Türk Dünyasından Gelen Öğrencilerin Yaşadıkları Sorunların. Akademik Başarılarına Etkisi: Turizm Öğrencileri Örneği

Transkript

1 Türk Dünyasından Gelen Öğrencilerin Yaşadıkları Srunların bilig Akademik Başarılarına Etkisi: Turizm Öğrencileri Örneği Arzu Kılıçlar Yaşar Sarı Cihan Seçilmiş Özet Bu çalışmada Türk Dünyasından Türkiye ye gelen öğrencile- rin Türkiye de yerleştirildikleri üniversitelerin turizm bölüm- lerinde yaşadıkları uyum srunlarının akademik başarılarına etkisi araştırılmıştır. Uyum srunlarıyla ilgili larak Michigan Yabancı Öğrenci Prblem Envanteri nden yararlanarak gelişti- rilmiş ölçek, akademik başarı ölçütü larak da öğrencilerin genel nt rtalaması kullanılmıştır. Bu kapsamda 85 adet veri frmundan elden edilen verilere araştırmanın amacına uygun larak çeşitli istatistiksel testler uygulanmıştır. Yapılan kre- lasyn analizinde dil ile ilgili uyum srunlarıyla akademik başa- rı arasında düşük düzeyde ters yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Bununla birlikte mali srunlar, ssy-kültürel srunlar, ryantasyn srunları ve kişisel srunlar gibi uyum srunları ile aka- demik başarı arasında bir ilişkinin lmadığı snucuna ulaşıl- mıştır. Anahtar Kelimeler Türk dünyası, turizm, uyum srunları, akademik başarı. Yrd. Dç. Dr., Gazi Üniversitesi, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Ankara / Türkiye karzu@gazi.edu.tr Dç. Dr., Osmangazi Üniversitesi, Turizm ve Otel İşletmeciliği Yüksekkulu Eskişehir / Türkiye ysari@gu.edu.tr Yrd. Dç. Dr., Osmangazi Üniversitesi, Turizm ve Otel İşletmeciliği Yüksekkulu Eskişehir / Türkiye csecilmis@gu.edu.tr 157

2 1. Giriş Svyetler Birliğinin 199 lı yılların başında dağılmasıyla yeni bir değişim ve gelişim süreci içerisine giren Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ile Türki- ye Cumhuriyeti arasında siyasi, kültürel ve eknmik bakımdan ilişkile- rinde yeni byutlar gelişmeye başlamıştır. Yeniden yapılanma larak adlandırılan bu yeni dönemde Türkiye Cumhuriyeti ile Orta Asya Türk Cumhuriyetleri arasında her alanda işbirliği anlaşmaları imzalanmış ve hayata geçirilmeye başlanmıştır (Çelik 28: 126). Bu anlaşmalardan birisi de 1992 yılında uygulamaya knulan Büyük Öğrenci Prjesidir. Bu prje Türk Cumhuriyetleri ile Türk ve Akraba Tpluluklarının yetişmiş insan gücü ihtiyaçlarını karşılamaya yardımcı lmak, Türkiye dstu genç bir nesil yetiştirmek ve Türk Dünyası ile kalıcı bir kardeşlik ve dstluk köprü- sü kurmak, Türkçeyi öğretmek ve Türk kültürünü tanıtmak, Türk Dün- yası'nda yer alan ülkeleri, bu ülkelerin kendi aralarındaki ilişkileri geliştire- rek büyük bir şemsiye luşturmak amacıyla uygulamaya knulmuştur. Başlangıçta 5 Türk Cumhuriyetini kapsayan, giderek Türk Cumhuriyetle- ri ile birlikte Asya ve Balkanlar'daki ülke ve tplulukları da içine alan söz knusu Prje kapsamında ülkelerinden gelen öğrenciler, Türkiye de öğre- nimlerini sürdürmektedirler. Büyük Öğrenci Prjesi kapsamında Türk Dünyasından (Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ile Türk akraba ve tpluluklarından) Türkiye ye yüksek öğrenim için gelen öğrencilerin Türkiye deki şartlara kısa sürede uyum sağlayabilmeleri ve kendilerine tanınan eğitim-öğretim lanaklarından çevreyle uyum içerisinde ve en üst düzeyde yararlanabilmeleri ve dlayısıyla akademik anlamda başarılı lmaları; yaşadıkları ssy-kültürel rtama alışmalarını zrlaştıran lumsuz şartların kısa sürede ve etkili bir biçimde rtadan kaldırılması gayret ve çalışmalara bağlıdır. Çünkü Türk Dünyasından gelen bu öğrenciler her ne kadar Türk kültür, gelenek ve göreneklerine aşina lsalar da bu öğrenciler için farklı bir eğitim sistemi, farklı kültürel yaşam, Türkçeyi yeterli knuşamama, eknmik prblemler nların üniversiteye ve çevreye 158

