaağını geretrmete yan her. r öne enleme yerne oyara ve tap een bçme bulunur: ve ' t ve t ülesne fyat: PP t P ülesne yerl ve yabanı şretlern ârlılıları yerne oyara bulunur: t Π ve t Π t t 3.3 Senaryo 3: Küreselleşme ve aar şretn yenlç br ürünü aapte ettğne ülesne urum ll rght reserve by The JKEM 67

8 lg Eonoms ve Yönetm Dergs 8 Clt: III Sayı:II Daha öne varsayılığı gb yenlç ürünü aapte een şretler marnal malyet üşmete faat sabt malyet artmata. Ürünü aapte een tane şret çn malyet parametreler alt çzg etmeyenler çn se üst çzg le gösterlmştr. ülesne yenlğ aapte een tp yerl şretnn ârı: _Π _... _ ; _... _ PP _ _ _ _ Kâr masmzasyonu ve Cournot tp reabet gereğ Π PP _ _ _ _ u tür şretlern en y tep fonsyonu: ülesne yenlğ aapte etmeyen tp yerl şretnn ârı: Π _... _ ; _... _ PP Kâr masmzasyonu ve Cournot tp reabet gereğ Π PP u tür şretler en y tep fonsyonu: 3 ülesne yenlğ aapte een tp yabanı şretnn ârı: _Π _... _ ; _... _ PP _ _ _ _ t t _ P P _ _ _ _ Kâr masmzasyonu ve Cournot tp reabet gereğ Π PP _ _ _ _ u tür şretler en y tep fonsyonu: ' 4 Tüm haları EYDER'e attr 68

9 The Journal of Knowlege Eonomy & Knowlege Management 8 Volume III Fall ülesne yenlğ aapte etmeyen tp yerl şretnn ârı: Π _ PP Kâr masmzasyonu ve Cournot tp reabet gereğ Π PP u tür şretler en y tep fonsyonu: ' 5 Yenlğ aapte een yerl/yabanı aapte etmeyen yerl/yabanıların çıtıları aynı olaatır yan ve her ; ve her. En y tep fonsyonları 5 bu eğerlerle şleme tab tutuluğuna ve ele elr. t t t t ülesne fyat PP t P Her tür şret ülesne çn aşağıa ârlar ele elr: t Π 6 t Π 7 ' ' t Π 8 ' ' t Π Karşılaştırmalı Durağanlı nalz Tap een eğerler yenlğ aapte een/etmeyen ve yarl/yabanı şretler çn çıtıa âra ve ülee fyat eğşmn göstermeter. ülesne sonuçlar smetren ötürü üles çn e geçelr ve eneste ve tanımlayııların yerler eğştrlere ele eleblr. > ve ll rght reserve by The JKEM 69

10 lg Eonoms ve Yönetm Dergs 8 Clt: III Sayı:II ΔP > çünü > > elenğ gb yenlğ aapte een etmeyenler şretler pyasa paylarını artırmata üşürmete ve bunun yeterl oşul marnal malyetn üşmes olmata. İlgnç br sonuç oluğuna fyat eğşmnn poztf olması yan bütün şretler yenlğ aapte eneye aar fyatların l sevyelernn üstüne çıaağı ve ana bütün şretler yenlğ aapte ene es sevyesne üşeeğ. u urum müemmel reabetç pyasalar çn e geçerl faat tüetler çn y olmayan br urumur. Π Π [ ] [ ] Π Π [ ] Π Π [ ] Π Π t Π 4[ ] Π t t [ ] t Π Π [ ] Π Π t t [ ] Π t Π 4[ ] Yuarıa ârlılılar yenlğ aapte een şretlern ayıpta olaağını teyt etmete faat yenlç şretler çn ne olaağı şletme malyet eğşen malyet ve yenlç ürünün malyetne bağlı olmataır. Örneğn ülesne yenlğ aapte etmş yerl br şret çn ârlılıta artış Π poztf olan şletme malyet eğşm Π [ ] le ürünün malyetne bağlı oluşan negatf sabt malyet eğşmn eğerlerne bağlıır. Eğer yenlç ürünün malyet getrğ pyasa payına ve müşter tepsne oranla üşüse ana o zaman ârlılıta artış olaatır. Yenlç şretler ana bu urum geçerl se bu ürünü ullanmaya başlayaalar ve ğer şretlere vesle olaalarır. Özetle tap een ural ürünlern pazarlayan IT şretlernn fyat oyaren uygulayaağı stratey özetlemeter. Eğer buna uymazlarsa yenlçlere ve olayısı le pyasaya ürün satamayaalarır. > Yenlç şretler bu uralı sağlayan ürünler aapte ettlerne ısa vaee ârlılı artışı sağlamataır. una laveten bu tür br Cournot oyununa l hamley yapanın br başa avantaı oyuna yön verme şansının olmasıır. Çalıştıları pyasaa enler çn ısa vaee ârlı olan faat nsbeten pahalı ürünler aapte etmeler urumuna tap een örnete gösterlğ gb yenlğ aapte etmete geç alan şretler pyasa ışına atableelerr. Yenlçler uygun br yatırım yapıp Cournot tp oyuna l hamle yapma avantaını ullanara raplern pyasa ışına atma şel tap een şretlern yenlğ aapte Tüm haları EYDER'e attr 7

