A Study about the Effects of Constructivist Learning Approach Practices on Classroom Management 1

Transkript

1 Elementary Education Online, 7(3), , lköretim Online, 7(3), , [Online]: A Study about the Effects of Constructivist Learning Approach Practices on Classroom Management 1 M. Cevat YILDIRIM 2 Burhanettin DÖNMEZ 3 Abstract: The aim of this study is to reveal the views of classroom teachers about the effects of constructivist learning approach practices on classroom management. Among qualitative research methods, case study pattern and typical case sampling methods were used in this study. In order to increase the variety of data semi-structured interviews with 10 classroom teachers and semi-structured observation for 20 class hours were carried out. And documents such as lesson plans and attendance sheets of observed classes were examined. Data were processed by content analysis. According to the findings, it is concluded that constructive learning approach generally affects five aspects of classroom management in a positive way however; some problems are still existing especially resulting from constitution and implementation. Key Words: Constructive learning approach, classroom management, primary education. SUMMARY Purpose and significance: Constructivist learning approach has been carried out in primary schools with the renewed curriculum. It is thought to be useful to investigate thoroughly how this approach will affect the classroom management. The aim of this study is to reveal the views of classroom teachers about the effects of constructivist learning approach practices on classroom management. Methods: In this research, case study design was used through qualitative research designs. In order to increase the validity of the research data triangulation way is followed by using semi-structured interview, semi-structured observation and document investigation methods. Typical case sampling method was used through intentional sampling methods. Semi-structured interview was performed with ten classroom teachers. Semi-structured observation was performed for twenty class hours. Data were analyzed by making content analysis. Results: It is concluded that the constructivist learning approach, in general, affects five dimensions of classroom management in a positive way. In the terms of physical conditions of classroom, it is necessary to have different sitting plans and benefit from all sites of the class. Good planning is an obligation in a learning process when we consider this approach in terms of management of learning-teaching processes. It requires the application of various learning-teaching methods and techniques by means of which the students may be more active. When we consider this approach in terms of relation management, this approach lets students and teacher relations be more warmer and sincere. With this approach the explanation of reason of classroom rules loomed large and affected the teacher-student communication in a positive way. From the point of behavior management, it was seen that the approach had a positive effect on acquiring the desired behavior. In terms of time management, different views were put forward by teachers. Some teachers expressed that this approach affects the effective usage of time in a positive way and they finished the activities in the period they planned. Some teachers also said that they couldn t finish the activities on time as they planned owing to such reasons as; excess class size, and newly beginning application of the approach. Observation results also support the interview results. Discussion and conclusion: The application of constructivist learning approach brought a different perspective into classroom management. In constructivist classrooms, processes are important and it is also crucial to get to main sources of problems. This approach requires students to be more active in classroom management as well as the teachers. To practice the constructivist learning approach effectively in classroom management, teachers should be trained by means of consistent in-service training courses. The projects should be developed in such a way which will decrease the number of students in crowded classes. 1 Bu çalıma, Eylül 2006 tarihleri arasında Mula Üniversitesinde düzenlenen 15. Ulusal Eitim Bilimleri Kongresi nde sunulan sözlü bildirinin gelitirilmi eklidir. 2 nönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü EYD Bilim Dalı Doktora Örencisi, mcevatyildirim@gmail.com 3 Doç. Dr. nönü Üniversitesi Eitim Fakültesi Eitim Bilimleri Bölümü Öretim Üyesi, bdonmez@inonu.edu.tr

2 Yapılandırmacı Örenme Yaklaımı Uygulamalarının Sınıf Yönetimine Etkileri Üzerine Bir Çalıma M. Cevat YILDIRIM 1 Burhanettin DÖNMEZ 2 ÖZ. Bu aratırmanın amacı sınıf öretmenlerinin, yapılandırmacı örenme yaklaımı uygulamasının sınıf yönetimine etkilerine ilikin görüleri ni tespit etmektir. Aratırmada nitel aratırma desenlerinden durum çalıması deseni kullanılmıtır. Tipik durum örneklemesi yöntemi tercih edilmitir sınıf öretmenlerinden oluan 10 öretmen ile yarı yapılandırılmı görüme gerçekletirilmi, toplam 20 ders saati yarı yapılandırılmı gözlem yapılmı ve gözlem yapılan derslerin planları ile örenci devam çizelgelerinden oluan doküman incelemesi yapılarak veri çeitlemesi yoluna gidilmitir. Veriler içerik analizi yapılarak çözümlenmitir. Aratırma bulgularına göre yapılandırmacı örenme yaklaımının sınıf yönetiminin be boyutunu genel olarak olumlu yönde etkiledii; ancak yapı ve uygulamadan kaynaklanan bazı sorunların olduu sonucuna varılmıtır. Anahtar Sözcükler: Yapılandırmacı örenme yaklaımı, sınıf yönetimi, ilköretim. GR Yapılandırmacılık, bilginin örenen tarafından yapılandırılmasını ifade eden bir kavramdır (Özden, 2005). Yapılandırmacılık, örenme ve bilgi ile ilgili bir kuramdır ve bilgiyi temelden kurmaya dayanır (Demirel, 2002). Yapılandırmacı örenme yaklaımında bilginin transferi ve yeniden yapılandırması söz konusudur (aan, 2002). Örenenler örenmeyi kendilerine sunulan biçimiyle deil, zihinlerinde yapılandırdıkları biçimiyle olutururlar (Yaar, 1998). Bu yaklaımda bireylerin daha çok düünmeyi, anlamayı, kendi örenmelerinden sorumlu olmayı ve kendi davranılarını kontrol etmeyi örenmeleri gerektii vurgulanmaktadır (Sabancı, 2000). Bu yaklaımın özünde örenenin bilgiyi yapılandırmasıyla birlikte bu bilgiyi uygulamaya koyması vardır (Perkins, 1999). Bu yaklaımın uygulanabilmesi, eitimde deiimlerin ve yenilemelerin yapılmasını gerektirmektedir. Eitim tüm dünyada sürekli bir deiim içindedir. Bilginin hızla yenilenerek üretildii çaımızda birey ve toplumun gelecei, bilgiye ulama, bilgiyi kullanma ve üretme becerilerine balı bulunmaktadır. Bu becerilerin kazanılması ve yaam boyu sürdürülmesi ezberleme yerine bilgi üretimine dayalı çacıl bir eitimi gerektirmektedir. Bu gerekçelerle Milli Eitim Bakanlıı, yapılandırmacı örenme yaklaımına uygun olarak ilköretim okullarında okutulan Türkçe, Fen ve Teknoloji, Matematik, Sosyal Bilgiler ve Hayat Bilgisi derslerinin programlarını yeniden düzenleme yoluna gitmitir (MEB, 2005). Yenilenen bu ders programlarında aratıran, sorgulayan, örenmeyi örenen, yaratıcı ve eletirel düünen bireylerin yetitirilmesi esas alınmıtır. Örenmenin sorumluluu örencidedir. Öretmen ise rehberlik rolünü üstlenir (Yıldırım, 2006). Yapılandırmacı öretmenler, açık fikirli, kendini yenileyebilen, bireysel farklılıkları dikkate alan, bilgi aktarıcılıı yerine uygun örenme yaantılarını salayan ve örencilerle birlikte örenmeyi ilke edinen bir role sahiptirler (Selley, 1999). Yapılandırmacı örenme yaklaımı uygulaması hem öretmen hem de örenci rollerinin deimesine yol açmıtır. Bu yaklaımın uygulandıı sınıflarda yeni rollerin sergilenmesi gerekmektedir. Bu rollerin ve yapılandırmacı örenme yaklaımı uygulamasının, sınıf yönetimi etkinliklerini önemli ölçüde etkileyecei 1 nönü Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü EYD Bilim Dalı Doktora Örencisi, mcevatyildirim@gmail.com 2 Doç. Dr. nönü Ünv. Eitim Fakültesi Eitim Bilimleri Bölümü Öretim Üyesi, bdonmez@inonu.edu.tr 665