3 uyumlarını zrlaştırmakta ve akademik başarılarını etkilemektedir. Nitekim Çelik (28:126) yaptığı çalışmada söz knusu bu öğrencilerin Türkiye de yerleştirildikleri üniversite ve eğitim prgramlarında uyum srunları yaşadık- larından, yaşanan bu srunların öğrencilerde stres luşturduğundan bunun da akademik başarılarına lumsuz yansıdığından söz etmektedir. Buradan hareketle bu çalışmada yüksek öğrenim için Türk Dünyasından Türkiye ye gelen öğrencilerin Türkiye de yerleştirildikleri üniversitelerde yaşadıkları srunların akademik başarılarına etkisi turizm alanında yükseköğrenim gören öğrenciler bağlamında araştırılmıştır. bilig 2. Yaşanan Uyum Srunları ve Akademik Başarı Uyum kavramı, çeşitli psikljik yaklaşım ve disiplinlere göre farklı biçim- de anlaşılmakla birlikte, genel anlamda bireyin hem kendisi, hem de çevre- si ile ilişkiler kurabilmesi ve bu ilişkileri sürdürebilme derecesi biçiminde tanımlanabilir. Bireyin kendine güvenmesi, kendi yeteneklerinin farkında lması, duygusal yönü, insanlarla iyi etkileşim kurabilmesi gibi özellikleri- ne kişisel uyum, ailesel ilişkilerinin sağlıklı lması, ssyal becerilerinin yüksek lması, kendi istek ve ihtiyaçlarını tplumla uzlaştırması gibi özel- liklerine ssyal uyum, çevrenin taleplerine birey veya grup larak kişinin kendisini uyarlayabilme yeteneğine ise psikljik uyum denilmektedir. Tint nun çalışmaları (1975, 1987, 1988, 1993) üniversitelerde birey- örgüt uyumu knusunda yükseköğretimde terik bir temel ve önemli bir araştırma-uygulama alanı açmıştır. Buna göre, öğrencilerin üniversiteye başlaması, öğrencinin hayatında bir geçiş aşaması larak vurgulanmaktadır. Çünkü öğrenci ana-baba, aile ve arkadaşlarından ayrılarak yeni bir arkadaş grubunun içine katılmakta ve yeni davranışlar ve değerler kazanmaktadır. Eğer öğrenci akademik ve ssyal larak rtama uyum sağlarsa (ya da üniversite öğrenciye klay uyum sağlayabileceği ve nu geliştirebile- ceği bir rtam sunarsa) öğrenci hem üniversite yaşamına daha klay uyum sağlayacak hem de akademik larak başarılı lma lasılığı artacaktır. Bu durum aynı zamanda üniversitelere lan bağlılığı da artıracaktır. 159

4 Aksu vd. (1986) araştırmalarında üniversite öğrencilerinin aile rtamından kpup çk farklı lan yurt ve çevre yaşamına ayak uydurabilme, yeni arkadaş çevresinin değerleriyle çatışma, farklı kültürel değerlerle yüz yüze kalma gibi srunların en büyük stres kaynağı lduğundan söz etmektedirler. Özbay (1996) ise araştırmasında kudukları üniversiteyi iyi tanıyamama, üniversite- lerdeki ryantasyn çalışmalarının yetersiz luşu gibi srunların üniversite öğrencilerin uyumlarında lumsuz etki yapabilecek durumlara vurgu yap- maktadır. Güçlü (1996) çalışmasında Pittsburgh Üniversitesi'nde lisansüstü eğitim yapan yabancı öğrencilerin uyum prblemleri ve bunları çözebilmek için geliştirdikleri stratejiler ve başvurdukları yardım kaynaklarını incelen- miştir. Ercan (1998) çalışmasında yabancı ülkelerde yükseköğrenim gören öğrenciler üzerinde yapılan araştırmaların çğunda, bu öğrencilerin srunla- rının akranlarınınkine benzediğini, ancak buna ilaveten yeni bir kültürle karşılaşmaktan dlayı luşan stressin yl açtığı srunlarla da karşı karşıya lduklarını vurgulamaktadır. Li vd. çalışmalarında (25) iki mdelli bir tahmin metdu kullanarak uluslararası Asya öğrencilerinin ssy-kültürel uyumlarını araştırmışlardır. Jing vd. (211) çalışmalarında Amerika da öğ- renim gören yabancı öğrencilerin psikljik uyumlarıyla ilgili tahminler geliştirmeye çalışmışlardır. Yukarıda bazılarına yer verilmiş öğrencilerin uyumları ile ilgili uluslararası ve ulusal birçk araştırma mevcuttur. Türk Dünyasından Türkiye ye gelen öğrencilerin uyum srunlarıyla ilgili sınırlı sayıda da lsa yapılmış bazı çalışmalar mevcuttur. Bunlardan birisinde Asmaz (1995), Orta Asya Dünyasından gelen Uludağ Üniversitesinde öğrenim gören öğrencilerin uyum düzeylerini etkileyen bazı etmenleri araştırmış bu araştırmasında anne baba eğitim durumlarının, çcuklar üzerinde etkili lduğu, eğitim durumu yükseldikçe, kişisel, ssyal ve genel uyum düzeylerinin yükseldiğini bulmuştur. Knuyla ilgili başka bir çalışmada Türkiye de eğitim gören Türk Cumhuriyetleri ve Türk Üniversite öğrencilerinin psikljik yardım arama tutumları ve psikljik ihtiyaçları ve psikljik uyumlarının bazı değişkenler açısından incelemesi yapılmıştır (Annaberdiyev 26). Allaberdiyev (27) tarafından hazırlanan yüksek lisans tezinde ise Türk Dünyasından Türkiye`ye yükseköğrenim görmeye gelen öğrencilerin uyum düzeyleri incelenmiştir. Söz knusu çalışmada Türk Dünyasından gelen 16

