Dudak Damak Yarıklarının Prenatal Tanısı: Obstetrik Ultrasonografinin Yarık Tipine Göre İsabet Oranının Değerlendirilmesi

Transkript

1 Okmeydaı Tıp Dergisi doi:1.5222/otd Araştırma Dudak Damak Yarıklarıı Preatal Taısı: Obstetrik Ultrasoografii Yarık Tipie Göre İsabet Oraıı Değerledirilmesi Mert Çalış, Mahmut Muhsi Yılmaz, Fige Özgür Hacettepe Üiversitesi Tıp Fakültesi, Plastik Rekostrüktif ve Estetik Cerrahi Aabilim Dalı, Akara ÖZ Amaç: Dudak damak yarıklarıı preatal taısıı kouluması, ailei bu kouda doğum öceside bilgiledirilmesi ve psikolojik olarak hazırlamaları oldukça öemlidir. Bu çalışmaı amacı obstetrik ultrasoografii dudak damak yarıklarıı preatal taısıdaki isabet oraıı değerledirmek ve bu hastaları taşıdıkları etiyolojik risk faktörlerii ve demografik özellikleri gözde geçirilmesidir. Gereç ve Yötem: Çalışmaya 477 primer dudak damak yarıklı hasta dahil edilmiştir. Aket yardımıyla ultrasoografi hikayesi, etiyolojik risk faktörleri ve demografik özellikleri kaydedilmiştir. Obstetrik ultrasoografiye ilişki; yarığı tespit durumu, tespiti kaçıcı haftada olduğu, görütülemei erede yapıldığı, ultrasoografik görütülemeyi yapa hekimi uzmalık alaı kaydedilmiştir. Preatal ultrasoografik tespit; `başarılı`, `kısmi başarılı` veya `başarısız` olarak değerledirildi. Bulgular: 477 hastaı, 223 taesi (46,8) kadı, 254 taesi (53,2) erkekti. 229 (45,6) hastaı sahip olduğu yarık tipi dudak ve damak yarığı ike, izole damak yarığı 33,1, izole dudak yarığı 21,3 olarak tespit edilmiştir. Hastaları maruz kaldıkları başlıca etiyolojik faktörler açısıda e yüksek orada rastlaıla preatal folik asit kullaımı yetersizliği olarak tespit edilmiştir. 15,1 oraıda aile hikayesii pozitifliği ve 11,8 oraıda akraba evliliği saptamıştır. Hastaları 43, oraıda devlet hastaeside, 4,7 oraıda özel koşullarda ve 16,4 oraıda üiversite hastaeleride takip edildikleri görülmüştür. E yüksek başarı oraı 51, ile izole dudak yarığıı taısıda koulurke, çarpıcı olarak e düşük başarı oraı 1,9 ile izole damak yarığıı taısıda saptamıştır. Dudak damak yarıklarıı tespitide istatistiksel olrak alamlı düzeyde e başarılı souç 45,4 oraıda başarılı tespit oralarıı gözlediği özel kliiklerde elde edilmiştir (p<,1). Souç: Dudak damak yarıklarıı taı, tedavi ve takibide multidisiplier yaklaşım öemli olup, bu ekibi bir parçası da materal fetal tıp uzmaı olmalıdır. Bu kouda ileri çalışmalar plalamalı, dudak damak yarığı gibi doğumsal aomalileri preatal taılarıı gerçekleştirilmesii gerek ailei psikososyal hazırlığı, gerekse de bebeği ideal besleme ve gelişimi içi öemli olduğu akılda tutularak, radyolojik görütüleme modaliteleride meydaa gelecek gelişmeler, bu gibi doğumsal aomalileri preatal taısı amacıyla yaygı olarak kullaılmalıdır. Aahtar kelimeler: preatal ultrasoografi, yarık damak, yarık dudak ABSTRACT Preatal Diagosis of Cleft Lip ad Palate: Evaluatio of the Accuracy of Obstetric Ultrasoography Depedig o the Cleft Type Objective: Preatal diagosis of cleft lip ad palate is importat i preatal cousellig ad psychological adaptatio of the parets. The aim of this study was to evaluate the accuracy of the obstetric ultrasoography ad to documet the etiologic risk factors ad the demographic characteristics. Material ad Methods: 