Description of Learning-Teaching Process in Primary Level Second Grade: A Case Study *

Transkript

1 Elementary Education Online, 7(2), , lköretim Online, 7(2), , [Online]: Description of Learning-Teaching Process in Primary Level Second Grade: A Case Study * Tülay ÜSTÜNDA **, Zeynep AYVAZ ***, brahim TUNCEL ****, Fatma ÇOBANOLU ***** ABSTRACT. In this study, it is aimed to present a description of learning-teaching process in primary level second grade. Classes were chosen from the schools with different achievement levels and were compared to each other. Maximum variation sampling was employed by selecting a second grade class from each of the six schools in centre of Ankara which have different levels and their teachers. In order to gather the data, observation forms, interview forms and achievement tests were used. Qualitative data were analyzed by using content analysis technique and the quantitative data were analyzed by one way ANOVA. The results provided insights into the quality of instruction, the strategies and methods, classroom management, integration of teaching materials, assessment procedures and overall achievement of the participants. Keywords: primary education second grade, learning-teaching process, quality of instruction. SUMMARY Purpose and significance: Description of the learning-teaching process could be seen as one of the significant clues to understand the quality of instruction. In this study, it is aimed to present a description of learningteaching process in primary level second grade. Methods: Inspecting LGS scores of schools in Centre of Ankara, a second grade class from each of the six schools and their teachers were chosen randomly. In order to gather the data, observation forms, interview forms and achievement tests were used. Focus interviews were held with three students with different achievement level chosen based on classroom teachers evaluations. Achievement tests were administered to 117 students in each school whose students had high, average and low achievement level. The data gathered from the observation and interview forms were analyzed with the content analysis technique. The data collected after the achievement tests were analyzed using the SPSS software program. Results: Results showed that, teachers did not provide any explanation about what skills to be gained by learning topics, used reinforcements in verbally or concrete forms and gave some clues helping to find the correct answer. Teachers who work either in schools with high or average achievement levels arranged activities in order to intrigue or draw their students attention. Teachers who work in schools with high achievement encouraged passive students to participate. Teachers used question-asking technique mostly; they supported meaningful learning by asking questions. They gave homework which included activities such as problem solving or studying topics from the course book or unit periodicals. Teachers took into consideration their students interests and needs and they handled the undesired behaviors by accusing the students or warning them rigidly. Related to the achievement tests; in Life sciences course, schools with high and average achievement levels had more successful students than schools with low achievement level. In Turkish and Mathematics courses, schools with high achievement levels had more successful students than others. Discussion and Conclusions: The study clearly showed that teachers should use various methods and techniques to learn and encourage student participation, try more effective ways to handle the undesired behaviors for a successful classroom management and spend some time at the end of each lesson for evaluation activities. Also, learning deficiencies should be determined and teachers should do catch-up studies accordingly. Also, teachers who work schools with low achievement level should conduct activities to get student attention, increase motivation and provide more feedback and correction. * Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Aratırmalar Birimi tarafından altyapı projesi olarak desteklenen ve Prof. Dr. Nuray SENEMOLU yönetiminde lköretimin lk Yıllarında Eitim Durumlarının Betimlenmesine le lgili Bir Çalıma adı altında yapılan projenin bir kısmıdır. ** Ört. Gör. Dr., Hacettepe Üniversitesi, e-posta: tulayus@hacettepe.edu.tr *** Ar. Gör., Hacettepe Üniversitesi, e-posta: zayvaz@hacettepe.edu.tr **** Ar. Gör., Hacettepe Üniversitesi, e-posta: ituncel@hacettepe.edu.tr ***** Ar. Gör., Hacettepe Üniversitesi, e-posta: fatmaco@hacettepe.edu.tr

2 lköretim 2. Sınıflarda Örenme-Öretme Sürecinin Betimlenmesine likin Bir Durum Çalıması * Tülay ÜSTÜNDA **, Zeynep AYVAZ ***, brahim TUNCEL ****, Fatma ÇOBANOLU ***** ÖZ: Bu aratırmada ilköretim 2. sınıflarda gerçekleen örenme-öretme sürecinin betimlenmesi amaçlanmıtır. Farklı baarı düzeyindeki okullardan seçilen sınıflar, kendi içinde bütüncül olarak ele alınıp daha sonra birbiri ile karılatırma yoluna gidildii için de bütüncül çoklu durum deseni kullanılmıtır. Ankara merkez ilçelerinde bulunan farklı baarı düzeyine sahip 6 okulda bulunan birer 2. sınıf ve bu sınıfların öretmenleri çalıma grubuna dahil edilerek maksimum çeitlilik örneklemesine gidilmitir. Veri toplamak amacıyla gözlem formu, görüme formu ve baarı testleri kullanılmıtır. Elde edilen nitel veriler içerik analizine, nicel veriler ise tek yönlü varyans analizi ve Scheffe testine tabi tutulmutur. Aratırma sonucunda; öretim hizmetinin nitelii, strateji yöntem ve tekniklerin ie koulması, sınıf