BLG TEKNOLOJLER SINIFLARININ DAILIMI VE SÜREKLLNN SALANMASI LE LGL ÇALIMALARIN DEERLENDRLMES *

Transkript

1 BLG TEKNOLOJLER SINIFLARININ DAILIMI VE SÜREKLLNN SALANMASI LE LGL ÇALIMALARIN DEERLENDRLMES * Ebru KILIÇ ** Selçuk ÖZDEMR *** Özet Millî Eitim Bakanl Temel Eitim Projesi kapsamnda kurulan Bilgi Teknolojileri Snflar nn dalm ve sürekliliinin salanmas için planlanan ve gerçekle tirilen çal malar deerlendirmek amacyla yaplan çal mann verileri bu projede çal an 6 formatör öretmen ve 4 yöneticiyle yaplan görü meler ve 65 formatör öretmene gönderilen 28 açk uçlu soru içeren anketler yoluyla toplanm tr. Görü meler ve anketten toplanan veriler içerik analizi yöntemi kullanlarak deerlendirilmi tir. Ayrca, belge incelemesi sonucunda elde edilen veriler de ara trma kapsamnda elde edilen verileri desteklemek amacyla kullanlm tr. Çal ma sonuçlar, BT snflarnn dalmnn örenci-bilgisayar etkile imi göz önünde bulundurularak yaplmad görülmü tür. Dalm yaplrken her bölgeye e it bilgisayar dalm anlay ön plana çkm tr. Çal ma sonucunda, Bilgi Teknolojileri Snflar nn okullara kurulumu ve dalmyla kurulum sonras sürekliliklerinin salanmas ile ilgili problemler bulunduu saptanm tr. Anahtar sözcükler: Bilgi teknolojisi, bilgi teknolojisi snflar, Temel Eitim Projesi. Abstract The data of this work, which is conducted to evaluate the distribution and maintenance of the continuity of the IT classrooms established in the scope of Ministry of National Education (MONE) Basic Education Project, was collected through the interviews with the managers who were involved in the project and the questionnaire sent to the formator teachers. 6 formator teachers and 4 managers participated in the study as interviewees and 65 formator teachers participated to the questionnaire. Moreover, the collected data was strengthened using the documents produced during the project. According to the findings in the research, distribution of the IT classrooms were not made considering the computer-student interaction ratio, and unfortunately every geographical district should have the same amount of computers approach was accepted during the distribution. Moreover, the financial resources to maintain the continuity of the IT classrooms have not been reserved and also there is no plan about how to keep the computers working after the establishment of the classrooms. Keywords: Information technology, t classrooms, basic education project * Bu aratrma Ekim 2003 tarihleri arasnda gerçekletirilmi olan XII. E(itim Bilimleri Kongresi nde sunulan bildirinin bir bölümünü kapsamaktadr. Yazma adresi: ** Ar. Gör. Dr. Ebru Klç, Gazi Üniversitesi Gazi E(itim Fakültesi Bilgisayar ve Ö(retim Teknolojileri Bölümü, ekilic@gazi.edu.tr *** Ö(r. Gör. Dr. Selçuk Özdemir, Gazi Üniversitesi Gazi E(itim Fakültesi Bilgisayar ve Ö(retim Teknolojileri Bölümü, sozdemir@gazi.edu.tr

2 Bilim ve teknoloji alanndaki hzl gelimeler insan yaamn ve onun bu yaam için yetitirilmesini büyük ölçüde etkilemektedir. Bilim ve teknoloji ça(da kültürün en karakteristik özelli(i hâline gelmi bulunmaktadr. Bu nedenle e(itime bilimsel ve teknolojik bir nitelik kazandrmak ve teknolojiyi yaamnn her alannda etkili ekilde kullanan ve her türlü de(iime uyum sa(layacak bireyler yetitirmek gerekmektedir. E(itim ve teknoloji, insan yaamnn daha etken duruma gelmesini sa(layan temel ögelerdir (Alkan, 1998). Bu ögelerin sistemli ve bilinçli olarak ö(renme ö(retme süreçlerine yanstlmas ise E(itim Teknolojisi disiplininin iidir. Tüm dünyada gelimi ve gelimekte olan ülkeler önemli