11 The Journal of Knowlege Eonomy & Knowlege Management 8 Volume III Fall ettlerne aybettler pyasa payının hepsn terar ele eememe mantığına ayanmata. Tap een şretler yenlğ aapte etme onusuna geç alıları çn negatf âra üşerlerse ve yenlğ geç br şele aapte etme es pazar paylarını getrse ah yenlç ürünün malyet bu sefer pahalı gelmes urumuna bu tür şretler pyasayı ter eeelerr. Yenlç şretler çn br strate yüse malyetl br yenlğ aapte etme ve hatta l başlara pyasa payı artmasına rağmen zararı göze alma olablr. Kısa vaee yenlçler zarar eeren tapçler aybettler pazar payı le zarar etmeye başlaılarına ve pahalı yenlç ürünü aapte eemeler çn pyasaan çellerne uzun vaee müşterlern yenlçlere bıraaalarır. Uzun vaee raplernn müşterlern almaya başlayan yenlçler âr etmeye başlayaa ve aha teel br strate zleyebleetr. u urum moele eğer yenlçler pyasaan sayıa şret uzalaştırma styorlarsa 6-9 numaralara formüllere yer alan yerne - onara bulunablr. ynı enlemlere ve termlerne göre ısmı türev alara pyasaan şretler çıtığına ârlılığın artaağı görüleblr. r şretn pyasayı ter etme oşulu: r şret aybettğ pazar payı sebeb le zarar eyorsa ürünü aapte ettğne zarar evam eyorsa ve eğer ürünü aapte ettğne ensnen sonra bütün şretler pyasanan çııp müşter artışı sağlasa a zarar evam eyorsa bu şret pyasayı ter eeetr. Yenlçler pahalı ve pyasa hamyet sağlayaa yenlç ürün bulularına bu yenlç ürünün malyetne göre hang raplern pyasa ışına tebleeler Tablo e gösterlmştr. Tap een örne yenlçlern eren aaptörler pyasa ışına tme stelerne yuara anılan stratey uygulaılarına bunu sağlayan malyetnn mevuyetn göstermeter Örne Eren aaptörler RYYT yenğ yapan n gruptur. u grubun yenl ararı enlernen sonra eren çoğunlu geç çoğunlu ve ger alanları etlemeter. Eğer eren aaptörler yenlğ aapte eemeyee olursa tapçler e etmeyee/eemeyeetr. r şretn pyasayı ter etme oşulu gereğ eren aaptörler n önemen beşn öneme aar eğer ürünü aapte eerlerse negatf âr yapması geremeter. Formül 6 bu oşulları bulma çn ullanılır:.68 t Dönem Π.6 X Dönem 3 t Π.5.3 t Dönem 4 Π.84 Dönem 5 t Π.68 > >.3 > oluğu çn önem ârı en yüsetr. r başa şart eren aaptörleren sonra grupla pyasan çısa a negatf âr yapmaları. u şartlar 6-9 numaralı formüllere alan şret mtarı oyara aşağıa gb bulunablr..6t.6.3 Y Dönem 3 Π ll rght reserve by The JKEM 7