5 öğrencilerin karşılaştıkları farklı eğitim sistemi, farklı kültürel yaşam, Türkçeyi yeterli knuşamama ve eknmik prblemler gibi çeşitli srunların bu öğrencilerin üniversiteye ve çevreye uyumlarını zrlaştırdığından söz edilmekte bu durumun da akademik başarılarını etkilediği vurgulanmaktadır. bilig Yukarıda söz edilen uluslararası ve ulusal araştırmalarda ağırlıklı larak öğrencilerin uyum srunlarına ve bu srunlara çözüm önerilerine yer verilmektedir. Araştırmalarda ele alınan söz knusu uyum srunları; dil ile ilgili srunlar, kayıt-kabul srunları, eknmik srunlar, ssy-kültürel srunlar, ryantasyn srunları, dinî ihtiyaçları giderme srunları ve kişisel srunlar larak özetlenebilir. Türk Dünyasından gelen öğrenciler bağla- mında bazı srunların daha öne çıktığı düşüncesinden hareketle bu çalış- mada aşağıdaki hiptezler geliştirilmiştir. H1: Türk Dünyasından gelen öğrencilerin dil ile ilgili srun yaşamaları akademik başarılarını lumsuz yönde etkilemektedir. H2: Türk Dünyasından gelen öğrencilerin eknmik srun yaşamaları akademik başarılarını lumsuz yönde etkilemektedir. H3: Türk Dünyasından gelen öğrencilerin yaşadığı ssy-kültürel uyum srunları akademik başarılarını lumsuz yönde etkilemektedir. H4: Türk Dünyasından gelen öğrencilerin uyumu ile ilgili düzenlenen ryantasyn etkinliklerinin yetersizliği akademik başarılarını lumsuz yönde etkilemektedir. H5: Türk Dünyasından gelen öğrencilerin kişisel uyum srunları akademik başarılarını lumsuz yönde etkilemektedir. Yukarıdaki araştırmaların bazılarında öğrencilerin uyum srunlarının aka- demik başarılarında etkili lduğundan söz edilmekle birlikte bu etkinin istatistiksel larak test edildiğine herhangi bir araştırmada rastlanamamış- tır. 161

6 Dlayısıyla tarafımızdan yapılan bu araştırma bu anlamda alanında önemli ve öncü bir çalışma lduğu düşünülmektedir. 3. Yöntem Araştırmanın bu bölümünde, çalışma grubu araştırmada kullanılan veri tplama araçları, verilerin tplanmasında izlenen yöntem ve verilerin ista- tistiksel analizlerine yer verilmiştir Araştırma Evreni ve Örneklem Araştırmanın evrenini Türk Dünyasından gelip Türkiye nin çeşitli üniversitelerine yerleştirilen ve turizm öğrenimi gören 112 yükseköğrenim öğrencisi luşturmaktadır. Veri frmları ilgili üniversitede kuyan Türk Dünyasından gelen öğrencilerin tamamına dağıtılmış ve tamamı tarafından dldurulmasının sağlanmasına çalışılmıştır. Dlayısıyla veri tplamada tam sayım yöntemi kullanılmıştır. Bununla birlikte tplam 85 adet veri frmu dldurulmuş larak elde edilmiştir. Dlayısıyla araştırmada kullanılan veri frmu sayısı yani N 85 dir Veri Tplama Aracı bilig Veri tplama aracı iki kısımdan luşmaktadır. Birinci kısım, cinsiyet, yaş, geldiği ülke, genel nt rtalaması gibi demgrafik bilgileri ve kişisel değiş- kenleri kapsamaktadır. Aracın ikinci kısmını, bu araştırmada yer alan ya- bancı öğrencilerin karşılaştığı uyum prblemlerini belirlemek amacıyla kullanılan Michigan Yabancı Öğrenci Prblem Envanteri nden yararlanarak geliştirilmiş ve uyarlanmış ölçek luşturmaktadır. Bu envanter, Prter tarafından Amerika'daki yabancı öğrencilerin uyum prblemlerini belirle- mek için 1962 yılında geliştirilmiş ve 1977'de gözden geçirilerek yeniden düzenlenmiştir (Prter 1962, 1977). Prter bu envanterin özellikle yabancı öğrencilere yönelik larak geliştirildiğini, bu nedenle kültürel yönden bağımsız lduğunu varsaymaktadır. Birçk araştırmacı (Breuder 1972, Hart 1974, Arubayi 198, Salim 1984, Xia 1991, Güçlü 1996, Gallway vd. 25, Wang 29) ölçeğin özgünlüğünü krumak suretiyle yaptığı araş- tırmanın amacına uygun bir şekilde düzenleyerek araştırmalarında kul- lanmışlardır. 162