477 primary cleft patiets were ivolved i this study. Details of obstetric ultrasoography, etiologic risk factors ad demographics of the patiets are recorded. For evaluatio of the ultrasoography; cleft type, the timig of diagosis, the ceter of follow up, speciality of the ultrasoographer are recorded. Preatal evaluatio was cosidered to be successful, partially successful or usuccessful. Results: Amog the 477 patiets, 223 (46.8) were female ad 254 (53.2) were male. 229 patiet had cleft lip ad palate, whereas 33.1 had isolated cleft palate ad 21.3 had isolated cleft lip. The leadig risk factor that the patiets possess was lack of precoceptioal folic acid itake had positive family history ad 11.8 had cosaguiity. 43. had their obstetric evaluatio i the public hospitals, whereas 4.7 had bee evaluated i private coditios ad 16.4 were followed up i uiversity hospitals. The most accurate evaluatio was amog the isolated cleft lip patiets (51.) ad the diagostic accuracy mog the isolated cleft palate was foud to be 1.9. The sigificatly most successful results are observed i the private coditios (45.4) (p<.1). Coclusio: Cleft lip ad palate deformities should be followed i multidiscipliary maer with materal fetal medicie specialist ivolved i the team. Further studies should be plaed ad it should always be cosidered that preatal diagosis of cogeital deformities like cleft lip ad palate provides both psychosocial adaptatio of the parets ad ideal feedig ad developmet of the baby. Recet developmets i the techology of the radiological imagig modalities should be used widely for preatal diagosis of such aomalies. Keywords: cleft lip, cleft palate, preatal ultrasoography Alıdığı Tarih: Kabul Tarihi: Yazışma adresi: Yard. Doç. Dr. Mert Çalış, Hacettepe Üiversitesi Hastaeleri Plastik, Rekostrüktif ve Estetik Cerrahi Aabilim Dalı, Sıhhiye, 61, Akara e-posta: mertcalis@gmail.com 1

2 Okmeydaı Tıp Dergisi GİRİŞ Dudak damak yarıkları baş boyu bölgeside e sık görüle doğumsal aomalileri başıda gelmektedir (1). Coğrafi bölge ve etik kökee göre değişiklik göstermekle (2) beraber düya geelide ortalama olarak 7 calı doğumda biride görülmektedir (3). Dudak damak yarığıı gücel cerrahi tedavi yaklaşımı erke oarım olup, 2-3 aylıkke dudak oarımı, 6-8 aylıkke damak oarımlarıı ayrı seaslar halide gerçekleştirilmesi şeklidedir (4). Erke oarım başarılı kouşma souçları ve uzu vadede sağlıklı psikososyal gelişim içi güümüzde tercih edile yaklaşım olarak öe çıkmaktadır (5,6). Bu hastalar doğumda itibare birçok bölümü birlikte yakı takibii gerektirmektedir (7,8). Esas olarak, dudak damak yarıklarıı tedavisi ortodotik tedavii de kliik pratiğe iyice adapte olmasıyla çocuğu doğumuyla beraber başlamaktadır (9). Ayı zamada dudak damak yarıklı bebekleri yaşamıı ilk güleride ihtiyaç duyduğu besleme desteği ve karşılaşılabildiği diğer güçlükler dikkate alıdığıda preatal taıı öemi daha da iyi kavramaktadır (1,11). Preatal ultrasoografi 198 li yıllarda obstetri pratiğie girmiş olup (12), ilk dudak damak yarıklı olgu 1981 yılıda Christ ve Meiiger (13) tarafıda taımlamıştır. Geçmişte güümüze obstetrik ultrasoografii uygulama alaı geişlemiş ve uygulaa tekoloji gelişme göstermiştir (14). Bu çalışmaı amacı ülkemiz