12 lg Eonoms ve Yönetm Dergs 8 Clt: III Sayı:II t Dönem 4 Π.5.5t Dönem 5 Π.84 una laveten saee pyasaa yenlçler alığına bu şretler poztf âr yapmalı: Π.5t.5.5 Z > Sıralama olara X Y Z oluğu çn herhang br X Y Z bütün oşulları sağlayaatır örneğn Y Z ve böylee yenlçler enlernen sonra bütün tapçler pyasa ışına teelerr. Yne benzer hesaplamalarla yenlçlern ğer grupları pyasa ışına atması çn gerel şartlar Tablo e gösterlmştr. uraa örne yenlç yerel ve yabanı şretlern raplern pyasa ışına tmesn göstermeter. una laveten yabanı şretlern ulaşım ezavantaını ullanara yerel yenlçler yne benzer hesaplamalarla yabanı yenlçler pyasa ışına tebleetr. Tablo : Rap şret gruplarının pyasaan çımasına sebep olaa eğerler: Şret grubu Değer Eren.6t aaptörler.3 Eren.5t Çoğunlu.5t.5.6t.3 Geç Çoğunlu.84t.68.5t Ger alanlar t.84t Sonuçlar ve Tartışma u çalışma Rogers n Yenllern Yayınımı Teorsn ullanara pyasaya yenlç br ürün çıması urumuna Yen Eonome pyasa yapısının nasıl etleneeğnn neleyen br moel sunmataır. Parametr olara hazırlanan moel eğş olasılıları tespt etmey ve gelee çalışmalara temel oluşturmayı heeflemeter. u olasılılar çne moel aha öne çalışmalara bulunan sonuçları teyt etmete faat olasılığı hç üşü olmayan ve Yen Eonomnn mantığına ters üşee sonuçlar a öngörmeter. Moeln belenen sonuçlarınan olan ve IT şretler tarafınan üretlen; vermll artışı şletme malyetne üşüş sağlayan br yenlç ürünün bunu aapte een şretlere pazar payı artışı ve büyü htmalle ârlılı artışı sağlayaağı teyt elmeter. r olumsuz et tüet çn fyat artışlarını öngörmesr. una laveten moele anlanırılan senaryolara göre blg çağına şretlere faya sağlayan yenlç ürünler aynı zamana rapler pyasaan çıarma çn br strate slah olara ullanılableetr. Yen eonome üreselleşmenn reabet arttıraağı ve tüet açısınan faya sağlaığı üşünülmeter. Faat moele yar alan parametreler nelenğne olması muhtemel Tüm haları EYDER'e attr 7

13 The Journal of Knowlege Eonomy & Knowlege Management 8 Volume III Fall parametre eğerler çn bu varsayımın tam ters sonuçlar ortaya çıablmeter. Tablo teor ısıma mevuyet spatlanan ve yenlç ürünün sabt malyetler ulaştırığı sevyeye göre yenlç şretlern enlern tap een raplernn hanglern pyasaan teeğn göstermeter. u urum Cogert çalışmasına uygunur çünü ens çalışmanın sonuna şretler Yen Eonomnn getrğ malyet üşürüü etler raplernen öne anlamaları geretğ çünü yenlç ürünler raplernen sonra aapte etme zoruna alırlarsa bu onlara arşı etl br slah olara ullanılableeğn yazmataır. u çalışmanın atılarınan br ğer yenlç ürünler üreten IT şretlernn fyatlama strates ve bunu aapte een yenlç şretlern pyasaların yapısını hatta müemmel reabetç pyasaan olgopolst pyasaya eğştrebleeğnn spatlanmasıır. Yen reabetç ortamın yenller aapte etmenn otomatleşmesn sağlayaağı öngörüleblr. u es eonom şretler çn sürel artan yen br malyetn habersr çünü IT şretler artan sılıla yen ürünler pyasaya çıarmataır. Örneğn Mrosoft son yıl çne 3 tane Wnows TM şletm sstemn blgsayarlar çn sunmuştur Wpea 7b. u çalışmaa şretler br ürünü aapte etme onusuna avranışları nelenmş faat eşanlı olara bren ço yenlç ürün çıması urumuna sonuç eğşmeyeetr. Kısaa şretlern uzun önem malyetlerne yenlç ürünlern malyetler aha fazla yer alaatır. r başa lem yerl şretler enler bu yenlç ürünlere soğu basa a üreselleşme le yabanı raplern onları bunları ullanmaya teeğr. u çalışmaa sunulan sonuçların es eonom şretler çn geçerl oluğu ve sahp oluları telf haları/patentler sebeb le aha ço teel gb çalışan yenlç ürünler pyasaya süren şretler apsamaığı vurgulanmalıır. Kısaa moeln öneml teor öngörülern br es eonom şretler çn yenlğ aapte et ya a ter et olmataır. Kaynalar usubel Lawrene M. 5 uton Theory for the ew Eonomy /ausubel/auton-theory-new-eonomy.pf [..7]. vvaumov S-Yu Kselev 3 ualtatve Stuy an lgorthms n the Mathematal Moel of Innovaton Dffuson Journal of Mathematal Senes 66: obe ernar The ew Eonomy: Myth or Realty? Isuma [3.5.5]. Casey John 995 Developmental Issues for Shool Counselors Usng Tehnology Elementary Shool Guane an Counselng 3:6-34. Cogert lton Cost Cuttng bouns [3.5.5]. Damme Er-enet Dellaert E-onomy: ICT an maret operaton englsh/ammesam.html [..7] Dearorff's Glossary of Internatonal Eonoms 5 glossary/n.html [..7]. Derson Mary Dee-James W Gentry 983 Charatersts of opters an on- opters of Home Computers Journal of Consumer Researh :5-35. ll rght reserve by The JKEM 73