7 3.3. Verilerin Tplanması Veri tplama aracı frmunun hazırlık ve kntrl işlemlerinin bitmesinin ardından 112 adet veri frmu turizm eğitimi veren üniversitelere elden ve psta yluyla ulaştırılmıştır. Gönderilen veri frmu sayısının tplam 112 adet lmasının nedeni Türk Dünyasından gelerek Türkiye de turizm ala- nında yükseköğrenim gören öğrenci sayısının 112 adet lmasıdır. Gönde- rilen veri frmu sayısının ilgili üniversitelerin Türk Dünyasından gelen ve turizm eğitimi alan öğrencileri tarafından dldurulan frmlar elden ya da psta yluyla ilgili üniversitede görevli bir öğretim elamanı ya da idari persnel tarafından geri gönderilmiştir. 4. Bulgular Elde edilen veriler önce SPSS (Statistical Packages fr Scial Sciences) paket prgramında luşturulan veri dsyasına aktarılmıştır. Bu dsyada yer alan veriler araştırmada elde edilmek istenen amaçlara uygun larak yeniden kdlanmış ve istatistiksel analizler yapmaya elverişli hale getiril- miştir. Araştırma bulgularından ilk larak kişisel özelliklere ilişkin tanım- layıcı istatistiklerin snuçları yer almaktadır. Daha snra güvenilirlik ve geçerlilik analizleri ve hiptezlerin test snuçlarına yer verilmiştir. Tabl 1 de araştırmaya katılanların öğrencilerin kişisel değişkenlere göre dağılımı görülmektedir. Buna göre ankete katılanların %69,4 ü erkek %3,6 sı ise kız öğrencilerden luşmaktadır. Yaş gruplarına göre dağılıma bakıldığında %67,1 ile yaş grubu en yüksek rana sahiptir. Gelinen ülkelere bakıldığında Ahıska, Kırgızistan ve Kazakistan dan gelenlerin tplam sayısı araştırmaya katılanların yarısından fazlasını luşturmaktadır. En az öğrenci ise Özbekistan dan gelmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin yaklaşık %7 i 1. ve 2.sınıfta kumaktadırlar. Tabl 1: Araştırmaya Katılanların Kişisel Değişkenlere Göre Dağılımı 163

8 Cinsiyet N % Erkek 59 69,4 Kız 26 3,6 Tplam 85 1, Yaş , , ,7 31 üstü 1 1,1 Tplam 85 1, Geldiği Bölge / Ülke Ahıska 18 21,2 Kazakistan 17 2, Kırgızistan 13 15,3 Azerbaycan 12 14,1 Mğlistan 6 7,1 Kırım 5 5,9 Tataristan 4 4,7 Türkmenistan 4 4,7 Mldva 3 3,5 Buryat 2 2,4 Özbekistan 1 1,2 Tplam 85 1, Okuduğu Sınıf 1.Sınıf 34 4, 2.Sınıf 26 3,6 3.Sınıf 14 16,5 4.Sınıf 11 12,9 Tplam 85 1, 4.1. Güvenirlik ve Geçerlilik Öncelikle veri frmları ile elde edilen veriler SPSS paket prgramına aktarıla- rak Crnbach-Alpha yöntemi kullanılarak güvenirlik testine tabi tutulmuş ve güvenirlik değeri,879 bulunmuştur. Bu değer, araştırmada kullanılan ölçe- 164

