Sleep in children with cerebral palsy

Transkript

1 Medeniyet Medical Jounal 30(3): , 2015 doi: /mmj Oiginal Aticle / Oijinal Makale ISSN e-issn Physical Theay & Rehabilitation / Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Slee in childen with ceebal alsy Seebal alsili çocuklada uyku Ekan Mescİ 1, Afita İçağasıoğlu 1, Yasemin Yumuşakhuylu 1, Nilgün Mescİ 2, Sadiye Muat 1 SUMMARY Ceebal alsy (CP) is a neuological disode that is fequently associated with slee disodes. Desite this, causes of slee disodes among childen with CP and the association of slee disodes with moto caacity and seveity of disease have not been fully elucidated. In the cuent study, we aimed to exloe the association of slee oblems with factos including disease seveity and moto caacity and the effects of slee imaiment on quality of life of childen with CP. Fo this study, we enolled 76 childen with SP with an age ange of 4-14 yeas. Fo all atients, the Goss Moto Function Scale (GMFS)-88 was used to evaluate functional moto caacity, the Pediatic Quality of Life Inventoy (PedsQL) to assess the quality of life and the Pediatic Slee Questionnaie (PSQ) to assess slee oblems. Classification of goss moto functions of the atients was efomed using the Goss Moto Function Classification System (GMFSC). GMFSC Level 1 and 2 atients wee consideed as mild, Level 3 atients as modeate and Level 4 and 5 atients as having sevee CP. PSQ scoes wee found to be lowe in the mild CP gou comaed with those in modeate and sevee CP gous (=0.005 and =0.000, esectively). PSQ scoes wee negatively coelated with PedsQL and GMFS scoes (fo all <0.001). Given the substantial loss of quality of life caused by slee disodes, slee oblems should be taken into account when establishing teatment stategies fo childen with CP, aticulaly fo those with sevee moto disabilities. Key wods: Ceebal alsy, quality of life, slee disodes ÖZET Seebal alsi (SP) beabeinde sıklıkla uyku bozukluklaı göülen bi nöolojik tablodu. Buna ağmen, SP li çocuklada uyku bozukluklaının nedenlei, moto kaasite ve hastalık şiddeti ile ilişkisi tam olaak bilinmemektedi. Bu çalışmada, seebal alsili çocuklada uyku sounlaının hastalık şiddeti, moto kaasite gibi faktölele ilişkisini ve yaşam kalitesi üzeine etkileini aaştımayı amaçladık. Çalışmaya yaşlaı 4-14 yıl aalığında olan 76 SP li çocuk alındı. Hastalaın Kaba Moto Fonksiyon Ölçeği-88 (KMFÖ) ile moto fonksiyonel kaasitelei, Çocukla İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği (ÇİYKÖ) ile yaşam kalitelei, Çocuklada Uyku Ölçeği (ÇUÖ) ile uyku sounlaı değelendiildi. Hastalaın kaba moto sınıflamalaı Kaba Moto Fonksiyon Sınıflama Sistemi (KMFSS) ile yaıldı. KMFSS 1 ve 2 olanla hafif, 3 olanla ota, 4-5 olanla ise ağı SP olaak kabul edildi. ÇUÖ skolaının hafif SP gubunda ota ve ağı SP gulaına göe düşük olduğu göüldü (sıasıyla =0,005, =0,000). ÇUÖ skolaının ÇİYKÖ ve KMFÖ skolaı ile negatif ilişkili olduğu satandı (tüm le<0,001). Ağı moto disabilitesi olanla başta olmak üzee, SP li çocuklada tedavi statejilei belileniken, ciddi yaşam kalitesi