koşullarıda obstetrik ultrasoografii dudak damak yarıklarıı preatal taısıdaki isabet oraıı değerledirmek ve bu hastaları taşıdıkları etiyolojik risk faktörlerii ve demografik özellikleri gözde geçirilmesidir. GEREÇ ve YÖNTEM Çalışmaı kurumsal etik kurul oayıı almasıı takibe (Oay o: GO 17/79), 1 Hazira Eylül 216 tarihleri arasıda opere edilmek üzere yatış yapa 477 primer hasta, ailelerii oamları alıarak çalışmaya dahil edilmiştir. Obstetrik takip esasıda preatal ultrasoografi yapılmamış ola 25 hasta çalışmaya dahil edilmemiştir. Hasta aileleride stadart aket yardımıyla detaylı hikaye alımış ve ultrasoografi hikayesi, etiyolojik risk faktörleri ve demografik özellikleri kaydedilmiştir. Çalışmaya dahil edile hastaları yarık tipleri izole dudak yarığı (CL), izole damak yarığı (CP) ve dudak ve damak yarığı (CLP) olarak kaydedilmiştir. Preatal döemde uygulamış ultrasoografik görütüleme ile ilişki, yarığı tespit durumu, tespiti kaçıcı haftada olduğu, görütülemei erede yapıldığı (devlet hastaesi, üiversite hastaesi veya özel pratik), ultrasoografik görütülemeyi yapa hekimi braşı (radyolog, kadı doğum uzmaı veya diğer) kaydedilmiştir. Tek hekime ait muayeehae veya özel hastae, özel kliik takibi olarak değerledirilmiştir. Ayrıca başlıca etiyolojik faktörler (radyasyoa maruziyet, aei sigara, alkol veya ilaç kullaımı) ve demografik özellikler (bebeği cisiyet, aile hikayesi ve akraba evliliği olup olmadığı ve derecesi) kaydedilmiştir. Preatal ultrasoografik tespit; mevcut deformitesi ile tam uyumlu olması durumuda başarılı, mevcut deformitesi ile kısmi olarak uyumlu olması durumuda kısmi başarılı, dudak veya damak yarığı olmasıa rağme hiçbiri tespit edilememişse `başarısız` olarak değerledirildi. İstatistiksel Aaliz Değişkeleri aalizide SPSS 22. (IBM Corparatio, Armok, New York, Uited States) programı kullaıldı. Verileri ormal dağılıma uyguluğu Shapiro- Wilk testi ile değerledirildi. İkide fazla bağımsız grubu icel verilere göre bir biriyle Kruskal-Wallis H testleri kullaıldı ve posthoc aalizi içi Du testi kullaıldı. Kategorik değişkeleri birbiri ile karşılaştırılmasıda Pearso Chi-Square testi Mote Carlo simülasyo tekiği ile test edildi. Kategorik değişkeleri bir biriyle ola korelasyolarıı icelemek içi ise Cramer V testi kullaıldı. Nicel değişkeler tablolarda ortalama ± std. (stadart sapma), kategorik değişkeler ise () olarak gösterildi. Değişkeler 95 güve düzeyide icelemiş olup p değeri,5 te küçük alamlı kabul edildi. BULGULAR Çalışma kapsamıda değerledirile 477 dudak damak yarığı hastasıı demografik özellikleri ve maruz kaldıkları etiyolojik risk faktörleri Tablo 1 de özet- 2

3 M. Çalış ve ark., Dudak Damak Yarıklarıı Preatal Taısı: Obstetrik Ultrasoografii Yarık Tipie Göre İsabet Oraıı Değerledirilmesi Tablo 1. Çalışma kapsamıda değerledirile hastaları demografik özellikleri ve etiyolojik risk faktörleri. Cisiyet Yarık Tipi Radyasyoa maruziyet Prekosepsiyoel folik asit kullaımı Aei ilaç / sigara kullaımı Diyabetik ae çocuğu Gebelikte ateşli hastalık öyküsü Aile Hikayesi Akraba Evliliği Kadı Erkek İzole dudak yarığı (CL) Dudak ve damak yarığı (CLP) İzole damak yarığı (CP) -1. Derece Akraba Evliliği -2. Derece Akraba Evliliği -Uzak ,6 53,4 21,8 44,8 33,3 96,8 3,2 