İLÇELERDEKİ FAKÜLTELER: "AŞİL TENDONU" MU? YEREL KALKINMA KUTUBU MU? Hakan ALTINTAŞ'

Transkript

1 Gaziantep University Internationa E-Jouma OfFacuty OfEconornics And Adıninistrative Sciences in Isahiye (Jfeası)Vo.1 No ISSN: İÇEERDEKİ FAKÜTEER: "AŞİ TENDONU" MU? YERE KAKINMA KUTUBU MU? Hakan ATINTAŞ' r. ABD'deki üniversite sayısının 4 bin 182, Türkiye ie aşağı yııkarı aynı nüfusa sahip oan İngitere'deki üniversite sayısının 114, ükemizde ise henüz öğrenci aacak durumda omayan yeni üniversiteer ie bu sayı 70'e yüksemiştir. Yine, bugün Türk Yükseköğretim Sisteminde sayısı 60'ı aşkın faküteer içeerde kurumuştur. Bu faküte türerini inceediğimizde şu aanara yöneik oduğunu görürüz: Mühendisik Fakütesi, Mühendisik Ve Doğa Biimeri Fakütesi, Eğitim Fakütesi, İşetme Fakütesi, Sanat Ve Tasarım Fakütesi, Prof. Dr., Gaziantep Üniversitesi İsahiye İİBF Dekanı ve Kamu Yönetimi Böüm Başkanı 19

2 Turizm Fakütesi, İktisadi Ve İdari Biimer Fakütesi, Ziraat Fakütesi, İşetme Fakütesi, Denizciik Fakütesi, Güze Sanatar Fakütesi, Sağık Biimeri Fakütesi, İetişim Fakütesi, Su Ürüneri Fakütesi, Su Ürüneri Fakütesi, Teknik Eğitim Fakütesi, Teknooji Fakütesi, Fen-Edebiyat Fakütesi, Hukuk Fakütesi, Havacıık Ve Uzay Biimeri Fakütesi. Bu faküteerin 4'de birini İktisadi ve İdari Biimer Faküteeri ouştunnaktadır. Taşra üniversiteeri ve içeerdeki faküteer AK Parti Hükümeterinin en önemi icraatarı oarak niteendirimektedir. AK Parti döneminde çok sayıda yeni üniversite açıdı. Başbakan Erdoğan'ın görüşü şudur:"bugün artık her ide bir üniversitenin kunımsa bazda henüz ouşmamış osa bie yasa oarak kunıımış vaziyette oduğunu ve şu anda da sürate kunımsa hae getiridiğini beirtmektedir. Bunu eeştirener oduğunu ifade ederek, "Üniversite sayısı çok dedier, atyapı yok, öğretim eemanı yok dedier. Hakı oabiirer fakat bizim sürate mesafe amaya ihtiyacımız var" demiştir. Diğer yandan, Tarihçi Prof. Dr. İber ORTAYI'ya göre ise "Eğitim kunımarımıza dikkat edeim. Kötü oan YÖK değidir. YÖK'ün kötü idare edimesidir. Bütün mesee bu. Üniversite tabii ki açacaksın, ama Hakkari'nin dağına deği, Kastamonu'nun dağına deği. İcabında Ankara'ya 20 üniversite kurarsın. Doğudan geen çocukar o şehrin kütürünü görür. Her yere gidip üniversite kunıur mu ya? Bu bir ahaksızıktır. Bunu anattık. Evvea bakka çakka çocukarı kandırıyor. Ondan sonra oradaki ev sahiperi kazıkıyor çocukarı. Ondan sonra her şehirde vardır onardan bir sürü pis herifer genç kızarı kovaıyor. Bunu söyediğim zaman bizde omaz öye şeyer diyor. Yok ya dedim. Üniversite okuyan adam kütür görecek. Dağm başına çocuk yoanır mı üniversite okutuyonım diye. Bir sürü barar açımış Çanakkae' de. Böye bir kepazeik tasavvur edemiyonım. Bunun hizmete fian aakası yok. Bu aşağı yukarı 40 yıdan beri bütün Türkiye hükümeterinin ortak kusurudur. Bizim en kıyıneti varıkarımız oan genç beyinerimizi bu şekide teef etmeye kimsenin hakkı