kayılaına yol açan uyku bozukluklaı göz adı edilmemelidi. Anahta kelimele: Seebal alsi, uyku bozukluklaı, yaşam kalitesi GİRİŞ Seebal alsi (SP), gelişimini südümekte olan beyinde, ileleyici olmayan bi hasaa bağlı olaak gelişen kalıcı haeket, ostü ve tonus bozukluğu olaak tanımlanmaktadı 1. Ülkemizde SP sıklığı, 1000 canlı doğumda 4,4 olaak bildiilmişti 2. Temel öğesi moto fonksiyon bozukluğu olmakla bilikte, tabloya sıklıkla davanış bozukluklaı, öğenme güçlüğü, duyusal sounla ve konuşma bozukluklaı da eşlik etmektedi 1. Bunla dışında eilesi, solunum sounlaı, göme ve işitme bozukluklaı, ağız ve diş sounlaı, iskelet anomalilei, gelişim geiliği gibi eşlik eden sounla da hastalığın tedavisini güçleştimektedi. Nomal büyüme ve gelişme gösteen çocuklada %5 Received: Acceted: Medeniyet Ünivesitesi Göztee Eğitim ve Aaştıma Hastanesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Kliniği 2 Haydaaşa Numune Eğitim ve Aaştıma Hastanesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Kliniği Yazışma adesi: D. Ekan Mesci, Galibey Cad. Meşe Sok. No:1/19, Küçükyalı-Maltee-İstanbul ekanmesci@hotmail.com 114

2 E. Mesci et al., Slee in childen with ceebal alsy civaında uyku bozukluğu göülmesine ağmen, SP li çocuklada çok daha yüksek oanlada uyku sounu olduğu gösteilmişti 3. Bu çocuklada uykuyu başlatma ve devam ettiebilmede yetesizlik, düzensiz uykuuyanıklık geçişlei, uyku ile ilişkili solunum güçlüklei ve atmış gün içi uyku hâli olduğu bilinmektedi 4. SP li çocukla geek mevcut ime beyin hasaı, geekse hastalığa eşlik eden sounla nedeni ile uyku bozukluğu gelişimi için çok sayıda isk faktöüne sahitile. Eilesi 5, göme bozukluklaı 4, mental geilik 5, sastisite ve ağı 6, solunum sounlaı 7, yatak içinde dönme güçlüğü 6 gibi sounla SP de uyku bozukluklaı ile ilişkilendiilmektedi. Obstüktif uyku anesinin SP de çok sık göüldüğü ve bunun olasılıkla solunumun mekezinin kontolü ile üst solunum yollaı kas tonusunun nomal olmamasına bağlı olduğu bildiilmektedi 7. SP de uyku sounlaına sina bifida ve müsküle distofilee göe daha sık astlandığı gösteilmişti 6. Yaılan sınılı sayıdaki çalışmada, SP li çocuklada uyku bozukluklaının geek çocuğun geekse ailesinin yaşam kalitesinde bozulmaya yol açtığı satanmıştı 4,8. Özellikle son yıllada yaılan az sayıda çalışmada, konu ile ilgili bazı bilgilee ulaşılabilmiş olsa da, SP li çocuklada uyku bozukluklaının nedenlei, moto kaasite ve hastalık şiddeti ile ilişkisi, kesin olaak otaya konabilmiş değildi. Bu çalışmada; seebal alsili çocuklada uyku sounlaının hastalık şiddeti, moto kaasite gibi faktölele ilişkisini ve yaşam kalitesi üzeine etkisini aaştımayı amaçladık. GEREÇ ve YÖNTEM Bu çalışma, hastanemiz fizik tedavi ve ehabilitasyon kliniği bünyesindeki seebal alsi olikliniğinde taki edilmekte olan 76 SP li çocuk üzeinde yaıldı. Çalışma öncesinde hastanemizin lokal Etik Kuulunun onayı alındı. Çalışmaya velilei bilgilendiilmiş yazılı onam veeek çalışmaya katılmayı kabul eden çocukla alındı. Hasta oülasyonu 4-14 yaşla aasındaki, diyabet, malignite, ağı kadiyak ve ulmone hastalığı