22,1 77,9 92,8 7,2 99,4,6 99,8,2 84,9 15,1 8,6 2,4,8 88,2 lemiştir. Bu hastaları 223 taesi (46,8) kadı, 254 taesi (53,2) erkekti. İki yüz yirmi dokuz (45,6) hastaı sahip olduğu yarık tipi dudak ve damak yarığı ike, izole damak yarığı 33,1, izole dudak yarığı 21,3 olarak tespit edilmiştir. Hastaları maruz kaldıkları başlıca etiyolojik faktörler açısıda e yüksek orada rastlaıla preatal folik asit kullaımı yetersizliği olarak tespit edilmiştir. Yüz o bir hasta (22,1) prekosepsiyoel olarak folik asit kullamadıklarıı belirtmişlerdir. Buu dışıda 15,1 oraıda aile hikayesii pozitifliği ve 11,8 oraıda akraba evliliği saptamıştır. E yüksek orada akraba evliliği 6,8 hastada (33 hasta) tespit edile birici derece akraba evliliği olarak saptamıştır. Hastalara gerçekleştirile preatal ultrasoografi durumu dikkate alıdığıda (Tablo 2), hastaları 43, oraıda devlet hastaeside, 4,7 oraıda özel koşullarda ve 16,4 oraıda üiversite hastaeleride takip edildikleri görülmüştür. Hastaları ayrıtılı ultrasoografi değerledirilmesi amacıyla 88,5 oraıda kadı doğum uzmalarıı tercih ettikleri görülürke, radyoloji uzmaları 11,1 oraıda preatal tarama amacıyla ultrasoografi gerçekleştirmişlerdir. Hastaları ortalama preatal tarama ultrasoografi değerledirilmeleri 18,3 haftada gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirile ultrasoografide başarı oraları değerledirildiğide, e yüksek başarı oraı 51, ile izole dudak yarığıı taısıda koulurke, çarpıcı olarak e düşük başarı oraı 1,9 ile izole damak yarığıı taısıda saptamıştır. 21,5 dudak ve damak yarıklı hastada mevcut deformitei taısı eksik veya yalış taı koularak, kısmi başarı elde edilmiştir. Dudak damak yarıklarıı tespitide istatistiksel olrak alamlı düzeyde e başarılı souç 45,4 oraıda başarılı tespit oralarıı gözlediği özel kliiklerde elde edilirke, devlet hastaeleride başarısızlık oraı 78, olarak buluurke, üiversite hastaeleride 79,5 oraıda bu deformiteleri tespitii atladığı görülmektedir (p<,1). Nükleer tıp uzmaı tarafıda ultrasoografii gerçekleştirildiği iki hastaı ikiside de başarılı souç elde edilirke, radyo- Tablo 2. Çalışma kapsamıda değerledirile hastalara gerçekleştirile preatal ultrasoografiye ait özellikler ve hastaı yarık tipie göre başarı durumu. CL: izole dudak yarığı, CP: izole damak yarığı, CLP: dudak ve damak yarığı, USG: preatal ultrasoografi Başarısız Başarılı Kısmi Başarı Total P Değeri Yarık Tipi CL CLP CP USG i yapıldığı yer Devlet Hastahaesi Özel Pratik Üiversite USG yi yapa uzmalık alaı Diğer Kadı Doğum Radyolog , 45,3 98,1 78, 42,3 79,5, 69,7 18, , 33,2 1,9 14,6 45,4 11,5 1, 21,7 64, ,5 7,4 12,3 9,, 8,8 16, ,8 44,8 33,3 43, 4,7 16,4,4 88,5 11,1 <,1 <,1 <,1 Pearso Chi-Square Test (Mote Carlo) 3

4 Okmeydaı Tıp Dergisi loji uzmaları tarafıda başarılı taı koulma oraı 64,2 olarak gerçekleşirke, kadı doğum uzmaları tarafıda 21,7 oraıda başarılı taı koulmuştur (p<,1). TARTIŞMA Dudak damak yarıkları düya geelide e sık karşılaşıla doğumsal aomalileri başıda gelmektedir. Düya geelide görülme isidası yaklaşım olarak 7 calı doğumda bir olarak belirtilmekle beraber, ülkemizde de yakı isidas oraları olduğu tahmi edilmektedir (15). Dudak damak yarıkları bebeği doğumuyla beraber yakı ilgi, bakım ve takip gerektirmektedir. Doğumla