yönetimi, araç-gereç kullanımı, deerlendirme süreci ve örencilerin genel baarı düzeylerine ilikin bulgular elde edilmitir. Anahtar Sözcükler: lköretim 2. Sınıf, Örenme-Öretme Süreci, Öretim Hizmeti GR Örenme-öretme süreci, örencilerde çaın gerektirdii istendik nitelikleri oluturacak biçimde düzenlenmelidir. Yapılan düzenlemeler, öncelikle öretim hizmetinin niteliini artıracak unsurları, hedefe uygun strateji, yöntem ve teknik kullanımını, etkili sınıf yönetimini, araç-gereç kullanımını ve deerlendirme sürecini içermelidir. Örenme-öretme sürecine ilikin bu tür düzenlemeler örenci baarısını etkileme gücüne sahip deikenler arasında yer almaktadır. Öretim hizmeti, okulda örenme ile ilgili olarak öretime ilikin niteliklerin ve sınıftaki örenme ortamının önemini açıklayabilir. Bu hizmetin nitelii, örenilecek olan ünitedeki ögelerin sunulu, açıklanı ve kurgulanı biçiminin eldeki örencilerin örenmelerine en uygun gelen ekle yakınlık derecesi olarak tanımlanmaktadır (Bloom, Çev: Özçelik, 1996). Öretmenin örenmeyi kolaylatırmak amacıyla etkinlikler düzenlerken gösterdii soru sorma, açıklama yapma, pekitirme, dönüt verme, düzeltme, güdüleme, alıtırma yapma, örencinin dikkatini canlı tutma, ipucu verme ve dersin akıcılıını salama davranıları öretim hizmeti ile ilgilidir (Açıkgöz, 1996). Sınıf içinde örenme-öretme sürecinin etkili olabilmesi, uygun yöntemlerin seçimi ile doru orantılıdır. Seçilen strateji, yöntem ve teknik örenciyi etkin hale getirecek ve hedefe ulatıracak biçimde olmalıdır (Demirel, 2005). Öretim hizmetinin nitelii ve kullanılan strateji, yöntem ve teknikler kadar örenci baarısını etkileme gücüne sahip bir dier unsur da sınıf yönetimidir. Aratırmalar, örenci özelliklerindeki farklılıklar kadar, sınıfın yapı ve yönetimindeki farkların da baarıyı belirleyici olduunu göstermitir (Pauly, 1991 akt. Baar, 1998). Öretmenlerin sınıf içi davranıları, örenci baarısını olumlu ve olumsuz boyutta etkilemektedir çünkü bu davranılar, sınıf içinde oluturulacak iklime yansır (Gözütok, 2000). Sınıf içinde kullanılan araç-gereçler de genelde öretimi desteklemek amacıyla kullanılır. yi tasarlanmı öretim araç-gereçleri öretim sürecini zenginletirir ve örenmeyi artırır (Yalın, 2004). Öretim sürecinin bir dier ögesi öretimi deerlendirmedir. Öretimi deerlendirme; örenciyi tanıma, izleme ve düzey belirleme deerlendirmelerinin sonuçları kullanılabilecei gibi, ek olarak örencilerin öretim etkinlikleri ve materyalleri hakkındaki görülerinin alınması, öretme-örenme * Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Aratırmalar Birimi tarafından altyapı projesi olarak desteklenen ve Prof. Dr. Nuray SENEMOLU yönetiminde lköretimin lk Yıllarında Eitim Durumlarının Betimlenmesine le lgili Bir Çalıma adı altında yapılan projenin bir kısmıdır. ** Ört. Gör. Dr., Hacettepe Üniversitesi, e-posta: tulayus@hacettepe.edu.tr *** Ar. Gör., Hacettepe Üniversitesi, e-posta: zayvaz@hacettepe.edu.tr **** Ar. Gör., Hacettepe Üniversitesi, e-posta: ituncel@hacettepe.edu.tr ***** Ar. Gör., Hacettepe Üniversitesi, e-posta: fatmaco@hacettepe.edu.tr 350

3 ortamında yapılan gözlemler, öretim etkinliklerinin ve kullanılan materyallerin örenmeyi salamada ne derecede etkili olduunu belirlemeye yardım eder (Senemolu, 2004). Bu aratırmada: 1. Örenme-öretme sürecinde öretmenlerin; a. öretim hizmetinin niteliine ilikin deikenleri nasıl ie kotukları, b. strateji yöntem ve tekniklerinden hangilerini kullandıkları, c. etkili bir sınıf yönetimi gerçekletirmek amacına dönük etkinlikleri, d. hangi araç-gereçleri kullandıkları, e. deerlendirme sürecinin nasıl gerçekletirildii belirlenmeye çalıılmı ve 2. Gerçekletirilen örenme-öretme sürecinin üst-orta-alt baarı düzeyine sahip okullardaki örenci baarısına etkisi ortaya konmutur. lköretimde örenme-öretme sürecinin betimlendii bu aratırmada elde edilen sonuçların; Avrupa Birlii, Gençlik ve Eitim Projelerinden Socrates projeleri içinde olan Program Gelitirme (Curriculum Development) ve Comenius projeleri kapsamındaki Okul Gelitirme projelerinin ie koulabilmesine ve sistem gelitirme çalımalarına ıık tutacaı düünülmektedir. YÖNTEM Aratırma Deseni lköretim ikinci sınıf düzeyinde eitim durumlarının betimlenmesi amacıyla yapılan bu çalımada, farklı baarı düzeyindeki okullardan seçilen sınıflar, kendi içinde bütüncül olarak ele alınıp daha sonra birbiri ile karılatırma yoluna gidildii için bütüncül çoklu durum deseni kullanılmıtır (Yıldırım ve imek, 2005). Çalıma Grubu Aratırmanın evrenini Ankara ili merkez ilçelerinde bulunan ilköretim okullarındaki ikinci sınıflar oluturmaktadır. Aratırmanın yapılacaı okulların belirlenmesinde Eitim Teknolojileri Genel Müdürlüü nün ilköretim okullarına yönelik yaptıı LGS (Lise Giri Sınavı) sınav sonuçları kullanılmıtır. Ankara merkez ilçede yer alan ilköretim okulları örencilerinin bu sınavdan aldıkları puanların ortalamaları dorultusunda belirlenen üst, orta ve alt düzey okullardan ikier okul ve bu okullarda bulunan birer ikinci sınıf çalıma grubu olarak seçilerek maksimum çeitlilik örneklemesine gidilmitir (Yıldırım ve imek, 2005). Sınıf öretmenlerinin görüleri dorultusunda, farklı baarı düzeyine sahip üçer örenci ile odak grup görümeleri yapılmıtır. Baarı testleri ise üstorta-alt baarı düzeyine sahip birer okulun ikinci sınıflarında örenim gören toplam 117 örenciye uygulanmıtır. Verilerin Toplanması Bu aratırmada Bloom un (1996) Tam Örenme Modelinde vurguladıı öretim hizmetinin niteliine ilikin ipucu, pekitirme, katılım, dönüt ve düzeltme deikenleri ile yöntem ve teknikler, araç-gereçler, sınıf yönetimi ve deerlendirme sürecinin betimlenmesi amacıyla alanyazın taraması ve uzman görüleri dorultusunda hazırlanan Gözlem Formu kullanılmıtır. Çalıma grubuna seçilen her sınıf iki aratırmacı tarafından aynı anda bir hafta boyunca gözlenmi ve belirlenen boyutlarda ayrı ayrı gözlem notları tutulmutur. ki ayrı aratırmacının gözlem notlarında aynı olan kısımlar belirlenerek veri seti oluturulmutur. Toplam 180 ders saati gözlem yapılmıtır. Gözlem verilerini desteklemek için aynı boyutlarda Örenci Görüme Formu gelitirilerek uygulanmıtır. Gerçekletirilen eitim durumlarının örenci baarısına etkisini belirlemek amacıyla Hayat Bilgisi, Türkçe, Matematik derslerine ilikin Baarı Testleri gelitirilmitir. Baarı testlerinin KR-20 güvenirlik katsayıları Hayat Bilgisi 0,85, Türkçe 0,95 ve Matematik 0,76 olarak hesaplanmıtır. Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması Bu aratırmada, gözlem ve görüme formları kullanılarak elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenerek kod ve temalara ulaılmıtır. Dorudan alıntıların seçiminde birden fazla veri kaynaında tekrarlanır olmasına ve farklı açıklamalarla ele alınmasına dikkat edilerek bulgular 351

4 raporlatırılmıtır. Raporlatırma aamasında baarı seviyesi bakımından farklı okullarda bulunan sınıflardan elde edilen veriler karılatırılarak yorumlanmıtır. Baarı testleri uygulaması sonucunda elde edilen veriler SPSS paket programı kullanılarak analizlere tabi tutulmutur. Üst-orta-alt gruptaki örencilerin baarı testlerinden aldıkları puanların ortalamalarının birbirinden anlamlı derecede farklılık gösterip göstermediinin belirlenmesi amacıyla tek yönlü varyans analizi (ANOVA) yapılmı ve p0.05 anlamlılık düzeyinde ortaya çıkan farklılıın hangi gruplar arasında olduunu belirlemek için de Scheffe testi yapılmıtır. BULGULAR VE YORUM 1. Nitel Verilere likin Bulgular ve Yorum 1.1. Öretim Hizmetinin Nitelii Gözlemlerden elde edilen verilerin analizi sonucunda öretmenlerin giri bölümünde dikkati çekme, güdüleme ve hedeften haberdar etme aamalarını nasıl gerçekletirdikleri belirlenmitir. Öretmenlerin dersin balangıcında yapmaları gereken dikkati çekme etkinlii, örencilerin dikkatini konuya ve kazandırılacak bilgi, beceri ve tavırlara çekmek için bir olay, anı, fıkra ya da espri ile gerçekletirilebilir. Dün Karadeniz den gelirken gökyüzünde çok parlak bir eyler gördüm, diyerek örencilere gece gökyüzünde ne görmü olabileceini sordu. (Gözlem Kaydı: Üst-Hayat Bilgisi) Öretmen bir örenciye -yumurtanın yararları nelerdir, seviyor musun?- diye sordu. Öretmen sınıfa -Buradaki resimlerden olan yiyecek-içeceklerden imdi olsaydı da yeseydim içseydim dediiniz var mı?- diye sordu. (Gözlem Kaydı: Orta-Hayat Bilgisi) Yukarıdaki alıntılarda da görüldüü gibi üst ve orta baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenler, örencilerin dikkatini etkili bir ekilde çekmek ve meraklarını uyandırmak için etkinlik düzenlerken yapılan gözlemler boyunca alt baarı düzeyindeki okullardaki öretmenlerin dikkati çekme etkinliine yer vermedii gözlenmitir. Bu durumda üst ve orta baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin örencilerin ilenecek konuya zihinsel olarak hazırlanmalarını saladıkları söylenebilir. Örencilerin konuyu benimsemeleri, örendiklerinin nerede, nasıl ie yarayacaını açıklayarak örencileri derse istekli hale getirmeleri öretmenlerin giri etkinliklerinde gerçekletirilmesi gereken önemli bir aamadır. Tahtaya büyükçe bir yıldız çizdi ve -bu yıldızı kim kazanmak istiyor?- diye sordu. (Gözlem Kaydı: Üst-Hayat Bilgisi) Hiç yanlıı olmayana yıldız vereceini söyledi örenciler oley! diye baırdılar. (Gözlem Kaydı: Orta-Türkçe) Yapılan gözlemlerde üst-orta-alt baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin konunun öneminden, örendiklerinin nerede ve nasıl kullanacaklarından söz ederek etkili bir güdüleme gerçekletirmedikleri ancak üst ve orta baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin örencileri istekli hale getirmek için çaba harcadıkları gözlenmitir. Alt baarı düzeyinde görev yapan öretmenlerin güdülemeye ve istekli kılmaya yönelik etkinlik düzenlemedikleri gözlenmitir. Bu balamda üst ve orta baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin örencileri derse istekli hale getirmek için genellikle dısal güdülemeyi kullandıkları, onları içsel olarak güdülemedikleri söylenebilir. Örenciyi hedeften haberdar etmek için, ilenecek konunun ve kazandırılacak davranıların neler olduu söylenmelidir. Öretmen dersin matematik olduunu ve problem çözeceklerini söyledikten sonra problem çözme sırasının hangi grupta olduunu sordu. (Gözlem Kaydı: Üst- Matematik) Öretmen -Hayvanların Yararları- konusunu ileyeceiz dedi. (Gözlem Kaydı: Orta-Hayat Bilgisi) Öretmen sınıfa girdiinde, tahtaya örencilerin derste yapacaklarını yazdı: -Dergi i 3 kez sessiz oku- (Gözlem Kaydı: Alt-Türkçe) Tüm baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin, ilenecek konunun ne olduunu söyledikleri, ancak kazandırılacak bilgi, beceri ve tutumlara ilikin açıklama yapmadıkları 352