miktarda finansal kayna(, zaman ve enerjiyi teknolojinin e(itim sistemlerine entegrasyonu için ayrmaktadrlar. Ancak teknolojinin e(itim sisteminde daha yo(un kullanlmas ile ö(renciler, bilgiye etkili ve verimli bir ekilde eriebilen, eriti(i bilgiyi eletirel bir bak açsyla de(erlendirebilen, etkin ve yaratc bir ekilde kullanabilen ve kiisel ilgi alanna giren tüm yenilikleri takip edebilen bireyler olarak yetieceklerdir (Dünya Bankas, 1995). Her türlü de(iime ve geliime ayak uydurabilecek bireyler yetitirmenin bir zorunluluk oldu(unu fark eden Türkiye Cumhuriyeti, yo(un genç nüfusunu en iyi ekilde yetitirmek üzere çalmalarna hz vermi ve "Temel E(itim Projesi-TEP" ad altnda yeni ilkö(retim stratejisinin uygulanmas çalmalarn balatmtr. Temel E(itim Projesi, ilkö(retimin kapsamnn ve niteli(inin artrlmasn, ilkö(retime ilginin ço(altlmasn ve ilkö(retim okullarnn toplum için bir ö(renme merkezi olmasn hedeflemektedir. Projenin en önemli hedeflerinden biri de ö(retmen ve ö(rencilerin bilgisayar okuryazar olmasn sa(lamak ve bilgisayar destekli e(itim vermektir. Bu proje dahilinde Millî E(itim Bakanl( (MEB) Türk e(itim sistemine teknolojinin entegrasyonu için aa(daki hedefleri ortaya koymutur (MEB, 2003a): 15 bin okula Bilgi Teknolojisi (BT) Snf kurulmas, 18 bin bilgi teknolojisi koordinatörünün e(itimi, 200 bin e(itim personelinin bilgisayar okuryazarl( ve bilgisayar destekli e(itim konusunda hizmet içi e(itim gibi faaliyetleri planlamtr. Temel E(itim Projesi dahilinde e(itim programlarna bilgi teknolojilerinin dahil edilmesi konusunda aa(daki amaçlar hedeflenmitir (MEB, 2003b): Bilgi teknolojileri araçlarn kullanarak toplum, okul, ö(retmenler ve ö(renciler arasndaki i birli(ini gelitirmek, Ö(renme ortamlarn e(itsel yazlmlar, elektronik referanslar, uygulama yazlmlar ve e(itsel oyunlarla desteklemek; böylece e(itimin niteli(ini artrmak, Bilgi teknolojisi araçlarn temel e(itimin 1'inci snfndan balayarak 8'inci snfna kadar ö(renme ortamlarna entegre etmek, Her ö(renciye e(itim hayat boyunca her türlü gelimi bilgi teknolojisi araçlarna (bilgi kaynaklarna) ulama olana( sa(lamak, Bütün ö(rencilere do(ru zamanda ve yerde, do(ru bilgi teknolojisi aracn kullanma yetene(ini kazandrmak,

3 Bilgi teknolojisi araçlar ile bilgiye ulama, problem çözme, bilginin ilenmesi ve sunulmas becerilerini bütün ö(rencilere kazandrmak ve onlara bilgi teknolojisi araçlarn günlük hayatta nasl kullanabileceklerini ö(retmek, Ö(rencileri pasif ö(renme ortamlarndan kurtararak, kendi kendilerine aktif bir ekilde ö(renme yetene(i kazanmalarn sa(lamak, Ö(rencilerin interneti, çizim programlarn, kelime ilemcileri, elektronik tablolama ve sunum yazlmlar gibi araçlar ö(renme süreçlerinde yardmc araçlar olarak kullanmalarn sa(lamak, Ö(retmenlerin ders planlarn hazrlama, derslerini uygulama, ölçme-de(erlendirme araçlarn gelitirme, not verme, e(itsel materyallerini hazrlama ve kendilerini gelitirme çalmalarnda bilgisayarlar kullanmalarn sa(lamak, Bilgi teknolojileri araçlarnn okul yönetimlerinde kullanlmasn gerçekletirerek veri tabanlar, kelime ilemci, sunum yazlmlar vb. yoluyla idari ilerin kolaylatrlmasn ve daha etkin hâle getirilmesini sa(lamak, Fl ve ilçe millî e(itim müdürlüklerinin ilevlerinin, bilgi teknolojileri araçlar deste(iyle yürütülmesi için bir Yönetim Bilgi Sistemi kurmak. Yukardaki amaçlar do(rultusunda TEP'in 1. Faz çalmalar kapsamnda 81 il ve her ilçede en az 2 ilkö(retim okulunda BT Snf kurulmas hedeflenmi, belirlenen okullar ö(renci saylarna göre tiplere ayrlmtr (MEB, 2003c). Bu do(rultuda, ülke