3 söylenebilir. Yapılandırmacı örenme yaklaımının uygulandıı sınıflardaki sınıf yönetimi etkinliklerinin irdelenmesinin yararlı olacaı düünülmektedir. Sınıf yönetimi etkinlikleri alanyazında genellikle be boyutta ele alınmaktadır (Baar, 1999). Yapılandırmacı sınıf yönetimi etkinlikleri de be boyutta ele alınabilir: Sınıfın Fiziksel Düzeni Sınıfın fiziksel düzeni sınıfın genilii, sınıf alanının çeitli etkinliklerin yapımı için bölümlenmesi, ısı, ıık, gürültü düzenekleri, renkler, temizlik, estetik, eitsel araçlar, oturma düzeni, örencilerin gruplanması gibi etkinlikleri kapsar (Baar, 1999). Yapılandırmacı örenme yaklaımına göre sınıf, bilgilerin aktarıldıı bir yer deildir. Örenmenin, örenci etkinlikleriyle salandıı, sorgulamaların yapıldıı, düünme, sorun çözme ve örenme becerilerinin gelitirildii bir yerdir (aan, 2002). Baka bir ifadeyle sınıf, öretmenlerin rehberliinde örenci merkezli örenme etkinliklerinin gerçekletirildii bir eitim ortamıdır. Yapılandırmacı sınıflar, örencilerin örenme sürecinde daha fazla sorumluluk almalarını gerektirir. Bu nedenle yapılandırmacı sınıflar örencilerin çevreleriyle daha fazla etkileimde bulunmalarına, dolayısıyla zengin örenme yaantıları geçirmelerine olanak salayacak bir ekilde düzenlenir (Yaar, 1998). Yapılandırmacı sınıflarda örenciler, genellikle gruplar halinde çalıırlar (Brooks & Brooks 1999). Sınıfların bireysel çalımalara ve grup çalımalarına olanak salayabilecek deiken yerleim düzenlerinin uygulanmasına elverili olması önemli görülmektedir. Yurdakul (2004) un aratırmasına göre fiziksel çevre, var olan özellikleriyle örenme becerilerinin açıa çıkmasında önemli bir etkiye sahiptir. Yapılandırmacı yaklaımın uygulandıı sınıflar; teknoloji, kaynak ve materyal zenginliine sahip geni ve rahat yapısıyla kullanılı bir örenme çevresidir. Kısacası, yapılandırmacı sınıflarda örencileri örenmeye motive eden ve örencilerin konuya ilgisini çeken bir sınıf ortamının oluturulmasına önem verilir (aan, 2002). Örenme-Öretme Sürecinin Yönetimi Örenme-öretme süreci, planların yapılması, kaynakların belirlenip daılımının salanması, i ve ilem süreçlerinin belirlenmesi, yöntem ve teknik seçme, örenci özelliklerini belirleyip geliimlerini izleme ve deerlendirme, örenci katılımını düzenleme etkinliklerini kapsar (Baar, 1999). Yapılandırmacı örenme yaklaımına göre, bilginin yapısı örenen tarafından oluturulmakta ve bu süreçte önbilgiler önem taımaktadır. Anlatılanlar örenci tarafından yorumlanır ve dönütürülür (Açıkgöz, 2003). Yapılandırmacı örenme-öretme sürecinde içerik ana çizgileriyle bellidir, ancak sınırlar kesin deildir (Özden, 2005). Örencilerin birincil kaynaklardan ve ham verilerden örenmeleri desteklenir (Brooks & Brooks, 1999; Deryakulu, 2000). Böylece örencinin bilgiyi yapılandırmasına ve yorumlanmasına olanak salanır. Yapılandırmacı sınıflarda öretmenin rolü, örencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını göz önüne alarak, bilgi kaynaklarına giden yolları göstermek ve bunlara ulamayı kolaylatırmaktır (Hogörür, 2002.) Öretmenin görevi, örenme çevrelerini düzenlemek ve içerii sürece yerletirmektir (Yurdakul, 2004). Örencinin rolü ise kendi örenmelerini oluturmak ve bilgiyi aratırarak, kefederek, yorumlayarak yapılandırmaktır (Asan ve Güne, 2000; aan, 2002). Yapılandırmacı deerlendirme ise öretim süreciyle iç içedir ve örencilerin sergiledikleri çalımaların gözlenmesiyle yapılır (Brooks & Brooks, 1999; Marlowe & Page, 1998). Yani, performansa dayalı tümel bir deerlendirme yapılır (aan, 2002; Özden, 2005). Deerlendirmede ürüne deil, sürece aırlık verilir (Demirel, 2002). 666

4 Yapılandırmacı sınıflarda, örencinin etkin olduu, öretmenin rehberlik rolünün ön plana çıkarıldıı ve süreç deerlendirilmesinin önem taıdıı bir örenme-öretme anlayıı vardır. liki Yönetimi liki yönetimi, sınıf kurallarının belirlenip örencilere benimsetilmesi, sınıf yaamının kolaylatırmasına yönelik örenci-örenci ve örenci-öretmen iliki düzenlemeleri etkinliklerini kapsar (Baar, 1999). Yapılandırmacı örenme yaklaımına göre örenmede sosyal boyut önemli görülmektedir. Çünkü örenmemiz dier insanlarla kurulan ilikiyle yakından ilgilidir (Özden, 2005). Örencilerin birbirleriyle ve öretmenlerle iletiim kurmaları, bu iletiimin diyaloga ve etkileime dönümesi temel alınmaktadır (Brooks & Brooks, 1999). Yapılandırmacı örenme ortamında iletiim tek yönlü deil, ibirliiyle sosyal etkileime dönük çabaları kapsar (Yurdakul, 2004). Yapılandırmacı sınıflarda, örencilerin merak ve ilgilerinin canlı tutulması önemli görülmektedir (Özden, 2005). Örencilerin içsel olarak güdülenmeleri ön plana çıkmaktadır (Özyürek, 2001). Örenciler, sınıfın düzenlenmesi ve örenme etkinlikleri ile ilgili karar sürecine katılırlar. Deryakulu (2000) na göre, örencinin sınıf yönetiminin her aamasında söz hakkının olması, sınıf iklimini büyük ölçüde demokratikletirmektedir. Yurdakul (2004) un aratırmasına göre yapılandırmacı örenme süreci elenceli, zevkli ve keyif vericidir. Örencilere sorumluluk verilmesi ise örencilerde duygusal, olumlu tepkilerin olumasını ve örencilerin mutlu olmasını salamaktadır. Yapılandırmacı sınıflarda sosyal boyutun ön plana çıkarıldıı, iletiimin etkileime dönütürüldüü bir sınıf ilikisi önemli görülmektedir. Davranı Yönetimi Davranı yönetimi, sınıf ortamında istenen davranıların salanabilir hale getirilmesi, sorunların ortaya çıkmadan önce tahmin edilmesi yoluyla istenmeyen davranıların önlenmesi, sınıf kurallarına uyulmasının salanması, yapılmı olan istenmeyen davranıların deitirilmesi etkinliklerini kapsar (Baar, 1999). Yapılandırmacı örenme yaklaımında örencinin aktif katılımına, sorumluluk üstlenmesine, kendi bakı açısını oluturmasına ve kendi düüncelerini gelitirmesine izin verilmektedir. Örencilerin yaptıkları hatalar örencinin anlaması sürecinde dönüt salamak için bir fırsat olarak kullanılmaktadır (Özden, 2005). Yapılandırmacı sınıflarda davranı yönetiminin örenci odaklı olduu söylenebilir. Bu sınıflarda öz denetim ve öz yönetimin gerçekletirilmesine önem verilmektedir. Çünkü bu yaklaımda örencinin bilgiyi ve dolayısıyla davranıı yapılandırılmasına fırsat verilir. Nasıl ki örenci kendi örenmesi üzerinde yetkilendiriliyorsa kendi sorun davranılarını yönetme konusunda da yetkilendirilmelidir. Yiit (2005) e göre örencilere kendi davranılarını düzenleme ve kendilerini yönetme becerileri öretilebilir. Bazı aratırmalar, örencilerin kendi kendilerini yöneterek üretmesinin onların akademik baarılarını oldukça yükselttiini göstermitir. Özdemir, Yalın ve Sezgin (2004) e göre örenme süreci bizzat örencinin kendisi tarafından kontrol edilmeli ve yönlendirilmelidir. Öretmen problemlerin çözümünde rehberlik rolünü üstlenir. Örencilerin desteklendii ve birbirlerine saygı duyacaı bir sınıf ortamının oluması önemli görülmektedir (Kuran, 2005). Alkove & McCarty (1992) ye göre yapılandırmacı eitim ortamında örenenlerin sorumluluk duyguları geliir, örenenler hogörülü olurlar ve etkili bir örenen-örenen etkileiminin kurulması için çaba gösterirler (Akt.: Yurdakul, 2004). 667