14 lg Eonoms ve Yönetm Dergs 8 Clt: III Sayı:II Foss ola-tore Krstensen-Ry Wle 4 Corporate Communaton n the Emergng etwor Eonomy: Prover of Common Knowlege Corporate Communatons 9:43-49 Gates ll 999 the Spee of Thought: Usng a Dgtal ervous System Warner oos. Goslng. Sophe-Jeffrey rathwate 3 Clnal Team Funtonng an IT Innovaton: Stuy of the Dffuson of a Pont-of-are Onlne Evene System Journal of the meran Meal Informats ssoaton 3:44-5 Jaobsen Dawn Mhele 5 opton Patterns an Charatersts of Faulty Who Integrate Computer Tehnology for Teahng an Learnng n Hgher Euaton ~maobs/ph/ss/#to [..7]. Jalava J-M Pohola Eonom growth n the ew Eonomy: Evene from vane Eonomes Informaton Eonoms an Poly 4:89- Kallo Jua-na Mallat 4 Trust n the ew Eonomy The Case of Fnnsh ans Mnstry of Transport an Communatons Helsn ulasusara/4/74.pf [..7]. Kanaanrnta IK Fnnsh Knergarten Stuents Teaher s tttues Towars Moern Informaton an Communaton Tehnologes rnta_tehnologes/anaanrnta_tehnologes.pf [..7]. Kelly Kevn 998 ew Rules for the ew Eonomy Vng ew Yor. Kraı rzar lg Tenololernn Eonome Seçlmş Setörlern Malyetlerne Etler lg Yönetm [..7] Kos H-P Rouvnen-P Ylä-nttla ICT lusters n Europe: The Great Central anana an the Small or Potato Informaton Eonoms an Poly 4:45-65 Lm Kwang-Sun Yoon-Hwan Hahn an Pyung-Il Yu 4 Tehnologal Competton n etwor Marets wth Poly Implatons Tehnovaton 49:7 78. Mosher Don From the Ol to the ew Eonomy msg49579 [..7]. alebuff arry J-am ranenburger M 997 Co-opetton: Compettve an Cooperatve usness Strateges for the Dgtal Eonomy Strategy an Leaershp 56:8-35 Posente Krsta-Lam Roure-Terry nerson 5 Pereptons of an Impenng Hghspee roaban etwor: ntpaton an nxety mong K- Teahers Tehnal Support Personnel an mnstrators /Item66/ [..7] Prasaa shutosh-vay Mahaan-art ronnenberg 3 vertsng versus Pay-pervew n Eletron Mea Internatonal Journal of Researh n Maretng :3 3 Tüm haları EYDER'e attr 74

15 The Journal of Knowlege Eonomy & Knowlege Management 8 Volume III Fall Ram S-H Jung 994 Innovatveness n Prout Usage: Comparson of Early opters an Early Maorty Psyhology an Maretng :57-67 Rogers E. 3 Dffuson of Innovatons ew Yor: Free Press. Saxton Jm 3 Informaton Tehnology an the ew Eonomy [..7]. Shao enamn-ws Shu 4 Proutvty reaown of the Informaton an Computng Tehnology Inustres ross Countres Journal of the Operatonal Researh Soety 55:3-33 Shepher Stephen. 997 The ew Eonomy: What It Really Means 46/b htm [esse..7]. Surry Danel W-John D Farquhar 997 Dffuson Theory an Instrutonal Tehnology Journal of Instrutonal Sene an Tehnology :4-36 Stewart G. ennett Usng EV for Performane Measurement an Fnanal Management n the ew Eonomy [..7]. Tapsott Don 997 The Dgtal Eonomy: Promse an Perl In The ge of etwore Intellgene MGraw-Hll. Wpea 7a & metho6&sbla [..7] Wpea 7b Hstory of Mrosoft Wnows Wnows [..7] ll rght reserve by The JKEM 75