olmayan çocukla olaak belilendi. Çocuklaın yaş, cinsiyet gibi demogafik özelliklei ile eilesi, göme bozukluğu, solunum sounu gibi eşlik eden duumla kaydedildi. Çalışmaya alınan çocukla, genel nöolojik ve kas iskelet sistemi muayeneleinin adından seebal alsi tii ve sastisite açısından değelendiildile. Sastik SP li çocukla, etkilenen vücut bölgeleine göe; hemilejik, dilejik, tilejik ve quadilejik olaak sınıflandııldı. Tüm çocuklaın Kaba Moto Fonksiyon Sınıflama Sistemi (KMFSS) kullanılaak kaba moto fonksiyon seviyelei değelendiildi. KMFSS otuma, ye değiştime ve haeketlilik temelinde çocuğun kendi başlattığı haeketlei esas alan bi değelendime sistemidi 9. Beş seviyeli sınıflama sisteminde seviyelei tanımlaken temel kite, aalaındaki faklaın günlük yaşamda anlamlı olmasıdı. Seviyele genel başlıklaı ile değelendiildiğinde: Seviye 1. Kısıtlama olmaksızın yüü, Seviye 2. Kısıtlamalala yüü, Seviye 3. Elle tutulan haeketlilik aaçlaını kullanaak yüü, Seviye 4. Kendi kendine haeket sınılanmıştı. Motolu haeketlilik aacını kullanabili. Seviye 5. Elle itilen bi tekelekli sandalyede taşını. KMFSS nin genişletilmiş ve yeniden düzenlenmiş vesiyonunun Tükçe güvenililik çalışması El ve ak. taafından yaılmıştı 10. Çocuklaın kaba moto fonksiyon beceilei Kaba Moto Fonksiyon Ölçeği-88 (KMFÖ) kullanılaak değelendiildi. KMFÖ SP li çocuklaın kaba moto fonksiyonlaı geçekleştiebilme kaasitesi ve limitasyonlaını değelendien, zaman içinde meydana gelen değişimlei ölçmeye olanak sağlayacak şekilde standadize edilmiş bi testti 11. KMFÖ ile beş ayı bölümde tolam 88 madde değelendiilmektedi. Yatma-yuvalanma bölümünde 17, otuma bölümünde 20, emekleme-dizüstü bölümünde 14, ayakta duma bölümünde 13 ve yüüme-koşma-mediven çıkma bölümünde 24 madde bulunmaktadı. He madde Liket skalasına göe değelendiili. Aktivite başlatılamıyosa 0, bağımsız başlatılıyosa 1, kısmen tamamlanıyosa 2, bağımsız tamamlanıyosa 3 uan veili. He maddeden alınan uanla tolanaak elde edilen to- 115

3 Med Med J 30(3): , 2015 tal sko değelendiilmeye alını. SP li çocuklada uyku bozukluklaının değelendiilmesi Çocuklada Uyku Ölçeği (ÇUÖ) kullanılaak yaıldı. ÇUÖ Chevin ve ak. 12 taafından özellikle uyku ile ilgili solunum sounlaını değelendimek için geliştiilmişti. Ölçeğin 22 souluk kısa ve 72 souluk uzun vesiyonu bulunmaktadı. Bu çalışmada, ölçeğin Tükçe geçelilik ve güvenililik çalışması yaılmış olan uzun vesiyonu kullanılmıştı 12. Ölçek üç bölümden oluşmaktadı. A bölümünde (Gece ve uyku zamanı olan davanışla) 43, B bölümünde (Gün içeisindeki davanışla ve olası sounla) 23, C bölümünde (Dikkat eksikliği ve hieaktivite) 6 sou ye almaktadı. A ve B bölümündeki soula evet, hayı, bilmiyoum, C bölümündeki soula ise dötlü Liket ölçeği şeklinde yanıtlanmaktadı. Ölçeğin uanlanmasında 22 sou kullanılmaktadı. Uzun vesiyon içediği açık uçlu soula sayesinde uykunun niteliksel olaak da incelenmesini sağlamaktadı. Çalışma içinde ölçeğin tolam uanı değelendimeye alınmıştı. Uyku bozukluğu tanısı için ölçek tolam skounda kesim noktası 6 olaak alınmıştı 12. Hastalada yaşam kalitesi