5 Yapılandırmacı örenme yaklaımında etkin not tutma, uygun dönütlerin verilmesi, ceza yerine övgü ve örenciyi cesaretlendirme gibi etkinliklerin gerçekletirilmesine önem verilmektedir (Özdemir, Yalın ve Sezgin, 2004). Bu etkinliklerin sınıfta istenen davranıların kazandırılmasını ve istenmeyen davranıların önlenmesini olumlu yönde etkileyecei söylenebilir. Bu yaklaımda örencinin sorumluluk üstlenmesi ve örencilerin birbirlerine saygı duyacaı bir sınıf ortamının oluması ön plana çıkmaktadır. Zaman Yönetimi Zaman yönetimi, sınıf içinde geçen zamanın çeitli etkinliklere daılımı, zamanın ders dıı etkinliklerle harcanmaması, sıkıcılıın önlenmesi, örencinin zamanının çounu sınıfta ve okulda geçirmesinin salanması, devamsızlıın ve okuldan ayrılmaların önlenmesi etkinliklerini kapsar (Baar, 1999). Yapılandırmacı örenme yaklaımına göre örenme bir anda olup biten bir ey deildir, zaman alıcı bir süreçte gerçekleir. Anlamlı örenmenin gerçeklemesi için düüncelerin harekete geçirilmesi yeni düüncelerin üretilmesi, düüncelerle oynanması ve onların kullanılması gerekmektedir (Özdemir vd., 2004; Özden, 2005). Öretmen, örenme etkinliklerinde örenciye yeterince zaman tanımalıdır. Gerçek yaamdaki bilgilere yer vermelidir (Brooks & Brooks, 1999). Yapılandırmacı örenme süreci ve doası, geleneksel yaklaımda olduu gibi sıkıcı ve zor deil; zevkli ve elencelidir; örenmeyi kolay oluturan fakat yorucu bir özelliktedir (Yurdakul, 2004). Bu özelliklerin sınıfta zaman yönetimini olumlu yönde etkileyecei söylenebilir. Gerçek yaamdaki bilgilere yer verilmesi, karmaık gibi görünen konuların daha kısa sürede örenilmesine katkıda bulunabilir. Bu yaklaım örencilerin etkin katılımını gerektirdiinden öretmen iyi bir planlama ve etkili bir rehberlik yaparak, sınıfını orkestra efi gibi yöneterek zamanı etkili kullanabilir. Sonuç olarak sınıf yönetiminde zamanın etkili olarak kullanılması için iyi bir planlama yapılmalı ve örenciler iyi bir ekilde yönlendirilmelidirler. Yeni ders programlarıyla birlikte yapılandırmacı örenme yaklaımının sınıf yönetimine çeitli etkilerinin olacaı varsayılmaktadır. Bu etkilerin belirlenmesi amacıyla nitel bir bakı açısıyla bir aratırma yapılmasının yararlı olacaı düünülmütür. Bu aratırmanın amacı, Sınıf öretmenlerinin, yapılandırmacı örenme yaklaımı uygulamasının sınıf yönetimine etkilerine ilikin görüleri nin belirlenmesidir. Bu amaca ulamak için aaıdaki sorulara cevap aranmıtır: 1. Yapılandırmacı örenme yaklaımı, sınıf öretmenlerinin sınıfın fiziksel ortamının düzenlenmesine ilikin uygulamalarını nasıl etkilemektedir? 2. Yapılandırmacı örenme yaklaımı, sınıf öretmenlerinin örenme-öretme sürecinin yönetimine ilikin uygulamalarını nasıl etkilemektedir? 3. Yapılandırmacı örenme yaklaımı, sınıf öretmenlerinin sınıfta iliki yönetimine ilikin uygulamalarını nasıl etkilemektedir? 4. Yapılandırmacı örenme yaklaımı, sınıf öretmenlerinin sınıfta davranı yönetimine ilikin uygulamalarını nasıl etkilemektedir? 5. Yapılandırmacı örenme yaklaımı, sınıf öretmenlerinin sınıfta zaman yönetimine ilikin uygulamalarını nasıl etkilemektedir? 6. Yapılandırmacı örenme yaklaımı sınıf öretmenleri tarafından benimsenmi midir? 668

6 Aratırmanın Modeli YÖNTEM Bu aratırmada, nitel durum çalıması deseni kullanılmıtır. Durum çalıması nicel veya nitel yaklaımla yapılabilir. Durum çalıması nitel aratırmada çok yaygın olarak kullanılan bir yaklaımdır. Durum çalımasında gözlem, görüme ve doküman incelemesi gibi veri toplama yöntemleri kullanılabilir (Yıldırım ve imek, 2005; Altunıık, Cokun, Bayraktarolu ve Yıldırım, 2005). Nitel verilerin sayısallatırılması yoluna gidilebilir. Burada amaç genelleme yapmak deil; güvenirlie katkıda bulunmak, yanlılıı azaltmak ve temalar arasında karılatırma yapılmasını kolaylatırmaktır (Yıldırım ve imek, 2005). Aratırmanın geçerliini artırmak amacıyla yarı yapılandırılmı görüme, yarı yapılandırılmı gözlem ve doküman incelemesi teknikleri kullanılarak veri çeitlemesi yoluna gidilmitir. Ayrıca görüme formu uzman görüüne sunulmutur. ki öretmen ile pilot uygulama gerçekletirilmi, gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra asıl görümeler yapılmıtır. Aratırmanın güvenirlii için görüme, gözlem ve doküman incelemesi verilerinin tutarlı olup olmadıına bakılmıtır. Örneklem Amaçlı örneklem yöntemlerinden tipik durum örneklemesi yöntemi tercih edilmitir. Aratırma kapsamına alınan okuldaki sınıf mevcutlarının ortalaması 29 dur. Eskiehir ili genelindeki ilköretim okullarının sınıf mevcutlarının ortalaması ise 30 dur ( Seçilen okulun sınıf mevcutları, velilerin sosyo-ekonomik ve eitim düzeyleri kent ortalamasına yakındır. Patton (1987) a göre amaç evrene genelleme yapmak deildir. Amaç ortalama durumları çalıarak belirli bir konu hakkında fikir sahibi olmak veya bu konu hakkında yeterli bilgi sahibi olmayanları bilgilendirmektir (Akt.: Yıldırım ve imek, 2005). Aratırmanın yapıldıı okulun yöneticileri ve sınıf öretmenleri ile görüülerek, gözlem ve görümenin yapılması ile ilgili olumlu görüleri alındıktan sonra aratırmayla ilgili yasal izin alınmıtır. Yarı yapılandırılmı görüme için Eskiehir deki bir ilköretim okulunun 1 5. sınıf öretmenlerinden oluan ve her sınıf düzeyinde iki öretmen olmak üzere toplam 10 öretmen örnekleme alınmı ve görümeler 15 Mayıs Mayıs 2006 tarihleri arasında gerçekletirilmitir. Okuldaki tüm sınıf öretmenleri örnekleme dâhil edilmitir. 22 Mayıs Mayıs 2006 tarihleri arasında aynı öretmenlerin sınıflarında Türkçe ve Matematik derslerinde birer ders saati olmak üzere toplam 20 ders saati yarı yapılandırılmı gözlem yapılmıtır. Sözel derslerden Türkçe dersinin ve sayısal derslerden Matematik dersinin bütün sınıflarda okutulması bu derslerin seçilmesinde etken olmutur. Doküman incelemesinde ise gözlem yapılan derslerin planları ve öretim yılındaki 2 5. sınıf listelerinin birinci ve sonuncu sırasındaki örencilerin ve öretim yılına ait devam durumları incelenmitir. Aratırmaya dâhil edilen sınıflar ve bu sınıfların mevcutlarına ilikin bilgiler Tablo 1 de verilmitir. Aratırmaya katılan öretmenlere ilikin bilgiler ise Tablo 2 de verilmitir. Tablo 2 de her katılımcı farklı büyük harfle (kodla) temsil edilmitir. Bulgular sunulurken de katılımcılar burada verilen kodlarla anılacaklardır. Tablo 1. Aratırmaya dâhil edilen sınıf ve ubeler ile sınıf mevcutları Sınıf ve ube Adı 1-A 1-B 2-A 2-B 3-A 3-B 4-A 4-B 5-A 5-B Sınıf Mevcudu