yoktur." demiştir. Taşra üniversiteerin kaitesine yöneik çok sayıda itiraz omasına rağmen, üniversite eğitimine igi duymayan, yaşadıkarı zamanı değerendirmek için biimse imkanarı geiştirmemiş ve o biimse imkanara göre de çeşiti yonımar yapmamış kenterin varıkarını sürdürmesi mümkün değidir. Özeike Aydınanma kökeni ideoojierin ve fikirerin dayandığı kavramarın (özgürük, refah, insan hakarı, egemenik, temsi ve demokrasi gibi) etkin oduğu aan kenterde kendisini göstermektedir. Bu sayede, topumarı ve topuukarı bir arada tutan kökense ve mekansa yakınıdar ortaya çıkmaktadır. Yeni kuruan Cumhuriyette memeketin çeşiti ieri Osmanı döneminde çök önemi ıken zamana önemini 20 (. 1. '.. r- t

3 yitirmiş, bazı viayeter ise bu dönemde önem kazanmıştır. Kırıkkae bu ierden biridir. Osmanı döneminde Erzurum, Van büyüe viayeter konumunda iken. ( Çevreerindeki ier Van ve Erzurum'a bağı idi) bugün eski değererini koruyamamışardır. Bu bir süreçtir. Kastamonu da geçmişte devet adamı yetiştiren bir viayet iken bugün bu önemini kendisine bağı bir kasaba durumunda oan Ankara'ya bırakmıştır. Yine İsahiye içesi, 19. yüzyı sonarında Adana viayetinin Cebeibereket,(Osmaniye) sancağına bağı bir kaza merkezi iken, 1933'te Cebeibereket kadırımış, İsahiye de Gaziantep'e içe oarak bağanmıştır. Üniversite yere ekonominin bir sosya kurumu oup, bu kurum akademik ve idari persone, öğrencier ve tüze kişiiği ie buunduğu şehrin ekonomisini etkiediği gibi şehrin sosya, kütüre, siyasa, biimse ve fiziki çevresiye devamı etkieşim haindedir. Eğer üniversiteerin sosya birikteiğe, ekonomik büyümeye katkıda buunmaarı isteniyorsa, üniversiteere daha faza özerkik verimei, kaiteye iişkin değerendirmeer bireştirimei ve rekabet ortamı yaratımaıdır. Yükseköğretim kurumarı (özeike taşrada kuruan üniversiteer) hem yere ekonomi hem de üke ekonomisi için en önemi tetikeyici unsurardandır. Üniversiteer hem geir/harcama akımarı hem de istihdama önemi bir ekonomik birimdir.. Ükemizde, Yükseköğretim sistematiğinin kent merkezerinde ve içeerdeki işeyişindeki kırtasiyeciik, prosedürerin çokuğunun yarattığı zaman kaybı ve masraf, işerin yavaş yapıdığı görümektedir. Aşi tendonu gibi sistemin en zayıf hakası oarak görüen İçeerde kuruan faküteerin yönetse, mai ve kadro sorunarı konusuna öneme e atımaması, kasik, 24 dersiki, gri binaardan ouşan okuar, eğitimin okuda verien bigierin hee yükseköğretim çağında yeterince kuamamaması, etkieşimi akıı sınıfar kuruamaması, idari ve akademik kadroarda psikoojik ve çaresizik ikieminde yaşanan sıkıntıar nedeniye öğrencierin sorunarına gereken önemi veriememesi: Öğrencier bu üniversiteere ik birkaç terciheri içinde girıniyor.taşra üniversiteeri, "Hiç omamasından ya da hiç yoktan iyidir" şekinde düşünüerek tercih istesinin son sıraarına yazııyor. Bu nedene de öğrencier daha başarda bu üniversiteere kötü bir morae başıyor, motivasyonarı düşüyor. Öğrencier genede istemedikeri bir yerde okudnkarı için ik amaçarı en kısa zamanda bu okuardan kurtumak ouyor. Bunun için yatay geçişe başka bir üniversiteye geçmeye çaışıyorar ya da birbiri ardına üniversite sınavarına girerek başka bir yeri tuthırınaya çaışıyorar. Bunarın hiçbirini yapamayanar da girdikeri böümden pek bir şey kazamnadan yamzca mezun omaya çaışıyor. 21

4 İçeerdeki faküte yönetimerine etki eden bu dış ve iç unsurar, bir sistem özeiği gösteren içeerdeki faküte yönetiminin değişerek yeniden yapıanmasını gereki kıacaktır. YÖK'unun içeerdeki faküteerin sorununu ciddi oarak ee aınamaması (habuki bu sorun çözüse şikayet, dava ve idari soruştunnaann büyük bir çoğunuğunu teşki eden sorunar için zaman ve emek harcanmaz), niteiki akademik ve idari persone için geiştirme ödenekerinin kakımnışık endeksine göre yeniden yapıandırımasının önceiği, içeere tahsis edien akademik ve idari kadroarın aması istenen hizmet içi eğitim uyguamasının gerçekeştirimesine dair şikayeter her zaman die getiriiyor osa da demokratikeşme ve özgürükerin artmasıya bu yakınmaar daha çok dikkate aınır omuşhır. Bununa birikte içeerdeki faküteerinin örgüt içi kuraar, persone, bütçe, fiziki ve maddi oanakar açısından da yetersizikeri vatdır. İçeerdeki faküte yönetimerine akademik persone ve orta düzey yöneticiere karar verme yetkisi tanınmamaktadır. Gerçekte, çaışanarın da böye bir sorumuuk aınada isteki omadıkarı gözemnektedir. Bütçe yönetiminin her aanı kesin ve ayrıntıı kuraara beiremniştir. Bir işi hıraara bağı kaarak yapmak, daha verimi, etkii ve tutumu yapmaktan önemi ve geçeridir. Kuraarın ayrıntıarı düzenemesi, hıraarın bürokrasi tarafından bir amaç oarak beniınsemnesi sonucunu doğurma,tadır. Bütçe ödenekerinin yetersiziği, tahsisinden harcanmasına kadar zaman aan ve çok sayıda işem içeren süreç, finansa yapıya igii karşıaşıan sonmardır. Yine, personein işe anmnda iyakata dikrnt edimemesi, norm kadroarın bei omaması, persone dağınmnın hizmet gerekerinden sapmaara beirenmesi, hizmet içi eğitim yetersiziği, yeniikere kapaıık, teşvik ve ödüendirme sisteminin yetersizikeri de yürütüen hizmeterin niteiğini ve kaitesini etdemektedir. r. j Kısa Çözüm Önerieri 1. Performansı kötü, bozguncuukyapan, dersere girmeyen, önceiki işi eğitim omayan, öğrenciere anaitik düşümneyi öğretemeyen, ders boyunca öğrenciere sırtı dönük oarak konu anatıp tahtaya yazan, kitabı veya sunumarı tepegözden aıp okuyan, sınavarını baştan savına hazırayan, değerendirmeyi keyfi yapan (hep aynı kaıpa not veren), öğrencierin sınavarda yorum yapmasını kısıtayan, öğrenciere yeteri danışmanık hizmeti sunamayan, öğrencierine güze, kaitei soruar üretmeyen, günce geişmeeri izemeyen ve bunarı öğrenciere yansıtmayan, ideoojik düşüncesini yayarak öğrencier arasında sağaso ve etnik ayrımarı körükeyen akademik personei taşradaki üniversiteerde istihdam etmemek, istihdam edieneri başka birimere göndennek gerekir. Yine herhangi bir bigi ve beceriye sahip oınayan idari personede istihdam edimemeidir.. Bu dunıın bir ikiem oarak da 22

5 görüebiir. Öğrenci aımı için hukuki oarak oması gereken üniversitede kadroar nası doduruacak? Dodurudu ğ unu düşünsek bie yeni kadroarın ( akademik ve idari ) eskierden farkı oup omayacağını (çaıesiz ve psikoo j ik probemeri, önemsenme duygusunu) nası garanti edebiiriz? Kanaatimce üniversiteerin içse oarak getireceği teşvik sistemi, ikinci öğretim ve uzaktan eğitim prograınannın açıması, Bakanar Kumu'nun geiştirme ödenekerinde ve teme maaşarda yapacağı iyieştirmeer omazsa omaz öneme sahiptir. 2. Öğretim eemanarına seçimik rotasyon uyguaması yapımaıdır. Yeni kuruan üniversiteeri bu yönteme cazip hae getirerek öğretim üyeerini gönüü oarak çaıştırmak mümkündür. Örneğin emekiik yaş sınırı artırıabiir, emekiik maaşından kesinti yapımaması, 2547 sayıı YÖK yasasının 34 maddesinde yabancı öğretim eemanarına sağanan imkanarda odu ğ u gibi, teme maaşın 2-5 arası kataıı ödenebiir, zorunu ders yükü düşürüebiir, kısmi yabancı dide eğitime geçimesi, İngiizce, Rusça, Çince, Arapça dierinin öğretiınesine yöneik bir eğitim kadrosunun görevendirimesi, Biimse Araştırma Projeeri, TÜBİTAK, Bögese Kakınma, AB Projeerine başvuruda avanta j ı kıacak bir prosedür uyguanabiir. Yine öğrencierin terciherinde cazibe merkezi oması için burs ve igii teşvikeri uyguayabiecek bütçe imkanarı tanınmaıdır. Taşra Üniversitesi kaygısının giderimesi youya her birey, faküte sistemi için daha etkii çaışabiir. İnsanarı özgürce konuşabimeye cesaıetendiriecek bir ortamı kuraıak öğrenci hakarım korumak ve geiştinnek için yeni düzenemeer yapıabiir. Şikayet mekanizmasının işer hae getiriınesi, sınav kağıtarının nesne değerendirimesinin sağanmaıdır. 3. Öğrencierin, akademisyenerin ve idari personein, yönetimin ve faküte personeinin çaışan bireyer oarak yaptıkarı işten zevk ama ve haz duyma hakarını engeeyen faktörerin yok edimesi. Herkes için güçü bir eğitim ve kişise geişim programı ouşturuması gerekidir. 1! 4. Yeni eğitim fesefenin benimsenınesi. İçeerdeki faküte yönetimeri, güçükere karşı uyanık omak zorundadır, sorumuukarım öğrenınek ve değişim için gereki ideri ğ i başarmak zonındadır. Öğrencierin ve sunuan hizmetin geiştirimesine yöneik tutarı bir amacın ouşturuması. Amaç, her türü sürecin geişiminde yeteneki ve topumda önemi pozisyonaıa geebien en iyi kaitede öğrencinin yetiştirimesidir. Örneğin İktisadi ve İdari biimer Faküteerinde bu yeni e ğ itim fesefesinin temei şu aınaçara yöneik omaıdır. Biişse Hedeferi: Anaitik düşünebimek, Eeştire bir bakış açısıya probem tanımayabimek, Probemere yaratıcı çözümer üretebimek, Başta, Kamu Yönetimi, İşetme, Maİiye, Uusararası İişkier, İktisat, Ekonometri, o j istik, Kent, Böge, Poitika, 23