çapnda 2447 ilkö(retim okuluna BT Snf kurulmas uygun görülmütür. Bu okullarn tamamna BT Snflar nn kurulmas tamamlanmtr. Tüm çevre halkna açk olan BT Snflarna donanm firmalarnca 1 yl ücretsiz internet ba(lants sa(lanmtr ilkö(retim okulu ile devam etmesi planlanan BT Snf kurma çalmalar, ek donanm almlar ile balamtr. Bununla ilgili olarak, bilgisayarl e(itime geçmi bulunan birinci faz 2447 ilkö(retim okulu ile ikinci fazda yer alan 3000 ilkö(retim okulu için Video, Tepegöz, TV, saydam seti ve e(itsel içerikli video kasedi alnm ve da(tmlar tamamlanmtr (MEB, 2003b). Devlet Planlama Tekilatndan alnan verilere göre BT Snf kurulan okul says 2447 iken MEB in farkl kaynaklarna bakld(nda bu saynn 2800 civarnda oldu(u görülmektedir. Bu aratrma kapsamnda, 2447 okula kurulan BT Snflar baz alnarak veriler yorumlanmtr. Tablo 1. BT S+n+flar+ n+n Tipleri Okul Tipi Ö1renci Say+s+ Bilgisayar Say+s+ Laboratuvar A aras B aras C aras D aras E aras F G Kaynak: BT Snflar nn tiplerine göre ba(lant emalar (MEB, 2003c). MEB e(itim ortamlarna teknolojinin entegrasyonu çalmalarna a(rlkl olarak donanm almyla balamtr. 1. evrede toplam 2447 okul için civarnda bilgisayar alm yaplmtr. Alnan bilgisayarlar

4 üzerlerinde Windows iletim sistemi ve Ofis uygulamalar kurulu olarak okullara gönderilmi ve okul yetkililerinden bu sistemlerin e(itimler srasnda kullanlmas istenmitir. Daha sonra alnan e(itim yazlmlar da yine okullara kullanlmak üzere gönderilmitir. Çeitli ülkelerde benzer projelerde yer alm uzmanlar donanm veya yazlm alm ile çalmalara balamann belirlenen hedeflere ulamay engelleyece(ini ve hatta projelerin baarszlkla sonuçlanmasna sebep olabilece(ini vurgulamaktadrlar. Dünya Bankasnn dünyann dört bir tarafndaki benzer projelerinde yer alan tecrübeli uzmanlarndan Luis Osin e(itim ortamlarna teknolojinin entegrasyonunda ortaya çkabilecek baarszlklarn sebeplerini u üç maddeyle özetlemektedir (Osin, 1998): Projeye donanm ve yazlm alm ile balamak, Az saydaki donanmn tüm ülkeye eit bir ekilde da(tlmasna karar vermek, Uzun süreli bir bütçeyi garantilemeden projeye balamak. Temel E(itimi Gelitirme Projesi kapsamnda 1. fazda kurulmas planlanan BT Snflar nn kurulmas ile ilgili çalmalar tamamlanmtr. Bu snflarn kurulmalarnn yannda, etkili ve verimli ekilde kullanlabilmeleri için da(lmlarnn uygun ekilde yaplmas ve snflarn bakm-onarm gibi süreklili(inin sa(lanmasna ilikin çalmalarn da tamamlanm olmas gerekmektedir. Bugüne kadar BT Snflar nn da(lm ve süreklili(ini de(erlendirecek ve durumu ortaya koyacak bir aratrma yaplmamtr. Bu aratrma, TEP in 1. faznda kurulan BT Snflar nn da(lm ve süreklili(ine ilikin boyutlarn olumlu ve olumsuz yönlerini ortaya çkarmak ve bundan sonra yaplacak olan çalmalara k tutabilmek amacyla planlanmtr. Amaç Bu çalmann amac, MEB in TEP in 1. faznda ilkö(retim okullarnda kurdu(u BT Snflar aa(daki balklar altnda de(erlendirmektir: 1. BT Snflar nn kurulmas ve da(lmnn yaplmas sürecinde, - Bölgelerdeki (Akdeniz, Do(u Anadolu, Ege, Güney Do(u Anadolu, Fç Anadolu, Karadeniz ve Marmara) ö(renci saylar dikkate alnm mdr? - Ö(renci-bilgisayar etkileim süreleri dikkate alnm mdr? 2. BT Snflar nn süreklili(inin (bakm ve onarm, yenileme ve güncelleme) sa(lanmas için gerekli olan çalmalar ve planlamalar yaplm mdr? Önem Bu aratrma, 1. faz tamamlanm olan Temel E(itim Projesinde ortaya çkan aksaklklarn tekrarlanmamasna yardmc olaca(, bu tür büyük projelerin baarl olmas için dikkat edilmesi gereken önemli noktalar vurgulamas ve bundan sonra yaplacak olan projelere k tutmas açsndan güncel ve önemlidir.