7 Tablo 2. Aratırmaya katılan öretmenlere ilikin bilgiler Öretmenin Adı Cinsiyeti Meslekteki Kıdemi Mezun Olduu Bölüm Örenim Durumu A Bayan 10 Yıl letme Lisans B Bayan 10 Yıl Çocuk Geliimi ve Ev Yön. Lisans C Bayan 22 Yıl Sınıf Öretmenlii Ön Lisans D Bayan 30 Yıl Sınıf Öretmenlii Ön Lisans E Bayan 3 Yıl Biyoloji Y. Lisans F Bayan 10 Yıl ktisat Lisans G Bayan 12 Yıl Sınıf Öretmenlii Lisans H Bayan 1 Yıl Sınıf Öretmenlii Lisans I Bayan 10 Yıl Kimya Lisans Bayan 7 Yıl Sınıf Öretmenlii Lisans Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması Aratırmanın her bir alt amacı için ayrı çözümlemeler yapılmıtır. Yarı yapılandırılmı görümeye katılan öretmenler ses kayıt cihazının kullanılmasında bir sakınca olmadıını belirterek görüme verilerinin kaydedilmesine izin vermilerdir. Yarı yapılandırılmı görümeler ses kayıt cihazı ile kaydedilmi ve sözel olmayan ifadelerin alınabilmesi için not alma yoluna gidilmitir. Daha sonra kayıtlar ayrıntılı olarak yazılı doküman haline getirilmitir. Doal ortamın etkilenmemesi amacıyla yarı yapılandırılmı gözlem sırasında ses kayıt çalıması yapılmamıtır. Gözlem izlenimlerinin not edilmesi tercih edilmitir. Aratırma verileri içerik analizi yapılarak çözümlenmitir. Aratırma bulguları tematik bir yaklaımla ele alınmıtır. Aratırma bulgularındaki temalar aratırmanın alt amaçları ile örtümektedir. Yarı yapılandırılmı gözlem verileri ise tablolatırılmıtır. Yıldırım ve imek (2005) e göre nitel aratırmalar oldukça geni anlatımlara dayandıklarından tablo ve grafiklere yaygın olarak yer verilmelidir. Yarı yapılandırılmı gözlem verilerinin tablolatırılmasında sözü edilen durumun gerçekletii bir ders saatinde görülmüse (/), iki ders saatinde de görülmüse (X) eklinde simgelenerek gösterilmitir. BULGULAR Aratırma bulguları altı temada ve alt temalarda ele alınmıtır: Sınıfın Fiziksel Düzeni Yapılandırmacı örenme yaklaımı sınıfta farklı yerleim düzenlerinin uygulanmasını ve sınıfın her yerinden yararlanılmasını gerektirmektedir (A, B, C, D, E, F, G, H, I, ). Öretmen bu konuda kendisini sınırlamamalıdır (A). Öretmenler çok grup yerleim düzenini ve tek grup yerleim düzenindeki U yerleim biçimi ni uygulamayı istediklerini; ancak sınıfların küçük olması ve sınıf mevcutlarının fazla olması nedeniyle sınıf yerleim düzeninde çok fazla deiiklik yapamadıklarını, geleneksel yerleim düzenini uygulamaktan öteye gidemediklerini dile getirmilerdir (A, B, C, D, E, F, G, H, I, ). Bir öretmen bazen geleneksel yerleim düzeninde dörderli gruplar oluturarak grup çalıması yapmak zorunda kaldıını dile getirmitir (F). Yapılandırmacı sınıflar grup çalımasına (A, B, C, D, E, F, G, H, I, ) ve bireysel çalımaya olanak salayacak ekilde düzenlenmelidir. Çünkü bu yaklaımda hem grup çalımaları hem de bireysel çalımalar önemli görülmektedir (H, ). Sınıf ortamının görsel olarak zenginletirilmesi, sınıftaki alanın eitsel araç-gereçlerle donatılması ve örenci çalımalarının sınıfta sergilenmesi ön plana çıkmaktadır (A, B, C, D, E, 670

8 F, G, H, I, ). Sınıfta televizyon, vcd (A, B, C, D, E, F, G, H, I, ), projeksiyon, tepegöz (A, B, E, G, H) ve örencilerin yaptıkları araç-gereçler (E, F, H) kullanılmaktadır. Bu yaklaım öretmenin sınıfa baımlı kalma anlayıının deimesine olanak salamaktadır (E). Öretmenler, okulun bahçesinden (B, C, E, G, I) ve laboratuardan yararlandıklarını (C, E, G, I), konularla ilgili geziler ve çevre incelemeleri yaptıklarını (C, E, G, H, ), drama ile ilgili etkinliklerde okulun salonunu kullandıklarını (B, E) ve tiyatroya gittiklerini (B, E, F) dile getirmilerdir. Sınıf gözlemlerinde sınıfların fiziksel düzenine ilikin elde edilen veriler Tablo 3 te verilmitir. Tablo 3. Sınıfların fiziksel düzenine ilikin gözlem verileri 1-A 1-B 2-A 2-B 3-A 3-B 4-A 4-B 5-A 5-B Sınıfta klasik (sıralı) yerleim düzeni uygulaması var. Sınıfın büyüklüü farklı yerleim düzenlerinin uygulanmasına elverili deildir. Sınıfın alanı etkili olarak kullanılmaktadır. Sınıfta örenci ürün dosyaları bulunmaktadır. Sınıfta örencilerin çalımaları sergilenmitir. Yerleim düzeni deitirilmeden bireysel çalıma yapıldı. Yerleim düzeni deitirilmeden grup çalıması yapıldı. X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X Tablo 3 te görüldüü gibi ilk altı maddedeki durumların tüm sınıflarda gözlem yapılan iki ders saatinde de gerçekletii, yedinci maddedeki durumun ise altı sınıfta iki ders saatinde de gerçekletii fakat dört sınıfta hiç gerçeklemedii görülmütür. Sınıfın fiziksel düzenine ilikin gözlem verileri ile öretmenlerle yapılan görüme verileri birbirini desteklemektedir. Bu yaklaımın sınıfın etkili olarak kullanılmasının yanında sınıf dıındaki alanların da kullanılmasını gerektirdii söylenebilir. Örenme-Öretme Sürecinin Yönetimi Bu tema dört alt temada ele alınmıtır: Planlama: Yapılandırmacı örenme yaklaımı iyi bir planlamayı zorunlu kılmaktadır. Planın etkili olarak uygulanabilmesi için öretmenin iyi hazırlanması gerekir (B, E, F, I). Planlamada örencilerin hazır bulunuluk düzeyleri dikkate alınmaktadır (G, H, I). Ders planlarının disiplinler arası bir yaklaımla hazırlanması önemli görülmektedir (F, H). Bu yaklaıma göre planlama bir yelpaze gibidir. Çünkü örenciler düünerek olayların farklı boyutlarına ulaabilmekte (I) ve etkin oldukları için planın yönünü deitirebilmektedirler. Örenci merkezli bir anlayı temel alındıından ders planları esnek bir yapıdadır. Örencilerin sorularına göre planın yönü deiebilir (A, B, C, D, E, F, G, H, I, ). Gerçek yaamla iliki kurma: Yapılandırmacı örenme yaklaımında çocukların hayata hazırlanması temel alınmaktadır (G). Bunun gerçekletirilmesi için konuların gerçek yaamdan yola çıkarak ilenmesi gerekir (B, C, E, G). Derslerin ileniinde ise oyunlatırma yoluna gidilmektedir (A). Örenciler derste daha etkindirler (A, B, C, D, E, F, G, H, I, ). Bu yaklaım öretmenlerin kanguru gibi sürekli örencileri kucaında taıma anlayıını reddetmektedir. Örencilerin kendi ayakları üzerinde durmasını zorunlu kılmaktadır (B). Öretmenin rolü ise örenciye rehberlik yapmaktır (A, B, C, D, E, F, G, H, I, ). Bir baka ifadeyle öretmenin koç (antrenör) olması gerekir. Çünkü öretmen model ve rehberdir. Örenci ise öretmenin yardımcısı gibidir (E). 671