değelendiilmesi Çocukla İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği (ÇİYKÖ) ile yaıldı. Bu ölçek 2-18 yaşlaı aasındaki çocuk ve egenlein yaşam kaliteleini ölçmek için geliştiilmişti. Oijinal adı Pediatic Quality of Life Inventoy (PedsQL) olan ölçeğin Tükçe geçelilik ve güvenililik çalışması Çakın ve ak. taafından yaılmıştı 13. Çalışmada, ölçeğin 2-4, 5-7, 8-12 ve yaş fomlaı kullanıldı. Ölçek 5 seçenekli Liket tii ölçek şeklinde geliştiilmişti. Çocuk fomlaında yanıt üç seçeneklidi. Sounun yanıtı hiçbi zaman olaak işaetlenmişse 100, ende olaak olaak işaetlenmişse 75, bazen olaak işaetlenmişse 50, sıklıkla olaak işaetlenmişse 25, hemen he zaman olaak işaetlenmişse 0 uan veili. Sko hesalanıken yanıtlanan tüm soulaın uanlaı tolanı, işaetlenen sou sayısına bölünmektedi. Ölçeğin tolam uanı dışında, fiziksel sağlık tolam uanı ile emosyonel işlevsellik, sosyal işlevsellik ve okul işlevsellik uanlaının bilikte değelendiilmesinden elde edilen sikososyal sağlık tolam uanı gibi alt ölçeklei bulunmaktadı 13. Çalışmada ölçeğin tolam uanı değelendimeye alındı. SP li çocuklaın genel nöolojik ve kas iskelet sistemi muayenelei ile sesifik fonksiyonel değelendimelei ediatik ehabilitasyon konusunda deneyimli fiziatist taafından yaıldı. Uyku bozukluklaı üzeine SP şiddetinin etkisini değelendiebilmek amacı ile hastala KMFSS seviyeleine göe hafif, ota ve ağı olaak sınıflandııldı. KMFSS seviyesi 1 ve 2 olan çocukla hafif, KMFSS seviyesi 3 olan çocukla ota, KMFSS seviyesi 4 ve 5 olan çocukla ise ağı SP olaak kabul edildi 14. İstatistiksel analizle Çalışmada elde edilen bulgula değelendiiliken, istatistiksel analizle için SPSS (Statistical Package fo Social Sciences) fo Windows 19.0 ogamı kullanıldı. Çalışma veilei değelendiiliken tanımlayıcı istatistiksel metod olaak nomal dağılım gösteen veile için otalama ve standat sama, nomal dağılım göstemeyen veile için medyan ve minimummaksimum değelei kullanıldı. Nomal dağılım göstemeyen niceliksel veilein hafif, ota, ağı SP gulaı aası kaşılaştımalaı için Kuskal-Wallis testi kullanıldı. İkili kaşılaştımala Mann-Whitney U testi ile yaıldı ve Bonfeoni düzeltmesi kullanılaak youmlandı. Uyku ölçeği skolaı ile KMFSS, KMFÖ, ÇİYKÖ skolaı aasındaki koelasyon analizlei Seaman Koelasyon Testi ile yaıldı. Sonuçla %95 lik güven aalığında, anlamlılık <0.05 düzeyinde değelendiildi. BULGULAR Çalışma sonunda değelendimeye alınan 76 çocuğun yaş otalaması 6,7±2,6 yıl idi. Çocuklaın 37 si (%48,7) kız, 39 u (%51,3) ekekti. SP li çocukla klinik tileine göe sınıflandııldığında 47 (%61,8) sastik dilejik, 6 (%7,9) sastik hemilejik, 2 (%2,6) sastik tilejik, 18 (%23,7) sastik quadilejik, 3 (%3,9) diskinetik hasta olduğu göüldü. KMFSS ye göe hastalaın dağılımı ve uyku bozukluklaı ile ilişkili olabilecek eşlik eden sounlaın göülme sıklıklaı Tablo 1 de göülmektedi. 116