6 Tasarım ve Kuram bigisi omak üzere, aanıya igii bigi donanımına sahip omak, Kaynak kuanımını fizikse-sosya-ekonomik çevreye uygun yönendirebimek, Panamaya igii hukuki bigiere sah_ip omak ve bunarı kuanabimek, Duyı.ışsa Hedeferi: Kamu Yönetimi, İşetme, Maiye, Uusararası İişkier, İktisat, Ekonometri, ojistik Meseğini sevdirınek, sosya biim bigi düzeyini yaşamın günce her aanına yansıtabimek, sorumuuk ve inisiyatif sahibi omak, girişimci omak, Çok yönü, özgüveni, dürüst, etik, topuına ve kendisiye barışık, kendini eeştiren, tarafsız, özgür omak, Hayat boyu süreki eğitime önem vermek Devinse Hedeferi: Sentez yapabime becerisine sahip omak, Meseki bigi ve becerisini aktarabimek, Disipin içi ve disipinerarası takım çaışması yapabimek, örgütüüğü benimsemek, Sahip oduğu bigi ve becerieri uyguamak 5 _ Genede tüm faküteere özede ise taşrada kuruan faküteere tüze kişiik tanınınaıdır, Üst yönetimin yetkieri ve bütçe imkanarı güçendirimeidir, Kamu gücü ayrıcaıkarı; Tek yanı işem yapma yetkisi, Resen icra yetkisi, özerk bütçe yetkisi ve Hukuka uygunuk karinesi gibi imtiyazar tanınınaıdır, 6, Akademik personein perforınansı (faküte bazında ve beş teme aanda tanımanan esasara göre değerendirimei ve şu yöntem izenıneidir, Bunar: eğitim-öğretim, araştırmauyguama, hizmet, proje ve gene değerendimıedir) her bir öğretim yıı (1 Eyü-31 Ağustos) dikkate aınarak hesapanmaıdır, Değerendirmeye tabi öğretim eemanarı bireyse performans değerendirme forınarını ve iintii begeeri her yı en geç 15 Eyü tarihinde bağı odukarı böüm başkanıkarma tesim etmei, Böüm başkanarınm en geç I hafta içerisinde dekanık/müdürükere tesim edecekeri formar, her yı en geç 30 Eyü tarihinde rektörüğe ietmeidir, Böüm Başkanarı ie Dekan/Müdürer değerendirıneerini yaparken igii öğretim eemanarı ie bire bir görüşerek, kendieri hakkmdaki yorum ve değerendirıneer konusunda öğretim eemanarınm görüşerini de foıma ekemeidir, Her bir öğretim eemanı için hazıranacak kısa (1 yı), orta (2 yı) ve uzun (3 yı ve üzeri) dönemi performans panamaarı da fonna ekenir, Bu pan öğretim eemanarından bekenen araştırma ve yayın performansı, ders verıne, ders geiştirıne, üniversite hizmeterine katıım ve sair görev ve bekentieri içerecektir, Performans değerendirme diimeri sözeşme yenienmesinde, performansa dayaı yıık ücret artışmm beirenmesinde, teşvik ve ödüerin dağıtımmda, üniversite araştırma fonundan yararanmada, bireyse - araştırına fonunun beirenmesinde, akademik yüksetimeerde, akademik ve idari görevendirmeerde dikkate aırı.ınaıdır, ( ' i r. '!. 24

7 7. Eimizdeki üniversiteerden en iyi sonucu aabimek için yukarıda kısa bir özetini verdi im benzer çözümer üretmemiz omazsa omaz öneme sahiptir. Üniversiteeri ise benzeri kurumar omaktan çıkarıp öğrenciye ve ükeye değer katan kurumara dönüştürerek yere kakınmanın motoru yapmak önceiğimiz omaıdır. ' Gaziantep University Internationa E- Journa OfFacuty OfEconomics And Administrative Sciences in Isahiye (Jfeası}Vo.1 No ISSN: 25