9 Farklı yöntem ve teknikler kullanma: Öretmenin anlatım yöntemi yerine örencilerin etkin olabilecei farklı örenme-öretme yöntem ve tekniklerini uygulaması gerekmektedir. Bu yöntem ve teknikleri, drama, soru-cevap (A, B, C, D, E, F, G, H, I, ), grup çalıması (C, E, F, G, H, I, ), proje çalımaları, beyin fırtınası (E, F, H, I), aratırma, gözlem (B, G), fısıltı grupları (E), tartıma (G), problem çözme () eklinde sıralamak mümkündür. Alternatif deerlendirmeyi ie koma: Bu yaklaım deerlendirmede alternatif ölçme tekniklerine bavurulmasını gerektirmektedir (A, B, C, D, E, F, G, H, I, ). Örencileri birbirleriyle mukayese etmeden, örenciyi bütün olarak görüp, örencilerin deiik yetenekleri dikkate alınarak deerlendirme yapılmaktadır (A, C). Deerlendirmede yazılılar ikinci planda kalmaktadır (A, B, C, D, E, F, I, ). Örencilerin deerlendirilmesinde proje çalımaları, aratırma ödevleri (E, F, G, H, I, ), örencilerin birbirlerini sözlü olarak deerlendirmeleri (B, D, G, I, ), örencinin derse katılımı, örencinin sınıf içindeki performansının gözlenmesi (E, G, I), yazılı materyaller, ürün dosyaları (B, D), afiler, sunumlar (I), grup çalımaları, yazılılar (H) dikkate alınmaktadır. Kısacası bu yaklaımda süreç deerlendirmesi ön plana çıkmaktadır. Öretmenler Öretmen Çalıma Kitapları nda yer alan ders planlarını uygulamaktadırlar. Milli Eitim Bakanlıı tarafından hazırlanan planların uygulandıı Türkçe ve Matematik derslerinin ders planlarının analizinde örenme-öretme sürecinin yönetimine ilikin elde edilen veriler aaıda sıralanmıtır: Esnek bir planlama anlayıı vardır. Etkinlerin ne kadar süre içinde bitirilecei planlanmıtır. Ön hazırlık sürecine yer verilmitir. Zihinsel hazırlık sürecine yer verilmitir. Örencinin nasıl motive edileceine yer verilmitir. Yöntem ve teknik çeitlemesine yer verilmitir. Bireysel çalımalara ve grup çalımalarına yer verilmitir. Deerlendirmede alternatif ölçme tekniklerine yer verilmitir. Örenme-öretme sürecinin yönetimine ilikin gözlem verileri ile öretmenlerle yapılan görüme verileri birbirleriyle tutarlıdır. Ayrıca sınıf gözlemlerinde öretmenlerin bu planlamayı dikkate aldıkları görülmütür. Bu yaklaımın; öretmenlerin rehberlik rolünü üstlenmelerini, örencilerin etkin olmasını, öretim yöntem ve tekniklerinde çeitlemeye yer verilmesini, farklı ölçme tekniklerinin uygulanmasını gerektirdii söylenebilir. liki Yönetimi Bu tema altı alt temada ele alınmıtır: Sıcak ve samimi iliki: Yapılandırmacı örenme yaklaımı, öretmen-örenci ilikisinin daha sıcak ve samimi olmasına olanak saladı (A, B, C, E, F, G, H, I, ). Örenci etkin olduu için güven duygusu gelimekte ve öretmenle rahat bir ekilde iletiim kurabilmektedir (B, C). Öretmen-örenci iletiimi etkileime dönümektedir (A, B, C, E, F, G, H, I, ). Yapay öretmen-örenci ilikileriyle bu yaklaımı uygulamak mümkün deildir. (B). Bir öretmen, Bu yaklaımın uygulanmasından sonra öretmen-örenci ilikisinde pek deiiklik olmadı ını dile getirmitir (D). Örenci-örenci ilikisi: Bu yaklaım, örenci-örenci ilikisini de olumlu yönde etkiledi (A, B, C, D, G, H, I, ). Örenciler bir bakıma birbirlerine muhtaç olduklarından birbirleriyle kaynamakta ve aralarında diyalog süreci balamaktadır (H). Grup çalımaları örenci-örenci 672