4 E. Mesci et al., Slee in childen with ceebal alsy KMFSS seviyeleine göe yaılan sınıflandıma sonucunda 24 (%31,6) hastanın hafif (gu 1), 31 (%40,8) hastanın ota (gu 2), 21 (%27,6) hastanın ise ağı (gu 3) SP li guta ye aldığı göüldü. Çocuklada uyku ölçeği skolaının gula aasında anlamlı düzeyde faklı olduğu satandı (=0,000). Yaılan ikili kaşılaştımala sonucunda gu 1 in ÇUÖ otanca skounun, geek gu 2, geekse gu 3 e göe beligin şekilde düşük olduğu göüldü (sıası ile =0,005, =0,000). Yine gu 2 nin ÇUÖ skou da gu 3 e göe anlamlı olacak şekilde düşük bulundu (Tablo 2). Tablo 1. Seebal alsili çocuklaın kaakteistik özelliklei. Seebal Palsi n % KMFÖ skolaı açısından üç gubun bibiinden faklı olduğu satandı (=0,000). İkili gu kaşılaştımalaı sonucunda gu 1 in KMFÖ skolaının gu 2 ve gu 3 ten istatistiksel olaak ilei düzeyde anlamlı olacak şekilde yüksek olduğu göüldü (tüm le=0,000). Gu 2 nin KMFÖ skou da gu 3 e göe beligin şekilde yüksekti (=0,000) (Tablo 2). Üç gubun ÇİYKÖ skolaı aasında da anlamlı düzeyde fak olduğu gözlendi (=0,000). İkili kaşılaştımalada gu 1 in ÇİYKÖ skolaının gu 2 ve gu 3 e göe beligin şekilde yüksek olduğu satandı (tüm le=0,000). Aynı şekilde gu 2 nin ÇİYKÖ skou da gu 3 e göe ilei düzeyde anlamlı şekilde yüksekti (=0,000) (Tablo 2). Klinik ti Sastik dilejik Sastik hemilejik Sastik tilejik Sastik quadilejik Diskinetik Tolam Kaba moto fonksiyon sınıflama sistemi I II III IV V Tolam Uyku Bozukluğu Eilesi Mental Retadasyon Göme Bozukluğu Konuşma Bozukluğu İnkontinans Uyku bozukluğu satanan hastala aasında konuş- Tablo 3. Uyku ölçeği skolaı ve ilişkili faktölein koelasyon tablosu. ÇUÖ KMFÖ ÇİYKÖ KMFSS ÇUÖ -,546 -,635,640 KMFÖ -,546,871 -,856 ÇİYKÖ -,635,871 -,842 KMFSS,640 -,856 -,842 *<0,001, : koelasyon katsayısı, ÇİYKÖ: çocukla için yaşam kalitesi ölçeği, ÇUÖ: çocuklada uyku ölçeği, KMFÖ: kaba moto fonksiyon ölçeği, KMFSS: kaba moto fonksiyon sınıflama sistemi. Tablo 2. Çocuklada uyku ölçeği, kaba moto fonksiyon ölçeği ve çocukla için yaşam kalitesi ölçeği skolaının hafif-ota-ağı SP gulaı aasında kaşılaştıılması. Gula Çocuklada uyku ölçeği Gu 1-gu 2 Gu 1-gu 3 Gu 2-gu 3 Kaba moto fonksiyon ölçeği Gu 1-gu 2 Gu 1-gu 3 Gu 2-gu 3 Çocukla için yaşam kalitesi ölçeği Gu 1-gu 2 Gu 1-gu 3 Gu 2-gu 3 Medyan (Min-max) 2 (0-9) - 4 (1-9) 2 (0-9) - 7 (2-11) 4 (1-9) - 7 (2-11) 242 ( ) (38-262) 242 ( ) - 10 (0-123) 175 (38-262) - 10 (0-123) 67,5 (44,6-90) 51,4 (18,1-64) 67,5 (44,6-90) - 19 (0-40,6) 51,4 (18,1-64) - 19 (0-40,6) P değei* 0,005* 0* 0,001* 0* 0* 0* 0* 0* 0 *Mann- Whitney U testi, *<0,01, **<0,

5 Med Med J 30(3): , 2015 ma sounu bulunan hasta sayısının anlamlı şekilde daha fazla olduğu göüldü (=0,002). Benze şekilde mental etadasyon ve göme sounu sıklığı da uyku bozukluğu satanan hastalada daha yüksekti (sıası ile =0,003, =0,024). Bununla bilikte, uyku sounu olan hastalada eilesisi olan hasta sayısı uyku sounu olmayanladan faklı değildi (=0,614). ÇUÖ ile KMFÖ ve ÇİYKÖ aasında ilei düzeyde anlamlı negatif ilişki (<0,001), KMFSS ile yine ilei düzeyde anlamlı ozitif ilişki (<0,001) olduğu göüldü. Çocuklada Uyku Ölçeği skolaı ve diğe faktölein bibilei ile olan ilişkilei tablo 3 te göülmektedi. TARTIŞMA SP li çocuklada atmış uyku sounlaı sıklığı yaılan ek çok çalışma ile otaya konulmuştu 5,6. Çalışmamızda, satadığımız %36,8 lik uyku bozukluğu göülme oanı liteatü ile kaşılaştıılabili düzeydedi. Adiga ve ak. 15 hastalaının %36 sında atolojik sınıda uyku skou bildimişledi. Romeo ve ak. 5 göe SP li çocuklaın %40 ında en az bi uyku atolojisi mevcuttu. Yine Romeo ve ak. 16 taafından yaılan bi başka çalışmada, 3-5 yaşlaı aasındaki SP lede uyku bozukluğu sıklığının %30 olduğu gösteilmişti. Hemmingsson ve ak. 6 ise aalaında SP nin de bulunduğu fiziksel disabiliteye yol açan hastalığı olan bi gu çocuğun %48 inde uyku bozukluğu olduğunu bildimişledi. Newman ve ak. 3 SP li çocuklaın %23 ünde atolojik düzeyde total uyku skou, %44 ünde en az bi klinik uyku sounu satamışladı. Liteatü genel olaak değelendiildiğinde SP li çocuklaın yaklaşık %33 ünün uyku bozukluklaından etkilendiği bildiilmektedi 17. Bulgulaımız faklı moto disabilite düzeyleine sahi çocuklada uyku ölçeği skolaı aasında beligin fakla olduğu yönündedi. Hafif SP gubunun uyku ölçeği skolaı ota ve ağı SP gulaından daha düşük bulunmuştu. Yaılan koelasyon analizleinde de buna aalel olaak KMFSS ve KMFÖ skolaı ile ÇUÖ skou aasında beligin negatif ilişki gözlenmişti. Newman ve ak. 3 göe moto disabilitenin şiddeti uyku bozukluğu gelişimini etkileyen bi faktödü. Bu çalışmada, sastik quadilejik ve diskinetik SP li çocuklada uyku atolojileine daha sık astlandığı gösteilmişti. Çalışmamızda da uyku atolojisi satanan hastalaın çoğunlukla ağı moto sounlaı olan quadilejik çocukla olduğu gözlenmişti. Romeo ve ak. 5 diskinetik ti SP ve KMFSS seviye 5 ile uyku atolojilei aasında ilişki satamışladı. Elsayed ve ak. 18 taafından yaılan bi çalışmada da en sık satanan uyku atolojisinin uyku ile ilişkili solunum sounlaı olduğu ve bunun en sık KMFSS seviye 4 ve 5 olan çocuklada göüldüğü bildiilmişti. Çalışmamızda uyku bozukluğu göülen çocuklada eilesi oanı uyku bozukluğu olmayanladan faklı bulunmadı. Romeo ve ak. 5 göe eilesi ile SP de uyku bozukluklaı aasında ilişki mevcuttu. Newman ve ak. 3 yalnızca aktif eilesi ile uyku bozukluklaı aasında ilişki olduğunu bildimişledi. Bu çalışmada, aktif eilesili çocuklada satanan uyku bozukluğu tii atmış gün içi uyku hâlidi. Adiga ve ak. da 15 total uyku skolaının nöbet geçime ile ilişkili bulunduğunu bildimişledi. Bu çalışmada, nöbet geçimeyen eilesili çocuklada gün içi somnolansa astlanmamıştı. Çalışmamızda nöbet geçien aktif eilesili hasta bulunmamaktadı. Wayte ve ak. da 7 uyku sounlaı ile eilesi aasında ilişki satayamadıklaını bildimişledi. Antieiletik ilaçlaın uyku bozukluklaı ile ilişkili olduğu yönünde bulgula mevcuttu. Ancak bazı aaştımalada bu ilişki gösteilememişti 3. Göme bozukluklaı SP li çocuklada uyku sounu iskini atıan önemli bi faktö olaak ele alınmaktadı 3,4,7. Çalışmamızda da uyku sounu göülen çocuklada göme bozukluğu olan hasta sayısının daha yüksek olduğu satanmıştı. Göme sounlaının uyku üzeine olumsuz etkisinin uyku-uyanıklık siklusunu düzenleyen melatonin homonunun salınımında oluşan düzensizliğe bağlı olduğu düşünülmektedi 7. Uyku sounu olan hastalaımızda konuşma bozukluğu ve mental etadasyon sıklığının yüksekliği de liteatü ile uyumludu. SP li çocuklada uyku bozukluklaı ile mental sounlaın ilişkisi bilinen bi geçekti 5. Gelişen uyku sounlaın ikincil olaak kognitif ve emosyonel sounlaa yol açaak kısı bi döngü oluştuabi- 118