9 ğin istatistik literatüründe belirtilen en yüksek güvenirlik aralığında yer aldığı- nı göstermektedir. Ardından araştırma ölçeğinin yapı geçerliğini belirlemek amacıyla faktör analizi yapılmıştır. Araştırmada faktör analizi için gerekli lan; KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) örneklem yeterlilik katsayısı,767 ve evren kre- lasyn matrisinin birim matris lmadığını gösteren Barlett testinin p değeri (,) belirlenmiştir. Faktör analizinin geçerliliğini daha baştan gösteren KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) testi, örneklem yeterliliğini ölçmeye yarayan bir test lup örnek büyüklüğü ile ilgilenir. Yavuz a göre (27) bu testin snucu bir ran lup % 6, ın üstünde lması arzulanır. Araştırmada ise bu ran %7,8 larak belirlenmiş ve istenilen düzeyde lduğu görülmüştür. Tabl 2: Uyum Srunları Faktör Analizi snuçları Değişkenler Faktörler Faktör 1: Dil Srunları Türkçe kumam yetersiz., Türkçe yazmam yetersiz., 9 Türkçe anlamam yetersiz., 28 Türkçe knuşmam yetersiz., 29 8 Türkçe kelime bilgim yetersiz., 76 8 Faktör 2: Ssy-Kültürel Uyum Srunlar Türkiye de yabancılara karşı tplumsal hşgörü eksikliği var. Türkiye de erkek ve kadın arasındak ilişkiler 5 6,7 9 4,7 6 8 geldiğim ülkedekinden farklı. Türk öğrenciler yabancı öğrencilere karşı,7 4 lumsuz tavır içindeler. Türkiye de öğrenciler arasındaki ilişkiler,7 2 2 geldiğim ülkedekinden farklı. Faktör 3: Mali Srunlar

10 Genelde mal ve hizmet (yiyecek-içecek,,8 giyecek, kalacak yer, ulaşım gibi) fiyatları yüksek. Masraflarımı karşılayacak yeterli para,7 Giyim bulamıyrum. için para bulamıyrum.,7 Ssyal etkinlikler için para ayıramıyrum.,6 Faktör 4: Oryantasyn Srunları Dinlenmeye vakit bulamıyrum.,7 Üniversitem tarafından düzenlenen tanıtım,7 tplantıları yetersiz. Üniversitemde uluslararası öğrenciler için düzenlenen etkinlikler yetersiz. Üniversitemde ders ve uygulamalar için kullanılan labratuarlar yetersiz. Faktör 5: Kişisel Srunlar Dil pratiği yapacak arkadaş bulamıyrum.,8 Yalnızlık çekiyrum.,7 Arkadaş edinmede güçlük çekiyrum.,4 Açıklanan Varyans= 7,898 KMO =,767 Barlett testi p<.5 6 1,7, Jacbsen e göre (22) analiz esnasında yapılan cmmunalities değerlendirmesiyle ölçek unsurlarından küçük katsayılı lanların ölçekten çıkarılması gerekmektedir. Bu nktadan hareketle küçük katsayılara sahip lan 5, 11, 17, 18 sıra numaralı ifadeler analizden çıkarılmıştır. Çıkarılan bu ifadeler: Derslere devam zrunluluğu uyum sürecimi klaylaştırıyr, Geldiğim ülkeyle ilgili ön yargılar var, Bir anda rtaya çıkan parasal ihtiyaçlarımı karşılayamıyrum, Kaldığım yerin lanakları istediğim düzeyde değil şeklindeki ifadelerdir. Burada faktör çözümlemesine uygun düşen değişkenlerin analize dahil edilmesi amaçlanmaktadır. Açıklayıcı faktör analizi snucunda ölçeğin faktörler arası krelasyn değerinin, ile,74 arasında lduğu, bu snuçlar ölçeğin ayırt edici (discriminant) ve yakınsak (cnvergent) geçerliliğinin bulunduğunun bir göstergesidir. Ortaya çıkan bu beş faktör, tplam varyansın %7, 898'ini açıklamaktadır. 166

11 4.2. Hiptez Testleri Araştırmanın bu bölümüne kadar Türk Dünyasından gelen öğrencilerin uyum srunlarının kaç byutta rtaya çıktığı belirlenmeye çalışılmıştır. Bu bölümde ise, araştırmanın temel amacına yönelik larak söz knusu öğrencilerin uyum srunlarıyla akademik başarıları arasında istatistiksel larak anlamlı bir ilişkinin lup lmadığı ilişki analizi (krelasyn testi) ile belirlenmeye çalışılmıştır. Öğrencilerin akademik başarı ölçütü larak genel nt rtalamaları kullanılmıştır. Araştırmanın amacına yönelik la- rak ileri sürülen hiptezler krelasyn analizi ile test edilmiş lup snuç- lar Tabl 3 de verilmiştir. Söz knusu tabldaki değerler dil srunları faktör byutu ile genel nt rtalaması arasında bir ilişkinin var lduğunu göstermektedir (p=,22<,5). Dlayısıyla H1 hiptezi kabul edilir. Söz knusu faktör ile ilgili krelasyn katsayısı negatif lduğundan (-,248) ilgili faktör ile genel nt rtalaması arasındaki ilişki düşük düzeyli ve ters yönlüdür. Yani dil ile ilgili uyum srunları arttıkça genel nt rtalaması düşmekte, dil ile ilgili uyum srunları azaldıkça genel nt rtalaması yükselmektedir. Turizm alanı ssyal bir alan lması nedeniyle sözel ağır- lıklı lduğundan dilin kullanımı sn derece önemlidir. Türkiye de tu- rizm alanında derslerin hemen hemen tamamı Türkçe larak kutulmak- tadır. Derslerin çğunun sözel lduğu da düşünülecek lursa, kuma, yazma, dinleme, knuşma gibi alanlarda Türkçe ile ilgili yaşanan srun- ların akademik başarıyı lumsuz etkilemesinin beklenen bir snuç ldu- ğu düşünülmektedir. Tabl 3: Uyum Srunu Faktörleri İle Genel Nt Ortalaması Krelasyn Analizi snuçları Pears n K Dil 1 S r u n Ssy Mali - S k 167 ü r l u t n Düzenl en en Or ya nt as Kişis e l u y u Gen e l n

12 Dil p S N 85 ru Pears,19 1 Mali nla p,6 9 rı N n Ssy- Pears K,363,377 1 ru kül p, ( ( nla tür N r n 85 * 1 85 * 85 Düzenl r el Pears e K,279 *,384 *,494( 1 uy en p l,1 ) ( ) ( * u en N a r n 84 * 84 * 84 * 84 m Or Pears s e K,43 ),276 *,37( ),212 1 Kişisel s ya p y l (,1 ) ( *,53 ru nt N a r n 85 * 85 * 85 * uy Pears nla as u n s e K - *,5 ) - ) -,6-1 Genel rı y p m y l,2 ),,61 5,457,954,76 N s a r n 85 n , 84 85, 9 85 * p<.5 ye ru t n s e K 4 Tabl 3 deki diğer ter nla rt faktör byutlarıyla y l 8 ilgili p değerleri 8 bu faktörler ile genel 3 nt rtalaması siz rı ala arasında bir a r ilişkinin ( lmadığını göstermektedir. 2 D- layısıyla 2 H2, H3, H4 ve H5 likl m hiptezleri n s e kabul edilememiştir. * Söz knusu bu değerler öğrencilerin eri ası yaşadıkları y l mali srunların, ) ssy-kültürel uyum srunlarının, ryantasyn srunlarının a ve kişisel uyum srunlarının aka- demik başarılarını etkilemediğini n s göstermektedir. y 5. Snuç ve Öneriler n Bu çalışmada Türk Dünyasından gelen öğrencilerin Türkiye de yerleştiril- dikleri üniversitelerde yaşadıkları uyum srunlarının turizm öğrencileri bağlamında akademik başarılarına etkisi araştırılmıştır. Araştırmaya katı- lanların çğunluğunu Ahıska, Kazakistan ve Kırgızistan dan gelen yaş arasındaki erkek öğrenciler luşturmaktadır. 168

13 Araştırma ölçeği larak Amerika'daki yabancı öğrencilerin uyum prblemle- rini belirlemek için Prter tarafından 1962 yılında geliştirilmiş 1977 yılında tekrar gözden geçirilerek düzenlenmiş Michigan Yabancı Öğrenci Prblem Envanterinden yararlanarak geliştirilmiş ve uyarlanmış ölçek kullanılmıştır. Hem ölçeğin güvenirlik ve geçerliliğini belirlemek hem de uyum srunlarıyla ilgili faktörleri tespit etmek amacıyla uyarlanan ölçekle ilgili yapılan faktör analizi snucu öğrencilerin uyum srunlarıyla ilgili 5 adet faktör byutuna ulaşılmıştır. Elde edilen bu faktörlerin daha önce yapılan araştırmalarda (Hantley 1993; Güçlü 1996; Kashima vd. 26; Brisset vd. 21) elde edilen faktörlerle de uyumlu lduğu tespit edilmiştir. Bu faktörler; dil srun- ları, mali srunlar, ssy-kültürel uyum srunları, ryantasyn srunları ve kişisel uyum srunlarıdır. Bu faktörlerin öğrencilerin akademik başarılarında etkili lup lmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. İstatistiksel testlerde akademik başarı ölçütü larak öğrencilerin genel nt rtalamaları kullanılmıştır. Söz knusu faktörlerle öğrencilerin genel nt rtalamaları arasında bir ilişkinin lup lmadığını test etmek amacıyla krelasyn analizi yapılmıştır. Yapılan bu analizde dil srunları faktörü ile öğrencilerin akademik başarıları arasında düşük düzeyde ters yönlü ve bir ilişkinin lduğu tespit edilmiştir. Yani öğrencilerin dille ilgili yaşadıkları uyum srunlarının artması akademik başarılarını düşürürken, dil knusunda yaşadıkları uyum srunlarının azalması akademik başarılarını artırmaktadır. Bu bağlamda söz knusu bu öğrencilerin öğrenim gördükleri üniversiteleri tarafından ya dönem içinde ek Türkçe dersleri ile ya da yaz dönemlerinde Türkçe kursları ile desteklenmeleri akademik başarılarını artıracaktır. Söz knusu bu öğrencilerin Türkçe knusundaki uyumlarını klaylaştıracak bir başka uygulama da bu öğrencilerin zrunlu stajlarının Türk müşterilerin ağırlıklı lduğu turizm işletmelerinde yapmalarının sağlanmasıdır. Bu sayede hem Türkçeyi daha çk kullanacaklar hem de kültürel anlamda Türk insanını yakından tanıma fırsatı bulacaklardır. Yapılan krelasyn analizi uyum srunlarıyla ilgili diğer faktörlerle öğrencilerin akademik başarıları arasında bir ilişkinin lmadığını rtaya kymuştur. Knuyla ilgili yapılan önceki araştırmaların bazılarında (Özbay 1996, Allaberdiyev 27) yabancı öğrencilerin yaşadığı uyum srunlarının aka- demik başarılarını etkilediğinden söz edilmekle birlikte söz knusu araş- tırmalarda 169

