Servis Yönlendirmeli Sistemlerde Güven Yayılımı

Transkript

1 Servs Yöledrmel Sstemlerde Güve Yayılımı Mahr Kutay, S Zafer Dcle, M Ufuk Çağlaya Dokuz Eylül Üverstes, Elektrk-Elektrok Mühedslğ Bölümü, İzmr Boğazç Üverstes Blgsayar Mühedslğ Bölümü, İstabul Dokuz Eylül Üverstes, Elektrk-Elektrok Mühedslğ Bölümü, İzmr mahrkutay@ogrdeuedutr, zafer@deuedutr, caglaya@bouedutr Özet:Kullaıcıları letşmde olduğu web-servsler, dğer web-servsler le gerektğde doğruda blg alışverş yapablrler Web-servsler arasıdak güve yayılımı, kullaıcıı kulladığı web-servse ola güve belrlemesde öeml br etkedr Bu araştırmaı amacı web-servsler arasıdak güve yayılımıı bçmsel br model olarak fade edlmes ve sayısal olarak hesaplamasıdır Aahtar Sözcükler: Güve, Web, Iteret, Güve Yayılımı rust Propogato Servce-Oreted Systems Abstract: Web-servces teract wth other web-servces wthout otfcato to ther users rust propogato betwee web-servces s a mportat factor for determg the user s trust to the used web-servce he am of ths research s to model trust propogato betwee webservces formally ad to perform umercal calculatos Keywords: rust, Web, Iteret, rust rastvty Grş Güve sa lşklerde öeml br rol oyar oplumsal yaşam çde salar ş paylaşımıa bağlı olarak başkalarıa güvemek zoruda kalırlar Güümüzde salar arası karşılıklı güve ekoomk lşkler devamı ç temel br usur olmaya devam etmektedr Gelşe tekoloj, tcaret elektok ortamda farklı hukuk sstemlere bağlı olarak düyaı uzak bölgelerde yaşaya brbrler doğruda taımaya kşler arasıda yapılmasıı sağlamaktadır [] E-tcaret kullaıcıları artık karşılarıda çoğulukla otomatk çalışa servsler bulmaktadırlar []Kullaıcılara hzmet vere servsler, teret ortamıda dğer servslere başvurmakta ve olarla blg alışverşde başka servslerde aldığı hzmet kaltesde etklemektedr Servsler arası güve ve güve yayılımı le lgl problemler blgsayar blm gelşe ve lg çeke br alaı hale gelmştr Güve Servsler Arasıda Yayılımı Servsler etkleşmde buludukları servslere güvemek zoruadadırlar Bu güve, dğer

2 servslerde aldığı hzmet kaltes br ölçüsüdür Hzmet e kadar yyse ve doğruysa güve okadar yüksektr Servsler dğer servsler hakkıdak blgy k yolla alırlar [] Brc yol dğer servslerle yaptıkları doğruda letşmler soucu elde ettkler deeymdr Bu deeym doğrudadeeym olarak adladırılır Etkleşmde buluula servsler hakkıda başka servsler aracılığıyla da blg alıablr Bu tür deeyme dolaylı-deeym adı verlr Güve sayısal br değer olarak doğruda ya da dolaylı olarak servsler arasıda letlmese güve yayılımı adı verlr [] Güve sayısal br değer olarak letlmes yeterl değldr İletle güve değer e kadar güvelr olduğuu blgs de gerekldr [5] Bu sayısal değere güvelrlk değer adı verlr Modelmz br kullaıcıı, br web-servs kulladığı ve bu web-servs brçok webservsde yaraladığı br yapıyı baz almaktadır Kullaıcı le doğruda etkleşmde bulua servse kademe, dğerler kademe olarak adladırdık Kullaıcı kademe servs le doğruda lşkdedr kademe servs kademe servslerle doğruda lşk kurar Kullaıcı kademe servslerle daha öce br letşmde bulumuş ya da bulumamış olablr Modelmz amacı kademe ola güve ve güvelrlk değer, bütü güve ve güvelrlk yayılım olasılıklarıı göz öüe alarak sayısal olarak hesaplamaktır Modelmz grafksel olarak Şekl de gösterlmştr ve Kademe arası doğruda etkleşm Servsler arası güve ve güvelrlk değer modellemesde çzgeler kullaılması, gelştle modeller daha bast ve alaşılır kılmaktadır [6] Servsler çzge düğümler, servsler arası lşkler se çzge kearları olarak temsl edlrler Kearları yölü olarak kullaılır, bu sayede yayılımı yöü kolayca belrleeblr Yukarıda referas verle ve lterarürdek bezer çalışmalar yalızca servs yöledrmel ortamlardak güve yayılımı le lglemşlerdr [7], [8], [9], [0] Güvelrlk yayılımıı modellemes bu çalışmaı katkısıdır Kullaıcı ve Kademe arasıda doğruda veya dolaylı lşk Kullaıcı Kullaıcı ve kademe arası doğruda lşk Kademe Servs Çzge-abalı Güve Yayılım Model Kademe Servs Şekl Kullaıcı le ve kademe servsler arasıdak güve lşks

