Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 77, Eylül 2018, s

Transkript

1 Akademk Sosyal Araştırmalar Dergs, Yıl: 6, Sayı: 77, Eylül 2018, s Yayın Gelş Tarh / Artcle Arrval Date Yayınlanma Tarh / The Publcaton Date Doç. Dr. Ahmet Semh UZUNDUMLU Atatürk Ünverstes, Zraat Fakültes, Tarım Ekonoms Bölümü asuzsem@ataun.edu.tr. Betül Zehra YILDIRIM Atatürk Ünverstes, Zraat Fakültes, Tarım Ekonoms Bölümü Yüksek Lsans Öğrencs z-b-y-93@hotmal.com. Öğr. Gör. Seval KURTOĞLU Bayburt Ünverstes, Demrözü Meslek Yüksek Okulu sevalkurtoglu@bayburt.edu.tr. ERZURUM İLİ NDE EKMEK TÜKETİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ Öz Türkye'nn brçok lnde olduğu gb Erzurum lnde de breyler günlük enerj htyacının büyük br kısmını ekmekten sağlamaktadır. Bu ldek breyler çn ekmek vazgeçlmez br gıda olarak görülmektedr. Bu nedenle Erzurum hanelernde kşlern ekmek tüketm düzeylern belrlemek çn, yaş grupları dkkate alınarak 400 breyle yüz-yüze görüşülmüştür. Bu kşler yaş gruplarına göre seçlmştr. Çalışmada kadın ve erkek oranı %50 olup, yaş arasındak breylerle anketler yapılmıştır. Sonuç olarak hanelerde ortalama somun ekmek fyatı 75 kuruş ve kş başı ekmek tüketm se 0,77 adettr. Ayrıca hanelern ekmek tüketmnn %76,28 n somun ekmek oluşturmakta ve ekmek tüketm üzerne etkl olan faktörlern belrlenmesnde Ordered Probt Model uygulanmıştır. Ekmek tüketm 0, 0,5, 1, 1,5 ve 2 adet arasında olan değerler bağımlı değşken olarak alınmıştır. Kşlern ekmek tüketm üzerne, somun ekmek terch ve makarna tüketm poztf yönde etkl olurken, prnç tüketm ve breylern öğrenc olması se negatf yönde etk etmektedr. Anahtar kelmeler: Ekmek, Tüketm, Ordered Probt Model, Sağlık, Erzurum.

2 Erzurum İl nde Ekmek Tüketmn Etkleyen Faktörlern Belrlenmes DETERMINING FACTORS AFFECTING ON THE BREAD CONSUMPTION IN ERZURUM PROVINCE Abstract Indvduals provde from bread a large porton of daly energy needs also n Erzurum provnce, as many ctes n Turkey. The bread s seen as an ndspensable food for ndvduals. Therefore, wth 400 ndvduals were ntervewed face to face to determne the level of bread consumpton n Erzurum households. These ndvduals were selected accordng to ther age group. Rato of male and female was 50 percent n ths study and the survey was conducted wth ndvduals between ages. As a result, the average prce of loaf bread s 75 cents and per capta bread consumpton s 0.77 unts n households. Also percent of consumpton bread s loaf bread and the determnaton of factors that bread consumpton effect was appled to Ordered Probt Model. Bread consumpton quanttes (0, 0.5, 1, 1.5 and 2) were taken as the dependent varable. Postve effect varables on the consumpton of bread were loaves consumpton of macaron and loaf bread choce, and the consumpton quantty of rce and ndvduals that students are negatve effect varables. 1. GİRİŞ Keywords: Bread, Consumpton, Ordered Probt Model, Health, Erzurum. Ekmek, lk olarak mlattan önce 4000 l yıllarda Mısır'da üretlmş ve günümüze kadar tüketm gderek artarak en fazla tüketlen gıdalardan br olmuştur (Parmala and Sudha, 2015). Dünya genelnde en fazla tüketlen gıdalardan br olan ekmek nsanların besn htyacı ve gerek duyduğu enerjy sağlamaktadır (Cust et al., 2009; Baysal, 2011; O Connor, 2012; Guné et al., 2016). Yaklaşık olarak 125 gramlık beyaz ekmekte 1400 kj enerj varken, nem 46 gr, yağ 5,7 gr, proten 12 gr, kül 2,1 gr, lf 3,4 gr ve karbonhdrat 57 gr dır (Lee et al., 2006). Breyler ekmeğn sağlamış olduğu yüksek karbonhdratlar nedenyle enerj htyaçlarını karşıladıklarını düşünürken Guné et al. (2016), Su et al. (2016), ekmekte yeterl mktarda proten ve amno ast olmadığını blmez veya önemsemezler (Elgün ve Ertugay, 1995; Yuksel and Kayacer, 2016). Son zamanlarda ekmekle lgl kaygılar neden le ekmeğn nem, proten, kül, lf oranları artırılmış ve karbonhdrat oranı azaltılmıştır (Lee et al., 2006). Dünya nüfusunun öneml br kısmını oluşturan gelşmemş ve az gelşmş ülkelerde olduğu gb Türkye'de de breyler btksel ağırlıklı beslenmekte olup, Türk nsanının dyetnn yarısından fazlasını tahıllardan üretlen ekmek oluşturmaktadır (Elgün ve Ertugay, 1995). Ancak, yeterl ve dengel beslenmede tahıl ağırlıklı beslenme yerne hayvansal kaynaklı proten oranının en az %50 olduğu ve bu protenn çeştl besn maddelernden alınmasının gerekllğ blmsel çalışmalarda vurgulanmaktadır (Uzundumlu vd., 2011a). Türkye de breyler htyaç duydukları enerjnn %40 ını ekmekten almakta olup, günlük kş başına ekmek tüketm gr cvarındadır. Düşük gelrl alelerde bu mktar gr a kadar yükselmektedr (TZD, 2010). TMO 2012 verlerne göre kş başına somun ekmek tüketm yaklaşık olarak 300 gr dır (Golge and Kabak, 2016). İnsanların ekmek tüketmlernde onların kültürler ve alışkanlıkları öneml br yere sahptr. Bölgelern kültürel özellklerne ve breylern sosyo-ekonomk yapısına bağlı olarak ekmeğn tüketlen mktarı da değşklk gös- 18 The Journal of Academc Socal Scence Yıl:6, Sayı: 77, Eylül 2018, s

3 Erzurum İl nde Ekmek Tüketmn Etkleyen Faktörlern Belrlenmes termektedr (Al-Mussal and Al-Gahr, 2009). Dünyada gelr sevyes yüksek ve özellkle daha fazla kadına sahp alelerde beyaz ekmek tüketm daha az olmakta bu aleler besn değer ve fyatı yüksek olan fonksyonlu ekmeklere talep oluşturmaktadırlar (Aksoylu vd., 2014). Ayrıca alelern kültür ve eğtm düzeylernde de bu durum kendn göstermektedr (Al-Mussal and Al- Gahr, 2009). Ekmek fyatının dğer gıdalara nazaran düşük olması düşük gelrl alelern beslenmede ağırlıklı olarak ekmek tüketmesne neden olmakta ve ekmeğn fyatındak öneml artışlar bu aleler çn hep sorun teşkl etmektedr (Uzundumlu, 2016). Türkye de ekmek dennce tüketcnn aklına lk olarak beyaz somun gelse de bölgeden bölgeye, kültürden kültüre tüketm mktarları değşen, kepek ekmeğ, tam buğday ekmeğ, çavdar ekmeğ, pde, lavaş gb türler de vardır. Bu ekmek türler de proten, vtamn, besn değer, enerj sağlama gb etkler açısından farklılık göstermektedr (Aydın ve Yıldız, 2011; Özberk vd., 2016; Sezgn vd., 2017). Avrupa ülkelernde breylern ekmek tüketm Türkye dek breylern tüketmnden daha azdır. İngltere yılda 32 kg tüketrken, İspanya İngltere'nn ardından Avrupa'da yılda 37 kg le en az ekmek tüketen knc ülke durumundadır (FAO, 2016). Ayrıca yıllık kş başına ekmek tüketm Danmarka da 45 kg, Belçka ve Rusya da 55 kg, Almanya da 56 kg, Fransa da 57 kg, Ukrayna da 89 kg ken Türkye'de 104 kg dır (Anonymous, 2016). Bu değer dkkate alındığında Türkye'de kş başına günlük ekmek tüketm 280 gr dır. Yan kş başına ekmek tüketm 1 ekmekten braz daha fazladır. Son olarak şşmanlık sorunu yaşayan kşler son yıllarda ekmek tüketmn sınırlandırmaktadırlar. Dyet yaparken bırakılan lk besnler arasında ekmek yer almasına rağmen, ekmeğn breylere 2 öneml yararı vardır. Bunlardan lk nsanların kan şekern düzenlemek ve kncs se onların snr sstem çn gerekl olan vtamnlern vücuda alınmasını sağlamaktır (Yğt ve Doğan, 2010; Demr ve Kartal, 2012). Bu nedenle ölçüyü kaçırmadan ekmek tüketm sağlık açısından çok önemldr. Çalışmada amaç Erzurum lndek breylern ortalama ekmek tüketm mktarını belrleyerek, hanelern ekonomk, sosyal ve kültürel özellkler le ekmek tüketm mktarları arasındak lşkler tespt etmektr. 2. MATERYAL ve YÖNTEM 2.1. Materyal Çalışmada kullanılan verler 2016 yılına at olup, 2013 yılı TUİK n yaş ve cnsyet verler baz alınarak, Erzurum lndek 400 breyle yüz-yüze görüşmelerden sağlanmıştır. Çalışmanın brncl kaynaklarını breylerle yapılan anketler oluştururken, yerl ve yabancı kaynaklardan sağlanan blglern yanında kamu kuruluşları ve nternet kaynaklarından sağlanan blg ve verler çalışmanın kncl kaynaklarını oluşturmuştur Yöntem Çalışmanın kncl verler, Erzurum l Azzye, Palandöken ve Yakutye lçelernde İlçe Nüfus Müdürlükler ve Türkye İstatstk Kurumu ve ulusal ve uluslararası brçok çalışmadan temn edlmştr. Ayrıca ekmek tüketmyle lgl yayınlanmış olan yerl ve yabancı kaynaklardan da yararlanılmıştır. Bu çalışmada örnekleme yöntem ve verlern analznde kullanılan ordered probt yöntem açıklanmıştır. Bu yöntemn analzler Lmdep 5.0 programı kullanılarak yapılmıştır. 19 The Journal of Academc Socal Scence Yıl:6, Sayı: 77, Eylül 2018, s

4 Erzurum İl nde Ekmek Tüketmn Etkleyen Faktörlern Belrlenmes Örnekleme Yöntem Erzurum l Nüfus Müdürlüğü kayıtlarından elde edlen verler doğrultusunda, anket sayısı belrlenmştr. Anket sayısı Oransal Örnekleme Yöntem le tespt edlmştr. Yöntemde %95 güven aralığı, %5 hata payı kullanılmıştır. Bu örnekleme ktlesnn belrlenmesnde kullanılan eştlk aşağıda verlmştr (Şahn vd., 2008; Uzundumlu vd., 2011b; Newbold, 2014). N *p*(1- p) = (N -1)* + p*(1- p) n 2 p Formülde; n : Örnek büyüklüğü, N : Tüketc sayısı, σ 2 p : varyansı, r : Ortalamadan sapma (%5) (1) Z /2: z cetvel değer (1,96) p : Her öğünde ekmek tüketenlern oranını göstermektedr (%50). 0,05 1, p ( ) =0, (2) * 0,5* 0,5 n ( * 0,0255 ) (0,5* 0,5) Araştırmada bu kullanılan formülde en büyük örnekleme sayısına ulaşmak çn, p: 0,50 ve (1-p): 0,50 alınmıştır. Araştırma bölgesnde yapılacak anket sayısı %4 artırılarak, Erzurum ln temsl edeblecek 400 kş le karşılıklı görüşülerek anketler hazırlanmıştır. Araştırma bölges olan Erzurum ln temsl edecek tüketclern homojen br şeklde örneğe katılımını sağlamak amacıyla araştırma bölges 3 gruba ayrılmıştır. Her br bölgedek hane sayısı belrlenerek örnek büyüklük ve dağılımları Çzelge 1 de verlmştr. Çzelge 1. Bölgeler Bazında Örnek Büyüklüğü ve Oranları İlçeler Frekans Oran (%) Palandöken ,10 Azzye 53 13,28 Yakutye ,62 Toplam ,00 Kaynak: TUİK, 2016; Anonm, Çzelge 2 de 2013 yılı nüfus sayımına göre Türkye de breylern yaş dağılımına göre toplamdak oranları dkkate alınarak bu oranlara bağlı anket dağılımı verlmştr. The Journal of Academc Socal Scence Yıl:6, Sayı: 77, Eylül 2018, s

5 Erzurum İl nde Ekmek Tüketmn Etkleyen Faktörlern Belrlenmes Çzelge 2. Yaş ve Cnsyete Göre Türkye Nüfusu (%) (2013) Yaş Toplam Erkek Kadın Anket (Sayı) ,52 25,07 23,96 0, ,59 16,90 16,27 88, ,75 16,91 16,59 88, ,53 14,62 14,44 76, ,68 11,73 11,63 64, ,25 8,11 8,38 44, ,69 6,66 8,73 40,00 Oran (%) 75,48 74,93 76,04 100,00 Toplam (kş) ,00 Kaynak: TUİK, Ordered Probt Yöntem Ordered probt model normal probt veya logt modellernden farklı olarak bağımlı değşkenn hem sıfır değşkennden hem de 1, 2, 3, kutu, adet vb. sıralı değerlerden oluşmaktadır (Tran, 2009). Tüketc çalışmalarında bağımlı değşkenn hem sıralı hem de kategork değerler alması durumunda kullanılacak statstk yöntemler ordered logt ya da probt olablmektedr. Bu k yöntemde de amaç tüketc faydasını maksmum eden durumu tespt etmektr (Kadanalı ve Dağdemr, 2016). Tüketc çalışmalarında kullanılan bast ordered probt model aşağıdak gbdr: y * Yukarıda verlen fonksyonda, y *gözlemlenemeyen gzl bağımlı değşken, (3) bağımsız değşkenler vektörünü ve nş br yelpazede açıklanırsa tüketcler çn =1, 2, 3, N ve tahmn edlecek eğm parametrelernn br vektörü, tüketc çn tüketc güdüler ve özellkler gb tüke- hata termn fade etmektedr. Formül 3 braz daha ge- tc bağımsız açıklayıcı değşkenlernn blnen değerlernn br matrsdr. Ayrıca br gözlemlenmemş standart normal dağılıma sahp rastgele br değşkendr (Thong and Solgaard, 2017). Ayrıca j=1, 2, 3..J ve kj, j=1, 2, 3..J-1 Ayrıca j=1, 2, 3..J ve k j, j=1, 2, 3..J-1 y * k 1 y 1, * 1 k2 y k y 2, Prob Prob ( y 1, ) Pr ob ( ) k1 (k - ) ( y 2, ) Pr ob ( k1 k ) (k - ) (k - ).. * 1 y j k j y, Prob ( y J, ) Pr ob ( ) (k - ) (k - ) k j j 2 j- 1 1 (4) 21 kj, j=1, 2, 3..J-1, probt skalasında kategorlern eşt aralıkta olup olmadığı gb sıralı bağımlı değşkenn dağılımı hakkında blg veren blnmeyen kesme-noktası (eşk) parametrelerdr. Model ordered probt olduğundan, Φ standart normal kümülatf dağılım formülüdür. Ordered probt model (formül 4) maksmum lkelhood kestrmyle tahmn edlmektedr. β parametreler, tüketm sıklığı üzerne açıklayıcı değşkenlern etks olarak yorumlanmakta ve kesme noktası kj, maksmum lkelhood yöntemnn The Journal of Academc Socal Scence Yıl:6, Sayı: 77, Eylül 2018, s

6 Erzurum İl nde Ekmek Tüketmn Etkleyen Faktörlern Belrlenmes ynelenen br yordamıyla eş zamanlı olarak tahmn edlmektedr. Log lkelhood fonksyonu formül (5) tek gbdr (Thong and Solgaard, 2017). log L y ln (k j - ) (k j- 1 - ) (5) 3. ARAŞTIRMA BULGULARI 3.1. Tüketclern Sosyo-Ekonomk ve Demografk Yapısı Hane halkının sosyo-ekonomk ve demografk özellkler Çzelge 3 te verlmştr. Çzelge 3. Tüketclern Bazı Sosyo-Ekonomk ve Demografk Özellkler Özellkler Mn. Max Ort Std. hata Tüketm Ekmek tüketm mktarı (adet/gün) 0,00 2,00 0,77 0,66 Cnsyet Kadın:0, Erkek:1 0,00 1,00 0,50 0,50 Yaş Ankete katılanların yaşları 15,00 87,00 39,74 16,27 Eğtm Eğtm süres (yıl) 0,00 25,00 11,82 4,43 Brey Hanedek fert sayısı 2,00 10,00 4,14 1,40 Meslekler Ev hanımı:1, Dğerler:0 0,00 1,00 0,24 0,43 Memur:1, Dğerler:0 0,00 1,00 0,30 0,46 İşç:1, Dğerler:0 0,00 1,00 0,07 0,25 Öğrenc:1, Dğerler:0 0,00 1,00 0,27 0,44 Esnaf:1, Dğerler:0 0,00 1,00 0,07 0,25 İşç ve memur emekls:1, Dğerler:0 0,00 1,00 0,05 0,19 Fyat Ekmek fyatı (TL/adet) 0,40 1,00 0,75 0,12 İkamet Kra:0, Ev sahb:1 0,00 1,00 0,32 0,47 Gelr Hane gelr (TL/ay) 850, , , ,85 Makarna Hane makarna tüketm (Paket/ay) 0,00 30,00 5,65 4,22 Prnç Hane prnç tüketm (kg/ay) 0,00 21,00 3,19 2,66 Ekmek tp Ale somun ekmek tüketm oranı (%) 0,00 100,00 76,28 27,07 Ale pde ekmek tüketm oranı (%) 0,00 100,00 8,26 15,43 Ale lavaş ekmek tüketm oranı (%) 0,00 100,00 5,41 12,82 Ale kepek ekmek tüketm oranı (%) 0,00 100,00 5,22 13,62 Ale çavdar ekmek tüketm oranı (%) 0,00 100,00 3,06 12,02 Dğer çeştlern tüketm oranı (%) 0,00 100,00 1,77 10,95 Sabah ekmek alımı:1, Dğerler:0 0,00 1,00 0,37 0,49 Zaman Öğle ekmek alımı:1, Dğerler:0 0,00 1,00 0,10 0,30 İknd ekmek alımı:1, Dğerler:0 0,00 1,00 0,22 0,39 Akşam ekmek alımı:1, Dğerler:0 0,00 1,00 0,31 0,46 Tazelk Sıcak ekmek:1, Soğuk ekmek:0 0,00 1,00 0,31 0,46 Yer Market:1, Dğerler:0 0,00 1,00 0,39 0,49 Fırın:1, Dğerler:0 0,00 1,00 0,35 0,48 Bakkal:1,Dğerler:0 0,00 1,00 0,20 0,40 Büfe:1, Dğerler:0 0,00 1,00 0,06 0,21 Hanelerde kş başına ekmek tüketm sıfır le k ekmek arasında değşmekte olup, evde beyaz somun ekmek tüketm kş başına 0,77 adettr. Hanelern yaklaşık olarak %30 unu emekl ve ev hanımları oluşturmakta, kalan %70 lk kısım öğlen yemeklern genelde dışarıda yemektedr. 22 The Journal of Academc Socal Scence Yıl:6, Sayı: 77, Eylül 2018, s

7 Erzurum İl nde Ekmek Tüketmn Etkleyen Faktörlern Belrlenmes Dışarıda öğle yemeklernde ekmek tüketm sabah ve akşam tüketlen ekmeğe eş değerdedr. Bu nedenden dolayı hanelerdek ekmek tüketm toplam olarak %35 daha fazla olmaktadır. Bu durumda kş başına beyaz somun ekmek tüketm br adet cvarında olup, bu da 250 gramdır. Beyaz somun ekmek tüketm toplam ekmek tüketmnn %76,28 n oluşturduğu çn hanelerde günlük toplam ekmek tüketm kş başına yaklaşık olarak 1,3 adet yan 325 gramdır. Haneler de 400 anket yapılmış olup, anketlere katılan breylern yarısı erkek yarısı da kadınlardan oluşmuştur. Fertlern yaşlarına bakıldığında en küçük 15 en yüksek 87 olduğu görülmekte ve ortalama anket yapılan fertlern yaşları yaklaşık olarak 40 cvarındadır. Kşlern eğtm süreler ncelendğnde anket yapılanların eğtm süreler 0-25 yıl arasında değerler almakta olup, breylern ortalama eğtm süres 12 yıldır. Hanelerde brey sayısı 2 le 10 fert arasında yer almakta olup, hanelerde kamet eden brey sayısı 4,14 olarak tespt edlmştr. Anket yapılan breylern meslekler kukla değşken olarak değerlendrlmştr. Buna bağlı olarak hanelerde anket yapılan breylern %30 u memur, %27 s öğrenc, %24 ü ev hanımı, %7 s şç %7 s esnaf ve %5 memur ve şç emekllernden oluşmuştur. Hanelerde belrl dönemler ve satış yerlerne göre ekmek fyatı değşmekle brlkte br adet beyaz somun ekmeğ 40 kuruş le 1 TL arasında değerler almakta ve ortalama br adet beyaz somun ekmeğnn fyat 75 kuruş olduğu tespt edlmştr. Hanelerde yapılan anketler sonucunda hanelern %68 ev sahb olup, %32 s kralık darelerde veya lojmanlar da kamet etmektedr. Yapılan anketler sonucunda hanelern gelr aylık olarak 850 le TL arasında değşmekte olup, ortalama hane gelr TL dr. Ekmeğn alternatf olarak genelde öğle yemeklernde tüketlen makarnanın hane başına aylık tüketm 0 le 30 paket arasında değerler almakta olup, hanelerde ortalama aylık makarna tüketm 5,65 pakettr. Genelde hanelerde tüketlen prncn aylık tüketm 0 le 21 kg arasında değerler almakta olup, hanelerde ortalama aylık prnç tüketm 3,19 kg dır. Hanelerde tüketlen ekmeğn türler açısından oransal dağılımı büyükten küçüğe şu şekldedr; somun %76,28, pde %8,26, lavaş %5,41, kepek %5,22, çavdar %3,06 ve dğer ekmek çeştler se %1,77 dr. Hane halkının ekmek tüketm zamanına bakıldığında, hanelern %37 s sabah, %31 akşam, %22 s knd ve %10 u da öğlen daha fazla ekmek tüketm yapmaktadır. Hane halkının %31 ekmeğ sıcak olarak satın almakta olup, hanelern %39 u marketlerden, %35 fırınlardan, %20 s bakkallardan ve %6 sı se büfelerden ekmeğ satın almaktadır Ekmek Tüketm Üzerne Etkl Olan Faktörlern Regresyon Analz 23 Çzelge 4. Ekmek Tüketm Üzernde Etkl Olan Faktörlern Ordered Probt Sonuçları Varables Coeffcent Std. Error CONSTANT 2,52061*** 0,55619 BIREY -0, ,04765 CINS 0, ,11641 YAS -0, ,00421 EGIT -0, ,01634 OGRENCI -0,38645*** 0,12987 FIYAT -0, ,46998 The Journal of Academc Socal Scence Yıl:6, Sayı: 77, Eylül 2018, s

8 Erzurum İl nde Ekmek Tüketmn Etkleyen Faktörlern Belrlenmes KIRA -0, ,12420 GELIR 0, ,00003 SOMUN 0,00401** 0,00203 MARKET -0, ,11522 MAKARNA 0,02717* 0,01537 PIRINC -0,04724** 0,02342 SABAH -0, ,11742 SICAK 0, Mu(01) 0,93797*** Mu(02) 2,16655*** Mu(03) 3,70725*** Log lkelhood functon -453,34239 Restrcted log lkelhood -465,36845 Ch squared [10 d.f.] 24,05212 * 0,10 ** 0,05 *** 0,01 Ekmek tüketm üzerne dört faktör anlamlı çıkmıştır. Bu dört faktörü açıklamak gerekrse brnc faktörde ankete cevap verenlern öğrenc olması ekmek tüketmn azaltmaktadır. Bu durum %1 de anlamlı olduğu görülmüştür. Bunun neden hanelerdek öğrenc olan kşlern genelde kahvaltı yapmaması ve öğlen yemeklernde okulda olmalarından kaynaklanmaktadır. İknc faktör hanenn beyaz somun ekmek tüketmdr. Hanelern ekmek tüketmnn %75 beyaz somun ekmeğdr. Bu nedenden dolayı hanede somun ekmek tüketmnn oranı arttıkça kş başına ekmek tüketm artmaktadır. Bu durum %5 de anlamlı olarak tespt edlmştr. 24 Üçüncü faktör hanenn makarna tüketmdr. Hanelerde makarna tüketm arttıkça ekmek tüketm de artmaktadır. Bunun en öneml neden bu aleler makarna ve ekmeğ br arada tüketeblmektedrler. Bu durum %1 de anlamlı olarak belrlenmştr. Dördüncü faktör hanenn prnç tüketmdr. Hanelerde prnç tüketm arttıkça breylern ekmek tüketm azalmaktadır. Bunun en büyük neden kşlern prnçle beraber sulu yemek tüketmesdr. Bu durumda karın tokluğunu sağlayan ekmek yerne vücudun prnc kame etmesnden kaynaklanmaktadır. Bu durum %5 te anlamlı olduğu görülmüştür. Çzelge 5. Ordered Probt Modelne Göre Tüketm Dereceler Örnek Sayısı Örnek Oranı Toplam Örnek Sayısı Toplam Örnek Oranı TÜKETİM=00 3 0,75 3 0,75 TÜKETİM= , ,25 TÜKETİM= , ,25 TÜKETİM= , ,25 TÜKETİM= , ,00 Çzelge 5 te ekmek tüketm mktarları dkkate alınarak ordered probt modelndek sayıların oranları verlmştr. Bu sayılar dkkate alındığında tüketclern yarısından fazlası Tüketm 03 grubunda yer almaktadır. TÜKETİM=00 olan grup ekmek tüketm hç olmayan grup olup tüketclern %0,75 bu grup çersnde yer almaktadır. TÜKETİM=01 olan grup ekmek tüketm mktarı 0,5 adet ekmek olan breyler göstermektedr. Tüketclern %5,50 s bu grup çersnde yer almaktadır. TÜKETİM=02 olan grup ekmek tüketm mktarı 1 adet ekmek olan breyler The Journal of Academc Socal Scence Yıl:6, Sayı: 77, Eylül 2018, s

9 Erzurum İl nde Ekmek Tüketmn Etkleyen Faktörlern Belrlenmes göstermektedr. Tüketclern %30,00 ı bu grup çersnde yer almaktadır. TÜKETİM=03 olan grup ekmek tüketm mktarı 1,5 adet olan breyler göstermektedr. Tüketclern %51,00 ı bu grup çersnde yer almaktadır. TÜKETİM=04 olan grup ekmek tüketm mktarı 2 adet ekmek olan breyler göstermektedr. Tüketclern %12,75 bu grup çersnde yer almaktadır. Çzelge 6. Ordered Probt Modeln Marjnal Etklere Göre Değşkenlern Yorumlanması Prob[Y=00] Prob[Y=01] Prob[Y=02] Prob[Y=03] Prob[Y=04] Katsayı t Katsayı t Katsayı t Katsayı t Katsayı t BIREY 0,000 0,04 0,000 0,04 0,000 0,04 0,000-0,04 0,000-0,04 CINS 0,000-0,91-0,010-0,92-0,028-0,93 0,019 0,92 0,022 0,92 YAS 0,000 0,69 0,000 0,69 0,001 0,69-0,001-0,69-0,001-0,69 EGIT 0,000 0,26 0,000 0,26 0,001 0,26-0,001-0,26-0,001-0,26 OGRENCI 0,008** 2,18 0,04*** 2,59 0,097*** 3,13-0,07*** -2,61-0,1*** -3,15 FIYAT 0,004 0,47 0,021 0,47 0,058 0,47-0,038-0,47-0,044-0,47 KIRA 0,003 1,26 0,018 1,34 0,045 1,42-0,032-1,33-0,034-1,45 GELIR -0,468 0,17-0,313 0,17-0,139 0,16 0,000 1,38 0,000 1,38 SOMUN -0,892 0,06-0,0004* -1,94-0,001** -1,97 0,0007* 1,92 0,001* 1,94 MARKET 0,000 0,21 0,002 0,21 0,006 0,21-0,004-0,21-0,005-0,21 MAKARNA -0,0004* -1,69-0,0026* -1,74-0,007* -1,76 0,004* 1,73 0,005* 1,74 PIRINC 0,0008* 1,91 0,0045** 1,98 0,0123** 2,01-0,008** -1,96-0,01** -1,98 SABAH 0,001 0,47 0,006 0,48 0,015 0,48-0,010-0,48 0,000-0,49 SICAK -0,001-0,38-0,004-0,38-0,012-0,37 0,008 0,38 0,022 0,37 * 0,10 ** 0,05 *** 0,01 Çzelge 3.6 da ordered probt modelnn marjnal etklerne göre her br grup çn hang faktörlern anlamlı olduğu verlmştr. 25 Brnc grup çn öğrenclern dğer meslek gruplarına göre ekmek tüketm mktarı %0,8 daha fazla olmaktadır. Bu durum p 0,05 çn anlamlıdır. Bu grupta somun ekmek tüketm olmadığı çn ekmek tüketm %10 da ble anlamlı değldr. Bu grup ekmek yerne makarnayı terch etmektedr. Makarna tüketm br paket artınca ekmek tüketm 0,0004 adet azalmaktadır. Bu durum p 0,10 çn anlamlıdır. Son olarak bu grupta prnç tüketm 1 kg arttığında tüketlen ekmek 0,0007 adet artmaktadır. İknc grup çn öğrenclern dğer meslek gruplarına göre ekmek tüketm mktarı %4,26 oranında daha fazla ekmek tükettğ belrlenmştr. Bu durum p 0,01 çn anlamlıdır. Somun ekmek tüketm %1 arttıkça tüketlen ekmek mktarı %0,04 azalmaktadır. Bu durum %10 çn anlamlıdır. Makarna tüketm br paket artınca ekmek tüketm 0,0026 adet azalmaktadır. Bu durum p 0,10 çn anlamlıdır. Son olarak bu grupta prnç tüketm 1 kg arttığında tüketlen ekmek 0,045 adet artmaktadır. Bu durum p 0,05 çn anlamlıdır. Üçüncü grup çn öğrenclern dğer meslek gruplarına göre ekmek tüketm mktarı %9,7 oranında daha fazla ekmek tükettğ belrlenmştr. Bu durum p 0,01 çn anlamlıdır. Somun ekmek tüketm %1 arttıkça tüketlen ekmek mktarı %0,1 azalmaktadır. Bu durum %5 çn anlamlıdır. Makarna tüketm br paket artınca ekmek tüketm 0,007 adet azalmaktadır. Bu durum p 0,10 çn anlamlıdır. Son olarak bu grupta prnç tüketm 1 kg arttığında tüketlen ekmek 0,0123 adet artmaktadır. Bu durum p 0,05 çn anlamlıdır. Dördüncü grup çn öğrenclern dğer meslek gruplarına göre ekmek tüketm mktarı %7 oranında daha az ekmek tükettğ belrlenmştr. Bu durum p 0,01 çn anlamlıdır. Somun ekmek tüketm %1 arttıkça tüketlen ekmek mktarı %0,07 artmaktadır. Bu durum %10 çn anlamlıdır. Makarna tüketm br paket artınca ekmek tüketm 0,004 adet artmaktadır. Bu durum p 0,10 The Journal of Academc Socal Scence Yıl:6, Sayı: 77, Eylül 2018, s

10 Erzurum İl nde Ekmek Tüketmn Etkleyen Faktörlern Belrlenmes çn anlamlıdır. Son olarak bu grupta prnç tüketm 1 kg arttığında tüketlen ekmek 0,08 adet azalmaktadır. Bu durum p 0,05 çn anlamlıdır. Beşnc grup çn öğrenclern dğer meslek gruplarına göre ekmek tüketm mktarı %10 oranında daha az ekmek tükettğ belrlenmştr. Bu durum p 0,01 çn anlamlıdır. Somun ekmek tüketm %1 arttıkça tüketlen ekmek mktarı %0,1 artmaktadır. Bu durum %10 çn anlamlıdır. Makarna tüketm br paket artınca ekmek tüketm 0,005 adet artmaktadır. Bu durum p 0,10 çn anlamlıdır. Son olarak bu grupta prnç tüketm 1 kg arttığında tüketlen ekmek 0,01 adet azalmaktadır. Bu durum p 0,05 çn anlamlıdır. 4. TARTIŞMA Bu çalışmanın öneml bulgularının tartışıldığı bu bölümde Erzurum lnde hane brey sayısı 4,14 olarak tespt edlmştr. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sstem kayıtları dkkate alındığında; Türkye de yıllarında ortalama hane büyüklüğü yıllar tbar le 3,7, 3,6, 3,6 3,5 ve 3,5 ferttr. Erzurum lnde aynı yıllarda fert sayısı 4,6, 4,4, 4,2, 4,1 ve 4,0 olup yıllar geçtkçe sürekl azalmaktadır (TUİK, 2017). Ayrıca hanelerde kş başına ekmek tüketm 0-2 ekmek arasında değşmekte olup, evde beyaz somun ekmek tüketm kş başına 0,77 adet ve dışarda tüketmde dahl edlnce yaklaşık 1 adet olmakta ve beyaz somun ekmek tüketm toplam ekmek tüketmnn %76,28 n oluşturduğu çn hanelerde günlük toplam ekmek tüketm kş başına yaklaşık olarak 1,3 adet yan 325 gr olduğu belrlenmştr. Türkye de özellkle son yıllarda yapılan çalışmalarda, Gul et al. (2003), Adana lnde 233,5 gr, Koç (2011), Van lnde 375 gr, Bal vd. (2013), Tokat lnde 292 gr, Ertürk vd. (2015), Isparta lnde 360 gr Uzundumlu and Sezgn (2017) Erzurum lnde 1,2 adet yan 300 gr ve Taşçı vd. (2017) Ankara lnde, 340 gr, olarak tespt etmşlerdr. Yapılan çalışmalarda Türkye'de kş başına ekmek tüketm genelde olarak günlük gram cvar arasındadır. TMO 2012 Türkye verlerne göre kş başına somun ekmek tüketm yaklaşık olarak 300 gr olarak tespt edlmştr (Golge and Kabak, 2016). 26 Bu çalışmanın öneml sayılablecek sonuçlarından br de Erzurum lnde fertlern brçok çeşt ekmek tüketm alternatf varken breylern tüketmlernn %76,28 somun ekmeğdr. Türkye de yapılan brçok çalışmada hanelern en fazla terch ettkler ekmeğn beyaz somun ekmeğ olduğu belrlenmştr (Gul, et al., 2003; Tanık, 2006; Koç, 2011; Demr ve Kartal, 2012; Bal vd., 2013; Dölekoğlu vd., 2014: Yurdatapan, 2014; Taşçı vd., 2017). Erzurum lnde 250 gr beyaz somun ekmeğn fyatı 2016 yılı çersnde satılan yere göre 40 kuruş le 1 TL arasında değşmekte olup, ortalama 75 kuruş olduğu tespt edlmştr. Yurdatapan (2014), 1950 l yıllarda ekmeğn gramajının 1 kg a yaklaştığını ve günümüzde se gr arasında olduğunu Türkye genelnde yıllarında bu gramajlardak somun ekmek fyatının 40 kuruş le 90 kuruş arasında değerler aldığını fade etmştr. Bu da gösteryor k ekmek fyatı brkaç yıl aynı fyatlarda kalablmektedr. Ekonomk anlamda gffen malları çersnde değerlendrlen ekmeğn fyatındak değşm toplumun talebnde öneml br değşm yapmamaktadır. Ancak tüketclern düşük gelre sahp olan hanelerde ağırlıklı olarak besn kaynağı olduğu çn fyat artışı onların serzenşlern artırmaktadır. Son olarak ordered probd yönetmnde ekmek tüketm üzerne etkl faktörlerden 4 ü anlamlı olduğu belrlenmştr. Bu faktörlerden alede somun ekmek tüketmnn oransal olarak artması ve hanede makarna tüketmnn artması breylern ekmek tüketmn poztf yönde etklerken, The Journal of Academc Socal Scence Yıl:6, Sayı: 77, Eylül 2018, s

11 Erzurum İl nde Ekmek Tüketmn Etkleyen Faktörlern Belrlenmes meslek olarak anket yapılan breyn öğrenc olması ve hanede prnç tüketmnn artması ekmek tüketmn negatf yönde etklemektedr. Bunlardan lk faktör somun ekmek olup, hanelerde somun ekmek tüketmnn oransal olarak artması, breylern günlük tükettkler ekmek mktarını artırmaktadır. Blndğ üzere en çabuk ve en yaygın olarak bulunan ekmek somun ekmeğ olduğu çn bu ekmek türünün tüketm oldukça fazladır. Taşçı vd. (2017), Ankara lnde hanelern ramazan ayı harcnde normalde tükettkler ekmeğn %96 sını beyaz somun ekmeğ olduğunu belrlemşlerdr. Bu ve benzer dğer çalışmalarda da görünen breylern büyük br çoğunluğunun beyaz somun ekmeğn tükettğ bu nedenden dolayı somun tüketm arttıkça kşlern ekmek tüketmlernn de artış göstermes normaldr. Ancak günümüzde özellkle sağlık alanındak brçok çalışmada beyaz ekmek yerne dğer ekmek çeştlernn tüketlmes önerlmektedr. Aksoylu vd. (2014) ün de belrledğ gb hanelern ¾ ünün beyaz ekmek dışındak ekmek çeştlern tüketme neden sağlıklı olması ve sağlık açısından tavsye edlmesdr. İknc faktör makarna tüketm olup, hanelerde makarna tüketmnn artması breylern ekmek tüketmn poztf yönde etklemektedr. Bunun en önleml nedenlernden brs breylern brçoğunun makarna le ekmeğ tamamlayıcı ürün olarak görmesnden kaynaklanmaktadır. Arslan vd. (2016), öneml düzeyde olmamakla beraber, öğrenclern makarna gb karbonhdratlı besnlerle ekmek yedkler, bu yeme alışkanlığının erkeklerde daha yaygın olduğunu tespt etmşlerdr. Üçüncü faktör anket yapılan breyn öğrenc olması olup, meslek olarak breyn öğrenc olması ekmek tüketmnn daha az olduğunu göstermektedr. Bu breylern genelde kahvaltı yapmamaları yapsalar da smt, pohaça vb. ekmek benzer gıdalara yönelmeler neden le dğer mesleklere nazaran bu breylern ekmek tüketm daha azdır. Genelde öğlen yemeklern de dışarda fastfood gıdalarla geçştrrler. Bu nedenle genelde öğrenclern ekmek tüketm dğer mesleklere nazaran düşüktür. Bayrak vd. (2010), öğrenclerle yaptıkları çalışmada, cnsyet farkı olmadan öğrenclern %84,8 nn genelde her gün ekmek ve/veya prnç, makarna tüketme alışkanlığı olduğunu, öğrenclern %58,7 snn genelde fast food ağırlıklı beslendklern ve sağlık algısı yüksek olan öğrenclerde özellkle kadınların ekmek, patates, makarna ve prnç tüketmnn daha az olduğunu tespt etmşlerdr. Ayrıca, Sayılı ve Gözener (2013), Tokat lnde ünverste öğrenclernn büyük br çoğunluğunun beslenmelernde hem ulaşım kolaylığı, hem damak tadına uygunluk, hem de ayaküstü atıştırmaya mkân sağlaması nedenyle döner, kebap, pzza ve hamburger sık sık tükettklern tespt etmşlerdr. 27 Dördüncü faktör hanedek prnç tüketm olup, hanelerde prnç tüketm arttıkça breylern ekmek tüketm azalmaktadır. Bunun en büyük neden kşlern prnçle beraber sulu yemek tüketmesdr. Bu durumda karın tokluğunu sağlayan ekmek yerne prnc kame etmes neden le bu alelerde ekmek daha az tüketlmektedr. Bozhüyük vd. (2012), yapmış oldukları çalışmada, 3 dlm ekmeğn, 1 kepçe unlu çorba ve 4 yemek kaşığı plava denk geldğn ve sağlık açısından breylern günlük alacağı tahıl ürün mktarının günde 5-6 dlm ( gr) ekmek olarak belrlemştr. Ancak, Koza (2017) nn de belrttğ gb ekmek veya dğer karbonhdratlı besnlern (makarna, prnç vb.) de kan şekern yükseltebleceğ bu nedenle beyaz ekmek yerne tam buğday, çavdar, kepekl veya yulaflı ekmek, prnç yerne bulgur yenlmes sağlık açısından önerlmektedr. The Journal of Academc Socal Scence Yıl:6, Sayı: 77, Eylül 2018, s

12 Erzurum İl nde Ekmek Tüketmn Etkleyen Faktörlern Belrlenmes 5. SONUÇ ve ÖNERİLER Ekmek tüketm mktarını etkleyen faktörler değşklk arz etmekle beraber ekmek zorunlu br gıda maddes olduğu çn tüketm etkleyen faktörler az sayıdadır. Çalışmada da brçok faktör anlamsız olarak bulunmuş olup, sadece 4 faktör ekmek tüketm çn anlamlı olarak belrlenmştr. Bu değşkenlerden somun ekmek terch ve makarna tüketm mktarı, ekmek tüketmn poztf yönde etklerken, breylern öğrenc olması ve hanede prnç tüketm mktarının artması ekmek tüketmn negatf yönde etklemektedr. Sonuç olarak ekmek tüketm breylern beslenmesnde öneml br yere sahptr. Ancak ekmek ve onun dâhl olduğu tahıl tüketm Türkye genelnde olduğu gb araştırma bölgesnde de fazladır. Ancak ekmeğn tamamen bırakılması da uygun değldr. Bu nedenle ekmek tüketm türü ve mktarı önemldr. Ekmek tüketm türüne bakıldığında Türkye genelnde olduğu gb Erzurum lnde de ağırlıklı olarak beyaz ekmek tüketlmektedr. Daha sağlıklı br hayat sürdüreblmek çn beyaz ekmek yerne tam buğday ve çavdar vb. ekmek terch edlmel günlük tüketm 5-6 dlm geçmemeldr. Ayrıca breylere tahıl ağırlıklı beslenme yerne proten yüksek hayvansal ürünlern ağırlıklı olduğu dyetler yapmaları gerektğ hakkında blgler verlmeldr. KAYNAKLAR Aksoylu, Z., Savlak, N.Y., Yanğıç, Ç., Çağındı, Ö. ve Köse, E. (2014). Mansa İl Merkeznde Breylern Ekmek Çeştlern Tüketm Alışkanlıklarının Belrlenmes. Gıda Dergs, 39(3): Al-Mussal, M.S. and Al-Gahr, M.A. (2009). Nutrtve Value of Commonly Consumed Bread n Yemen. Journal of Chemstry, 6(2): Anonm, (2016). Erzurum Vallğ İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü. Erşm Tarh: Anonymous, (2016). AIBI Bread Market Report 2013, January. Erşm Tarh: Arslan, S.A., Daşkapan, A. ve Çakır, B. (2016). Ünverste Öğrenclernn Beslenme ve Fzksel Aktvte Alışkanlıklarının Belrlenmes. TAF Preventve Medcne Bulletn, 15(3): Aydın, F. ve Yıldız, Ş. (2011). Svas İlnde Ekmek Tüketm Alışkanlıkları ve Tüketc Dnamklernn Belrlenmes. Atatürk Ünverstes Zraat Fakültes Dergs, 4(2): Bal, Z.E., Sayılı, M. ve Gözener, B. (2013). Tokat İl Merkez İlçede Alelern Ekmek Tüketmler Üzerne Br Araştırma. Gazosmanpaşa Ünverstes Zraat Fakültes Dergs, 30(1): Bayrak, U., Gram, E., Mengeş, E., Okumuş, Z. G., Sayar, H. C., Skrjelj, E.ve Elldokuz, H. (2010). Ünverste Öğrenclernn Sağlıkla İlgl Alışkanlıklar ve Kanser Konusundak Blg ve Tutumları. Dokuz Eylül Ünverstes Tıp Fakültes Dergs, 24(3): Baysal, A. (2011). Beslenme. Yenlenmş 13. Baskı. Hatboğlu Yayınev, Ankara. Bozhüyük, A., Özcan, S., Kurdak, H., Akpınar, E., Saatçı, E. ve Bozdemr, N. (2012). Sağlıklı Yaşam Bçm ve Ale Hekmlğ. Turksh Journal of Famly Medcne and Prmary Care, 6(1): The Journal of Academc Socal Scence Yıl:6, Sayı: 77, Eylül 2018, s