10 ilikisini olumlu yönde etkilemektedir (B, C, E, F, G, I). Ancak bazen grup çalımaları, grup çatımasına da neden olmaktadır (). Grup çalımaları örencilerde sınıf bilinci (E), ibirlii, dayanıma, paylaım (B, C, G, I, ), sorumluluk (A, D, G) ve rekabet duygularının gelimesini olumlu yönde etkiledi (). Örenciler verilen görevleri yerine getirmek için sınıftaki dier örencilerle iletiime geçmektedirler. Örencilerin birbirleriyle olan iletiimi okul zamanı dıında da devam etmektedir. Örenciler bazen birbirlerinin evlerine gidip birlikte ders çalıma yoluna da gitmektedirler (A, D, G). Öretmen-veli ilikisi: Bu yaklaım öretmen-veli ilikilerinin de sıcak olmasını gerektirmektedir. Çünkü veli örenme-öretme sürecinin ayrılmaz bir parçası konumundadır (A, B, E, F, G, H, I, ). Bu yaklaımın öretmen-veli iletiiminin sürekliliine olumlu katkısı oldu (B, I, ). Öretmenler telefon, veli toplantısı (A, B, C, D, E, F, G, I), ev ziyaretleri yoluyla velilerle iletiim kurmaktadırlar (E, F). Veliler ise örencisine yardımcı olabilmek için okula gelip öretmenle iletiim kurmak zorunda kalmaktadırlar (F, G, H) Bir öretmen, Öretmenveli ilikilerinde önemli bir deiiklik olmadı ını dile getirmitir (C). Ödül (pekitireç) kullanımı: Yapılandırmacı örenme yaklaımı uygulaması daha fazla ödülün verilmesine olanak salamaktadır (B, C, F, G, H, I, ). Aferin sözcüünü kullanmak, alkılamak (A, C, E, G, I, ), teekkür etmek (C), örencilerin yaptıkları çalımaların sergilenmesi gibi psikolojik ödüllere (H) ve bazen maddi ödüllere de yer verilmektedir (C, D, G, H). çsel ödül ön plana çıkmaktadır. Örenciler, verilen görevi baarmaktan mutluluk duymaktadırlar (A, C, G). Her örencinin ödüllendirilebilecek bir yönünü mutlaka ortaya çıkarmaktadır (B, H, I, ). Bir bakıma öretmen pollyanna gibidir. in olumlu tarafını görüp iyimser davranmak zorundadır (A). Cezanın tercih edilme nedenlerini azaltmaktadır (A, B, C, D, G). Örenciye verilebilecek en büyük cezanın, örenciyi bir etkinlikten alıkoyma cezası olduunu söylemek mümkündür (E). Motivasyon: Bu yaklaımın örencinin motivasyonunu olumlu yönde etkiledii söylenebilir. Çünkü örencinin hedeften haberdar olması (A), derslerin oyun havası içinde ilenmesi (B), ödülün ön planda tutulması (D, I), proje çalımalarına (G, I) ve aratırma ödevlerine yer verilmesi örenciyi motive etmektedir (C). Örencilerin farklı yeteneklerinin ortaya çıkmasına olanak salamaktadır. Böylece örenciler baarılı olma duygusunu tatmakta, içsel olarak motive olmakta (B, C, E, F, G, H, ) ve okula daha istekli olarak gelmektedirler (G, I). Demokratik sınıf ortamı: Yapılandırmacı örenme yaklaımı demokratik bir sınıf ortamının olumasını gerektirmektedir (E, F, G, H, I). Bu nedenle, örencilerin karar sürecine katılmaları bir zorunluluk olarak görülmektedir (A, B, C, D, E, F, G, H, I, ). Sınıfların iliki düzenlemelerine ilikin gözlem verileri Tablo 4 te verilmitir. Tablo 4. liki yönetimine ilikin gözlem verileri 1-A 1-B 2-A 2-B 3-A 3-B 4-A 4-B 5-A 5-B Öretmen örencilere isimleriyle hitap etti. X X X X X X X X X X Öretmen derste espri yaptı. X X X X X X X X X Öretmen, örenciyi cesaretlendirdi. X X X X X X X X X Örencilere bireysel etkinlikler yaptırılarak içsel X X X X X X X X X X olarak motive olmaları desteklendi. Sınıfta psikolojik ödüllere yer verildi. X X X X X X X X X X Örenci-örenci iletiimi bireysel ya da grup çalımalarıyla etkileime dönütü. X X X X X X X X X Örenciler düüncelerini rahatça ifade edebildiler. X X X X X X X X X X Örenciler etkinliklere katıldıklarından mutluydular. X X X X X X X X X X 673

11 Tablo 4 te de görüldüü gibi sınıfların iliki düzenlemelerine ilikin gözlem verileri, öretmenlerle yapılan görüme verileriyle benzerlik göstermektedir. Bu yaklaımın öretmenörenci-veli iletiimini olumlu yönde etkiledii, her örencinin kendisini gerçekletirebilecei deiik etkinliklere yer verildiinden örencilerin içsel olarak motive olmasını ve örencinin isteyerek okula gelmesini saladıı söylenebilir. Davranı Yönetimi Bu tema dört alt temada ele alınmıtır: Sınıf kuralları: Yapılandırmacı örenme yaklaımı istenen davranıların kazandırılmasını olumlu yönde etkiledi (A, B, E, F, G, H, I, ). Bu yaklaımla birlikte sınıf kurallarının nedenlerinin açıklanması ön plana çıktı (A, B). Sınıf kurallarının belirlenmesinde ve uygulanmasında empatik bir bakı açısı esas alınmaktadır (A). Öretmen ve örenciler sınıf kurallarını birlikte belirlemektedirler (A, C, D, E, G, H, I). Kuralların oluturulmasında örenciler belirleyici oldukları için (F, I) kuralların kontrolünde de rol üstlenmektedirler (F). Demokratik bir sınıf ortamının olması ve kuralların tartıılabilmesi kuralların uygulanmasını kolaylatırmaktadır (E, F, G, H, I). Grup çalımasında esneklik: Grup çalımalarında örenciler etkin olduu için sürekli söz hakkı istiyorlar ve bazen izin almadan konuma yoluna gidiyorlar. Bu durum ise sınıf disiplinini etkilemektedir. Ancak bu disiplinsizlik olarak görülmez (A, B). Çünkü bu durum grup çalımasının doal bir sonucudur ve sorun oluturmamaktadır (A, B, E, F, G, H, I, ). Bu yaklaımla birlikte sınıflarda gürültünün arttıını söylemek mümkündür (E, G). Ancak bu gürültü dersin ileniine engel oluturmamaktadır. Vızıltı gruplarından çıkan sesi andırmaktadır (G). Örencilerin etkin olduu bir sınıf ortamında örencilerin çiçek olmasını beklemek yanlıtır (E). birlikli örenme: Grup çalımalarına önemli ölçüde yer verilmi olması örencinin kendisini ifade edebilmesine (A, F) ve örencilerde ibirlii, paylaım, düüncelere saygılı olma (E, G), güven, sorumluluk (A, F) ve baarılı olma duygusu nun gelimesine olanak saladı (H). Ayrıca örencilerin dinlemeyi ve not almayı örenme becerileri geliti (G). Bir öretmen istenen davranıların kazandırılmasında bu yaklaımın çok fazla etkisinin olmadıını dile getirmitir (C, D). Etkin katılım: Bu yaklaım örencilerin derse katılımlarını olumlu yönde etkiledi (A). Örencilerin etkin ve katılımcı olması (F, ), sürekli iletiim içinde olması (F), kendilerini ve arkadalarını yargılayabilmeleri (E, G I, ) istenmeyen davranıların önlenmesini olumlu yönde etkilemektedir (E, F, G, ). Ancak örencilerin birbirlerini yargılamaları durumu her zaman gerçeklememektedir (G). Sınıfta davranı yönetimine ilikin gözlem verileri Tablo 5 te verilmitir. Tablo 5. Davranı yönetimine ilikin gözlem verileri 1-A 1-B 2-A 2-B 3-A 3-B 4-A 4-B 5-A 5-B Örenciler derste katılımcı ve etkindiler. X X X X X X X X X X Sınıfta örencilerin etkin katılımlarından kaynaklanan X X X X X X X X X X rahatsız edici olmayan düzeyde bir gürültü olutu. Öretmen örencilere sözlü uyarılar yaptı. X X X X X X X Öretmen bazı örencilerin olumsuz yönlerini vurguladı. X Örenciler birbirlerini uyardılar. X X X X X 674