5 Yöntem Bu balk altnda aratrmann deseni, çalma grubu, veri toplama araçlar ve analiz yöntemleri açklanmaktadr. Desen Bu çalmann verilerinin toplanmas, analizi ve yorumlanmasnda nitel aratrma yöntemi kullanlmtr. Aratrmada nitel aratrma yönteminin seçilme sebebi, Yldrm ve Simek in (2000) de belirtti(i gibi toplanan verilerden yola çkarak daha önceden bilinmeyen birtakm sonuçlar birbiri ile iliki içinde açklamaya çalmaktr. Çal+7ma grubu Bu çalma kapsamnda, alt e(itici formatör ö(retmenle ve TEP de görev alan bir genel müdür yardmcs, iki daire bakan ve bir ube müdürü olmak üzere dört yönetici ile görümeler yaplm ve MEB in yetitirmi oldu(u 250 formatör ö(retmenin tamamna açk uçlu sorulardan oluan anket gönderilmi, bu ö(retmenlerin 65 inden cevap gelmitir. Veri toplama araçlar+ Verilerin toplanmasna belge incelemesi ile balanmtr. Ardndan alt formatör ö(retmen ile yaplandrlmam görümeler yaplmtr. Yaplan bu görümeler ve belge incelemeleri sonucunda elde edilen veriler kullanlarak açk uçlu sorular hazrlanm ve bu sorular do(rultusunda projede görev alan yöneticilerle görüülmütür. Son aamada ö(retmenlerle yaplan görümeler, belge incelemeleri, yöneticilerle yaplan görümeler ve bu süreçte yönetici ve ö(retmenlerden alnan ek belgelerden de yaralanlarak formatör ö(retmenlerin sürece ilikin düüncelerini ve alglarn ortaya çkarmak amacyla 28 açk uçlu sorudan oluan bir anket gelitirilmitir. Bu aamada açk uçlu sorulardan oluan anket kullanlmasnn sebebi, farkl illerde görev yapmakta olan formatör ö(retmenlerle tek tek yüz yüze görümenin mümkün olmamasdr. Yldrm ve Simek in (2000) de belirtti(i gibi bu tür yöntemler baz insanlardan daha yo(un ve çok, baz insanlardan ise daha az sistematik ve yüzeysel bilgi edinilmesine yol açabilecek olan görümeci yanll( veya yanll(n azaltmaktadr. Bu anketteki sorularn amaca uygunlu(una ilikin uzman görüleri alnm ve anlalrl(na ilikin bir ön uygulama yaplmtr. Formatör ö(retmenlerin ankete verdikleri cevaplar aratrmaclar tarafndan hazrlanan veri tabannda tutulmutur. Görümelerden elde edilen veriler aratrmaclar tarafndan annda not edilmitir. Analiz yöntemleri Nitel aratrmalar bilindi(i üzere, görüme (sohbet tarz görüme, görüme formu, standartlatrlm açk uçlu görüme), gözlem ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanld(, alglarn ve olaylarn do(al ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasna yönelik nitel bir sürecin izlendi(i aratrmalardr. Belge incelemesi, görüme ve açk uçlu sorular yoluyla elde edilen veriler aratrmaclar tarafndan aratrma sorularna uygun olarak snflandrlmtr. Bu verilerin, aratrmann alt amaçlarna göre vurgulad( temel noktalar öncelikle betimlenmitir. Ardndan görümeler ve açk uçlu sorular yoluyla

6 katlmclarn bu konudaki görüleri yansz bir ekilde sunulmaya çallmtr. Son olarak da ortaya çkan durum aratrmaclar tarafndan yorumlanmtr. Bulgular ve Yorum Bu aratrmann birinci amac, BT Snflar nn bölgelerdeki ö(renci saylarna ve bilgisayar-ö(renci etkileim sürelerine göre da(lmn yaplp yaplmad(n incelemektir. MEB in gerçekletirdi(i projede BT Snflar nn bölgelere göre da(lm ve ö(renci bilgisayar etkileim süreleri aa(daki tablolarda verilmektedir. Tablo 2. Bölgelere Göre BT S+n+flar+ n+n Da1+l+m+ OKUL TÜRÜ BÖLGELER A B C D E F G Gen.T op Akdeniz Do1u Anadolu Ege G.Do1u ç Anadolu Karadeniz Marmara Genel Toplam Gen.Bilgisayar Top. Kaynak: DPT, Tablo 3. Bölgelere Göre Okul ve Ö1renci Say+lar+ (1997/1998 Ö1retim Y+l+) BÖLGELER OKUL SAYISI ÖRENC SAYISI Akdeniz Do1u Anadolu Ege G. Do1u Anadolu ç Anadolu Karadeniz Marmara Genel Kaynak: DPT, Bölgelerde daha önceden farkl kaynaklar kullanlarak kurulan laboratuvar ve bilgisayar saylar ile ilgili bilgi MEB de bulunmamaktadr. Tablo 4 incelendi(inde, BT Snflar nn da(lmndaki dengesizlik görülmektedir. Marmara bölgesindeki ö(renci says Karadeniz bölgesinin iki katyken, Marmara bölgesine gönderilen bilgisayar says Karadeniz bölgesine göre % 12 daha azdr. Benzer ekilde, Fç Anadolu bölgesindeki

7 ö(renci nüfusu G.Do(u Anadolu bölgesinden yalnzca % 38 daha fazlayken, Fç Anadolu Bölgesine G. Do(u Anadolu bölgesinden % 60 daha fazla sayda bilgisayar gönderilmitir. Tablolarda görülen laboratuvar da(lmlarndaki dengesizlik, daha az bilgisayarn gönderildi(i bölgelerde önceden farkl kaynaklar kullanlarak laboratuvar kurulmu olmas gösterilerek açklanamaz, çünkü yukarda da belirtildi(i gibi MEB bu konuda elinde ayrntl saysal bilgi bulunmad(n belirtmektedir. Tablo 4. Bilgisayarlar+n Bölgelere Da1+l+m+ ve Oran+ ile Ö1rencilerin Bölgelere Da1+l+m+ ve Oran+ BÖLGE Bilgisayar Say+s+ Bilgisayar Oran+ (%) Ö1renci Say+s+ Ö1renci Oran+(%) Akdeniz , ,36 Do1u Anadolu , ,13 Ege , ,11 G.Do1u , ,71 ç Anadolu , ,10 Karadeniz , ,13 Marmara , ,46 TOPLAM % %100 Tablo 5, Temel E(itimi Gelitirme projesi dahilinde kurulan Bilgi Teknolojileri Snflarndaki haftalk ö(renci bilgisayar etkileim sürelerini göstermektedir. Ö(renci-bilgisayar etkileim süreleri Dünya Bankasnn bu tür projelerde kulland( formül esas alnarak hesaplanmtr. Y+ll+k Ö1renci-Bilgisayar Etkile7im Sürelerinin Hesaplanmas+nda Kullan+lan Formül= (Yllk E(itim Günü Says X Okulda Bulunan Bilgisayar Says X Laboratuvarn Günlük Toplam Ders Saati) / Okulda Bulunan Ortalama Ö(renci Says Haftal+k Ö1renci-Bilgisayar Etkile7im Sürelerinin Hesaplanmas+nda Kullan+lan Formül= (Yllk E(itim Günü Says X Okulda Bulunan Bilgisayar Says X Laboratuvarn Günlük Toplam Ders Saati) / (Okulda Bulunan Ortalama Ö(renci Says X Bir Ylda Bulunan E(itim Haftas Says) Ok ul Tip i Ö1renci Say+s+ Tablo 5. BT S+n+flar+nda Haftal+k Ö1renci-Bilgisayar Etkile7imi Ortala ma Ö1renci Say+s+ Lab. Say+ s+ PC Say+ s+ Y+ll+k Ö1renci Bilgisayar Etkile7im Süresi (ders saati) Haftal+k Ö1renci Bilgisayar Etkile7im Süresi (ders saati) Haftal+k Ders Saati Baz+nda Ö1renci Bilgisayar Etkile7im Süresi (dak.)* A ,15 86 B ,07 43 C ,86 34 D ,92 37 E ,95 38 F ,86 34 G 2501 ve üstü ,03 41 Kaynak: DPT, *Bir ders saati 40 dakika olarak alnmtr. Her bir ö(renci için birer bilgisayar oldu(u varsaylmtr.