5 gözlenmitir. Öretmenlerin ilenecek konu hakkında bilgi vermelerine ramen kazandırılacak davranılarla ilgili açıklama yapmamaları hedeften haberdar etme boyutunu etkili olarak kullanamadıkları eklinde yorumlanabilir. Gözlemlerden elde edilen verilerin analizi sonucunda öretmenlerin dersin gelitirme bölümünde öretim hizmetinin niteliini artıran katılım, pekitirme, dönüt-düzeltme, ipucu deikenlerini nasıl ie kotuklarına ilikin bulgular elde edilmitir. Örenme-öretme sürecine örencilerin açık ya da örtülü olarak katılmaları öretim hizmetinin niteliini artıran deikenlerden biridir. Özellikle küçük yalarda katılımın açık olarak salanmasının daha etkili olacaı vurgulanmaktadır (Bloom, Çev: Özçelik, 1996). Önce parmak kaldıran örencilere söz verdi. Söz almak istemeyen örencilere de kendisi soru yönelterek katılımlarını saladı. (Gözlem Kaydı: Üst-Türkçe) Öretmen tüm örencilerin derse katılımını salamaya çalııyor. -Evet tahtaya kalkmayan kim var?- diyerek derse az katılan örencileri tahtaya kaldırıyor. (Gözlem Kaydı: Orta-Türkçe) Öretmenin, tüm örencilerin derse katılımını salamak için farklı örencilere söz hakkı vermeye özen gösterdii gözlendi. (Gözlem Kaydı: Alt- Türkçe) Yapılan gözlemlerde öretmenlerin örenci katılımını çounlukla soru-cevap tekniini kullanarak salamaya çalıtıkları ortaya çıkmaktadır. Parmak kaldırmayan bir örenciyi cesaretlendirerek cevap istedi. (Gözlem Kaydı: Üst-Hayat Bilgisi) Cevabı vermekte zorlanan bir örenciyi tahtaya kaldırdı. puçları vererek doru cevabı vermesini saladı. Sonra da arkadalarına alkılattı ve örenciye sarıldı. (Gözlem Kaydı: Üst- Türkçe) Üst baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin pasif örencilerin katılımını salama çabası içinde oldukları ancak orta ve alt baarı düzeyinde görev yapan öretmenlerin böyle bir çaba harcamadıkları gözlenmitir. Elde edilen bulgular dorultusunda öretmenlerin örenci katılımını salamada soru-cevap teknii ile sınırlı kaldıı söylenebilir. Bir davranıın yinelenme sıklıını artıran uyarıcı olarak tanımlanan pekitireçlerin örenmeyi etkili hale getirmek için öretmenler tarafından kullanılması gerekir. Örenciler arkıyı söylerken -çok güzel- diyerek cokulandırdı. (Gözlem Kaydı: Üst-Müzik) Dolaptan eker tabaını çıkartıp bir örenciden ikram etmesini istedi. Sessiz olduklarını da söyledi. (Gözlem Kaydı: Üst-Matematik) Örencinin de olurunu alarak yıldızı bütün sınıfın hak ettiini söyledi. (Gözlem Kaydı: Üst- Hayat Bilgisi) Doru cevap üzerine arkadalarına alkılattı. (Gözlem Kaydı: Üst-Hayat Bilgisi) Soruları yazıp cevaplayan, güzel yazan örencileri öptü, kutladı, aferin dedi. (Gözlem Kaydı: Üst-Hayat Bilgisi) Öretmen -aferim benim kızıma- dedi. (Gözlem Kaydı: Orta-Türkçe) Tek tek örencilerin çözümlerine baktı, doru cevaplayanların defterine imza attı. mza alan örencilere kendilerini alkılattı. (Gözlem Kaydı: Orta-Matematik) Bir örenci -babam bana küçük köpek aldı- dedi. Öretmen -Aferin çok güzel- dedi. (Gözlem Kaydı: Alt-Türkçe) Yukarıdaki alıntılarda da görüldüü gibi tüm baarı düzeyinde görev yapan öretmenlerin olumlu davranılar karısında örencileri aferin, çok güzel gibi sözel ifadelerle ya da eker verme, yıldız verme, imza atma, sarılıp öpme ve arkadalarına alkılatma gibi davranılar kullanarak pekitireç verdikleri gözlemlenmitir. Bu balamda öretmenlerin örenci düzeyini göz önüne alarak pekitireçler kullandıkları söylenebilir. Örencilerin neyi, niçin, nasıl yapacaını hatırlatan ipuçlarının örenme-öretme sürecinde yeri geldikçe kullanılması öretimin hizmetinin nitelii açısından önemlidir. Örencilerden hız problemlerinin üç temel noktasını sordu. Bir örencinin bulmasına yardım etti. (Gözlem Kaydı: Üst-Matematik) Örenci cevabı buluncaya kadar öretmen ipucu veriyor. Hiçbir örenci doru cevabı bulmadan yerine oturmuyor. puçları ile doru cevaba ulamalarını salıyor: -Alperen çoul olması için ne olması gerekiyordu?- gibi. (Gözlem Kaydı: Orta-Türkçe) Öretmen sınıfa -Bir problemi çözerken anlayarak çözmelisiniz, yoksa problemi yapamazsınızdedi. (Gözlem Kaydı: Alt-Matematik) 353

6 Üst-orta-alt baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin, örencilere doru cevabı bulmalarına yardımcı olacak ipuçları verdikleri ve nasıl öreneceklerine ilikin açıklamalarda bulundukları gözlenmitir. Öretmenler tarafından verilen ipuçlarının örenme-öretme ortamında kazandırılmak istenen davranıı örencinin yapmasını salayacak nitelikte olduu söylenebilir. Örenciye örenmelerinin doruluu ya da yanlılıı hakkında verilen ve eksiklerin tamamlanması, yanlıların düzeltilmesi amacıyla kullanılan dönüt-düzeltme ilemleri öretim hizmetinin niteliinin vazgeçilmez bir ögesidir (Senemolu, 2004). Örencilerin yaptıklarını kontrol etti. Tamamlayanları bahçeye gönderdi. Kontrol sırasında örencilerin yanlılarını ipuçları vererek düzeltmelerini saladı. (Gözlem Kaydı: Üst- Matematik) Bazı kelimeleri kendilerinin farklı yazdıını söyleyen örencilere neden öyle yazdıklarını sordu ve doruyu bulmalarına yardımcı oldu. (Gözlem Kaydı: Orta-Türkçe) lk denemesinde iyi yazamayan Hasan a tekrar yazdırdı ve yazarken dikkat edecei noktaları söyledi. Hasan tekrar yazdıında -Aferin Hasan, daha güzel oldu. Bakın çocuklar Hasan balantıları güzel yapmı- dedi. (Gözlem Kaydı: Orta-Güzel Yazı) Yapılan gözlemler sonucunda üst ve orta baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin örencilerin örenmelerine ilikin dönüt ve düzeltme yaptıkları, alt baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin ise dönüt ve düzeltme yapmadıkları gözlenmitir. Üst ve orta baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin örencilerin doru ve yanlı davranılar hakkında bilgi vermek, öretim kalitesini yükseltmek için düzeltilecek ve tamamlanacak davranıları ortaya çıkarmak ve gelecekteki baarılar için onları güdülemek amacıyla dönüt-düzeltme yaptıkları söylenebilir Öretim Strateji, Yöntem ve Teknikleri Gözlemlerden elde edilen verilerin analizi sonucunda örenme-öretme sürecinde öretmenlerin öretim strateji, yöntem ve tekniklerini nasıl ie kotuklarına ilikin bulgular elde edilmitir. Örencinin birine -Niçin yıldızları gündüz göremiyoruz?, günein ııı yıldızlarınkinden çok mu az mı?- diye sordu. Örenci cevapladı. Bir örenci -Bulutsuz bir havada gökyüzünde ne görürüz?