beraber aei besleme kousuda desteğe ve bilgiledirilmeye ihtiyacı olabileceği gibi, ilerleye aylarda gerçekleştirilecek cerrahi tedavileri optimum souç vermesi amacıyla hayatı ilk güleride dudak damaklı bebeklere ortodotik tedavi başlaabilmektedir (16). Güümüzde e sık uygulaa tedavi protokolü erke oarım yaklaşımıdır. Bu çerçevede 2-3 aylıkke dudak oarımı, 9. ay öceside de hastaı geel durumuu uygu olması halide de ideal kouşma souçlarıı elde edilmesi amacıyla, damak oarımı gerçekleştirilmektedir (17). Hasta, gelişebilecek deformite ve kısıtlılıklar edeiyle ilerleye yıllarda ikicil cerrahi yaklaşımlara da ihtiyaç duyabilmektedir (18). Bu edele multidisiplier olarak periyodik bir şekilde takip edilmesi öemlidir. Bütü bu durum dikkate alıdığıda, dudak damak yarıklarıı gebelik esasıda taısıı kouluması, ailei bu kouda doğum öceside bilgiledirilmesi ve psikolojik olarak kedilerii bekleye sürece hazırlamaları oldukça öemlidir (19,2). Ayı zamada bu şekilde ailei yarık dudak damaklı bebeklerii beslemesi kousuda bilgiledirilmesi, yeidoğa döemide yaşaabilecek olası soruları e aza idirgemesi mümkü olacaktır. Ayrıca ortodotik tedavii ciddi yarık olgularıda plalaabileceği ve tedavi aralığıı doğumda itibare ilk 6-8 hafta içide yer aldığı dikkate alıdığıda preatal taıı bu açılarda da tedavi sürecie katkı sağlayacağı açıktır. Ultrasoografi 195 li yıllarıda solarıda itibare özellikle Avrupa da obstetride kullaılmaya başlamıştır (21). İlk etapta fetus viabilitesii ve sayısıı belirlemek amacıyla kullaılırke, ilerleye yıllarda fetus aatomisii icelemesi amacıyla kullaılmaya başlamıştır. 198 li yıllarda obstetrik takipte kullaılmakta ola fetoskopii yerii trasabdomial ultrasoografi almaya başlamıştır. Gerek fetoskopii spota abortus riskii buluması (22), gerekse de arta efeksiyo oraları edeiyle o ivazif bir tetkik ola ultrasoografi obstetrik takip amacıyla hızla popülarize olmuştur. İlk dudak damak yarığıı preatal taısı Christ ve Meiger (13) tarafıda 1981 yılıda bilateral dudak ve damak yarıklı ve tek taraflı dudak ve damak yarıklı iki hastaya sırasıyla gebeliği 28. ve 33. haftalarıda preatal taı koymuşlardır. 198 li yıllarda elde edile deeyim ışığıda, Nyberg ve ark. (23) fetal yarıklar ve soografik bulgularıı sııfladırmışlar ve kliik souçlarla beraber yayılamışlardır. Güümüzde trasabdomial ultrasoografi ruti obstetri takibie iyice adapte olmuştur. Gebeliği ilk taısıda itibare takip amacıyla kullaıldığı gibi, 16-2 haftalar arasıda aomali taraması amacıyla ayrıca gerçekleştirilmektedir. Özellikle ileri ae yaşı, pozitif aile hikayesi, diyabetik ae çocuğu olmak, yüksek ateşli hastalık geçirilmesi, riskli ilaçları kullaımı, aei alkol-sigara kullaımı ve radyasyoa maruziyet gibi durumları varlığıda yüksek risk taşıya popülasyoda bu amaçla ultrasoografii kullaımı daha da alam kazamaktadır (24). Bu çalışmada dudak damak yarıklarıı tedaviside öemli bir referas merkezi ola kliiğimizde belirli bir süre içide tedavi edile hastaları preatal ultrasoografi ile tespit edilme oralarıı ve aeleri sahip oldukları etiyolojik ve demografik özellikleri ortaya koulması amaçlamıştır. Mevcut deformitei tam uyumlu olarak taısıı koulması başarı olarak iteledirilirke, eksik taı koulması kısmi başarı, sağlıklı