8 Yukardaki tabloda görülen de(erler, bütün bilgisayarlarn sorunsuz bir ekilde çalmas, laboratuvarlarn e(itim saatleri içerisinde açk tutulmas ve okul tipine göre ortalama ö(renci saysnn göz önünde bulundurulmas durumunda elde edilen en iyimser rakamlardr. Bu durumda bile haftalk ö(rencibilgisayar etkileim süreleri A ve G tipi okullar dndaki okullarn hiçbirinde bir ders saatini geçmemektedir. Bakanl(n belirlemi oldu(u hedeflere erimek için haftalk bir saatlik ö(renci-bilgisayar etkileiminin yeterli olmad( açktr. Yukardaki tabloda belirtilen etkileim süreleri ile BT Snflar nn kurulum amaçlar olan ö(rencileri bilgisayar okuryazar yapmak ve e(itimi bilgisayar destekli olarak vermek mümkün de(ildir. Ayrca, yukardaki tabloda bulunan de(erlerin gerçek okul ortamlarnda elde edilmesi oldukça güçtür, çünkü normal artlar altnda bilgisayarlarn tamamnn sürekli hizmette bulunmas, laboratuvarlarn sürekli açk tutulmas, ö(renci saysnn ortalama de(erlerde olmas mümkün gözükmemektedir. Bunun yan sra, okullarda bilgisayar destekli e(itimi verecek ve bilgisayar okuryazarl( ile ilgili dersleri verecek ö(retmenlerin bulunmas gerekmektedir. Ankete cevap veren 65 ö(retmenden okullarda görev yapmakta olan 27 si bilgisayar says, ö(renci says ve bilgisayar laboratuvarlarnn kullanm süresi ile ilgili soruya cevap vermitir. Formatör ö(retmenlerden gelen bu cevaplar do(rultusunda hesaplanan haftalk ö(renci-bilgisayar etkileim sürelerinin (Tablo 6.), Tablo 5 te verilen etkileim sürelerinden daha düük olmas bu durumu desteklemektedir. Gelen cevaplar do(rultusunda hesaplanan etkileim süreleri Tablo 6 da verilmektedir: Aratrmann birinci alt amacna ilikin incelemeler sonucunda, MEB donanm da(tmn bölgelerdeki ö(renci saysna uygun oranda yapmad( belirlenmitir. Ö(renci says yüksek olan bölgelere daha az BT Snf kurulurken, ö(renci says daha düük olan bölgelere daha fazla BT Snf kuruldu(u görülmektedir. Fkincisi ise da(tm srasnda MEB bilgisayar ö(renci etkileim süresini göz önünde bulundurmamtr. Dünya Bankas uzmanlarndan Luis Osin bu tür büyük ölçekli projelerde, kaynaklarn ülkedeki tüm bölgelere da(tlmasnn, ö(rencilerin bilgisayar banda geçirecekleri sürenin okuldaki toplam e(itim sürelerine oranla çok düük kalmasna neden olaca(n belirtmitir. Buna ba(l olarak, bilgisayarlarn ö(rencilerin bilgi ve beceri seviyelerinde ölçülebilir ve anlaml bir farkllk yaratmayaca(n ve bilgisayarlarn büyük yatrmlar yapmaya de(er araçlar olmad( izlenimi do(masna sebebiyet verece(ini vurgulamaktadr (Osin, 1998). Tablo 5 ve 6 da belirtilen haftalk etkileim süreleri de Osin in vurgulad( durumu desteklemektedir. Bilgisayar Say+s+ Ö1renci Say+s+ Tablo 6. Haftal+k Ö1renci Bilgisayar Etkile7im Süresi Haftal+k Ders Saati Y+ll+k Etkile7im Haftal+k Etkile7im Bilgisayar Say+s+ Ö1renci Say+s+ Haftal+k Ders Saati Y+ll+k Etkile7im Haftal+k Etkile7im , , ,72 1, , ,82 0, ,10 0, , ,90 0, ,63 0, , , ,14 3, , , , , ,37 0, ,632 0, ,91 0, ,08 0, , ,42

9 Bakanl(n bilgisayar da(lmnda hangi kriterleri göz önünde bulundurdu(u MEB yetkililerine soruldu(unda, Bu proje kapsamnda BT Snflar geni bir alana yaylm ve 2447 laboratuvar okullara datlm tr. Bu snflarn kurulmasnda politik nedenlerle illerden gelecek tepkilerden çekinildii için belli bölgeler seçilememi ve tüm bölgelere datm yaplmak zorunda kalnm tr. eklinde belirtmilerdir. Bundan sonra yaplmas planlanan aamalarda ö(renci-bilgisayar etkileim süresi yüksek olacak ekilde kaynaklarn da(tlmas, MEB in BDE ile ilgili belirlemi oldu(u hedeflere ulamay kolaylatraca( ve daha nitelikli ö(renci yetitirilmesine katk sa(layaca( açktr. Aratrmann ikinci amac olan bilgi teknolojilerinin süreklili(inin sa(lanmas için yaplan planlamalar ve çalmalar ile ilgili bakanl(n üst düzey yöneticileri ile yaplan görümelerde u cevaplar alnmtr: Garanti süresi dolan donanm ve yazlmlarn, bakm ve onarm için ayrlan bir bütçe bulunmamaktadr. Bunun nedeni ise böyle bir bütçe ayrlsa bile bu para dorudan BT Snf bulunan okula gönderilememekte ve il emrine verilmekte ve gerekli datm okullara buralardan yaplmaktadr. Bu nedenle ayrlacak olan bütçe istenilen amaçla kullanlmayacakt. Ayrca BT Snflar sadece mesai saatlerinde ve örenciler için kullanlmamakta, internet kafe olarak ve ak amlar halk eitim merkezi gibi dü ünülerek kullanlmaktadr. Buradan gelen gelir de donanm ve yazlmlarn onarm ve bakm için kullanlmakta, hem halk bu konuda eitim almakta hem de bu durumdan, öretmen, okul ve il-ilçe yöneticileri faydalanm olmaktadrlar. Yaplan belge incelemeleri sonucunda MEB in 1. fazda kurmu oldu(u BT Snflar nn devamll(n (bakm ve onarm, yenileme ve güncelleme) sa(lamak için gerekli olan düzenlemelerin yaplmad( görülmektedir. Bu konuda bir yetkili, MEB in BT Snflar nn devamll(nn sa(lanmas ile ilgili gerekli mali kayna(n okullarn kendilerinin bulmasn öngördü(ünü belirtmektedir. MEB kurdu(u BT Snflar nn uzun vadeli bütçe gereksinimlerini BT Snflarnda, mesai saatleri dnda o yöredeki vatandalara verilecek bilgisayar okuryazarl( kurslarndan elde edilecek kaynak ile sa(lamay planlamaktadr. Fakat bu noktada formatör ö(retmenlere büyük görevler dümektedir. Bu ö(retmenlerin hem mesai saatleri içinde kendi branlarndaki derslere girmeleri, kendi okullarnda ve di(er okullardaki ö(retmenlere BDE ve bilgisayar okuryazarl( ile ilgili dersler vermeleri hem de mesai saatleri dnda BT Snflarn açarak halk e(itim merkezi gibi çaltrmalar gerekmektedir. Aratrma kapsamnda ulalan formatör ö(retmenlere bu snflarda karlatklar problemleri hangi kaynaklar kullanarak çözmeye çaltklar soruldu(unda, yukarda belirtilen ekilde çözemediklerini, genelde il millî e(itim müdürlüklerinden yardm istediklerini ya da kendi imkânlar (yakn çevre, ö(rencilerden ba( almak, kendi gelirleri vb.) ile çözmeye çaltklarn belirtmektedirler. Ayrca BT Snflarn hafta sonu açp açmadklar soruldu(unda ise, 65 ö(retmenin yalnzca 23 ü (%35,39) laboratuvarlarn açld(n belirtmitir. Formatör ö(retmenlerden gelen cevaplar incelendi(inde MEB in okullarn kendilerini finanse etme plannn sa(lkl bir ekilde ilemedi(i görülmektedir. Yakn bir zamana kadar bu proje kapsamnda alnan bilgisayarlarn büyük ço(unlu(u garanti kapsamnda oldu(u için problemler daha rahat çözülürken, bundan sonra karlalacak olan donanm ve yazlm

10 ile ilgili problemlerin çözümünde ne yaplaca( bilinmemektedir. Proje kapsamnda BT Snflar nn süreklili(i için bütçeden özel bir kaynak ayrlmamtr. Ayrca BT Snflar nn etkili kullanm ve bundan sonra karlalabilecek problemlerle ilgili bir aratrma ve planlama yoluna da gidilmemitir. Sonuç ve Öneriler Aratrma sonuçlar, MEB in BT Snflar nn kurulmas ve da(lm sürecinde ö(renci-bilgisayar etkileim süresini ve yedi co(rafi bölgedeki ö(renci saylarn göz önünde bulundurmad( dikkati çekmektedir. Ayrca, MEB in kurulmu olan BT Snflar nn süreklili(inin sa(lanmasnda kullanlacak mali kaynaklarn bulunmas için gerekli olan çalma ve planlamalar yapmad( görülmütür. Bundan sonra MEB tarafndan gerçekletirilecek benzer projelerde aa(daki önerilerin göz önünde bulundurulmasnda yarar görülmektedir: 1. Kurulan BT Snflar nn etkili ve verimli kullanmna ilikin detayl ve bilimsel aratrmalarn yaplmas uygun olacaktr. 2. Projeyi tüm ülkeye yaymak yerine pilot bölgelerde uygulama balatlarak, buralardan toplanacak veriler (nda uygulamann yaygnlatrlmasnda yarar vardr. 3. Ö(renci-bilgisayar etkileim süreleri yüksek olacak ekilde laboratuvarlarn da(tmnn yaplmasnda yarar vardr. 4. Bu tür büyük projelere, alnacak olan donanmn süreklili(ini sa(layacak uzun süreli mali kaynaklar garantilenmeden balanmamas okullarn birer teknoloji çöplü(ü hâline gelmesini engelleyecektir.

11 Kaynaklar Alkan, C. (1998). Eitim Teknolojisi. Ankara: An Yaynclk. DPT. (2000). Fl ve Bölge Göstergeleri. adresinden tarihinde alnmtr. Dünya Bankas. (1995). Priorities and Strategies for Education (E(itim Fçin Öncelikler ve Stratejiler): A World Bank Review. Washington D.C.: The World Bank. MEB. (1993). Millî E(itim Bakanl(na Ba(l Örgün ve Yaygn E(itim Kurumlarnda Bilgisayar Laboratuvarlarnn Düzenlenmesi ve Fletilmesi Fle Bilgisayar ve Bilgisayar Koordinatör Ö(retmenlerinin Görevleri Hakknda Yönerge. Millî Eitim Bakanl Tebliler Dergisi sayl karar. MEB. (2001). Bilgi Teknolojilerinin Kullanm Hakknda Genelge. Millî Eitim Bakanl Tebliler Dergisi sayl karar. MEB. (2002). Millî E(itim Bakanl( E(itim Hizmetleri Merkezi Müdürlükleri Yönetmeli(i. MEB. (2003a). Temel E(itim Program. tep/tepnedir.htm adresinden tarihinde alnmtr. MEB. (2003b). Bilgi Teknolojisi Snflar. dbpro/tep/bt.htm adresinden tarihinde alnmtr. MEB. (2003c). Temel E(itim Program I. Faz 2 bin 451 ilkö(retim okulu BT Snfnn tiplerine göre ba(lant emalar. dbpro/tep/bt.htm adresinden tarihinde alnmtr. MEB. (2003d). Temel E(itim Program Kapsamnda Gerçekletirilen Tüm E(itimler (Özet Tablo). adresinden tarihinde alnmtr. Osin, L. (1998). Computers in education in developing countries: Why and How? Education and Technology Series. 3(1). Washington D.C.: The World Bank, Human Development Department-Education. Türkiye Biliim Sûras. (2002). E(itim ve ArGe çalma grubu okulöncesi, ilk ve orta ö(retim alt çalma grubu raporu. adresinden tarihinde alnmtr. Yldrm, A. ve Simek, H. (2000). Sosyal Bilimlerde Nitel Ara trma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yaynclk.

12 Summary THE EVALUATION OF THE STUDIES ON THE DISTRIBUTION AND THE MAINTANANCE OF THE CONTINUITY OF THE INFORMATION TECHNOLOGIES CLASSROOMS Ebru KILIÇ * Selçuk ÖZDEMR ** One of the actions committed by Ministry of National Education (MONE) to raise the quality of basic education in the scope of Basic Education Project is integration of information technologies into the curriculum. In order to realize this aim, MONE aims to make the students and the teachers computer literate, establish IT classrooms in schools, train IT coordinators, make education staff computer literate and supply in-service training on computer assisted education. The first phase of the project, supported by the World Bank, was completed. The aim of this research is to show the convenience of the plans and the works done for the distribution and keeping the continuity of the IT classrooms established in the scope of MONE Basic Education Project. Since this research aims to determine the problems occurring in Phase I, in the following phases and similar projects, the same mistakes and problems may be prevented before they occur. This research aims to find answers for the following questions : In the establishment and distribution processes IT classrooms: o Whether the number of students in each geographical region in Turkey is considered. o Whether computer-student interaction ratio is considered. Whether there is any plan for the maintenance (fixing, renewal, upgrading etc.) of the established IT classrooms. To collect data, interviews with six computer formator teachers and four managers in Ministry of National Education (MONE) were conducted. Also, a questionnaire with open ended questions were sent to all formator teachers around Turkey. 65 of the teachers responded to the questionnaire. For the analysis of the data collected, qualitative research method was used. The data, collected through document analysis, interviews and questionnaires with open ended questions were categorized due to the research questions. According to the findings in the research, distribution of the IT classrooms were not done considering the computer-student interaction ratio, and unfortunately every geographical district should have the same amount of computers approach was accepted during the distribution. Because of this approach in the Address for correspondence: * Ar. Gör. Dr. Ebru Klç, Gazi Üniversitesi Gazi E(itim Fakültesi Bilgisayar ve Ö(retim Teknolojileri Bölümü, ekilic@gazi.edu.tr. ** Ö(r. Gör. Dr. Selçuk Özdemir, Gazi Üniversitesi Gazi E(itim Fakültesi Bilgisayar ve Ö(retim Teknolojileri Bölümü, sozdemir@gazi.edu.tr.

13 distribution, computer-student interaction time was less than a class hour (40 minutes) in the schools where IT classrooms were established. This amount of time is not enough to supply effective and productive training. Moreover, the financial resources to keep the continuity of the IT classrooms have not been reserved and also there is no plan about how to keep the computers working after the establishment of the classrooms.