3 Subject U (p,t) red (p,t) blue (pk,t) purple Object Vj Subject Vj V V Cotexts of the Subject Vj Vm Varsayım : Kullaıcı le kademe servsler arasıdak güve değer geçmştek letşme bağlıdır Güve değer asıl oluştuğu bu çalışmaı kousu değldr Kullaıcı le Kademe servsler arasıdak güve değer,,, le gösterlr, güve UWS İ lşks kurula Kademe servsler sayısıdır Varsayım : Kullaıcı le kademe servsler arasıdak güve değer yalızca aşağıdak k değerde br alablr Blmeye: Kullaıcı le kademe servs arasıda hçbr letşm olmadığıı gösterr ve u değşke le fade edlr, [0,] aralığıda br gerçel sayı: Kullaıcı le kademe servs rasıda br letşmde buluulduğuu ve br güve değer oluştuğuu gösterr 0 güveszlğ, tam güve gösterr aım : ve kademe servsler arasıda geçmşte oluşa güve değer k servs arasıdak başarılı şlemler toplam şlem sayısıa bölümes le elde edlr WS s / t,,,, Öreğ, ve kademe arasıdak başarılı şlemler sayısı 0 ve toplam şlem sayısı 558 se kademe servs le letşmde buluamaz ve kademe servsler arasıdak güve değer hçbr zama blmeye (u) olamaz aım : ve kademe servsler arasıdak güve- ağırlık faktörü, kademe servs kademe servsle yaptığı toplam letşm sayısıı, kademe servs letşmde buluduğu bütü kademe servslerle yaptığı toplam letşm sayısıa bölümes le elde edlr W t / t,,,, S aım : Kullaıcıı kademe servs kullamasıda dolayı servs hakkıdak güve değer aşağıda taımlamıştır: =[ UWS,,, + ] / Kullaıcıı kademe servsle ola güve değer u se: = WS,,,, Blmeye değer hmal edlr ve k servs arasıdak güve değer dkkate alıır aım : Kullaıcıı adet kademe servs kullaa kademe servse ola güve aşağıda taımlamıştır WS = 0/558=070 olarak hesaplaır Varsayım : kademe servs daha öce herhag br letşmde bulumadığı = x W S ] [

4 Varsayım : Kullaıcı le kademe servsler arasıdak güvelrlk değer geçmştek letşme bağlıdır Güvelrlk değer asıl oluştuğu bu çalışmaı kousu değldr Kullaıcı le Kademe servsler arasıdak güvelrlk değer UWS,,,, olarak gösterlr Güvelrlk değer [0,] aralığıda br reel sayıdır Bu çalışmada 08 de daha küçük güvelrlk değerler dkkate alımamıştır Varsayım 5: Kullaıcı le kademe servs arasıdak güve değer blmyorsa, güvelrlk değer dkkate alımaz aım : kademe servs le kademe servs arasıdak güvelrlk değer aşağıda taımlamıştır: UWS =[ UWS,,, + WS ] / E-Devlet Web-Servse Kullaıcı Güve Hesaplaması E-devlet web-servs, dğer devlet servslerde otomatk olarak blg almakta ve kullaıcıya letmektedr Öreğmz bastleştrmek ç yalızca dört servste hzmet aldığıı varsaydık: SGK Mers EGM Adalet Bakalığı Örekte kulladığımız model Şekl de gösterlmştr kademe servslerde gele doğruda veya dolaylı öerler SGK Web-servs Mers Web- Servs EGM Web-servs Kullaıcıı kademe servse ola güve blmyorsa: Kullaıcı kademe Adalet Bakalığı Web-servs UWS = WS,,,, kademe aım 5: Kullaıcıı adet kademe servs kullaa kademe servse ola güvelrlk değer aşağıda taımlamıştır: = [ x UWS ] Şekl E-Devlet öreğ Kullaıcıı kademe servslere ola güve ve güvelrlk değer aşağıdak gb olduğuu varsaymaktayız: UWS u Güvelrlk yayılımıı hesaplamasıda, güve yayılımıda kullaıla güve-ağırlık faktörler kullaılmıştır UWS 05, UWS 08