12 Tablo 5 te de görüldüü gibi sınıfta davranı yönetimine ilikin gözlem verileri, öretmenlerle yapılan görüme verilerini desteklemektedir. Bu yaklaımın demokratik bir sınıf ortamının olumasını; örencilerin ibirlii, güven ve sorumluluk duygularının gelimesini; istenen davranıların kazanılmasını olumlu yönde etkiledii söylenebilir. Örenciler etkin olduklarından sınıfta bazen gürültü oluabildii; ancak bu gürültünün rahatsız edici düzeyde olmadıı ve bu sınıflarda örencilerin çiçek olmasını beklemenin yanlı olduu belirtilmektedir. Zaman Yönetimi Altı öretmen, yapılandırmacı örenme yaklaımının zaman yönetimini olumlu yönde etkilediini ve etkinlikleri planladıkları zamanda bitirdiklerini dile getirmitir (B, C, D, E, F, G). Örencinin etkin olması (C, E), konuların azalmı olması ve basit hale getirilmesi (D, G), konuların gerçek yaamdan yola çıkılarak ilenmesi (E), öyküleyici anlatımın önem kazanması, konuların oyun havası içinde ilenmesi (F), empati kurma ve örencileri aratırmaya yöneltme anlayıına yer verilmesi gibi etkenler zaman yönetimini olumlu yönde etkilemektedir (G). Dört öretmen ise zaman yönetimi konusunda sıkıntı çektiklerini ve etkinlikleri planladıkları zamanda bitiremediklerini dile getirmitir (A, H, I, ). Etkinlik sayılarının çok fazla olması (A, H, I, ), sınıf mevcutlarının fazla olması, sınıfların dar olması (H, I, ), programın youn olması, öretmen ve örencilerin henüz bu yaklaıma tam olarak uyum salamamı olması gibi etkenler zaman yönetimini olumsuz yönde etkilemektedir (H). Ancak zamanın etkili kullanılması biraz da öretmene balıdır (F). Çünkü yapılandırmacı örenme yaklaımı öretmenin çok iyi bir hazırlık ve planlama yapmasını gerektirmektedir. Öretmen bu yaklaımı örendikçe zamanı daha etkili kullanabildiinin farkına varmaktadır (B, E). Bu yaklaımın uygulanması örencilerin okula gelme isteklerini olumlu yönde etkiledi ve örenci devamsızlıklarının azalmasını saladı (A, B, C, D, E, F, G, H,I, ). Örencilerin etkin olması derslerin zevkli hale gelmesini (A, C) ve örencilerin mutlu olmasını saladı (B, C, E, G, H, I, ). Örencilerin çou okulun tatil olmasını istememektedir. Bazen örenciler hastalandıklarında bile verilen görevleri yerine getirmek için okula gelmektedirler (B, E, F, H). Bu yaklaım örencilerin sorumluluk duygusunun gelimesini olumlu yönde etkilediinden devamsızlık problemini neredeyse ortadan kaldırmaktadır (B, E, F). Örencilerin devam durumu ile ilgili doküman incelemesi verileri Tablo 6 da verilmitir. Tablo ve öretim yılındaki karılatırmalı örenci devam durumu Örencinin Sınıfı Öretim Yılındaki Örenci Devam Durumu Sınıf Listesinin Sınıf Listesinin Birinci Sırasındaki Son Sırasındaki Örencinin Okula Örencinin Okula Devam Etmedii Devam Etmedii Gün Sayısı Gün Sayısı Öretim Yılındaki Örenci Devam Durumu Sınıf Listesinin Sınıf Listesinin Son Birinci Sırasındaki Sırasındaki Örencinin Okula Örencinin Okula Devam Etmedii Devam Etmedii Gün Sayısı Gün Sayısı 2-A B A 5, B A B A B

13 Tablo 6 da aratırmanın yapıldıı okuldaki 2 5. sınıf örencilerinin ve öretim yılındaki devam durumları karılatırmalı olarak gösterilmitir. Birinci sınıflar öretim yılında okula yeni baladıkları için karılatırmaya dâhil edilmemilerdir. Sınıfların devam çizelgeleri esas alınarak öretim yılındaki sınıf listelerinin birinci ve sonuncu sırasında yer alan örencilerin ve öretim yılındaki devam durumları karılatırılmıtır. Öretmenlerin, yapılandırmacı örenme yaklaımı uygulanmaya balandıktan sonra örenci devamsızlıklarında azalma olduu görüü Tablo 6 daki doküman incelemesi verileriyle tutarlılık göstermektedir. Zaman yönetimine ilikin gözlem verileri aaıda sıralanmıtır: Ders süresi etkili olarak kullanıldı. Öretmen dersi zamanında bitirdi. Planlanan etkinlikler ders süresi içerisinde bitirildi. Zaman yönetimini olumsuz yönde etkileyen herhangi bir disiplin problemi olumadı. Bu yaklaımın genel olarak zaman yönetimini olumlu yönde etkiledii; ancak sınıf mevcutlarının fazlalıı, programın yeni uygulanmaya balanmı olması gibi etkenlerden dolayı bazen zaman yönetiminde olumsuzlukların yaandıı söylenebilir. Sınıf Öretmenlerinin Yapılandırmacı Örenme Yaklaımını Benimseme Durumları Dokuz öretmen yapılandırmacı örenme yaklaımını benimsediini dile getirmitir (A, B, C, E, F, G, H, I, ). Çünkü bu yaklaımın uygulanması örencilerin mutlu olmasını (A, B, E, F, G, H) ve öretmenin mutlu bir ekilde derse girmesini olumlu yönde etkilemektedir (B, E, F, G,). Bir öretmen ise yapılandırmacı örenme yaklaımını benimsemediini dile getirmitir. Nedenini ise sınıf farkı oluturması, etkinliklerin masraflı olması, sınıfta gürültünün artması eklinde açıklamıtır (D). Öretmenlere göre, yapılandırmacı örenme yaklaımının sınıf yönetimindeki olumlu etkileri unlardır: Örencinin etkin ve katılımcı olması (A, B, C, E, F, G, H, I, ), Aratırmacılıa, düünmeye ve yaratıcılıa önem verilmesi (B, D, E, ). Etkileimin salanması (H, I). Velinin eitim-öretim sürecinin bir parçası haline gelmesi (A). Derslerin zevkli geçmesi (F). Örenci motivasyonunu ve güven duygusunu olumlu yönde etkilemesi (C, F, G). Demokratik bir sınıf ortamının oluması (A, E, F, G). Örencilerin sorumluluk, paylama, ibirlii duygularının gelimesi (D, H). Öretmenlere göre, yapılandırmacı örenme yaklaımının sınıf yönetiminde uygulanmasını olumsuz yönde etkileyen etkenler unlardır: Mevcut sınav sistemi (OKS) bu yaklaımın en büyük handikabıdır (A, C, E). Öretmenlerin bu yaklaımı yaayarak örenmek zorunda kalması (A, B, E, I, ). Daha çok materyal gerektirdiinden maddi yük getirmesi (A, D, F, G). Okulların materyal açısından yeterli donanıma sahip olmaması (A, B, D, F, G). Konuların fazla olmasının () ve örencilerin etkin oluunun zaman ve disiplin sorununa neden olması (A, ). Sınıflardaki fiziksel alanın yetersiz olması (B, D, H). Sınıf örenci sayılarının fazla olması (E, H) Tefti anlayıının yapılandırmacı örenme yaklaımına uygun olmaması (D, E, I, ) 676