- diye sordu, öretmen bir örenciye cevaplattı. (Gözlem Kaydı: Üst-Hayat Bilgisi) Öretmen -Neden insanlar baka ehirlere turist olarak giderler- diye sordu. Bir örenci - tarihi eserleri görmeye gezmeye- dedi. Ouzhan -Yerli turist kime denir? Bu anlattıklarımızdan bir tanım çıkarabildin mi?- (Gözlem Kaydı: Orta-Hayat Bilgisi) Öretmen sınıfa girdiinde tahtaya problemi yazdı. Problem içinde geçen kavramlara dayalı olarak -Peki kütle neydi, neyle ölçüyorduk, peki Suna nın s sini neden büyük yazdım?- gibi sorular sordu. Örencilerden biri öretmene -Öretmenim soru iareti koymadınız- dedi. Öretmen de -Niye bu soru cümlesi mi?- dedi, örenci de -Evet- dedi. (Gözlem Kaydı: Alt- Matematik) Gözlemlerden elde edilen verilerin analizi sonucunda üst-orta ve alt baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin örenme-öretme sürecinde soru-cevap tekniini daha çok kullandıkları görülmütür. Öretmenlerin sordukları soruların niteliine ilikin veriler elde edilmitir. Örencileri kendi cümleleriyle cevaplamaları konusunda uyardı. (Gözlem Kaydı: Üst-Hayat Bilgisi) Urfalı ayrılacak diyenler parmak kaldırsın, ayrılmayacak diyenler parmak kaldırsın. Peki neden ayrılmayacak? Bir örenci: Öretmenim burada Urfa dan bahsetmiyor Urfa da yaayan bir adamdan bahsediyor. Öretmen, yazılan isimlerin ne ismi olduunu sordu. Her bir kelimenin özel isim oluunun nedenini söylemelerini istedi. (Gözlem Kaydı: Orta-Türkçe) Öretmen örencilere -Neden kongre yapıldı, ne gerek vardı, biz niye savaa girdik, I. Dünya Savaı na neden girdik?- gibi sorular sordu. Örencilerden cevaplar aldı. (Gözlem Kaydı: Alt- Hayat Bilgisi) Üst-orta ve alt baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin örencileri düünmeye yönelten Neden? Niçin? gibi sorular sorarak, cevapları kendi cümleleri ile vermelerini isteyerek anlamlı örenme salamaya çalıtıkları gözlenmitir. Yapılan gözlemlerde öretmenlerin kullandıkları sınıf dıı öretim tekniklerine ilikin bulgular elde edilmitir. Öretmen örencilere ev ödevi verdi: 2. ünite dergisi 13. sayfa. (Gözlem Kaydı: Alt) 354

7 Öretmen örencilere ödev verdi. Ödev: Hayvanları ve bitkileri koruma konusuna çalı, bir piknik anını Türkçe defterine anlat. (Bir örenci Öretmenim ben piknik resmini yapacaım dedi bunun üzerine öretmen -Resmini de yapabilirsiniz- dedi. (Ünite dergisi 44. sayfa). Matematik problemlerini defterine yap. (Gözlem Kaydı: Orta) Öretmen sınıfa girdiinde tahtaya ödevi yazdı. Ödev: Bugün yapılan bölme ilemlerine benzer ikier tane problem yaz ve çöz. (Dergi 41. sayfa). Dilbilgisi kitabı 161 deki iiri defterine yaz. Yanına resimler yap, sorularını cevapla. 162 den 170 e kadar çalı. (Gözlem Kaydı: Üst) Üst-orta ve alt baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin örencilerine ünite dergisi veya ders kitaplarında yer alan problemlerin çözümü, konuların çalıılması gibi ödevler verdikleri belirlenmitir. Ev ödevleri, derste örenilen bilgileri tekrar etme amacına hizmet eder (Demirel, 2005). Bu balamda öretmenlerin verdikleri ev ödevlerinin, derste örenilenlerin tekrarı yanında yeni konuya hazırlık amacını da taıdıı ve yeni konuya hazırlık anlamında örencileri aratırma ve incelemeye yöneltmekten çok ezbere dayalı örenmeye neden olduu söylenebilir Sınıf Yönetimi Yapılan gözlemler sonucunda öretmenlerin sınıf yönetimini salamaya yönelik davranıları nasıl gerçekletirdiklerine ilikin bulgular elde edilmitir. Sınıf yönetimi, etkili bir eitim ve iletiim örüntüsü gerçekletirmek amacına dönük etkinlikleri tanımlar. Bu etkinliklerin hazırlayıcısı ve yönlendiricisi olarak öretmen önemli bir role sahiptir. Etkili bir sınıf yönetimi gerçekletirmek isteyen öretmenin, örencilerin ilgi, beklenti ve gereksinimlerini tanıması gereklidir (Aydın, 2000). Örenciler resim yaparken müzik dinlemek istediklerini söyledikleri için öretmen müzik dinletti. (Gözlem Kaydı: Üst-Resim) Öretmen örencilerin yazmaktan sıkıldıklarını fark ettiinde yazmayı bitirdi ve -Parça daha devam ediyor ama hepsini yazmamıza gerek yok- dedi. (Gözlem Kaydı: Orta-Türkçe) Öretmen -Çocuklar her insan hata yapabilir. Hatalar söylenmedikçe düzeltemeyiz- dedi. (Gözlem Kaydı: Alt-Türkçe) Yapılan gözlemlerde öretmenlerin örencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını dikkate aldıı belirlenmitir. Bu balamda öretmenlerin örencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını dikkate alarak olumlu bir iletiim gerçekletirdikleri ve demokratik bir sınıf ortamı oluturmaya çalıtıkları söylenebilir. Örenme-öretme sürecinde öretmenlerin istenmeyen davranılarla nasıl baa çıktıklarına ilikin bulgular elde edilmitir. Örenci yanlı yazdıını okuyunca kızarak düzeltmesini istedi. Baka örencilerden de okumalarını istedi. Yanlı yazanları sert bir dille uyardı. (Gözlem Kaydı: Üst-Türkçe) Öretmen örenciye -Bekir nerede dergin?- diye sordu. Bekir -Öretmenim, evde unuttumdedi. Öretmen -Her seferinde aynı eyi söylüyorsun. Bence sen o dergiyi kaybettin- dedi. Bekir - Hayır öretmenim evde- dedi. Öretmen -Peki soracaım annene- dedi. (Gözlem Kaydı: Orta- Türkçe) Öretmen konuan örencilere: -Ya çocuklar konumak zorunda deilsiniz. Kes kes sesini, ya sinirlendiriyorsunuz ya- dedi. (Gözlem Kaydı: Alt-Türkçe) Yukarıdaki alıntılarda da görüldüü gibi öretmenlerin sınıf içinde istenmeyen davranılarla; sert bir dille uyararak ya da suçlayarak baa çıkmaya çalıtıkları gözlenmitir. Örencilerde olumsuz davranıları azaltma ve olumlu davranılar gelitirme sürecinde öretmen, örencilerine karı her zaman olumlu ifadeler kullanmalıdır (Kuran, 2004). Öretmenin örenciler üzerinde baskı kurması ya da sadece sözel uyarılarda bulunmasının istenmeyen davranılarla baa çıkmada etkili bir yol olmadıı söylenebilir Araç-Gereç Kullanımı Örenme-öretme sürecinde araç-gereçlerden yararlanma, konuların daha etkili sunulmasını salamakta ve örenme zamanından ekonomi salamaktadır. Ayrıca öretimi daha zevkli ve anlaılır hale getirdii için örenme için ayrılan süre verimli geçmekte ve öretim hizmetinin niteliini artırmaktadır (Demirel, 2005). Gözlem ve görümelerden elde edilen verilerin analizi sonucunda örenme-öretme sürecinde kullanılan araç-gereçler belirlenmitir. Öretmen örencilerden kitaplarındaki resme bakarak neler olabileceini söylemelerini istedi. Öretmen konuyla ilgili DVD yi takıp televizyonu açtı. (Gözlem Kaydı: Üst-Hayat Bilgisi) 355