6 E. Mesci et al., Slee in childen with ceebal alsy leceği bildiilmektedi 19. Bulgulaımız uyku ölçeği skou attıkça hastalaın yaşam kaliteleinin düştüğünü göstemektedi. Zuculo ve ak. nın yaş aası SP li çocukla üzeinde yatıklaı çalışmanın sonuçlaı bunu desteklemektedi. Sandella ve ak. da 20 çalışmamızda olduğu gibi düşük yaşam kalitesi ile uyku bozukluklaı ve KMFSS aasında ilişki olduğunu göstemişledi. SP li çocuklada uyku bozukluklaının gün içi aktivitelei ve okul efomansını olumsuz etkilediği bilinmektedi 7. Üstelik SP li çocuklada uyku bozukluklaının yalnızca çocuklaın değil ebeveynleinin de günlük yaşamını ve sikolojik duumlaını etkilediği gösteilmişti 4. SP li çocuklada uyku bozukluklaının eken tanısı önemlidi. Öyle göünmektedi ki uyku bozukluklaı, ime santal sini sistemi atolojisi zemininde komobid sounlaın katkısı ile oluşmaktadı. Liteatüe göe SP li çocuklada, uyku bozukluklaının düzeltilmesi için geliştiilmiş sesifik bi yöntem bulunmamaktadı 21. Bu nedenle uyku soununa zemin hazılayan komobid duumlaın tedavisi önem kazanmaktadı. Öneğin, obstüktif uyku anesi tedavisinde gastoözofageal eflü, hiesalivasyon ve obezite gibi komobid duumlaın eken dönemde tedavisi önemli katkıla sağlamaktadı 7. Ayıca yatak ve diğe uyku mateyalleinin seçimi, uygun çeve ısısı, çevede televizyon ve bilgisaya gibi cihazlaın olmaması, enceelei izolasyonu gibi non-famakolojik yöntemlein önemine dikkat çekilmektedi 19. Çalışmamızın limitasyonlaı aasında; uyku bozukluğu tanısının anket ile konulması, kontol gubunun olmaması ve çalışmanın kesitsel dizayn edilmiş olması sayılabili. Uyku atolojilei ile ilgili çalışmala, olisomnogafi nin ahalı ve zo ulaşılabili olması nedeni ile genellikle anketle ile yaılmaktadı. SP de uyku sounlaı nedenleinin bulunması ve uygun tedavilein geliştiilebilmesi için, tanıda objektif yöntemlein kullanıldığı çalışmalaa geeksinim bulunmaktadı. Sonuç olaak, KMFSS seviyesi yüksek, tüm vücut tutulumlu, fonksiyonel kaasitesi düşük, komobid sounlaı fazla olan hastalada beligin olmak üzee SP li çocuklada uyku bozukluğu gelişme iskinin yüksek olduğu unutulmamalıdı. Pime nöolojik tablo ve eşlik eden sounla nedeni ile, ciddi mobidite yaşayan SP li çocuklaın uykulaının ahatlatılabilmesi, onlaı yeni kognitif, emosyonel ve fiziksel oblemleden kouyabileceği gibi, geek kendileinin, geekse ebeveynleinin yaşam kaliteleine katkı sağlayacaktı. KAYNAKLAR 1. Rosenbaum P, Paneth N, Leviton A, et al. A eot: the definition and classification of ceebal alsy. Dev Med Child Neuol Sul 2007; 109: Sedaoğlu A, Cansu A, Özkan S, et al. Pevalence of ceebal alsy in Tukish childen between the ages of 2 and 16 yeas. Dev Med Child Neuol 2006; 48: htt://dx.doi.og/ /j tb01288.x 3. Newman CJ, O Regan M, Hensey O. Slee disodes in childen with ceebal alsy. Dev Med Child Neuol 2006; 48: htt://dx.doi.og/ /s Wayte