14 hangi uyum srunun akademik başarıyı hangi yönde etkilediği ile ilgili bir bilgiye rastlanamamıştır. Bu anlamda bu araştırmanın yabancı öğrencilerin yaşadıkları uyum srunları ile akademik başarıları arasındaki ilişkiyi tespit etmeye yönelik larak yapılmış önemli ve öncü bir çalışma lduğu düşünülmektedir. bilig Eknmide yaşanan lumlu gelişmelerle giderek bir cazibe merkezi haline gelen ve yakın her batı ve dğu ülke öğrencisinin dikkatini çeken Türkiye için araştırma biraz daha genişletilerek diğer ülkelerden gelen öğrenciler de araştırmaya dâhil edilebilir. Bu durumda araştırmaya dâhil edilecek öğrenci sayısının artması ile birlikte hem geliştirilecek veri frmundaki sru sayısı artmış lacak hem de elde edilecek ilave faktör byutları ile akade- mik başarı arasında ilişkiler de test edilmiş lacaktır. Kaynaklar Aksu, Meral ve Fersun Paykç (1986). ODTÜ Kampusunda Gençlik Srunları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. Allaberdiyev, Perman (27). Türk Cumhuriyetlerinden Türkiye`ye Yüksek Öğrenim Görmeye Gelen Öğrencilerin Uyum Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. Annaberdiyev, Didar (26). Türkiye de Eğitim Gören Türk Cumhuriyetleri ve Türk Üniversite Öğrencilerinin Psikljik Yardım Arama Tutumları ve Psikljik İhtiyaçları ve Psikljik Uyumlarının Bazı Değişkenler Açısın- dan İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi. Arubayi, Eric (198). Identificatin f Prblems Experienced by NigerianStudents Enrlled in Kansas StateUniversities. ERIC Dcument Reprductin Service Number ED Asmaz, Sibel (1995). Orta Asya Cumhuriyetlerinden Gelen Uludağ Üniversitesinde Öğrenim Gören Öğrencilerin Uyum Düzeylerini Etkileyen Bazı Etmenler. Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi. 17

15 Bean, Jhn P. (1983). The Applicatin f A Mdel f Turnver in Wrk Organizatins t The Student Attritin Prcess. The Review f HigherEducatin 6 (2): Berry, Jhn W. (1997). Immigratin, Acculturatinand Adaptatin. AppliedPsychlgy: An Internatinal Review 46 (1): Berry, Jhn W. et al. (22). Crss-Cultural Psychlgy: Research and applicatins. (2. Editin). Cambridge-UK: Cambridge University Pres. Breuder, Rbert L. (1972). A Statewide Study: Identified Prblems f Internatinal Students Enrlled in Public Cmmunity/Junir Clleges in Flrida.ERIC Dcument Reprductin Service Number ED Brisset, Camille et al. (21). Psychlgical And Scicultural Adaptatin f University Students in France: The Case f Vietnamese Internatinal Students. Internatinal Jurnal f Intercultural Relatins 34: Çelik Balcı, Seher (28). Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinden Gelen Öğrencil- er ile Türkiye Cumhuriyeti Öğrencilerinin Stresle Başa Çıkma Stratejile- rinin Karşılaştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD)9 (3): bilig 171

16 Ercan, Leyla (1998). Yabancı Uyruklu ve Türk Üniversite Öğrencilerine Ait Srunların Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Dktra Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. Gallway, Fred J. and Jhn R. Jenkins (25). The Adjustment Prblems Faced by Internatinal Students in the United States: A Cmparisn f Internatinal Studentsand Administrative Perceptins at TwPrivate, Religiusly Affiliated Universities. NASPA Jurnal 42 (2): Güçlü, Nezahat (1996). Yabancı Öğrencilerin Uyum Prblemleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi 29: Hantley, Helen S. (1993). Adult Internatinal Students: Prblems f Adjustment. Infrmatin Analyses (7). Guides - Nn-Classrm(55) Hart, Ry H. (1974). Prblems f Internatinal Students Enrlled in Texas Cmmunity Clleges As Perceived By Internatinal Students And Internatinal Student Advisers. Dissertatin Abstracts Internatinal. 35/5, 2683A Jacbsen, Jens K. Steen (22). Suthern Cmfrt: A Study f Hliday Style Patterns f Nrtherners in Castal Mallrca.Scandinavian Jurnal f Hspitality and Turism 2 (1): Jing, ZhangandPatriciaGdsn (211). Predictrs f Internatinal Students Psychscial Adjustment T Life in The United States: A Systematic Review. Internatinal Jurnal f InterculturalRelatins 35 (2): Kashima, Emik S. and Evelyn Lh (26). Internatinal Students Acculturatin: Effects f Internatinal, Cnatinal, And Lcal Ties And Need Fr Clsure. Internatinal Jurnal f Intercultural Relatins 3: Kuh, Gerge D. et al. (26). What matters t student success: A review f the literature.cmmissined Reprt fr the Natinal Sympsium n 172

17 Pstsecnd- ary Student Success: Spearheading a Dialg n StudentSuccess Li, Andrew and Michael B. Gasser (25). Predicting Asian Internatinal Students Sci cultural Adjustment: A Test f Tw Mediatin Mdels. Internatinal Jurnal f Intercultural Relatins 29 (5): Özbay, Yaşar (1996). Üniversite Öğrencilerinin Prblemlerini Taramaya Yönelik Bir Araç Geliştirme Ön Çalışması. III Ulusal Psikljik Danışma ve Rehberlik Kngresi. Adana: Çukurva Üniversitesi Pascarella, Ernest T. And Patrick T.Terenzini (25). Hw cllege affects students: A third decade f research. San Francisc: Jssey-Bass. Prter, Jhn W. (1962). The Develpment f An Inventry T Determine The Prblems Of Freign Students. Dissertatin Abstracts Internatinal23/1,3783., (1977).The Michigan Internatinal Student Prblem Inventry. The Manual. Salim, Suradi B. (1984). Adjustment Prblems f Malaysian Students at Western Michigan University. DissertatinAbstracts Internatinal 43/3, 644A. 173

18 Şahin, Tahir E. vd. (1993a).Türkiye ile Türk Cumhuriyetleri ve Türk Tplulukları arasında yapılan anlaşmalar, ilişkiler ve faaliyetler. T.C. Milli Eğitim Ba- kanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Türk Cumhuriyetleri ve Türk Tplulukları Dairesi Yay., (1993b).Türkiye ile Türk Cumhuriyetleri ve Türk Tplulukları arasında yapılan anlaşmalar, ilişkiler ve faaliyetler. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Türk Cumhuriyetleri ve Türk Tplu- lukları Dairesi Yay., (1993c). Türkiye ile Türk Cumhuriyetleri ve Türk Tplulukları arasında yapılan anlaşmalar, ilişkiler ve faaliyetler. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Türk Cumhuriyetleri ve Türk Tplu- lukları Dairesi Yay. Tint, Vincent (1975). Drput Frm Higher Educatin: A Theretical Synthe- sis f Recent Research.Review f Educatinal Research 45 (1): , (1987). Leaving Cllege: Rethinking The Causes And Cures f Student Attri- tin. Chicag: The University f Chicag Pres., (1988). Stages f Student Departure: Reflectins n The Lngitudinal Character f Student Leaving. Jurnal f HigherEducatin 59 (4): , (1993). Leaving Cllege: Rethinking The Causes And Cures f student Attri- tin. Chicag: The University f Chicag Pres. Wang, Jing (29). A Study f Resiliency Characteristics in the Adjustment f Internatinal Graduate Students at American Universities. Jurnal f Studies in Internatinal Educatin 13(1): Ward, Clleen and Antny Kennedy (1993a). Acculturatin and Crss-Cultural Adaptatin Of British Residents In Hng Kng. Jurnal f Scial Psychl- gy 133: , ( 1993b). Psychlgical and Sci-Cultural Adjustment during Crss- CulturalTransitins: A Cmparisn f Secndary Students Overseas and at Hme. Internatinal Jurnal f Psychlgy 28 (2): Xia, Zhi-Hua (1991). Asian Students' Adjustment Prblems at the University f Wiscnsin- Madisn. Dissertatin Abstracts Internatinal 52 (ll). 3832A. Yavuz, Mehmet Cihan (27). Uluslararası Destinasyn Markası Oluşturulmasında Kimlik Geliştirme Süreci: Adana Örneği. Dktra Tezi. Adana: Çukurva Üniversitesi.