8 Ö1: Biz dersleri dergi ile iliyoruz. Ders kitabından da yararlanıyoruz. Ö2: kisinden de ilersek zevk alıyorum. ki kitaptan da iliyoruz ama u anda ünite dergisinden daha çok iliyoruz. Bunun dıında belgeseller izliyoruz. nternetten, ansiklopedilerden. (Görüme Kaydı: Üst) Öretmen örencilere -Ders kitabınızın 15. sayfasını açın bugün ileyeceimiz konuyu okuyun- dedi. (Gözlem Kaydı: Orta-Türkçe) Ö2: Daha çok ders kitabından, ünite dergisinden yararlanıyoruz. Ö3: Boyamalı elenceli Matematik var, o boyama kitabı. Boyama deil de, böyle problem var. Onu çözüyoruz, orada çıkan sayıları boyuyoruz. (Görüme Kaydı: Orta) Tepegözde -Doal Sayılarda Bölme lemi- balıklı çalıma kaıdını gösterdi. (Gözlem Kaydı: Orta-Matematik) Öretmen örencilerden ders kitabını ve ünite dergisini çantalarından çıkarmalarını istedi. Bazı örencilerin ders kitabı ve ünite dergisinin olmadıı gözlendi. (Gözlem Kaydı: Alt-Hayat Bilgisi). Ö2: Ders kitabı ve bir de ünite dergisi kullanıyoruz. (Görüme Kaydı: Alt) Gözlemler ve örenci görümeleri incelendiinde öretmenlerin örenme-öretme sürecinde genellikle ders kitabı ve ünite dergisinden yararlandıkları ortaya çıkmaktadır. Ayrıca zaman zaman üst baarı düzeyine sahip okullarda video, internet, ansiklopedi ve orta baarı düzeyine sahip okullarda tepegözün kullanıldıı belirlenmitir. Örencilerin ders kitabı ve ünite dergisi dıında çeitli kaynaklardan (kitap, birey, araç vb.) aratırarak örenmelerinin yeterince tevik edilmedii, ayrıca örenmeyi destekleyen çeitli materyallerin kullanılmadıı söylenebilir Deerlendirme Süreci Yapılan gözlemlerde örenme-öretme sürecinde örencilerin birbirlerini ve kendilerini deerlendirmelerine ilikin veriler elde edilmitir. Örenci tahtaya yazarken dier örencilerde arkadalarının defterlerini kontrol ediyor ve hataları kırmızı kalemle iaretliyorlar. (Gözlem Kaydı: Orta-Türkçe) Bir örenci soruyu cevapladıktan sonra tüm örencilere -Doru mu?- diye sordu. (Gözlem Kaydı: Üst-Hayat Bilgisi) Öretmen -Hasan cıım tahtaya tekrar gel, yazdıın bir yerde yanlılık var. Nerede yanlı yapmısın bir bak bakalım- dedi. (Gözlem Kaydı: Orta-Türkçe) Üst ve orta baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin, örencilerin kendilerini ve birbirlerini deerlendirmelerine fırsat saladıı gözlenmitir. Bu balamda öretmenlerin örenmeöretme sürecinde örencilerin de deerlendirmeye aktif katılımını salamaya çalıtıkları söylenebilir. Yapılan gözlemler sonucunda öretmenlerin, ilenen dersin sonuç etkinlikleri bölümünde örencilerin hedeflere ulaıp ulamadıklarını kontrol etmeye yönelik çaba harcamadıkları ortaya çıkmıtır. Örenci görümelerinde öretmenlerin, baarı düzeyini belirlemeye yönelik deerlendirmeyi nasıl yaptıklarına ilikin bulgular elde edilmitir. Ö1: Optik form eklindeki sınavlardan yapar. Yani seçenekli test. te onlar da beni sıkıyor artık. O testleri seviyorum ama çok az. Ö2: Öretmenimiz Hayat Bilgisi dersinde kitaptan soru sorar. Oradaki ünite testlerinden yaparız ve Türkçe deki okuma parçalarındaki testlerden. Okuma parçalarının arkasındaki soruları cevaplıyoruz. Oradaki Türkçe mizi gelitirelim kısmındaki parçaları yapıyoruz. Matematikte de dergilerde testler oluyor, onlardan yapıyoruz. Ö3: Öretmenimiz soruları kitaplardan sorar, bazen ders kitabından bazen de kendi yaptıı problemlerden sorar, kaıtlardan. (Görüme Kaydı: Üst). Ö1: Testleri genellikle ünite dergisinden hazırlıyor, onu okuyup yapıyoruz. Ö2: Ders kitabımızda ya da ünite dergimizde bazı mesela deerlendirme soruları oluyor. Onları yazılı sınavlarda bize sormuyor, kendisi ayrı bir kitap kullanıyor. Ö3: Sınavda genellikle zor sorular çıkıyor. Sorular bayaı zor bulunuyor o kitapta yani. (Görüme Kaydı: Orta) Ö1: Ünite dergisindeki testleri bize çözdürüyor. Ö2: Kitaptaki soruları yapıyoruz. Ö3: Ben kitabı okuduum için kolay geliyor sorular. (Görüme Kaydı: Alt). Yukarıdaki alıntılarda da görüldüü gibi öretmenlerin, örencileri deerlendirmek amacıyla çoktan seçmeli test ya da yazılı sınav yaptıkları, kitapta ya da ünite dergisinde bulunan bilgilerin yoklanmasına yönelik sorular sordukları örenci görümelerinden anlaılmaktadır. Bu durumun örenilen bilgilerin anlamlılıını sorgulamaktan uzak olduu söylenebilir. 356