S, McCaughey E, Holley S, et al. Slee oblems in childen with ceebal alsy and thei elationshi with matenal slee and deession. Acta Paediatica 2012; 101: htt://dx.doi.og/ /j x 5. Romeo DM, Bogna C, Quintiliani M, et al. Slee disodes in childen with ceebal alsy: neuodevelomental and behavioal coelates. Slee Medicine 2014; 15: htt://dx.doi.og/ /j.slee Hemmingsson H, Stenhamma AM, Paulsson K. Slee oblems and the need fo aental night-time attention in childen with hysical disabilities. Child: cae, health and develoment 2008; 35: htt://dx.doi.og/ /j x 7. Temblay ES, Constantin E, Gube R, et al. Slee in childen with ceebal alsy: A eview. Jounal of Child Neuology 2011; 26: htt://dx.doi.og/ / Zuculo GM, Kna CCF, Pinato L. Coelation between slee and quality of life in ceebal alsy. CoDAS 2014; 26: htt://dx.doi.og/ / / Palisano R, Rosenbaum P, Walte S. Develoment and eliability of a system to classify goss moto function in childen with ceebal alsy. Dev Med Child Neuol 1997; 39: htt://dx.doi.og/ /j tb07414.x 10. El O, Bayda M, Bek H, et al. Inteobseve eliability of the Tukish vesion of the exanded and evised goss moto function classification classification system. Disabil Rehabil 2012; 34: htt://dx.doi.og/ / Russell P, Rosenbaum PM, Avey L, et al. Goss moto function measue (GMFM-66&GMFM-88) use s manual. Cambidge Univesity Pess, 2002: Öne P, Baut Y, Öne Ö, ve ak. Çocuklada uyku ölçeği nin geçelik ve güveniliği. Klinik Psikofamakoloji Bülteni 2009; 19:

7 Med Med J 30(3): , Memik ÇK, Ağaoğlu B, Coşkun A, ve ak. Çocukla için yaşam kalitesi ölçeğinin 8-12 yaş çocuk fomunun geçelik ve güveniliği. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Degisi 2008; 15: Haies N, Kassie M, Amichai T, et al. Changes ove yeas in goss moto function of 3-8 yea old childen with ceebal alsy using the goss moto function measue [GMFM-88]. IMAJ 2004; 6: Adiga D, Guta A, Khanna M, et al. Slee disodes in childen with ceebal alsy and its coelation with slee distubance in imay caegives and othe associated factos. Ann Indian Acad Neuol 2014; 17: htt://dx.doi.og/ / Romeo DM, Bogna C, Musto E, et al. Slee distubances in eschool age childen with ceebal alsy: a questionnaie study. Slee Medicine 2014; 15: htt://dx.doi.og/ /j.slee Galland BC, Elde DE, Taylo BJ. Inteventions with a slee outcome fo childen with ceebal alsy o a ost-taumatic bain injuy: a systematic eview. Slee Med Rev 2012; 16: htt://dx.doi.og/ /j.smv Elsayed RM, Hasanein BM, Sayyah HE, et al. Slee assessment of childen with ceebal alsy: Using validated slee questionnaie. Ann Indian Acad Neuol 2013; 16: htt://dx.doi.og/ / Dutt R, Roduta-Robets M, Bown CA. Slee and childen with ceebal alsy: A eview of cuent evidence and envionmental non-hamacological inteventions. Childen 2015; 2: htt://dx.doi.og/ /childen Sandella DE, O Bien LM, Shank LK, et al. Slee and quality of life in childen with ceebal alsy. Slee Med 2011; 12: htt://dx.doi.og/ /j.slee Angiman M, Caavale B, Novelli L, et al. Slee in childen with neuodevelomental disabilities. Neuoediatics 2015; 46: htt://dx.doi.og/ /s