olarak takip edilmiş bebeği dudak ve/veya damak yarıklı olarak düyaya gelmesi ise başarısızlık olarak taımlamıştır. Elde edile souçlar değerledirildiğide, preatal taıda e yüksek başarı 51 oraıda başarı ile izole dudak yarığıı taısıda gözlemiştir. Bu deformitei taısıda bile yaklaşık olarak iki hastaı biride başarı gösterilmesi oldukça dikkat çekicidir. İzole damak yarığıı taısıda ise dramatik olarak e düşük başarı gözlemiş olup, sadece 1,9 hastada taı koulabilmiştir. Ultrasoografii yapıldığı yer açısıda souçlar değer- 4

5 M. Çalış ve ark., Dudak Damak Yarıklarıı Preatal Taısı: Obstetrik Ultrasoografii Yarık Tipie Göre İsabet Oraıı Değerledirilmesi ledirildiğide, e düşük başarısızlık oraıı 42,3 ile özel hasta takip koşullarıda gözlemesi dikkat çekicidir. Ayrıca e düşük orada hasta takibii 16,4 ile üiversite hastaeleride gerçekleştirilmesi, ve e yüksek başarısızlık oraıı yie üiversite takibide gözlemesi dikkate değerdir. Nükleer tıp uzmaları tarafıda değerledirile iki hasta hariç tutulduğuda, hastaları 88,5 ii ultrasoografik taramalarıı kadı doğum uzmaları tarafıda gerçekleştirilmesi acak, 64,2 ile e yüksek başarıı ultrasoografik değerledirmesi radyoloji uzmaları tarafıda gerçekleştirile hastalarda tespit edilmesi yie çarpıcı bir souç olarak gözükmektedir. Haikeri ve ark. (25) 26 yılıda Avusturalya da 216 hasta ile gerçekleştirdikleri çalışmada ortalama başarı oraı 22,2 olarak tespit edilirke, e yüksek başarı bilateral dudak ve damak yarıklarıı taısıda 44,4 ile gözlemiş, çalışma kapsamıdaki 95 izole damak yarığı hastasıı hiçbirie ateatal taı koulamamıştır. Berggre ve ark. (26) gerçekleştirdikleri çalışmada 141 hastada 31 oraıda isabetli taı koyabilmişlerdir. Bezer şekilde 39 izole damak yarıklı hastaı hiçbirie preatal taı koulamamış olup, bu hastalar hariç tutulduğuda preatal taıda başarı oraı geri kala 12 hastada 43 olarak tespit edilmiştir. Literatürde geel olarak izole damak yarığıı taısıı oldukça güç olduğu vurgulaırke (27), şaşırtıcı olarak iki boyutlu ultrasoografi ile 22 oraıda izole damak yarığıı isabetli taısıı koulduğu (28) ve üç boyutlu ultrasoografi ile 89 oraıda başarılı taı koula seriler (29) de mevcuttur. Soografik olarak damak yarığıı taısıda kullaılabilecek birkaç bulgu, maksiller kesitii gözlemesi, polihidramiosla beraber küçük fetal mide, artmış fetal dil ekskürsiyou ve fetal alveolar ridge geişliğii ölçümü olarak belirlemiştir (27,3). Literatürde ultrasoografi ile preatal taı koulma oraları 17,5 te 73 e kadar değişebilmekte olup, tespit başarısı hasta popülasyou, aomali çeşitliliği ve merkez gibi farklı edelere bağlı değişkelik gösterebilmektedir (26). Yie materal obezite, fetusu pozisyou, gestasyoel yaş, hastaya tetkik esasıda ayrıla zama, kişisel deeyim ve kullaıla cihazı tekolojisi gibi edeler ultrasoografi ile elde edile isabet oralarıda belirleyici olabilmektedir (12,21). Özellikle obstetrik değerledirmede kullaılabile iki boyutlu ve üç/dört boyutlu ultrasoografi sistemleri arasıda dikkate değer bir kalite farklılığı söz kousudur (31). Üç boyutlu ultraso modaliteleri, iki boyutlu olalarıı aksie sadece kesitsel bilgi vermekle kalmayıp volumetrik değerledirme de yapabilmektedir. Üç boyutlu değerledirmede rekostrüksiyo belirli bir