9 2. Nicel Verilere likin Bulgular ve Yorum Üst-orta ve alt baarı düzeyindeki okullarda bulunan 2. sınıf örencilerinin baarı testlerinden aldıkları puanların ortalamalarının birbirinden anlamlı derecede farklılık gösterip göstermediini belirlemek amacıyla tek yönlü varyans (ANOVA) analizi yapılmı ve anlamlılık düzeyi p0.05 olarak alınmıtır. Analiz sonucunda ortaya çıkan farklılıın hangi gruplar arasında olduunu belirlemek için de Scheffe testi yapılmıtır. Yapılan analizlerle ilgili bulgular her ders için ayrı ayrı ele alınarak Çizelge 1-6 da verilmi ve Scheffe testi sonucunda hangi gruplar arasında fark olduu 2, 4 ve 6. çizelgenin son sütununda belirtilmitir. Çizelge 1. Hayat Bilgisi Baarı Testine likin Betimsel statistikler Gruplar N X Ss F P Üst 36 23,2 3,86 Orta 45 21,5 5,08 Alt 36 16,2 5,67 19,364,000 Toplam ,4 5,69 P 0.05 Çizelge 2. Hayat Bilgisi Baarı Testi Puanlarının Okullara Göre Tekyönlü Varyans Analizi Sonuçları Varyansın Kareler Sd Kareler F P Anlamlı Fark Kaynaı Toplamı Ortalaması Gruplar arası 944, ,462 19, Üst-Alt, Gruplar içi 2683, ,399 Orta-Alt Toplam 3628, P 0.05 Çizelge 1 ve 2 ye göre 2. Sınıf Hayat Bilgisi Dersi baarı testi sonuçları üzerinde yapılan varyans analizi (ANOVA) sonucunda üst grubun aritmetik ortalaması 23,2, orta grubun aritmetik ortalaması 21,5 ve alt grubun aritmetik ortalaması 16,2 dir. Üst-orta-alt grubun aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde anlamlı bir fark bulunmaktadır. Scheffe testi sonuçlarına göre farklılıın üstalt ve orta-alt gruplar arasında bulunduu belirlenmitir. Bu duruma göre üst ve orta grupta yer alan örencilerin alt gruptaki örencilere göre daha baarılı oldukları söylenebilir. Çizelge 3. Türkçe Baarı Testine likin Betimsel statistikler Gruplar N X Ss F P Üst 36 13,4 1,66 Orta 45 11,6 3,02 Alt 36 8,5 3,27 24,401,000 Toplam ,1 3,39 P 0.05 Çizelge 4. Türkçe Baarı Testi Puanlarının Okullara Göre Tekyönlü Varyans Analizi Sonuçları Varyansın Kareler Sd Kareler F P Anlamlı Fark Kaynaı Toplamı Ortalaması Gruplar arası 391, ,684 24, Üst-Orta, Gruplar içi 842, ,019 Üst-Alt, Toplam 1233, Orta-Alt, P 0.05 Çizelge 3 ve 4 incelendiinde 2. Sınıf Türkçe Dersi baarı testi sonuçları üzerinde yapılan varyans analizi (ANOVA) sonucunda üst grubun aritmetik ortalaması 13,4, orta grubun aritmetik ortalaması 11,6 ve alt grubun aritmetik ortalaması 8,5 dir. Üst-orta-alt grubun aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde anlamlı bir fark olduu görülmektedir. Bu farkın hangi gruplar arasında olduunu belirlemek için yapılan Scheffe testi sonuçlarına göre, bütün gruplar arasında anlamlı fark 357

10 olduu belirlenmitir. Elde edilen bulgulara göre; üst grupta yer alan örencilerin orta ve alt gruptaki örencilerden, orta gruptaki örencilerin de alt gruptaki örencilerden daha baarılı oldukları söylenebilir. Çizelge 5. Matematik Baarı Testine likin Betimsel statistikler Gruplar N X Ss F P Üst 36 20,7 4,44 Orta 45 17,8 4,05 Alt 36 3,6 1,42 233,806,000 Toplam ,0 8,15 P 0.05 Çizelge 6. Matematik Baarı Testi Puanlarının Okullara Göre Tekyönlü Varyans Analizi Sonuçları Varyansın Kareler Sd Kareler F P Anlamlı Fark Kaynaı Toplamı Ortalaması Gruplar arası 5893, , , Üst-Orta, Gruplar içi 1348, ,603 Üst-Alt, Toplam 7242, Orta-Alt, P 0.05 Çizelge 5 ve 6 da görüldüü gibi 2. Sınıf Matematik baarı testi sonuçları üzerinde yapılan varyans analizi (ANOVA) sonucunda üst grubun aritmetik ortalaması 20,7, orta grubun aritmetik ortalaması 17,8 ve alt grubun aritmetik ortalaması 3,6 dır. Üst-orta-alt grubun aritmetik ortalamaları 0.05 düzeyinde anlamlı bir fark olduu belirlenmitir. Scheffe testi sonuçlarına göre ise, bütün gruplar arasında anlamlı fark olduu belirlenmitir. Elde edilen bulgular; üst grupta yer alan örencilerin orta ve alt gruptaki örencilerden, orta gruptaki örencilerin de alt gruptaki örencilerden daha baarılı olduklarını göstermektedir. TARTIMA, SONUÇ VE ÖNERLER Bloom (1996) öretim hizmeti niteliinin örenci baarısını etkileme ve onu belirleme gücünde önemli olduunu ortaya koymaktadır. Aratırmada elde edilen veriler dorultusunda öretim hizmetinin niteliine ilikin; - Öretmenlerin; ilenecek konunun ne olduunu söyledikleri ancak kazandırılacak davranılara ilikin açıklama yapmadıkları, örenci katılımını çounlukla soru-cevap tekniini kullanarak salamaya çalıtıkları, olumlu davranılar karısında örencileri aferin, çok güzel gibi sözel ifadelerle ya da eker verme, yıldız verme, imza atma, sarılıp öpme ve arkadalarına alkılatma gibi davranılar kullanarak pekitireç verdikleri, örencilere doru cevabı bulmalarına yardımcı olacak ipuçları verdikleri ve nasıl öreneceklerine ilikin açıklamalarda bulundukları, - Üst ve orta baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin; örencilerin dikkatini etkili bir ekilde çekmek ve meraklarını uyandırmak için etkinlik düzenledikleri, örencileri istekli hale getirmek için çaba harcadıkları, örencilerin örenmelerine ilikin dönüt ve düzeltme yaptıkları, - Üst baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin pasif örencilerin katılımını salama çabası içinde oldukları sonucuna ulaılmıtır. Öretim strateji, yöntem ve tekniklerine ilikin öretmenlerin; örenme-öretme sürecinde sorucevap tekniini daha çok kullandıkları, örencileri düünmeye yönelten Neden? Niçin? gibi sorular sorarak ve cevapları kendi tümceleri ile vermelerini isteyerek anlamlı örenme salamaya çalıtıkları, örencilere ünite dergisi veya ders kitaplarında yer alan problemlerin çözümü, konuların çalıılması gibi ödevler verdikleri görülmektedir. Sınıf yönetimine ilikin öretmenlerin; örencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını dikkate aldıkları, sınıf içinde istenmeyen davranılarla, sert bir dille uyararak ya da suçlayarak baa çıkmaya çalıtıkları sonucuna ulaılmıtır. Atıcı da (1999) tarafından öretmenleri sınıfı yönetmede tepkilerde tutarsızlık, olumsuz ba etme yöntemlerine (eletirme, baırma, ceza) daha sık bavurma, kısa vadeli ve sınıfın dikkatini bozan bir yaklaımı benimsemenin öretmenlerin genel özellikleri arasında olduunu söylemektedir. 358

11 Örenme-öretme sürecinde araç-gereç kullanımının örenciler üzerinde olumlu yönde etkileri olduunu göstermektedir (Teker, 1990; Altınta, 1998; Atılboz, 2001). Aratırma sonucunda araçgereç kullanımına ilikin öretmenlerin; örenme-öretme sürecinde genellikle ders kitabı ve ünite dergisinden yararlandıkları, ayrıca zaman zaman üst baarı düzeyine sahip okullarda video, internet, ansiklopedi ve orta baarı düzeyine sahip okullarda tepegöz kullandıkları görülmektedir. Yapılan birçok çalımada (Özer, 1996; Uzunahmet, 1996; Özdemir, 2000; Teker, 2002; Tüy, 2002; Köseolu ve Soran, 2005) öretmenler araç gereç kullanmama nedenini bilgi ve beceriye sahip olmama ve hizmet içi eitime ihtiyaç duymaları eklinde ifade etmektedirler. Deerlendirme sürecine ilikin öretmenlerin; ilenen dersin sonuç etkinlikleri bölümde örencilerin hedeflere ulaıp ulamadıklarını kontrol etmeye yönelik çaba harcamadıkları, örencileri deerlendirmek amacıyla çoktan seçmeli test ya da yazılı sınav yaptıkları, kitapta ya da ünite dergisinde bulunan bilgilerin yoklanmasına yönelik sorular sordukları görülmektedir. Üst ve orta baarı düzeyinde görev yapan öretmenlerin ise örencilerin kendilerini ve birbirlerini deerlendirmelerine fırsat saladıkları sonucuna ulaılmıtır. Aratırma kapsamında uygulanan baarı testlerine ilikin; Hayat Bilgisi dersinde üst ve orta grupta yer alan örencilerin alt gruptaki örencilere göre daha baarılı oldukları, üst ve orta grup arasında fark olmadıı görülmektedir. Türkçe ve matematik derslerinde ise üst grupta yer alan örencilerin orta ve alt gruptaki örencilerden, orta gruptaki örencilerin de alt gruptaki örencilerden daha baarılı oldukları sonucuna ulaılmıtır. Aratırma bulguları dorultusunda öretmenlerin; -Örenci katılımını artırmak ve örenmede kalıcılık salamak amacıyla farklı yöntem ve teknikler kullanmaları, -Etkili bir sınıf yönetimi için istenmeyen davranılarla baa çıkma becerilerini gelitirmeleri, - Dersin sonunda deerlendirme etkinliklerine zaman ayırmaları, -Örenme eksikliklerini belirleyip tamamlama çalımaları yapmaları ve -Alt baarı düzeyindeki okullarda görev yapan öretmenlerin dikkati çekme, güdüleme, dönüt ve düzeltme etkinliklerine yer vermeleri önerilmektedir. leride yapılacak çalımalara yönelik olarak; -Bu tür aratırmaların farklı illeri ve farklı sınıfları da kapsayarak sürdürülmesi, -Öretmenlerin öretme-örenme sürecinde farklı yöntem ve teknikleri ie koamama nedenlerinin aratırılması ve - Öretmenler için eitim durumlarıyla ilgili deikenlerin örenme-öretme sürecindeki ilevleri konulu hizmetiçi eitim etkinlikleri hazırlanması önerilmektedir. KAYNAKLAR Açıkgöz, K. (1996). Etkili Örenme ve Öretme. zmir: Kanyılmaz Matbaası. Atıcı, M. (1999). lkokul öretmenlerinin sınıf yönetiminde yetkinlik beklentisi rolünün ngiltere ve Türkiye de seçilen bir aratırma grubu üzerinde incelenmesi. Yayımlanmamı doktora tezi, University of Leicester. ( Altınta, G. E. (1998). lköretim okulları 4. sınıf fen bilgisi öretiminde araç-gereç (deney yaprakları) ve bulmaca tekniinin örencilerin akademik baarısına katkısı. Pamukkale Üniversitesi Denizli. Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi. Atılboz, G. N. (2001). Lise birinci sınıf örencilerinde hücre ve moleküler biyoloji konuları ile ilgili görsel ve deneysel malzeme kullanmanın baarı üzerine etkisi. Gazi Üniversitesi Ankara. Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi. Aydın, A. (2000). Sınıf Yönetimi. stanbul: Alfa Yayınları. Baar, H. (2006). Sınıf Yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık. 359

12 Bloom, B. (1996). nsan Nitelikleri ve Okulda Örenme. (Çev: D.A. Özçelik) stanbul: MEB Yayınları. Demirel, Ö. (2005). Öretme Sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Gözütok, D. (2000). Öretmenliimi Gelitiriyorum. Ankara: Siyasal Yayınevi Köseolu, P. ve Soran, H. (2005). Biyoloji dersinde araç-gereç kullanımı açısından öretmen yeterlikleri. Hacettepe Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi 28: Kuran, K. (2004). Sınıfta Örenme-Öretme Sürecinin Yönetimi. (Edit. M. iman ve S. Turan) Sınıf Yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Özdemir, S. M. (2000). Müfredat Laboratuar Okullarında görev yapan öretmenlerin eitim araç ve gereçlerini etkili kullanma durumlarına ve hizmet içi eitim ihtiyaçlarına yönelik bir aratırma. Gazi Üniversitesi Ankara. Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi. Özer, A. (1996). Orta dereceli askeri okullarda görev yapan fen bilimleri dersleri öretmenlerinin eitim araçlarından yararlanma durumları ve eitim araçları ile ilgili hizmet içi eitim ihtiyaçları. Ankara Üniversitesi Ankara. Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi. Senemolu, N. (2004). Geliim Örenme ve Öretim. Ankara: Gazi Kitabevi. Teker, N. (1990). Geleneksel öretime alternatif video merkezli bireysel örenme. Ankara Üniversitesi Ankara. Yayımlanmamı Doktora Tezi. Teker, A. (2002). Ankara ili merkez ilköretim okullarında görev yapan 4 ve 5. sınıf öretmenlerinin fen bilgisi dersinde eitim araç-gereçlerini kullanma durumlarının deerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Ankara. Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi. Tüy, M. A. (2002). Öretim Teknolojilerinin sistematik kullanımına ilikin öretmen davranılarının çözümlenmesi. Ankara Üniversitesi Ankara. Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi. Uzunahmet, B. (1996). KKTC akademik liselerinde öretmenlerin eitim araçlarından yararlanma durumu ve eitim araçları konulu hizmet içi eitime ilikin görüleri. Ankara Üniversitesi Ankara. Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi. Yalın, H.. (2004). Öretim Teknolojileri ve Materyal Gelitirme. Ankara: Nobel Yayın Daıtım. Yıldırım, A ve imek, H. (2005). Nitel Aratırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. 360