BARTIN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DERGİSİ BARTIN UNIVERSITY JOURNAL OF FACULTY OF EDUCATION

Transkript

1 -AYRIBASI M( ebas kı )/SPECI ALEDI TI ONYr d. Doç. Dr. Mur a tgenç Öğr et menl er nçok l uzek âal a nl a r ı İ l epr obl em Çöz mebec er l er Ar a s ı nda k İ l ş k n ni nc el enmes I nv es t ga t ngoftherel a t onbet weenthet ea c her s Mul t pl ei nt el l genc es AndPr obl em Sol v ngsk l l s

2 BARTIN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DERGİSİ BARTIN UNIVERSITY JOURNAL OF FACULTY OF EDUCATION Clt/Volume: 1, Sayı/Issue: 1, Kış/Wnter 2012 ISSN:

3 Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, Wnter 2012, BARTIN-TURKEY

4 Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, Wnter 2012, BARTIN-TURKEY

5 Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, Wnter 2012, BARTIN-TURKEY İÇİNDEKİLER / CONTENTS Ramazan KAPLAN Başlarken Gettng Started 1 Frdevs GÜNEŞ Sunuş Preface 2 Frdevs GÜNEŞ Eğtmde Zhnsel Bağımsızlık Mental Independence In Educaton 3-21 Çetn SEMERCİ Nurye SEMERCİ Ayşe ELİÜŞÜK Seçl Eda KARTAL Öğretmenlk Mesleğnn Gündemne İlşkn Öğretmen Görüşler (Bartın İl Örneğ) Teachers' Vews on Teachng Professon Agenda (Bartn Provnce Case) Sedat BALYEMEZ TDK İmlâ/Yazım Kılavuzlarının Kısaltmalar Bölümler Üzerne Br Değerlendrme An Assessment On Abbrevıatıons In Spellıng Book Publıshed By TDK Tuğba YANPAR YELKEN Kerm ÜNAL Mesut ÖZONUR Hall KAMIŞLI The Problems Of The Internatonal Students: Comparson Of Turkey And Belgum Uluslararası Öğrenclern Problemler: Türkye ve Belçka Karşılaştırması Murat GENÇ Öğretmenlern Çoklu Zekâ Alanları İle Problem Çözme Becerler Arasındak İlşknn İncelenmes Investgatng Of The Relaton Between The Teachers Multple Intellgences And Problem Solvng Sklls Ayşe Derya IŞIK Sunular Yardımıyla Öğrenclern Yaratıcı Düşünme Becerlern Gelştrme Development Students Creatve Thnkng Sklls Usng Presentatons Gökhan BAŞ An Analyss of Pupl Control Ideology of Prmary Teachers From Dfferent Varables Sınıf Öğretmenlernn Öğrenc Kontrol İdeolojlernn Farklı Değşkenler Açısından Analz Fatma ÜNAL Ortaokul 8. Sınıf Vatandaşlık ve Demokras Eğtm Öğretm Programı ve Ders Ktaplarında İnsan Hakları Üzerne Br Çözümleme An Analyss On Human Rghts In Ctzenshp And Democracy Currculum And Textbooks Of 8th Elementary Educaton Al Günay BALIM Suat TÜRKOĞUZ Gülz AYDIN Ertuğ EVREKLİ Actvty Plans Based On 7E Model Of Constructvst Approach On The Subjects Of Matter And Heat In Scence And Technology Course Fen ve Teknoloj Dersnn Madde ve Isı Konularında Yapılandırmacı Yaklaşımın 7E Modelne Dayalı Etknlk Planları Abdülkadr ÇEKİN Dn Kültürü ve Ahlak Blgs Ders Ktaplarında Tasavvuf Öğretm Islamc Mystcsm Teachng In The Textbook Of Relgon Culture And Ethcs

6 Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, Wnter 2012, BARTIN-TURKEY İÇİNDEKİLER / CONTENTS Suat POLAT - Mustafa ERCENGİZ- Hayat TETİK Öğretmenlern Meslek Tükenmşlklernn Farklı Değşkenler Açısından İncelenmes The Investgaton In Terms Of Dfferent Varables Of Occupatonal Exhauston Of Teachers' Mustafa FİDAN İsmal Mustafa SAK İlköğretm Öğretmenlernn Tamamlayıcı Ölçme Değerlendrme Teknkler Hakkında Görüşler Prmary School Teachers Opnons About Complemental Measurement And Assessment Technque Vel BATDI Çetn SEMERCİ Derslerde İstasyon Teknğ Uygulamasının Yansıtıcı Sorgulaması Reflectve Inqury Of The Staton Teachng Method In Lessons Cengz ÖZMEN Harun ER Sanal Ortamda Vatandaşlık Ctzenshp In A Vrtual Envronment Hasan Basr KANSIZOĞLU Konuşma Dl ve Yazı Dl Etkleşm The Interacton of Spoken and Wrtten Language Çğdem ALDAN KARADEMİR Sınıf Öğretmenlernn Fen ve Teknoloj Okuryazarlığına İlşkn Görüşler Prmary School Teachers Opnons Related to Scence and Technology Lteracy Necat HIRÇA Murat GENÇ Fen Eğtmnde Materyal Tasarımı çn Medya ve Teknoloj Usng the Bass of the Meda for Materal Desgn n Scence Teachng