zama sora gerçekleşirke, dört boyutlu değerledirme modaliteleride gerçek zamalı olabilmektedir (2). Souç olarak, bu ve bezeri avatajlar sayeside, dudak damak yarıklarıı preatal tespitide uygulaa modaliteye bağlı olarak tekolojik gelişmeyle oratılı olarak arta isabet oraları yayılamıştır (32). Bu çalışmada 477 hastaı obstetrik takip süreci ve ultrasoografi ile preatal olarak dudak damak yarığıı tespit oraları değerledirilmiş olup, bu geişlikte hasta serisi literatürdeki bezer çalışmalar dikkate alıdığıda dikkate değer olarak gözükmektedir. Ayı zamada ulusal sağlık sistemimizi belirli bir açıda değerledirilmesi edeiyle öemlidir. Bua rağme çalışmada elde edile bilgileri hastalarla görüşme ile elde edilmesi, tetkikleri farklı merkezlerde gerçekleştirilmiş olması, bu merkezlerdeki raporlara ulaşma güçlüğü, ultrasoografi gerçekleştirile koşulları tam olarak biliememesi ve dudak damak yarığı ile ilişkili olabilecek etiyolojik faktörleri paylaşılmasıdaki olası eksiklikler gibi edeler çalışmaı zayıf yöleri olarak gözükmektedir. Yie ultrasoografi ile preatal tespiti ailelere psikososyal yasımaları bu çalışmada değerledirilememiştir. Bu kouda belirli merkezleri çok merkezli, prospektif çalışmalar gerçekleştirmeleri ile çok daha rafie bilgi elde edilmesi olasıdır. SONUÇ Dudak damak yarıklarıı taı, tedavi ve takibide multidisiplier yaklaşım öemli olup, bu ekibi bir parçası da materal fetal tıp uzmaı olmalıdır. Bu şekilde preatal taı ve değerledirmede daha başarılı souçlar elde edilmesi mümkü olacaktır. Bu kouda ileri çalışmalar plalamalı, dudak damak yarığı gibi doğumsal aomalileri preatal taılarıı gerçekleştirilmesii gerek ailei psikososyal hazırlığı, gerekse de bebeği ideal besleme ve gelişimi içi öemli olduğu akılda tutluarak, radyolojik görütüleme modaliteleride meydaa gelecek gelişmeler, bu gibi doğumsal aomalileri preatal taısı amacıyla yaygı olarak kullaılmalıdır. 5

6 Okmeydaı Tıp Dergisi KAYNAKLAR 1. Mossey PA, Little J, Muger RG, Dixo MJ, Shaw WC. Cleft lip ad palate. Lacet 29;374: Marazita ML, Mooey MP. Curret cocepts i the embryology ad geetics of cleft lip ad cleft palate. Cli Plast Surg 24;31: Yeow VK, Lee ST, Lambrecht TJ, et al. Iteratioal Task Force o Voluteer Cleft Missios. J Craiofac Surg 22;13: Rohrich RJ, Love EJ, Byrd HS, Johs DF. Optimal timig of cleft palate closure. Plast Recostr Surg 2;16:413-21; quiz 22; discussio Luyte A, Bettes K, D Haeseleer E, et al. The impact of palatal repair before ad after 6 moths of age o speech characteristics. It J Pediatr Otorhiolarygol 214;78: Willadse E. Ifluece of timig of hard palate repair i a two-stage procedure o early speech developmet i Daish childre with cleft palate. Cleft Palate Craiofac J 212;49: Ha HH, Choi EJ, Kim JM, Shi JC, Rhie JW. The Importace of Multidiscipliary Maagemet durig Preatal Care for Cleft Lip ad Palate. Arch Plast Surg 216;43: Calis M, Aral AM, Seca A, et al. Humaitaria Activities of Iterplast Turkiye: 6 Years of Experiece i Uzbekista for Surgical Treatmet of Cleft Patiets ad Related Secodary Deformities. A Plast Surg Figueroa AA, Polley JW, Cohe M. Orthodotic maagemet of the cleft lip ad palate patiet. Cli Plast Surg 1993;2: Duarte GA, Ramos RB, Cardoso MC. Feedig methods for