5 UWS 05, UWS 05599, UWS 09 UWS 09 ola güve değerler aım ü kullaarak hesaplaır: =[ UWS + WS ] / aım kullaarak e-devlet web-servs Kademe servslere ola güve hesaplayablrz: WS s / t WS s / t 0 / WS s / t 00 / WS s / t 0/ WS s / t 88 / E-devlet web-servs kademe servslere ola güve-ağırlık faktörler aım y kullaarak hesaplayablrz: / / / 078 Kullaıcıı e-devlet web-servse ola toplam güve aım ü kullaarak hesaplaablr: = UWS UWS x W ] S [ ) 0797 W t / t S W S 0 / W S 56 / W S 956 / W 956 / S Kullaıcıı Kademe web-servsler kullamasıda dolayı e-devlet web-servse E-devlet web-servs le Kademe güvelrlk değerler aşağıdak gb olduğuu varsayalım 09 UWS Kullaıcıı e-devlet web-servse Kademe servsler kullamasıda dolayı ola güvelrlk değerler aım ü kullaarak hesaplaablr 5

6 UWS =[ UWS + WS ] / 09 (08 08) / 08 (09 09) / 09 (09 09) / 09 Kullaıcıı e-devlet web-servse ola toplam güvelrlk değer aım 5 kullaarak hesaplaablr: = [ x (09x096) (08x0876) (09x0909) (09x 069) Souç ve Öerler Bu çalışmamızda servs yöledrmel sstemlerde, güve ve güvelrlk yayılımı ç ç çzge tabalı bçmsel br model öerdk Güvelrlk yayılımı modellemes bu çalışmamızı katkısıdır Çalışmamızı, çok kullaıcılı ve brde fazla kademe servs kullaa sstemlere uyarlamak ç çalışmaktayız 5 Kayaklar [] D Gefe, M P Sgh, E-commerce: he role of famlarty ad rust Omega- Iteratoal Joural of Maagemet Scece, Vol: 8, No:6, pp 75-77, (000) ] [] PYolum, M P Sgh, A Aget-based Approach for rustworthy Servce Locato, I Proceedgs of APPC, pp 5-56, (00) [] Ş Bahyar, M Cha, M U Çağlaya, A Archtectural Approach for Assesg System rust Based o Securty Specfcatos ad Securty Mechasms, SIN-009, pp 7-7, (009) [] Ş Bahyar, M Cha, M U Çağlaya, A Model of Securty Iformato Flow o Ettes for rust Computato, CI-00, pp , (00) [5] Ş Bahyar, M U Çağlaya, Extractg rust Iformato from Securty System of a Servce, Joural of Network ad Computer Applcatos, Vol 5, No, pp 80-90, (0) [6] PYolum, M P Sgh, Servce Graphs for Buldg rust, I Proceedgs of th CoopIS, pp , (00) [7] M Hoogedoom, J reur, P Yolum, A Labelled Graph Approach to Aalyze Orgazatoal Performace, I Proceedgs of IA-006, pp 8-89, (006) [8] A Elfatatry, P Layzell, Negotatg Servce Oreted Evromets, Commucatos of the ACM, Vol 7, No 8, pp , (00) [9] S Galza, A Guglotta, J Domgue, A rust Based Methodology for Web Servce Selecto, I Proceedgs of ICSC-007, pp 9-00, (007) [0] F Skopk, D Schall, S Dustdar, he Cycle of rust Mxed Servce Oreted Systems, I Proceedgs of SEAA 09, pp 7-79, (009) 6