7 Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, s , Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, p , Wnter 2012, BARTIN-TURKEY Öğretmenlern Çoklu Zekâ Alanları İle Problem Çözme Becerler Arasındak İlşknn İncelenmes * Yrd. Doç. Dr. Murat GENÇ Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes mgenc@bartn.edu.tr Özet: Ülkemzde öğretmenlğe geçş sürecnde breyler sadece sayısal ve sözel alandan geçerek ünversteye grmekte ve bu alanlarına göre öğretmen olmaktadır. Oysa zekâ alanları brbrnden farklı olan öğretmenler aynı ortamlarda aynı eğtmler aldıktan sonra mesleğe başlamaktadır. Zekâ alanları farklılık gösteren öğretmenler ders sırasında bu alanlarını kullanırken brbrlernden farklı uygulamalar yapmakta veya kılavuz ktaplarda bulunan etknlkler yaptırırken kend zekâ alanlarına göre farkında olmadan terch etmektedrler. Kend zekâ alanlarına uygun olmayan bazı etknlkler yapmayı terch etmemekte veya kend zekâ alanlarına uygun olan yen ve farklı etknlkler eklemektedrler. Bu çalışmada öğretmenlern çoklu zekâ alanları le problem çözme becerlernn lşks araştırılmıştır. Çalışmada betmsel araştırma yöntem kullanılmıştır. Araştırmaya Edrne İl Keşan lçesnde görev yapan 41 öğretmen katılmıştır. Çalışmada ver toplama aracı olarak Çoklu Zekâ Envanter ve Problem Çözme Becerler Envanter kullanılmıştır. Elde edlen bulgulara göre; özellkle öğretmenlern çsel öze dönük zekâ alanı le problem çözme becerler arasında lşk olduğu ortaya çıkmıştır. Bu zekâ alanı le problem çözme yeteneğne güven, yaklaşma kaçınma ve kşsel kontrol alt boyutları le olumlu lşk bulunmuştur. Anahtar Sözcükler: Çoklu zekâ, Problem çözme, İlköğretm, Öğretmen yetştrme. Investgatng Of The Relaton Between The Teachers Multple Intellgences And Problem Solvng Sklls Abstract: In the process of beng a teacher, the ndvduals enter the unversty after passng the exams whch measures lngustc and logcal-mathematcal of ntellgence. They become teachers upon these educaton felds. Whereas, these teachers who have dfferent ntellgences begn ther careers after beng educated wth the same methods n the same atmospheres. The teachers use dfferent methods when they use these dfferent ntellgences n ther classes or they unconscously prefer the actvtes from ther teachers books upon the feld of ther own ntellgence. They cross some of the actvtes because they do not ft ther ntellgence felds and they prepare new actvtes that are relevant to ther own. In ths study, we have tred to nvestgate of the relaton between the teachers multple ntellgences and problem solvng sklls. Partcpants of ths descrptve were 41 teachers n Edrne. Data of the study were based on Multple İntellgence İnventory and Problem Solvng Scale. Accordng to analyzed results, there was found postve correlaton between problem solvng sklls and multple ntellgences area of teachers. Especally there was found postve correlaton between nterpersonal area of multple ntellgences and problem solvng confdence, approach-avodance, self-control whch are problem solvng sub dmenson. Key Words: Multple Intellgences, problem solvng, elementary educaton, teacher educaton. * Bu çalışma The 1st Internatonal Congress of Educatonal Research adlı kongrede yayınlanan bldrnn genşletlmş hâldr.

8 78 Murat GENÇ 1. GİRİŞ 1.1. Çoklu Zekâ Çoklu zekâ teorsnn savunduğu en öneml etkenlerden brs, bütün nsanların görecel olarak bütün zekâ alanlarını yeterl br uzmanlık düzeynde gelştreblme yeteneğne sahp olduğudur. Çoklu zekâda kşye güçlü veya zayıf zekâsı gb tanımlama yapmak sakıncalıdır. Çünkü br nsanın zayıf zekâsı dye ölçülen zekâsı, eğer onu gelştrme fırsatı tanınırsa, bell br süre sonra o kşnn en güçlü zekâsı halne geleblr. Zekâ türler; Sözel / Dlsel Zekâ Breyn kend dlne at kavramları etkl br şeklde kullanablme becers olarak tanımlanan bu zekâya sahp kşlern etkl okuma, yazma, dnleme ve konuşma becerler belrgn br şeklde gelşmştr (Çakıcı, 2008). Düşüncelern br hatp veya br poltkacı gb sözel olarak ya da br şar veya br yazar gb yazılı olarak etkl br şeklde anlatablrler. Bu zekâ alanı güçlü olan breyler poltka, avukatlık, savcılık, şletme, gazeteclk, yazarlık, reklamcılık, pazarlamacılık gb meslek gruplarına yönelrler Matematksel / Mantıksal Zekâ Bu zekâ türler gelşmş breylern matematksel hesap yapma, öngörü, analz yapma, mantıklı düşünme, neden-sonuç lşklern belrleme, tümevarım ve tümdengelmc br mantık sürdürme, benzerlk lşkler belrleme becerler gelşmştr (Çakıcı, 2008). Bu breyler blgsayar programcılığı ve mühendslğ, elektrk-elektronk, nşaat, uçak, fzk, metalürj, mühendslğ gb alanlarda başarılı olablrler Görsel / Uzaysal Zekâ Gelşmş görme duyusu sayesnde breyn çevresn gözlemleme, algılama ve değerlendrme sonucu ednlen somut nesneler ve soyut fkrler grafksel olarak sergleyeblmesdr. Bu tür zekâ alanı, br breyn objektf olarak gözlemleme veya görsel ve uzaysal fkrler grafksel olarak sergleme kablyetlern çerr (Saban, 2003, 39) Sosyal / Kşlerarası Zekâ Br nsanın çevresndek nsanların duygularını, steklern, lglern ve htyaçlarını anlama kablyetdr. Bu zekâ türü le br nsanın dğer nsanlardak yüz fadelerne, seslere ve mmklere olan duyarlılığı ve dğer nsanlardak farklı nsanların yaşantılarını y algılayablmekte ve br grup çersnde grup üyeler le şbrlğ yapablmektedr (Saban, 200, 41). Bu kşlern başarılı olablecekler meslekler arasında pskolog, pskyatrst, öğretmen, pazarlamacılık, halkla lşkler, hukuk reklamcılık, düşünüleblr. Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, s , Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, p , Wnter 2012, BARTIN-TURKEY

9 Öğretmenlern Çoklu Zekâ Alanları İle Problem Çözme Becerler Arasındak Müzksel / Rtmk Zekâ Bu zekâ alanı güçlü kşnn bestec müzsyen ya da şarkıcı gb müzk formlarını algılaması, ayırt etmes ve fade etmes gb yetenekler vardır (Saban, 2003, 40). Bu zekâ alanı baskın olan kşler müzsyenlk, bestekârlık veya şarkıcılık gb mesleklerde başarılı olablrler Bedensel / Knestetk Zekâ Breyn beyn ve vücut koordnasyonunu etkl br bçmde kullanması sayesnde; yaşayarak, dokunarak ve hareket ederek öğrenme bçmdr (Çakıcı, 2008). Bu zekâsı gelşmş kşler farklı spor dallarında, dans, heykeltıraşlık, tamrclk, cerrahlık veya tyatro ve snema oyunculuğu gb alanlarda başarılı olablrler Kşsel/Öze Dönük Zekâ Breyn duygularını, duygusal tepklernn derecesn, kend blşsel sürecn, kendn y değerlendreblme kapastesdr. Bu zekâ alanı baskın breyler kendlern y tanıyarak hayatında doğru kararlar alablrler. Bu zekâ alanı gelşmş kşler yazar, araştırmacı, şar, ressam, pskolog ve felsefec olablrler Doğacı Zekâ Breyn çevre le lgl değşklkler anlayablme ve açıklayablme, doğadak tüm varlıklara karşı araştırmacı br yaklaşım sergleme, canlıları karakterstk özellklerne göre sınıflandırablme ve ayırt edeblme kapastesn fade eder. Bu breylern başarılı olablecekler meslekler veternerlk, jeolog, zoolog ya da zraat mühendslğ olarak sıralanablr. Öğretmenlern zekâ alanlarının blnmes ve etknlklern buna göre hazırlanması öğrenclern başarılarını da etkleyecektr. Yapılan brçok araştırmada zekâ alanlarına göre hazırlanan derslern öğrenc başarılarını olumlu yönde etkledğ görülmektedr (Akamca ve Hamurcu, 2005; Gürçay ve Eryılmaz, 2005; Kaya, 2002; Özdemr, 2002; Yağcı, 2006) Problem Çözme Problem, canlının gösterdğ tepklerle çözemedğ durumlara denr. Problem çeştl düzeylerde olablr. Örneğn, br bölgedek hava krllğ toplumsal br problemdr. Byoloj dersnde btklern, sağlıklı gelşemedğ br durumun nedenlernn aranması alana özgü br problemdr (Oğuz, 2002). Ömür boyunca çeştl problemlerle karşı karşıya kalınmasına rağmen, bunların çoğunun üzernde somut olarak durulmamaktadır. Bunlar yaşam boyunca bazı güçlükler olarak geçp gder. Öğrencler hayata okulda hazırlandığı çn onlara problemlern çözümü de okulda verlmeldr. Bu br ders konusu olarak değl, davranışlarını etkleyeblecek br faalyet Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, s , Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, p , Wnter 2012, BARTIN-TURKEY

10 80 Murat GENÇ şeklnde olmalıdır. Öğrencler daha y düşüneblmel ve problemlere blmsel br yaklaşımla varmalıdır. Böylece sonuca daha kolay varacak ve elde edlen sonuç da şne yarayacaktır. Problem çözme, br zhn ş olduğu çn buna br yerde yaratıcı düşünce de denr (Akgün, 1996). Bunun yanında Gagne ye (1985) göre se, problem çözme en karmaşık zhnsel becerdr. Süreç olarak problem çözme; sınama yanılmadan, çgörü kazanmaya ve neden sonuç lşklern bulmaya kadar uzanan şlemler çermektedr (Demrel ve Ün, 1987). Problem çözen kş, yalnızca esk öğrendklern kullanmakla kalmaz aynı zamanda yen öğrenmeler de gerçekleştrr (Açıkgöz, 2002). Br durumun problem ntelğ kazanablmes çn o durumun kşnn kends tarafından problem olarak algılanması gerekr. Eğer kş, karşılaştığı olumsuz br durumu problem olarak algılamazsa, bu durum onu rahatsız etmeyecek ve bu yüzden çözüm bulma çabası ortaya çıkmayacaktır (Taylan, 1990). Medenyetlern ve kültürlern farklılaştığı en öneml yönlerden br, çevreye uyumla lgl problemler çözerken kullandıkları yöntemlerdr. Modern dünyanın en belrgn ayırıcı özellğ, problemler çözme yolu olarak blmsel yöntem kullanmalarıdır (Gürdal, Şahn, Çağlar, 2001). Blmsel yöntem olarak adı geçen problem çözme yöntem blmsel problemlern olduğu kadar kşsel problemlern çözülmesnde de kullanılablr. Bu yöntem nsanların zor ve karmaşık problemler çözerken kullandıkları yöntemlerdr (Gürdal, Şahn, Çağlar, 2001). Problem çözmenn öğretmsel amaçlarla kullanılmasının yararlarını savunan Dewey ve başka brçok yazara göre problem çözme sürecnde yer alan başlıca şlemler şunlardır: Problemn farkına varma Problem tanımlama Problemn çözümü olablecek seçenekler saptama Seçenekler değerlendrmede kullanılablecek verler toplama Verler değerlendrme Genellemelere ve sonuçlara ulaşma Çözümü uygulamaya koyma ve etknlğn değerlendrme (Açıkgöz, 2002). Problem çözme, stenlen hedefe varablmek çn etkl ve yararlı olan araç ve davranışları türlü olanaklar arasından seçme ve kullanmadır. Problem çözme, blmsel yöntem, eleştrel düşünme, karar verme, sorgulama ve yansıtıcı düşünme gb termler çermektedr. Bu yöntem, br problemn çözümünde, genelleme ve sentez yapmada kullanılır. Daha çok araştırma Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, s , Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, p , Wnter 2012, BARTIN-TURKEY

11 Öğretmenlern Çoklu Zekâ Alanları İle Problem Çözme Becerler Arasındak 81 yoluyla öğretme yaklaşımında, blşsel alanın uygulama düzeyndek davranışların kazandırılmasında ve bu alanın analz ve sentez özellklern gelştrmede kullanılır (Demrel, 2003). Fen öğretmnde problem çözmeyle lglenmemzn k güçlü gerekçes vardır. Bunlardan brncs programdak br fen problemn öğretmenn rehberlğ altında çözen br öğrencnn problemn çerğ olan konuyu daha etkl olarak öğreneceğ sayıtlısına nanmamızdır. Bu sayıtlıyı doğru kabul ederek, brçok fen konusunu problem çözme yoluyla öğretrz. Öyleyse problem çözme br öğretm yöntemdr. İknc gerekçe problem çözme yöntemlernn öğrenlebleceğ ve öğrendkten sonra yen durumlarda da kullanableceğ yolundak nancımızdır. Bu sayıltının doğru olduğunu kabul ederek, okul programlarında yalnızca konu çerğn öğretmek amacıyla değl, aynı zamanda problem çözme yöntemlern öğretmek amacıyla da problemlere yer verrz. Brey problem çözmede başarısız kaldıkça ve çözülmeyen problemler brktkçe ruh sağlığı tehlkeye greblr. Breyn ruh sağlığının yernde olması problemlern etkl br şeklde çözeblmesne bağlı görülmektedr (Taylan, 1990). Problem çözme becers, breylern ve grubun çnde yaşadığı çevreye etkn br şeklde uyum sağlamasına yardım eder. Bu nedenle tüm nsanların yaşadıkları çevreye etkn uyum sağlayablmeler çn problem çözmey öğrenmeler gerekmektedr. Bazı problemlern doğru cevapları veya kesn çözümler varken bazılarının çözümler kesn değldr. Bu problemlern çözümü, dsplnler arası blgy, çok yönlü düşünmey ve yaratıcılığı gerektrr (Senemoğlu, 1997). Yapılan araştırmalarda problem çözme becersnn gelştrlebleceğ görülmektedr (Aydoğan, 2004; Genç, 2007). Bunun çn uygun ortam, yeterl süre ve donanımlı hazırlanmış br süreç gerekldr. Öğretme ortamı ve sürec düzenlenrse breyn problem çözme becersn gelştreblrz Çalışmanın Amacı Eğtmn amacı öğrencler hayata hazırlanmaktadır. Öğrencler bu amaçla eğtm alırlarken yarışmacı br ortamda mücadele etmektedrler. Böyle ortamda eğtm alan öğrencler, gelecek kaygısı taşımaktadırlar. Öğrenclern problem çözme becerlern arttırmak çn onları ve öğretmenlern y tanımamız gerekmektedr. Öğretmenlern zekâ alanlarının belrlenmes ve bu blgler ışığında br eğtm öğretm sürecnn hazırlanması durumunda öğrenclern problem çözme becerler kazanması ve başarılarının artırması beklenmektedr. Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, s , Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, p , Wnter 2012, BARTIN-TURKEY

12 82 Murat GENÇ Bu çalışmada öğretmenlern zekâ alanları le problem çözme becerler arasındak lşk belrlenmek stenmştr. Bu sayede alanlar arasındak lşk saptanması durumunda gerekl çalışmaları yapıp eğtm öğretm sürecn daha etkl hale gelmes sağlanablecektr. 2. YÖNTEM Bu çalışmada ncel araştırma desenlernden br olan betmsel araştırma yöntem temel alınmıştır (Mcmllan ve Schumacher, 2010). Bu desen çalışmadak katılımcıların tutumlarını, kazanımlarını ve davranışlarını ortaya çıkararak mevcut durumu tanımlamak çn kullanılır (Burke ve Chrstensen, 2004). Araştırmaya Edrne l Keşan lçesnde farklı okullarda ve farklı branşlarda görev yapan 41 öğretmen katılmıştır. Çalışmada ver toplama araçları olarak Çoklu Zekâ Envanter ve Problem Çözme Becerler Envanter kullanılmıştır. Çoklu Zekâ Envanter (ÇZE) Araştırmada katılımcıların baskın zekâ alanlarını belrlemek çn se Çoklu Zekâ Envanter kullanılmıştır (Özden, 2003). Envanterde 8 zekâ alanının her bryle lgl 10 soru ve toplamda 80 soru bulunmaktadır. Envanter lkert tp olup 1= Bana hç uygun değl le 5=Bana tamamen uygun arasında puanlamaya dayalı dereceleme sstemne göre gelştrlmştr. Araştırmadak envantern Cronbach α ç tutarlılık katsayısı 0,86 olarak tespt edlmştr. Problem Çözme Becerler Envanter (PÇBE) Bu envanter, breyn problem çözme le lgl davranış ve tutumlarını nasıl algıladığını değerlendrmek çn hazırlanmıştır. Envanter, breyn problem çözme yeteneklern ya da tarzını değerlendrmes ve farkına varmasını yansıtır. Problem çözme becerler envanter, Heppner ve Peterson (1982) tarafından gelştrlen, ve Türkçe uyarlaması Taylan (1990) tarafından yapılan, breyn problem çözme becerler konusunda kend algılayışını ölçen ntelktedr. Ergen ve yetşknlere uygulanablen, 35 maddeden oluşan envanter 1 6 arası puanlanan lkert tp br ölçektr. Envanter gelştren araştırmacılar tarafından ölçeğn tümü çn elde edlen Cronbach Alfa ç tutarlılık katsayısı, 0.90 olarak bulunmuştur. Yapılan faktör analzler envantern, 3 farklı ölçekten oluştuğunu göstermştr. Bunlar, breyn kend problemlern çözme yeteneğne olan nancını fade eden problem çözme yeteneğne güven, gelecekte başvurmak çn lk problem çözme çabalarını yenden gözden geçrmek ve değşk alternatf çözümler çn aktf br bçmde araştırmayı fade eden yaklaşma- Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, s , Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, p , Wnter 2012, BARTIN-TURKEY

13 Öğretmenlern Çoklu Zekâ Alanları İle Problem Çözme Becerler Arasındak 83 kaçınma ve probleml durumlarda kşsel kontrolünü sürdürme yeteneğn belrten kşsel kontroldür (Phllps ve Pazenza, 1984, Taylan, 1990). Envantern 3 alt boyutuna göre madde sıralaması şöyledr; 1. Problem Çözme Yeteneğne Güven: 2. Yaklaşma Kaçınma: 3. Kşsel Kontrol: Envanterde 9., 22. ve 29. maddeler hesaplama dışı bırakılmaktadır (Taylan, 1990, Keleş, 2000). Problem Çözme Envanternn güvenrlk çalışmasında se çtutarlık korelâsyonuna bakılmış ve Problem Çözme Yeteneğne Güven Yaklaşma-Kaçınma arasında.49; Problem Çözme Yeteneğne Güven le Kşsel Kontrol arasında.49; Yaklaşma-Kaçınma boyutu le Kşsel Kontrol arasında.38 değernde korelâsyon katsayıları bulunmuştur. Envantern, testtekrar test güvenrlklernn de üç hafta ara le.77 ve.81 arasında değştğ görülmüştür (Heppner, 1988). Yapılan bu çalışmada, ölçekten alınan puanların yükseklğ breyn problem çözme becerler konusunda kendn yeterl olarak algıladığını gösterr. Brçok çalışmada ters olarak hesaplanan ölçek bu çalışmada farklı algılanmaması çn yüksek puanlar breyn problem çözme becerlernde kendlern yeterl olarak gördüklern gösterr. Cevaplamada zaman sınırı yoktur; ortalama cevaplama süres 15 dakkadır. Öğretmenler zekâ alanları le problem çözme becerler puanları ortalamaları ve aralarındak korelasyon oranları hesaplanmıştır. 3. BULGULAR Elde edlen verlere göre öğretmenlern zekâ alanlarına göre problem çözme becerler arasındak lşkye bakılmıştır. Buna göre: Tablo 1: Zekâ Alanları ve Problem Çözme Becerler Arasındak Korelasyon Oranları Korelasyon Problem çözme Yeteneğne Güven Yaklaşma Kaçınma Kşsel Kontrol Toplam Problem Çözme Sözel Dlsel Zekâ (S.D.) Mantıksal Matematksel Zekâ (M.M.) 0,09 0,236,350* 0,256,318* 0,03 0,036 0,126 Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, s , Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, p , Wnter 2012, BARTIN-TURKEY

14 84 Murat GENÇ Görsel Uzamsal Zekâ (G.U.) Müzksel Rtmk Zekâ (M.R.) 0,078 0,064 0,011 0,07 0,205 0,084 0,037 0,153 Doğacı Zekâ (D.) 0,286 0,238 0,24 0,288 Kşlerarası Sosyal Zekâ (K.S.) Bedensel Knestetk Zekâ (B.K.) İçsel Özedönük Zekâ (İ.Ö.) 0,058 0,105 0,248 0,159 0,063 0,098 0,077 0,061,406**,332*,338*,422** *.05 Düzeynde anlamlı **.01 Düzeynde anlamlı Tablo 2: Zekâ Alanlarının Brbrler Arasındak Korelasyon Zekâ Alanları Doğacı Zekâ Kşlerarası Sosyal Zekâ Bedensel Knestetk Zekâ İçsel Özedönük Zekâ Sözel Dlsel Zekâ 0,086,404**,428**,657** Mantıksal Matematksel Zekâ Görsel Uzamsal Zekâ Müzksel Rtmk Zekâ,314* 0,133,406**,320*,394*,483**,645**,562** 0,156,445**,544**,367* *.05 Düzeynde anlamlı **.01 Düzeynde anlamlı Tablo 1 de görülüyor k zekâ alanlarına göre öğretmenlern problem çözme becerler arasında farklılık göze çarpmaktadır. Tablo 2 de se zekâ alanlarının brbrler le lşks görülmektedr. 4. SONUÇLAR VE YORUM İnsanlar br veya brden fazla zekâ bölümüne sahptrler. Az da olsa, bazı nsanlarda zekâların hemen heps aynı derecede aktftrler ve gelşmştr. Her br nsanın zekâ profl brbrnden farklıdır. Fakat her nsanın baskın olarak kullandığı br veya brden fazla zekâ bölümü vardır (Yağcı, 2006). Öğretmenler de bu zekâ alanlarını breysel yeteneklerne göre Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, s , Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, p , Wnter 2012, BARTIN-TURKEY

15 Öğretmenlern Çoklu Zekâ Alanları İle Problem Çözme Becerler Arasındak 85 tecrübeler le gelştrmşlerdr. Sahp oldukları alanlara göre de mesleklernn gereklern yerne getrmektedrler. Tablo 1 de görüldüğü gb zekâ alanlarının problem çözme becerlerne etks farklılık göstermektedr. Özellkle çsel özedönük zekâ puanları yüksek olan öğretmenlern problem çözme becer puanları da yüksek çıkmıştır. Blndğ gb bu zekâ alanı baskın breyler kendlern y tanıyarak hayatında doğru kararlar alablrler. Öğretmenler de bu alanları kuvvetl olduğu çn öğrenclerne yön vermede ve problem çözmede kendlerne güvenmektedrler. Mantıksal matematksel zekâ puanları le problem çözme yeteneklerne güven puanları arasında anlamlı lşk ortaya çıkmıştır. Olayların oluşumu ve şleyş, sebep-sonuç lşks konusunda mantık yürüteblme kapastes olan mantıksal zekâ, çalışmadak öğretmenlern problem çözme yeteneklerne güven puanları le lşkl olduğu ortaya çıkmıştır. Mantık yürüteblme kapastes yüksek olan öğretmenler problem çözme yeteneklerne güvenmektedrler. Bunların yanında öğretmenlern Sözel Dlsel zekâ puanları le kşsel kontrol puanları da lşkl çıkmıştır. Sözel Dlsel zekâ alanı le probleml durumlarda kşsel kontrolünü sürdürme yeteneğn belrten kşsel kontrol brbrler le lşkldr. Çalışmada göze çarpan dğer br nokta se sosyal/kşlerarası zekâ alanı le problem çözme becerler arasında anlamlı lşk bulunmamasıdır. Blndğ gb bu alanları yüksek olan kşlern başarılı olablecekler meslekler arasında pskolog, pskyatrst, öğretmen, pazarlamacılık, halkla lşkler, hukuk, reklamcılık vardır. Tablo 2 ncelendğnde se öğretmenlern zekâ alanları arasındak lşk görülmektedr. Burada se özellkle Görsel Uzamsal, Bedensel Knestetk ve İçsel Özedönük zekâ alanlarının dğer zekâ alanlarının tamamı le lşkl olduğu görülmektedr. 5. TARTIŞMA VE ÖNERİLER İnsanlardak zekâ gelşm üzernde en öneml belrleycler, kalıtım, ale, kültür, lk yaşam tecrübeler ve eğtmdr. Bazı nsanlar kendlerne sunulan olanaklarla zengn br öğrenme ortamına sahp olurlar. Bu yüzden bu nsanların zekâlarının gelşm dğer nsanlara göre daha hızlı ve etkndr (Yağcı, 2006). Br breyn sahp olduğu çoklu zekâ alanlarının gerçekç br profln ortaya çıkarmak zordur. Çünkü hçbr test veya ölçek br breyn sahp olduğu zekâ alanlarının doğasını veya ntelğn doğru olarak tek başına açıklayamaz. Bu konuda önerleblecek en y yol, çoklu zekâ ölçeğnn sonuçları le brlkte, her breyn her zekâ alanıyla lşkl olan çeştl şlerde, etknlklerde veya tecrübelerde kendsnn sergledğ performansının gerçekç br değerlendrmesn yapmasıdır. Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, s , Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, p , Wnter 2012, BARTIN-TURKEY

16 86 Murat GENÇ "Çoklu Zekâ Alanları envanter" hçbr şeklde br zekâ test değldr ve asla bu amaç çn kullanılmamalıdır. Bu envantern asıl amacı, br breyn kendsn sekz farklı zekâ alanında da sahp olduğu tecrübeleryle lşk kurmasına yardım etmektr. Bu değerlendrme, kşlere yaşamında ve mesleğnde yoğun olarak kullandığı zekâ bölümler hakkında fkr verrken, gelştrmes gereken zekâ bölümlern de fark etmesne yardımcı olacaktır. Çoklu zekâ alanlarının gelştrlmesne yönelk eğtmlerle breyn akademk başarısı artablmektedr. Yağcı (2006) çalışmasında çoklu zekâ kuramına dayalı öğrenm gören öğrenclern Yaşamımızı Yönlendren Elektrk üntesnde geleneksel yöntemle eğtm alan öğrenclerden daha başarılı olduklarını fade etmştr. Benzer şeklde Gürçay ve Eryılmaz (2005) yaptıkları çalışmada dokuzuncu sınıf öğrenclernn fzk dersnde çoklu zekâ kuramına dayalı öğretmn geleneksel öğretme göre daha başarılı olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Breylern faklı zekâ alanlarına göre farklı başarılar elde etmes de beklenen sonuçtur. Kurt, Çnc ve Demr (2011) yaptıkları çalışmada farklı zekâ alanlarının farklı sınıflarda farklı düzeyde byoloj başarısı le lşksn tespt etmşlerdr Bu tür zekânın daha aktf kullanılmasına yönelk uygulamaların başarıyı artırmanın yanında öğrencnn özgüvenn de artırması beklenmektedr. Özgüven artan breyn problem çözme becers de gelşmektedr. Sardoğan, Karahan ve Kaygusuz (2006) problem çözme becerler yüksek olan öğrenclern breysel başarı, kşsel ve sosyal uyumlarının da yüksek olduklarını belrtmşlerdr. Benzer şeklde Dündar (2009) yaptığı çalışmada kşsel uyum le problem çözme becerler arasında poztf lşk bulmuştur. Breyn zekâ alanlarına yönelk eğtmler verlmes akademk başarısına, problem çözme becersne, kşsel ve sosyal uyumuna olumlu etks olduğu görülmektedr. Bu verler ışığında hareketle şu önerlerde bulunulablr: Zekâ alanlarının gelşmn etkleyen byolojk ntelk, kşsel hayat hkâyes, tarhsel ve kültürel özgeçmş, krstalleştrc ve felce uğratıcı deneymler göz önünde bulundurulmalıdır. Öğrenclern bu etkenlerden fazlasıyla etklenme çağında olduğu unutulmamalıdır. Öğrenclern zekâ alanlarının gelştrleblmes çn sürekl desteklenmeldr. Kend gelşmş ve zayıf zekâ alanlarını blen öğretmen zayıf zekâ alanlarından brsne sahp br öğrencdek gelşmey fark edemeyeblr. Bundan dolayı kend zekâ alanlarının potansyeln blen öğretmen daha blnçl hareket edecektr. Bu konuda öğretmenlere rehberlk edlmeldr. Eğtm-öğretm sürecnde öğrenc öğretmenlern model almaktadır. Bu yüzden zekâ alanlarında farklılık yaşayan öğretmen ve öğrencler bu sorunu öğretm sürecnde de Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, s , Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, p , Wnter 2012, BARTIN-TURKEY

17 Öğretmenlern Çoklu Zekâ Alanları İle Problem Çözme Becerler Arasındak 87 yaşayablrler. Başarıları olumsuz etklenr. Öğretmenn bu konuda blnçl olması önemldr. Kend zekâ alanlarının durumunu blen öğretmenler müfredatın uygulanması sürecn mevcut duruma göre düzenleyeblrler. Öğrenclern de zekâ alanlarının belrlenmes öğretmene rehberlk edeceğnden eğtmöğretm sürecn olumlu etkleyecektr. Öğrenclern problem çözme becerlern gelştreblecek çalışmalar yapılmalıdır. Kaynaklar Açıkgöz, K.Ü. (2002). Aktf Öğrenme. İzmr: Eğtm Dünyası Yayınları. Akamca, G.Ö., ve Hamurcu, H. (2005). Çoklu Zekâ Kuramı Tabanlı Öğretmn Öğrenclern Fen Başarısı, Tutumları ve Hatırda Tutma Üzerndek Etkler, Hacettepe Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs. 28; Akgün, Ş. (1996). Fen Blgs Öğretm. Gresun: Zrve Ofset. Aydoğan, Y. (2004). İlköğretm knc ve Dördüncü Sınıf Öğrenclerne Genel Problem Çözme Becerlernn Kazandırılmasında Eğtmn Etksnn İncelenmes, Yayınlanmamış Doktora Tez, Ankara: Gaz Ünverstes Eğtm Blmler Ensttüsü. Burke, J., & Chrstensen, L. (2004). Educatonal research: Quanttatve, qualtatve and mxed approaches (2nd Edt.). London: Pearson. Çakıcı, Y. (2008). Fen ve Teknoloj Eğtmnde Çoklu Zekâ. Taşkın, Ö. (Edtör). Fen ve Teknoloj Öğretmnde Yen Yaklaşımlar, Ankara: Pegem Akadem. Demrel, Ö. (2003). Öğretmde Planlama ve Değerlendrme Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Dündar, S. (2009). Ünverste Öğrenclernn Kşlk Özellkler İle Problem Çözme Becerler Arasındak İlşknn İncelenmes, Dokuz Eylül Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Fakültes Dergs, Clt:24, Sayı:2; Genç, M. (2007). İşbrlkl Öğrenmenn Problem Çözmeye ve Başarıya Etks, Yayınlanmamış Doktora Tez. Marmara Ünverstes, Eğtm Blmler Ensttüsü, İstanbul. Gürçay, D. ve Eryılmaz, A. (2005). Çoklu Zekâ Alanlarına Dayalı Öğretmn Fzk Başarısına Etks, Hacettepe Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs, 29: Gürdal, A., Şahn, F., ve Çağlar, A. (2001). Fen Eğtm İlkeler, Stratejler ve Yöntemler. İstanbul: Marmara Ünverstes Yayınları. Heppner, P.P., J. Hbel, G.W. Neal, C.L. Wensten & F.E. Rabnowtz. (1982). Personal Problem Solvng: A Descrptve Study of Indvdual Dfferences Journal of Counselng Psychology, 29: Heppner, P.P. & Peterson, C.H. (1982), The Development and İmplcatons of a Personal- Problem Solvng İnventory, Journal of Counselng Psychology, 29; Heppner, P.P. (1988). The Problem Solvng Inventory. Manual, Consultng Psychologst Press. Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, s , Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, p , Wnter 2012, BARTIN-TURKEY

18 88 Murat GENÇ Kaya, O. N. (2002). Çoklu Zekâ Kuranımın lköğretm 7. Sınıf Öğrenclernn Atom ve Atomk Yapı Konusundak Başarılarına ve Öğrenmenn Kalıcılığına Tutum ve Algılamalarına Etks, Yüksek Lsans Tez, Gaz Ünverstes Eğtm Blmler Ensttüsü Fen Blgs Öğretmenlğ ABD, Ankara. Keleş, O. B. (2000). Eğtm Yönetclernde Sorun Çözme ve Denetm Odağı İlşks. Ankara Ünverstes, Sosyal Blmler Ensttüsü. Ankara. Kurt, M., Çnc, A. ve Demr, Y. (2011). Dokuzuncu Sınıf Öğrenclernn Çoklu Zekâ Kuramına Göre Zekâ Alanları le Byoloj Dersne Yönelk Akademk Başarıları ve Cnsyetler Arasındak İlşknn İncelenmes, Mehmet Akf Ersoy Ünverstes, Fen Blmler Ensttüsü Dergs MAKUFEBED 3: McMllan, J.H. & Schumacher, S. (2010). Research n educaton: Evdence-based nqury (7 th Edton). London: Pearson. Oğuz, M. (2002). İlköğretm Fen Blgs Dersnde Yaratıcı Problem Çözme Yöntemnn Başarıya ve Tutuma Etks, Yayınlanmamış Yüksek Lsans Tez, Hacettepe Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, Eğtm Blmler Anablm Dalı, Ankara. Özdemr, P. (2002). Çoklu Zekâ Kuramı Tabanlı Öğretm Yöntemnn Öğrenclern Canlılar Çeştldr Üntesn Anlamaları Üzerne Etks, Yüksek Lsans Tez, Orta Doğu Teknk Ünverstes, Ankara. Özden, Y. (2003). Öğrenme ve Öğretme, Pegem A Yayıncılık: Ankara, s: Phllps, S. D. & N.J. Pazenza. (1984) Decson Makng Styles and Problem Solvng Apprasal, Journal of Counselng Psychology, 4; Saban, A. (2003). Çoklu Zekâ Teors ve Eğtm, Ankara: Nobel Yayıncılık. Sardoğan, M.E., Karahan, T. F. ve Kaygusuz, C. (2006). Ünverste Öğrenclernn Kullandıkları Kararsızlık Stratejlernn Problem Çözme Becers, Cnsyet, Sınıf Düzey ve Fakülte Türüne Göre İncelenmes, Mersn Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs, Clt 2, Sayı 1, Hazran 2006, s Senemoğlu, N. (1997). Gelşm, Öğrenme ve Öğretm. Ankara: Ertem Matbaacılık. Taylan, S,. (1990). Heppner n Problem Çözme Envanternn Uyarlama, Güvenrlk ve Geçerlk Çalışmaları, Yayınlanmamış Yüksek Lsans Tez, Ankara Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, Eğtmde Pskolojk Hzmetler Anablm Dalı, Ankara. Yağcı, Z. (2006). Çoklu Zekâ Kuramının İlköğretm Altıncı Sınıf Fen Blgs Öğretmnde Öğrenc Başarısına Etks, Yayınlanmamış Yüksek Lsans Tez, Balıkesr Ünverstes Fen Blmler Ensttüsü İlköğretm ABD, Balıkesr. Bartın Ünverstes Eğtm Fakültes Dergs Clt 1, Sayı 1, s , Kış 2012, BARTIN-TÜRKİYE Bartın Unversty Journal of Faculty of Educaton, Volume 1, Issue 1, p , Wnter 2012, BARTIN-TURKEY