childre with cleft lip ad/or palate: a systematic review. Braz J Otorhiolarygol 216;82: Gailey DG. Feedig Ifats with Cleft ad the Postoperative Cleft Maagemet. Oral Maxillofac Surg Cli North Am 216;28: Steiberg JP, Gosai AK. Thirty Years of Preatal Cleft Diagosis: What Have We Leared? Plast Recostr Surg 215;136: Christ JE, Meiiger MG. Ultrasoud diagosis of cleft lip ad cleft palate before birth. Plast Recostr Surg 1981;68: Abramso ZR, Peacock ZS, Cohe HL, Choudhri AF. Radiology of Cleft Lip ad Palate: Imagig for the Preatal Period ad throughout Life. Radiographics 215;35: Say B TE, Balcı S, et al. Icidece of cogeital malformatios i a sample of the Turkish populatio. Huma Heredity 1973;23: Grayso BH, Garfikle JS. Early cleft maagemet: the case for asoalveolar moldig. Am J Orthod Detofacial Orthop 214;145: Calis M, Eki O, Kayikci ME, Ice M, Suslu N, Ozgur F. Does cotributio of exteded vomer flap to palatoplasty affects speech results. J Craiofac Surg 214;25: Moso LA, Khechoya DY, Buchaa EP, Hollier LH, Jr. Secodary lip ad palate surgery. Cli Plast Surg 214;41: Saltzma DH, Beacerraf BR, Frigoletto FD. Diagosis ad maagemet of fetal facial clefts. Am J Obstet Gyecol 1986;155: James JN, Schlieder DW. Preatal couselig, ultrasoud diagosis, ad the role of materal-fetal medicie of the cleft lip ad palate patiet. Oral Maxillofac Surg Cli North Am 216;28: Johso N, J RS. Preatal diagosis of cleft lip ad palate. Cleft Palate Craiofac J 23;4: OCLA>2..CO;2 22. Rauskolb R. Fetoscopy--a ew edoscopic approach. Edoscopy 1979;11: Nyberg DA, Sickler GK, Hegge FN, Kramer DJ, Kropp RJ. Fetal cleft lip with ad without cleft palate: US classificatio ad correlatio with outcome. Radiology 1995;195: Looze CS, Maarse W, Mate GT, Pistorius L, Breugem CC. The accuracy of preatal ultrasoud i determiig the type of orofacial cleft. Preat Diag 215;35: Haikeri M, Savudra J, Gillett D, Walters M, McBai W. Ateatal trasabdomial ultrasoud detectio of cleft lip ad palate i Wester Australia from 1996 to 23. Cleft Palate Craiofac J 26;43: Berggre H, Hasso E, Uvemark A, Svesso H, Sladkevicius P, Becker M. Preatal ultrasoud detectio of cleft lip, or cleft palate, or both, i souther Swede, J Plast Surg Had Surg 212;46: Budy AL, Saltzma DH, Emerso D, Fie C, Doubilet P, Joes TB. Soographic features associated with cleft palate. J Cli Ultrasoud 1986;14: Cash C, Set P, Colema N. The accuracy of ateatal ultrasoud i the detectio of facial clefts i a lowrisk screeig populatio. Ultrasoud Obstet Gyecol 21;18: Wag LM, Leug KY, Tag M. Preatal evaluatio of facial clefts by three-dimesioal exteded imagig. Preat Diag 27;27:

7 M. Çalış ve ark., Dudak Damak Yarıklarıı Preatal Taısı: Obstetrik Ultrasoografii Yarık Tipie Göre İsabet Oraıı Değerledirilmesi 3. Goldstei I, Jakobi P, Tamir A, Goldstick O. Nomogram of the fetal alveolar ridge: a possible screeig tool for the detectio of primary cleft palate. Ultrasoud Obstet Gyecol 1999;14: Rotte D, Levaillat JM. Two- ad three-dimesioal soographic assessmet of the fetal face. 2. Aalysis of cleft lip, alveolus ad palate. Ultrasoud Obstet Gyecol 24;24: Johso DD, Pretorius DH, Budorick NE, et al. Fetal lip ad primary palate: three-dimesioal versus twodimesioal US. Radiology 2;217: