PROJE YÖNETiMi. * Dr., TODAtE. 1 Meral Tecer, İşletme Ekonomisi. Ankara, Ekonomist Yayınevi, 1982, s, 195. Meral TECER *

Transkript

1 PROJE YÖNETM Meral TECER * Proje, br mal ya da hzmet üretmek, gelr sağlamak ve sthdam yaratmak amacıyla kaynakların nerede ve nasıl kullanılacağını gösteren br yatırım planı olarak tanımlanablr. Kıt kaynakların şletme ve ulusal ekonom açısından en uygun alanlarda, karlı ve verml br şeklde kullanılması sorununun çözümü çn yatırımlarda projelendrme çalışmaları zorunlu olmaktadır. Yatırım projeleryle çoğu kez bna, makne ve donatım vb. sabt sermaye malları varlığı arttırılarak bell br üretm kapastes oluşturulur. İşgücü, sennaye, hammadde ve malzeme şeklndek ekonomk faktörler bell br üretm teknolojsyle brleştrlr ve mnmum malyet ya da ~ksmum kar/fayda amaçlarına uygun olarak mal ve hzmet üretme faalyet gerçekleş_ trlmeye çalışılırı. Proje yönetm, önceden belrlenen amaçlara br plan ve programa gör<.' ulaşılmasını sağlamak çn gerekl planlama, örgütlendrme, eşgüdümleme ve kontrol faalyetlern kapsamaktadır. Fzksel ve mal 'kaynaklar, belrlenen amaçlara uygun şoklde bell kullanım alanlarına yöneltlr. Uygulama aşamasında da stenmeyen gelşmeler zamanında saptamak ve düzehd önlemlere başvurmak çn projeye lşkn faalyetler sürekl olarak zlenr ve kontrol edlr. Proje yönetmnde, belrl amaçlara, Öngörülen zaman ve malyet sınırları çnde ulaşılacağı planlanır. Bu amaçlara ulaşılınca da proje yönetm son bulur. Sürekllk özellğ gösteren genel anlamdak sevk ve dareden bu açıdan farklıdır. Genel yönetm lkelernden yararlanılmakla brlkte, proje yönetmne özgü sorunların çözümü çn bazı modern planlama ve kontrol yöntemler de gelştrlmştr. Proje Yönetcsnn Görevler Proje yönetclernn genellkle, teknk br alandak eğtm ve deneymlerne ek olarak, ekonomk ve dar konularda da blg ve deney sahb örgüt elemanları arasından seçldklern görmekteyz. * Dr., TODAtE. 1 Meral Tecer, İşletme Ekonoms. Ankara, Ekonomst Yayınev, 1982, s, 195.

2 80 AMME İDARESl DERGtSt Proje yönetcs kaynakların kullanım ve dağılımının planlanmasında kumanda hattındak yönetclerle eşt yetkye sahptr. Özellkle, plar.ılama, bütçeleme, şartname ve sözleşmelern hazırlanması, malyet, vermllk, kontrol araçları ve personel yönetm konularında blgs olmalıodır. Sorunları y br şeklde kavrayablmel, zamanında ve etkl kararlar alablmeldrı. ı. Projeye katılan tüm görevllern açık, belrgn ve ortak br proje anlayışını Proje yönetcsnn başlıca görevler aşağıdak gb özetleneblr3; paylaşmalanın ve projenn amaçlarnu blmelern sağlamak, 2. Proje ekbnn çalışmalarım yönlendrmek, eşgüdümlemek ve denetlemek, 3. Faalyetlern zamanında ve öngörülen malyet ve standartlara uygun olarak yapılmasına, gerekl düzeltd önlemlern alınmasına katkıda bulunmak, 4. Genel ekonomk konjonktür ve pyasa durumu gb kend kontrolü dışındak faktörlern projey ne şek,lde etkleyebleceğn tahmn etmek, 5. Projeye lşkn konularda üst yönetme rapor vermek. Proje Yönetmme İlşkn Faalyetler Proje yönetcsnn önderlğnde gerçekleştrlen başlıca faalyet konuları proje planlaması, örgütlendrlmes ve kontrolü başlıkları altında toplanablr. Proje Planlalnası Proje planlaması faalyet çnde, neyn, km tarafından, şeklde yapılacağı kararlaştırılır. ne zaman ve ne Planlama, proje yönetmndek ötek faalyetlern temeln oluşturmakta, proje planlarıınn kapsamı, ayrıntı dereces ve uygulanma yeteneğ alınan sonuçları Wyük ölçüde etklemektedr. Projeler y br şeklde hazırlanmazsa y br proje örgütü )apısı oluşturulamaz. Yatırım uygulama (termn) programları da gerçekiere uygun olarak hazırlanamaz. Uygulamada karşılaşılan başiı.ca sorunlar planlama aşamasında yapılan hatalardan kaynaklanmaktadır. ı W.J. Taylor and T.F. Watlng, Successful Project Management. London, Busness Books Lmted, s John Stanley Baumgartner, Project Management. Homewood, Illnüs, Rchard D. Irwn, Ine., 1963, s Cemal Pamucak,.Proje Yönetm_, Devlet Yatınm Bankası, Yatınm Projelernn Hazırlanması ve Değerlendrlmes. C. II. Ankara, Ayyıldız Matbaası, 1970, s A.k. s W.J. Taylor and T.F. Watlng, a.g.k., s. 33. Mll Prodüktvıtc Merkez, Proje Yönetıml, Ankara, Ongun Kardeşler Matbaası, 1968, s.8-9.

3 PROJE YÖNETİMİ 81 Planlama aşamasındak hazırllk çalışmaları projenn:,. üs,t ma:kamlarca ve lgl kamu kurumlarınca onaylanmasından öncek ve sonrak çalışmalar olarak gruplandırı1ablr4. Proj&ern Onaylanmasından Öncek Hazırlık Çalışmaları' ı. Projenn hazırlanması çn gerekl fnansman kaynağının ayrılması, 2. Yapılablrlk ncelemeler çn uzmanların ya da uzman br frmanın seçlmes, 3. Yapılablrlk İncelemeler; a. Teknk İnoeleme ı. Üretm çn zorunlu grdlern (hammadde, malzeme, yakıt, enerj, su, araz, şgücü, ulaştırma hzmetler vb.) mktarlarının, malyetlernn, ntelklernn; sürekl ve güvenlr br şeklde elde edleblme olanaklarının belrlenmes, 2. Kuruluş yernn seçm, 3. Üretm kapastesnn seçm ve planlanması, 4. Üretm teknolojsnn seçm, 5. Üretlecek malların teknk özellklernn belrlenmes, 6. Makne ve donatırnın seçm, 7. Projenn ekonom1k ömrü çnde, çeştl 'kapaste kullanım düzeylerndek brm ürehm malyetlernn hesaplanması. b. Ekonomk İnceleme 1. Üretlecek mamule lşkn yurt ç ve yurt d1şı pazar araştırmalarının yapılması, 2. Projenn mll gelr, sthdam ve ödemeler denges üzerndek etklernn, ekonomye sağladığı parasalolarak ölçülemeyen yaradarın (eğtme etks gb) açıklanması. c. Mal İnceleme ı. Sabt ve şletme sermayes olarak gerekl yatırım tutarının hesaplanması" 4 Mll Prodüktvte Merkez, a.g.k., s, B 21. Meral Tecer, a.g.k., s Vctor G. Hajek, Project Engneerng. N,Y., McGraw-HlI Book Company, 1%5, s AlD. Feasblty Studes, Economc and Techncal Sowıdneas Analyss of Captal Projects, Washngton, B.V. Zaletel, Yatırım Önces Hazırlık Çalışmalarının Metodu ve Kapsamının Tarf, (çev. Muzaffer Şavkal), DPT, Ankara, Hazran J.S. Barneras, Feaslblty Study of Industral Projects: Outlne and Methodology. DPT., Ankara, Septcmber 1%9. Ahmet Cebec,,Proje Fzbltesnde Ekonomk, Teknk ve Mal Faktörler», DYB, Sekznc Proje Gelştnne ve Değerlendnne Semner, 6 Ocak - 28 Şubat, 1975, Ankara.

4 82 AMME İDARE Sİ DERGİSİ 2. Terrnn programlarının hazırlanıması, harcama ve fnansman kaynaklan tablolarının düzenlenmes, 3. Yıllar tbaryle gel~ ve gder bütçelernn, tahmn gelr tablosunun haz~rlanması, 4. Borçları ger ödeyeblme.gücünüaçıklamaküzere yıllar tbaryle fon akımı tablosunun düzenıenmes, 5. Ana para ve faz ödemelernn yapılacağı dönem :çn borç ödemelern karşılarna ya da borç servs (Vergden Sonrak K.ar+ Amo:rıtsmanlar+Kred FazledKred Takstler+ Kred Fazler) oranınm hesaplanması, 6. ç ver ın oranı ya da net bugünkü değer yöntemleryle projeye lşkn yatırım harcamalarını (sabtsermaye + şletme sermayes) toplamını projenn ekonomk ömrü çnde sağlayacağı na kt akımları toplamının (Vergden Öncek Kar+Amortsmanlar} İskonto edlmş değerne eşt kılan ıkarlılık oranının hesaplanması', 7. Kara geçşanalznn yapılması. 4. Yapılablrlk ncelemeler verlerne göre projenn kabulüne ve öncelk sırasına lşkn kesn br karara ulaşılması. Projenn Onaylanmasından Sonrak Hazırlık Çıqlışnıaları Projenn onaylanmasından flen uygulanmasına kadar geçen süre çnd'ek şlemler de aşağıdak gb sıralanablr 1. Bna keşflernn yapılması, makne ve donatım şartnamelernn ve hale belgelernn hazırlanması, 2. Projey zleyecek öpgt brmnn kurulması, proje yönetcsnn ve ona bağlı proje ekbnn atanması, 3. Fnansman kurumlarıyla anlaşmaların yapılması, 4. haleye çıkılınası, teklf çn lan verlmes ya da mektup gönderlmes, alıııati teklflerin değerlendrlmesı ve trinanın seçlmes, 5. lgl hukuk belgelern hazırlanması ve müteahht frma le sözleşmenn yapılması, 6. İnşaatın başlama'sı, 7. Makne, donahın ve malzeme çn sparş verlmes, 8. Proje ekbnn hzmet :ç eğtmden geçrlmes. Planlama aşamasında her br faalyete lşkn harcamaların lra olarak tutan, zaman çndek dağrlımı ve tüm proje mahyen çndek ora.nı da tahmn edlr. Projenn başarısı açısından öneml olan ve öneml br harcama karşılığı gerçekleştrhebhen faalyetlern yetevnee ayrıntılı br şeklde planlanması gerekmektedr.

5 PROJE YÖNETİMİ 83 Başlangıçta dkkate alınmamış br takım ç ve dış faktörler projenln başansıııı büyükölçüde tehlkeye düşüreblr. Bu nedenle, planlama faalyet sürekl br çalışma olarak benmsenmel, hazırranan planlar ve bütçeler dönemselolarak gözden geçrlerek değşen koşullara göre gerekl düzeltmeler yapıhnalıdırs. Proje Örgütlendrlmes Planlama aşamasında öncelkle projey zleyecek örgüt yapısı belrlenr. Projeler, genellkle br proje müdürü ve ona bağlı br proje ekb tarafından yuıütülmektedr. Kuruluş elemanlarımn yetersz olduğu durumlarda proje ekb dışardan sağlanan yerl ve yabancı uzmanlarla desteklenmektedr. Proje örgütü çndek yatay ve dkey lşklern ve haberleşmenn nasıl olacağı, yetklern ne şeklde ve ne ölçüde devredlehleceğ genel yönetm lkelerne göre saptanacaktır. Proje örgütü çeştl şekllerde oluşturablrl. a. Proje yönetm te'knk şler müdürüne ba!ılı br kumanda hattı görev olarak örgütlendrleblr. Genel Müdür Teknk İşler Satış Müdürü Mal İşler Personel Müdürü Müdürü Müd:rü Mühendslk İşler Proje Yönetm Küçük ölçekl projeler çn kullanılablecek br örgüt şekldr. b. Proje yönetm genel müdüre bağlı br kurmay brm olarak örgütlendrleblr. 5 J.S. Baumgartner, a.g.k., s George A. Stener and Wllam G. Ryan, Industral Project Management. N.Y., The Macmllan Company, 1968, s Elwood S. Buffa, Modem Producton and Operatlons Manageınent. 6.B., N.Y., John Wley and Sons, Ine., 1980, s

6 84 AMME İDARESt DERGİSı Genel Müdür Proje Danışmanları Teknk İşleI1 SMış Müdürü Mal İşler Personel Müdürü Müdür Müdürü Bu örgüt şeklnde proje müdıürürıün emrnde küçük brkur:may elemanlar grubu çalışablr; ancak müdürün projeye lşkn olarak fonksyonel b dmıerde yaprlan şler üzernde doğrudan br yetks yoktur. Başıka br deyşle, proje müdürü faalyetler eşgüdümleyc ve br1eşhrc br rol oynamaktan daha çok, gelşmeler zleyen ve.karşılaşılan güçlüldere çare bulmaya çalışan br kş durumundadır c. Proje yönetm genel müdüre bağlı ayrı br kumanda brm olarak örgütlendrleblr. Genel Müdür, Etüd ve Proje Teknk İşler Satış Mal İşler Personel Müdürü Müdürü Müdürü Müdürü Müdürü A Projes B Projes C Projes Proje müdürünün kullanımına ayrılan kaynaklar üzernde tam br yetks vardır. Projeyle görevl kşler doğrudan doğruya kendsne bağlı olarak çalışmaktadırlar. d. Genş kapsamjı ve çok sayıda projenn uygulanması durumunda en yaygın olarak benmsenen örgütlenme şekl matrks örgütüdür. Her projenn temslcs dkeyolarak, proje müdürü le aynı düzeyde yetkye sahp olan kend bölüm müdürlerne bağlanmışlardır. Kaynakların kullammına ve projenn lerlemesne ve sorunlarına lşkn olarak kumanda ka demesnde o şlevle görevl olan müdüre rapor verrler. Yatayolarak da br proje müdürüne bağlı şeklde çalışırlar. Matrks örgütü le projenn amaçlarının görevllerce daha yakından an1aşıhp ben~msenmes,böylece kaynakların daha e1ıkn kullanılması mümkün olur. Bu örgüt tpnn s'akıncaları se, şlevsel müdürlerle proje müdürler arasındak eşgdümleme gçlğü ve proje müdürlernn aynı anda k ayrı

7 PROJE YÖNETİMİ 85 Genel Müdür Etüd ve Proje Teknk İş'ıer Satış Mal İşler Personel Müdürü --Müdürü -Müdürü --Müdürü -- Müdürü A Projes A Projes A Projes A Projes A Projes Müdürü --Temslcs -Temslcs -- Temslcs. Temslcs B Projes B Projes B Projes B Projes B Projesİ Müdürü -- Temslcs - Temslcs --Temslcs Temslcs C Projes C Projes C Projes C Projes C Projes Müdürü --Temslcs - Temslcs - Temslcs -- Temslcs müdürle çalışmak ve k ayrı müdüre rapor verınek zorunda ıkalmalarıdır. Bu kşlern sürekl br çalışma steğ ıçnde projeyle ywkından lgl bulunmaları ve bunlar arasında yakın br şbrlğ kuşkusuz büyük ölçüde proje yönetcsnn yapıcı ve destekleyc br tutum ve davranış çnde olmasıyla sağlanacaktır. Proje Kontrolü Projenn tamamlanması ıçın zorunlu faalyetler, şler ya da görevler proje yönetcs ve onun da üstünde proje sahb kuruluş tarafından zaman, malyet, mktar ve ıkalte tbaryle kontrol edlr. Kontrol şlev le yanıtlanmaya çalışılan başlıca soru~ar şunlardır7 : - Proje belrlenmş olan zamanda tamamlanablecek mdr? - Projeye lşkn harcamalar planlanan malyet sınırları çnde gerçekleştrleblecek mdr? - Gerçekleşen üretm mktarı le öngörülen kapastekullanım düzeyne ulaşılablmş mdr? - Üretm, zamanında, öngörmen mktarlarda ve malyet sınırları çerçevesnde, belrlenen kalte standartlarına uygun olarak gerçekleştrleblmş mdr? 7 Cemal Pamucak, a.g.k., s. 4& Mll Prodüktvte Merkez, a.g.k., s. 22.

8 86 AMME İDARESİ DERG1SI - Uygulama aşamasında plana göre ortaya çıkan sapmaları düzeltmek üzere ne gb önlemler alınmı:ştır ya da alınmalıdır? - Proje yönetcsnn yararlandığı başlıca,kontrol araçları se; - Termn planları ya da ş programları, - Bütçeler ve - Proje zleme ya da gerçekleşme raporlarıdır. Proje zleme raporlarının üçer ya da ahışar ayltk dönemler tbaryle ve bell br forrna uygun olarak hazırlanıp üst makama sunulması etkn br kontrol çn zorunlu olmaktadır8. Çubuk Grafk Yöntem le Proje Planlaması ve Kontrolü Proje planlama vekcontrolünde faalyetlern ne zaman yerne getrlebleceğ ve bunlar arasındak lşkler çoğu :kez çubuk grafk (bar chart) ve şebeke analz yöntemler (PERTICPM) le gösterlr9. Bu makalede ülkemzde de yaygın br şekclde kullanılan çubuk grafk yöntem aç~klanmaya çalışılacalktır. 20. yüzyılın başında F.W. Taylor ve H.L. Gannt tarafından gelştrlen ve 1960 lara kadar sanayde genş br kullanrm alanı bulan proje planlama ve zleme yöntem «Çubuk Grafk Yöntem» d. Bu yöntemde proje çeştl faalyetlere ya da aşamalara bölünmekte, bunların başlama ve tamamlanma tarhler tahmn edlmektedr. Süre tahmnier zamana göre bölünmüş br çzelge üzernde her br faalyet ya da aşamanın karşısına ve başlama ve tamamlanma tarhler arasına çzlen çubuklarla gösterlr. Bell br dönem sonu tbaryle fl gerçekleşmeler bu çubukların ç doldurularak ya da ayrıca şaretlenerek belrtlr. Böylece hang faalyetlerde programa göre geckme ortaya çıktığı ya da hang noktalarda lerlemenn programın önünde olduğu kontrol edleblmekte ve düzeitc önlemler zamanında alınablmektedr. 8 W.J. Taylor and T.F. Watlng, a.g.k., s. ı DPT, İş Programı (Yatırım Uygulama Planı) ve İzleme Raporu Tanzmyle İlgl Açıklama, Ankara, ı C.H. Lowe, Crtca! Path Analyss by Bar CIıart. Busness Publeatons Ltd., Elwood S. Buffa, Basle Produeton Maııageınent. Ch. 7., N.Y., John Wley and Sons, Ine., RJ, Levn and C.A. Krkpatrek, Plannlng and Control wth PERTICPM, N.Y., McGraw Hll, J.J. Moder and C.R. Phlps, Projeet Management wth CPM and PERT. 2.B., N.Y., Holt Renholt, Jerome D. West and Ferdnan K. Levy, A Management Gude to PERTICPM. New Delh, Prentce-Hall of Indh Prvate Lmted, 1972.

9 PROJE YÖNETMİ 87 Aşağıda bast br çubuk grafk gösterl:mektedrlo,.~ Program faa IE!/I~ YlI!fft1 ı ı W!/~ Gerçekleşme Kontrolan Yapıldığı Zaman Zaman Şemada göc1düğ gb 1 ve 2 faalyetler zamanında btrlmştr. 4 faalyet programa uygun şeklde, 3 faalyet programlanandan daha hızlı lerlemektedk. 5 faalyetne henüz başlanamamıştır. 6 faalyetnde se ge. ckme vardır. Bu durumda yönetcler 5 ve 6. faalyetlerdek gec:kmelern nedenlern araştıracak, gerekl önlemler zamanında almaya çalışacaklardır. Çubuk grafrk yöntem daha gelştrlmş şekllerde de uygulanmaktadır. Örneğn, br elektrk santralının paket şeklnde hale edlmes durumunda, projenn her br bölümüne lşkn hale, nşaat ve montaj faalyetler çubuk grafk: yöntemyle ayrı ayn programlanarak, bir zaman şeması üzer'nde br lkte gösterleblr. Bu uygulama planı br başka tablo üzernde İzlenen ya tırım gerçekleşme durumu le karşılaştırılarak fl sonuçlann planlanan sü relere uyduruhnası sağlanablecektr. Çubuk grafk: yöntemnn yetersz kaldığı başlıca hususlar şunlardır: - Br proje faalyetnn ya da aşamasınım başlama ve tamamlanma tarhler arasında fzksel gerçekleşmesnn seyr bell değldr. - Faalyetler arasındak öncelk lşkler, brbrn zleyen ya da brlkte gerçekleştrleblen faalyetler, projenn zamanında tamamlanması bakıımm 10 J.S. Baumgartner, a.g.k., s.' 33.

10 88 AMME İDARESİ DERGİSİ dan öneml olan ve gecktrlmemes gereken faalyetler açıkca mektedr. görüleme Ancak, bast ve kolayanlaşılablr br yöntem olması nedenyle uygula mada yaygın br şeklde tkulj.anılmaktad.ır. Aynca, yöntemn yukarıda değnlen lk sakıncasını gdermek üzere çubuk grafk şemalan daha ayrıntılı olarak da hazırlanablmektedr. ÜLkemzde, malat sanaynde çalışan kamu ktsad teşebbüsler ıçın Devlet Planlama Teşklatı ve Devlet Yatırım Bankasının brlkte hazırladıkları proje modelndek yatırım uygulama planı, çubuk grafk yöntemnn gelştrlmş br şekldr. Tablo: 1 ve 2 de buna lşkn bastleştrlmş br örnek verlmektedr. Tablolarda yatırımın dönemler tbaryle planlanan lerlemes keskl çzglerle, fl :lerlemes se dolu çzglerle şaretlenmştr. Tablo: ı Yatınm UyguIanıa Planı Toplam Malyet Yatınma ı Proje Aşamalan (1000 TL.) Oranı % ı. Etüd ve Proje 63,5 1,9 1, Araz ve İnşa- 713,0 21,9 1,7 4,4.._ _- '0,8 4,3 1,6,...-.., u.,._... at İşler _.-.. _. 3. Makne ve Do ,4 55, ,3 11,..._-... ~-_ _u _. natım Montaj 320,9 9,8 1,6 2, Dğer İşler 360,5 11, ~:~r"r} ~3.J~ -- Toplam 3.259,3 100,0 5,2 25,2 33,2 21,6 10,7 4,1 Tablo l'dek «Malyet» sütununda projeye lşkn faalyetler.n lra olarak malyet tahmnler'yer alma:ktadır. «Toplam Yatırıma Oranı» sütununda da her br faalyetn malyet toplam proje malyetine oranlaoarak bulunan yüzdeler yazılmıştır. Bu s.tundak mkamların her faalyetn başi:ama ve tamamlanma tarhler arasında dönemler tbaryle dağılımı, projenn her dönem çn planlanan fzksel lerleme oranına göre yapılmaktadır. Fzksel lerleme oranlarının belrlenmesnde her faalyet [çn uygun br ölçü brm kullanılmaktadır. Etüd ve proje şler çn adam/ş saat, nşa ed leceık bnanın m 2s, montajı yapılacak makna ve donatırnın ton olarak ağırlığı ölçü brm olarak kullanılablr, Örneğn, araz ve nşaat şlernn % 20'snn 1983 yılının knc altı ayında, (YÜ 4O'n111 da 1984 yüının lk altı ayında yapılacağı planlanıyorsa dönemler tbaryle tamamlanma oranları sırasıyla şöyle hesaplanacaktır : % 20 x % 21,9 = % 4,4 % 40 x % 21,9 = % 8,8

11 ... _ PROJE YÖNETİMİ 89 Bu şeklde hesaplanan rakamlar tablolardak 'keskl çzglern üstüne ve lgl olduğu döneme yazılır. Tablo: 2'dek «Taımamlanma Oranı» sütununa, proje lerleme raporunun düzenlendğ dönem sonu tbaryle her br faalyetn fzksel gerçekleşme oranı yazılmctmadır. Bu oran le faalyetn toplam yatırıma oranı sütununclak rakam çarpılmakta, sonuç «Projenn' Tamamlaruna Oram» sütununa kaydedlmektedr. Örneğmzde 1984 yılının lk altı ayı sonunda lerleme raporu düzenlenmştr. Raporun hazırlandığı dönem tbaryle henüz başlamamış olan faalyet lern bu sütunları boş b.ırakılmakta, btrlmş olan faalyetlern tamamlanma oranları se % 100 olarak şaretienmektedr. Bu verler yardımıyla yatınmın tahmn ve fl gerçekleşme eğrlern çzerek alınan sonuçların planlanan durumla şematk olarak karşılaştmlması mümkündürll. Alınan sonuçların planlanandan sapması durumunda yönetcler uygulamada ortaya çıkan olumsuz gelşmeler gderd önlemlere başvurtll' lar. Sapmalar fazla se projeye lşkn tahmnler yenleyerek daha gerçekc br duruma getreblr1er. Tablo : 2 Y.atınmın Gerçekleşme Durumu,-. :;~ ~~~~~'~5 ın Proje Aşamalan ıa= 'a.ı::ı ~ ~m=-. ~ ~ e s. ~ ~~ o.c o fo' -R - ' o~ı.;.e-<""'ı..~~ --'-' ı. Etüd ve Proje 63,5 1,9 100 ı,9 1,9 2. Araz ve İn şaat İşler 3. Makne ve Donatım 713,0 21,9 53,4 11,7 1,9 1,7 4,4 8,8 4,3 1,6 ı,l ,5 5, , ,9 20, , '=- 9,6 10,8 4. Montaj , ,9 2, Dğer İşler 360,5 11,1 46 5,1 1,6 2,8 2,1 1,4 2,2 1 o 0,5 -ı,6 3 Toplam 3.259,3 100,0 39,1 3,4 16,7 19 Ulıkemızde planlı dönemdek yatırımlara lşkın genel bır sorun termm programlarındak geckmelerdr. Etüd ve proje hzmetlernjn zamanında ve ;11 DPT, İş Programı (Yatırım Uygulama Planı) ve İzleme Raporu Tanzmyle İıgIl Açıklama. lar, Ankara, 1968, İnal Sungur, «Uygulama Planı Hazırlama Plam Hazırlama ve Programlama Metodla~ı», DYB Yatırım Projelernn Hazırlanması ve DeğerlendrlmesI. C. II., Aruı:ara, Ayyıldız Mat. baası, 1970, s

12 AMME İDARESİ DERGİSİ gerçekıere uygun olarak yapılmaması ve dövz darboğazı gb nedenlerle ter mn programlarının bazıkamu projelernde on yılı aştığı göılmj.ştür. Bu durum, kuşkusuz projelerde öneml malyet artışlarına neden olmakta ve karlılık oranlarını olumsuz yönde,gtklemektedr12. SONUÇ Genel yönetm kurallarından yararlanılmakla brlkte, proje yönetmnn kendne özgü sorunları özel bazı yöntemler ve yaklaşımlarla çözümleneblmektedr. Br proje ekbnn çalışmalarının bell br program çnde eşgüdümleneblmes'i proje yönetcsnn tekn~k alandak eğtm ve deneymlernn yanısıra ekonomk ve dar konularda da blg sahb br kş olmasına büyk ölçüde bağlı bulunmaktadır. Çubuk grafk yöntemn esas alan yatınm uygulama planları, faalyetlern bell br dönem sonu tbaryle fzeksel gerçekleşmesn, malyet verlerı ve tüm projede gerçekleştrlen tamamlanma oranı le brlme gösterecek şeklde düzenlendğnde yararlı br proje planlama vekorıtrol aracı olablmektedr. 12 Erdal Kabatepe, Proje Tennn ProgramIan Uygulamasında Görülen Geckmeler, DPT, An. kara, Nsan 192.