13 Erzurum İl nde Ekmek Tüketmn Etkleyen Faktörlern Belrlenmes Cust, A.E., Sklton, M.R., Van Bakel, M.M.E., Halkjaer, J., Olsen, A., Agnol, C., Rnald, S., et al. (2009). Total Detary Carbohydrate, Sugar, Starch and Fbre Intakes n the European Prospectve Investgaton nto Cancer and Nutrton. European Journal of Clncal Nutrton, 63: Demr, M.K. ve Kartal, H. (2012). Konya İlnde Farklı Ekmek Çeştlern Tüketen Breyler Üzernde Yapılan Br Anket Çalışması. Gıda Teknolojler Elektronk Dergs, 7(3): Dölekoğlu, C.Ö., Gray, F.H. ve Şahn, A. (2014). Mutfaktan Çöpe Ekmek: Tüketm ve Değerlendrme. Akademk Bakış Dergs, 44: org/derg//mutfaktan-cope-ekmek-tuketm-ve degerlendrme pdf. Erşm Tarh: Elgün, A. ve Ertugay, Z. (1995). Tahıl İşleme Teknolojs. Atatürk Ünverstes. Zraat Fakültes, Yayın No: 297 (2. Baskı), Erzurum. Ertürk, A., Arslantaş, N., Sarıca, D. ve Demrcan, V. (2015). Isparta İl Kentsel Alanda Alelern Ekmek Tüketm ve İsrafı. Akademk Gıda, 13(4): FAO, (2016). FAO İnternet Kayıtları, Erşm Tarh: Golge, O. and Kabak, B. (2016). Frst Report: Exposure Estmates to Ochratoxn a through Wheat Bread and Rce Intake n Turkey. Journal of Cereal Scence, 69: Guné, R., Matos, M., Henrques, C. and Correa, P. (2016). Preferences and Consumer Habts Related to Bread n the Centre of Portugal. Nutrton & Food Scence, 46(3): Gul, A., Isk, H., Bal, T., Ozer, S. (2003). Bread Consumpton and Waste of House Holds n Urban Area of Adana Provnce. Elektronc Journal of Polsh Agrcultural Unverstes, 6(2): Erşm Tarh: Kadanalı, E. ve Dağdemr,V. (2016). Tüketclern Yöresel Gıda Ürünler Satın Alma İstekllğ, Gazosmanpaşa Ünverstes Zraat Fakültes Dergs, 33(1): Koç, B. (2011). Ekmek Tüketmnde Tüketc Terchler: Van İl Örneğ. Tarımsal Ekonom ve Poltka Gelştrme Ensttüsü Yayını, TEPGE Yayın No: 196, Ankara. Koza, D.M. (2017). Glsemk ndeks Glsemk Yük ve Sağlık. Ayrıntı Dergs, 4(46): Lee, Y.P., Mor, T.A., Spsas, S., Barden, A., Puddey, I.B., Burke, V., Hall, R.S. and Hodgson, J.M. (2006). Lupn-Enrched Bread Increases Satety and Reduces Energy Intake Acutely. The Amercan Journal of Clncal Nutrton, 84(5): Newbold, P. (2014). Statstcs for Busness and Economcs. New Jersey: Prentce-Hall. O'connor, A. (2012). An Overvew of the Role of Bread n the UK Det. Nutrton Bulletn, 37(3): Özberk, F., Karagöz, A., Özberk, İ. ve Ayhan, A. (2016). Buğday Genetk Kaynaklarından Yerel ve Kültür Çeştlerne; Türkye de Buğday ve Ekmek. Tarla Btkler Merkez Araştırma Ensttüsü Dergs, 25(2): Parmala, K.R. and Sudha, M.L. (2015). Wheat-Based Tradtonal Flat Breads of Inda. Crtcal Revews n Food Scence and Nutrton, 55(1): The Journal of Academc Socal Scence Yıl:6, Sayı: 77, Eylül 2018, s

14 Erzurum İl nde Ekmek Tüketmn Etkleyen Faktörlern Belrlenmes Sayılı, M. ve Gözener, B. (2013). Gazosmanpaşa Ünverstes Öğrenclernn Fast-Food Tüketm Alışkanlıklarının Değerlendrlmes. Çankırı Karatekn Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs, 4(2): Sezgn, A., Uzundumlu, A.S. ve Yıldırım, B.Z. (2017). Ekmek İsrafında Etkl Faktörlern Belrlenmes: Erzurum İl Örneğ. Uluslararası Hakeml Beslenme Araştırmaları Dergs, 10: Su, X., Zhang, Y. and Zhou, W. (2016). Bread Fortfed wth Anthocyann-Rch Extract from Black Rce as Nutraceutcal Sources: Its Qualty Attrbutes and n Vtro Dgestblty. Food Chemstry, 196: Şahn, A., Cankurt, M., Günden, C. ve Mran, B. (2008). Çftçlern Rsk Davranışları: Br Yapısal Eştlk Model Uygulaması. Dokuz Eylül Ünverstes, İ.İ.B.F. Dergs, 23(2): Tanık, O. (2006). Ekmek Üretmnde Kalte Uygulamaları ve Müşter Memnunyet Dnamklernn Belrlenmes. Trakya Ünverstes Fen Blmler Ensttüsü Tarım Ekonoms Anablm Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lsans Tez, Tekrdağ. Taşçı, R., Karabak, S., Bolat, M., Pehlvan, A., Şanal, T. vd. (2017). Ankara İlnde Ekmekte Tüketc Terchler. Tarla Btkler Merkez Araştırma Ensttüsü Dergs, 26(1): Thong, N.T. and Solgaard, H.S. (2017). Consumer s Food Motves and Seafood Consumpton. Food Qualty and Preference, 56, Tran, K.E. (2009). Dscrete Choce Methods wth Smulaton. Cambrdge Unversty Press. TÜİK, (2016). Türkye İstatstk Kurumu Nüfus İstatstkler. Erşm Tarh: TÜİK, (2017). Türkye İstatstk Kurumu Hane Büyüklükler İstatstkler. Erşm Tarh: TZD, (2010). Ekmek Raporu, Ankara: Türkye Zraat Odaları Brlğ. Erşm Tarh: Uzundumlu, A.S. and Sezgn, A. (2017). Eatng Pattern and Some Factors Effectve on Body Mass Index n Erzurum Provnce of Turkey. Study on Ethno Medcne, 11(1): Uzundumlu, A.S. (2016). Ekmek Malyetn Belrleme Üzerne Br Çalışma: Erzurum İl Örneğ. ÇAMU Zraat Fakültes Dergs, 4(1): Uzundumlu, A.S., Işık, H.B. ve Kırlı, M.H. (2011a.) İstanbul İl Küçük Çekmece İlçesnde Kırmızı ve Beyaz Et Tüketmnde Etkl Faktörler. Alınter Zraa Blmler Dergs, 21(B): Uzundumlu, A.S. Aksoy A. ve Işık, H.B. (2011b.) Arıcılık İşletmelernde Mevcut Yapı ve Temel Sorunlar; Bngöl İl Örneğ. Zraat Fakültes Dergs, 42(1): Yğt, A.H. ve Doğan, İ.S. (2010), Ağrı İlndek Ekmek Fırınlarının Bazı Özellklernn Değerlendrlmes Üzerne Br Anket Çalışması. YYÜ Tarım Blmler Dergs, 20(2): Yuksel, F and Kayacer, A. (2016). Utlzaton of Stale Bread n Fred Wheat Chps: Response Surface Methodology Study for the Characterzaton of Textural, Morphologc, Sen- The Journal of Academc Socal Scence Yıl:6, Sayı: 77, Eylül 2018, s

15 Erzurum İl nde Ekmek Tüketmn Etkleyen Faktörlern Belrlenmes sory, Some Physcochemcal and Chemcal Propertes of Wheat Chps. LWT-Food Scence and Technology, 67: Yurdatapan, S. (2014). Türkye'de Ekmek Sanay ve Ekmek Tüketm Eğlmler: Edrne İl Merkez İlçe Örneğ, Tarım Ekonoms Anablm Dalı, Yüksek Lsans Tez, Tekrdağ. 31 The Journal of Academc Socal Scence Yıl:6, Sayı: 77, Eylül 2018, s