14 Öretmenler göre, yapılandırmacı örenme yaklaımının sınıf yönetiminde etkili olarak uygulanabilmesi unlar yapılabilir: Sınıf mevcutları az olmalıdır. Altı öretmen, sınıf mevcutları en fazla 20 olmalıdır (A, B, C, H, I, ) ; bir öretmen, sınıf mevcutları en fazla 24 olmalıdır (D) ; üç öretmen ise, sınıf mevcutları en fazla 25 olmalıdır (E, F, G) görüünü dile getirmitir.. Sınıf alanı deiik oturma düzenlerinin uygulanmasına olanak verecek büyüklükte olmalıdır (C). Tefti anlayıı yeni yaklaıma uygun bir hale getirilmelidir (B, D, E, F, I, ). Sınav sistemi (OKS, STS) deitirilmelidir (A, C, E). Hizmet içi eitimlerde süreklilik salanmalıdır (B). TARTIMA, SONUÇ VE ÖNERLER Bu aratırma, Sınıf öretmenlerinin, yapılandırmacı örenme yaklaımı uygulamasının sınıf yönetimine etkilerine ilikin görüleri nin belirlenmesi amacıyla yapılmıtır. Sınıf yönetiminin boyutlarını etkileme ve yapılandırmacı örenme yaklaımının benimsenme durumunun belirlenmesinin temel alındıı alt amaçlara ilikin aaıdaki çıkarımlarda bulunulabilir. Yapılandırmacı örenme yaklaımı uygulamasının sınıfın fiziksel düzenine ilikin etkileri unlardır: Sınıfta deiik yerleim düzenlerinin uygulanmasını ve sınıfın her yerinden yararlanılmasını gerektiren bir yaklaımdır. Etkinliklerin sınıf dıına tamasını bu balamda laboratuar, okul bahçesi vb. farklı alanlardan yararlanılmasını gerektirmektedir. Yaar (1998) a göre yapılandırmacı sınıflar, örencilerin zengin örenme yaantıları geçirmelerine olanak salayacak bir ekilde düzenlenir. Brooks & Brooks (1999) a göre, bu sınıflarda örenciler, genellikle gruplar halinde çalıırlar. Yurdakul (2004) un yaptıı aratırmada da benzer sonuçlara varılmıtır: Yapılandırmacı örenme yaklaımının uygulandıı fiziksel ortam teknoloji, kaynak ve materyal zenginlii; geni ve rahat yapısıyla kullanılı bir örenme çevresidir. Bu ortam örenme becerilerinin ortaya çıkmasını önemli ölçüde etkilemektedir. Dolayısıyla bu yaklaımın örencilerin bireysel ve grup çalımalarına olanak salayacak bir sınıf düzenlemesini gerektirdii söylenebilir. Yapılandırmacı örenme yaklaımı uygulamasının örenme-öretme sürecinin yönetimine ilikin etkileri unlardır: Bu yaklaımın uygulanabilmesi için iyi bir planlama ve hazırlık sürecine gereksinim vardır. Planlamada esneklik ve örenciye görelik ilkeleri önemli görülmektedir. Öretmenin rehberlik rolü ön plana çıkmakta, örencilerin ise etkin olmaları gerekmektedir. Bu yaklaım, örencilerin etkin olmasını salayacak farklı örenme-öretme yöntem ve tekniklerinin kullanılmasını gerektirmektedir. Deerlendirmede ise farklı ölçme tekniklerine yer verilmektedir. Özden (2005) e göre yapılandırmacı örenmede içerik ana çizgileriyle belirlenmitir; ancak sınırlar kesin deildir. Yurdakul (2004) un aratırmasına göre örenmenin sorumluluu örencidedir. Örenme-öretme süreci gerçek yaamla ilikilidir. Hogörür (2002) e göre ise öretmen rehberlik rolünü üstlenerek bir bakıma örenmeyi kolaylatırmaktadır. Bu yaklaımın esnek bir planlama anlayıını, örencinin etkin olmasını, farklı örenme-öretme yöntem ve tekniklerinin kullanılmasını ve tümel bir deerlendirmenin yapılmasını gerektirdii söylenebilir. Yapılandırmacı örenme yaklaımı uygulamasının sınıfta iliki yönetimine ilikin etkileri unlardır: Öretmen-örenci-veli ilikisinin daha samimi olmasını ve etkileime dönüen bir örenci-örenci ile öretmen-örenci iletiimini gerektirmektedir. Bu yaklaım, örencinin baarılı olması için velilerin okul-öretmen ile iletiim kurmalarını zorunlu kılmaktadır. Veliler, örenme-öretme sürecinin ayrılmaz bir parçası olarak görülmektedir. Bu yaklaımda farklı etkinliklere yer verildiinden, örencinin performansını sergilemesine ve içsel olarak motive olmasına olanak salanmaktadır. Brooks & Brooks (1999) a göre öretmen-örenci iletiiminin diyaloga ve etkileime dönümesi temel alınmaktadır. Yurdakul (2004) un aratırmasına göre 677

15 bu yaklaımın uygulandıı sınıflarda iletiim tek yönlü deil, ibirliiyle sosyal etkileime dönüen bir iletiim söz konusudur. Özyürek (2001), bu yaklaımda örencilerin içsel olarak güdülenmelerinin ön plana çıktıını belirtmektedir. Yıldırım ve Dönmez (2008) in yaptıı aratırmaya göre ise öretmen-veli iletiiminin örencinin baarısında önemli bir payı vardır. Veli, örenme-öretme sürecinin önemli bir parçası olarak görülmektedir. Bu yaklaımın etkileime dönüen bir iletiime ve olumlu bir sınıf iklimine katkıda bulunduu söylenebilir. Yapılandırmacı örenme yaklaımı uygulamasının sınıfta davranı yönetimine ilikin etkileri unlardır: Bu yaklaım, sınıf kurallarının belirlenmesinde nedenlerin açıklanmasının ön plana çıkmasını, demokratik bir sınıf ortamının olumasını ve örencilerde ibirlii, güven, sorumluluk gibi duyguların gelimesini olumlu yönde etkilemektedir. Örenciler etkin olduklarından sınıf ortamında gürültünün olutuu; fakat bu gürültünün rahatsız edici düzeyde olmadıı vurgulanmıtır. Özden (2005) e göre bu yaklaımda örencinin aktif katılımına, sorumluluk üstlenmesine, kendi bakı açısını oluturmasına ve kendi düüncelerini gelitirmesine izin verilmektedir. Yurdakul (2004) un yaptıı aratırmaya göre bu yaklaım örencilerde sorumluluk duygusunun gelimesine ve bunun sonucunda da örencilerde olumlu duygusal tepkilerin olumasına, örencilerin mutlu olmasına katkıda bulunmaktadır. Bu yaklaımın sınıfta istendik davranıların kazandırılmasını ve örencinin grup içinde nasıl davranması gerektii bilincine varmasını olumlu yönde etkiledii söylenebilir. Yapılandırmacı örenme yaklaımı uygulamasının sınıfta zaman yönetimine ilikin etkileri unlardır: Konuların gerçek yaamdan yola çıkılarak ilenmesi ve alternatif örenme-öretme yöntem ve tekniklerinin uygulanması zaman yönetimini olumlu yönde etkilemektedir. Derslerin daha elenceli geçmesiyle devamsızlık probleminin önemli ölçüde azalmasına olanak salamaktadır. Programın yeni oluu, öretmenlerin bu yaklaımdaki deneyimlerinin az oluu gibi etkenler bazen zaman yönetimine ilikin olumsuzluklara neden olabilmektedir. Brooks & Brooks (1999) a göre örenme-öretme etkinliklerinde örenciye yeterince zaman tanınmalı ve gerçek yaamdaki bilgilere yer verilmelidir. Yurdakul (2004) un aratırmasına göre bu yaklaımın uygulanması derslerin daha zevkli ve elenceli geçmesini, örenmenin rahat ve kolay olumasını salamaktadır. Konular gerçek yaamdan seçilmekte ve gerçek yaamla ilikilendirilmektedir. Bu yaklaımda örencilerin etkin olması, derslerin gerçek yaamdan yola çıkılarak ve elenceli hale getirilerek ilenmesi, devamsızlık probleminin azalması gibi etkenlerin zaman yönetimini olumlu yönde etkiledii söylenebilir. Öretmenlerin yapılandırmacı örenme yaklaımı uygulamasını benimseme durumlarına ilikin varsayımları unlardır: Bu yaklaım, örencilerin etkin olmasına, iletiimin etkileime dönümesine, derslerin daha zevkli geçmesine, demokratik bir sınıf ortamının olumasına, örencilerde olumlu duyguların gelimesine ve öretmen ile örencilerin mutlu olmasına olanak saladıından benimsenmesi gereken bir yaklaım olarak görülmektedir. Yurdakul (2004) un yaptıı aratırmada da bu yaklaımın uygulanmasının örencilerin mutlu olmasını, daha elenceli ve keyifli vakit geçirmelerini saladıı sonucuna varılmıtır. Yapılandırmacı örenme yaklaımının sınıf yönetiminde uygulanmasını olumsuz yönde etkileyen öretmenlerin bu yaklaımı yaayarak örenmek zorunda kalmaları, materyal açısından maddi yük getirmesi, sınıflardaki fiziksel alanın yetersizlii, sınıf mevcutlarının fazla olması gibi etkenler de vardır. Bazı olumsuzluklara ramen genel olarak bu yaklaımın sınıf yönetimini olumlu yönde etkiledii ve uygulanması gereken bir yaklaım olduu söylenebilir. Aratırmada elde edilen sonuçlara bütünsel olarak bakıldıında unlar söylenebilir: Yapılandırmacı örenme yaklaımı uygulaması sınıf yönetiminin be boyutunu da genel olarak olumlu yönde etkilemektedir. Bu yaklaımın etkili olarak uygulanabilmesi için; sınıf mevcutlarının azaltılmasına yönelik tedbirler alınmalı, öretmenlere sürece yayılmı ve süreklilii olan bir hizmet içi eitim verilmelidir. 678