SAYISALLATIRILMI SWOT ANALZ LE BARTIN L NN EKONOMK YAPISINI DEERLENDRME

Transkript

1 SAYISALLATIRILMI SWOT ANALZ LE BARTIN L NN EKONOMK YAPISINI DEERLENDRME Nermin Çelik 1, Güven Murat 2 ÖZET Bu çalmada ilk olarak Bartn ekonomisinin üstünlükleri ve zayflklarnn yan sra tehditleri ve frsatlar SWOT analizi aracl%yla ortaya konulmutur. 'kinci olarak elde edilen bulgular çok kriterli bir de%erlendirme yaklam olan Analitik Hiyerari Süreci (AHS) ile karlatrmal olarak de%erlendirilmi ve her birinin öncelik de%erleri hesaplanmtr. Son olarak saysal bulgulara dayanarak zayf yönlere dikkat çekilmi ve ilin ekonomik geliimine yönelik alternatif stratejiler sunulmutur. 'lin en zayf yönü yüksek isizlik oran ve göç sorunu; en güçlü yönü Bartn Liman nn ticari amaçl kullanmdr. Tevik Yasas kapsamnda yer alan Bartn ili için bu tür bir çalmann ilk olarak yaplmasnn yan sra, mevcut ve potansiyel koullarn de%erlendirilerek çözüm önerileri sunulmas bu çalmann orijinal yönleri olarak nitelendirilebilir. Anahtar Kelimeler: Bartn ekonomisi, SWOT analizi, Analitik Hiyerari Süreci JEL Kodlar%: C 61, O 12, P 25, Q 56 ABSTRACT In this study, firstly besides weakness and strengths of Bartn economy, threats and opportunities were presented by means of SWOT analysis. Secondly obtained findings were evaluated in comparative way and priority weights of each one were calculated by means of Analytic Hierarchy Process (AHP) which is an evaluation approach with multiple criteria. Finally, the weak aspects were taken attention on the basis of quantitative findings and the alternative strategies towards to economic development of the city were presented. The weakest side of the city is high unemployment ratio and immigration problem, the most strength side of the city is the using for trading of Bartn port. Besides preparing that study as a first for Bartn city which is within the Encouragement Law, offering the solutions by evaluating the current and potential situations can be described as original sides of this study. Key Words: Bartn Economy, SWOT Analysis, Analytical Hierarchy Process JEL Codes: C 61, O 12, P 25, Q 56 1 Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Çaycuma Meslek Yüksekokulu, celikner@hotmail.com 2 Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, 'ktisadi ve 'dari Bilimler Fakültesi, gmurat@karaelmas.edu.tr

2 Say%salla&t%r%lm%& SWOT Analizi le Bart%n li nin Ekonomik Yap%s%n% De-erlendirme 1. GR Kalknmada öncelikli iller arasnda yer alan Bartn Türkiye de göç sorununun yaand% illerin banda gelmektedir. Özellikle madencili%e dayanan bölge ekonomisi maden iletmelerinin küçülmesi ve di%er sektörlerin yeterince geliememesi sonucu daralmtr. 'l ekonomisi için önem arz eden orman, ka%t, çimento ve tu%la gibi özel sektör iletmelerinin son ekonomik krizden olumsuz yönde etkilenmesi ilin sosyoekonomik durumunun kötülemesine, isizli%in yükselmesine ve sonuçta göç olgusunun ortaya çkmasna yol açmtr. 'lin sosyo-ekonomik durumuna iyiletirebilmek ve tersine göç olayn balatabilmek ekonomik yapnn analiz edilmesini ve elde edilecek bilgiler çerçevesinde alternatif politikalar gelitirilmesine ba%ldr. Bu çalmada, Bartn 'li nin ekonomik yapsal saysallatrlm SWOT analizi yardmyla de%erlendirilmitir. Çalmann ikinci bölümünde literatürde yer alan de%iik saysal metotlarla bütünletirilmi SWOT analizi çalmalarndan örnekler verilmitir. Model önerisinin sunuldu%u üçüncü bölümde ise problem tanm yaplp, ilin ekonomik yaps hakknda bilgi verildikten sonra; SWOT analizi gruplar (güçlü yönler, zayf yönler, frsatlar ve tehditler) ve SWOT faktörlerinden oluan bir model önerisi gelitirilmitir. Ardndan Analitik Hiyerari Süreci (AHS) yöntemi ile model bileenlerinin a%rlkl puanlar hesaplanmtr. Son bölümde SWOT analizi sonuçlarndan hareketle 'l in ekonomik açdan iyiletirilmesine dönük alternatif stratejiler gelitirilmitir. 2. LTERATÜRDEK SAYISALLATIRILMI SWOT UYGULAMALARI Bir ülkenin, bölgenin veya kurumun iç ve d durum analizini içeren stratejik bir yönetim tekni%i olan SWOT analizi sistematik bir düüncenin ve analize konu olan faktörlerin geni çapl aratrlmasn zorunlu klmaktadr (Aktan, 2007). Bu faktörler üstünlükler, zayflklar, frsatlar ve tehditler olarak dört grupta snflandrlmaktadr. Analizin snrllklarndan biri, karar faktörlerinin önem derecesinin nicel olarak ölçülememesidir. Bu aç% gidermek için Analitik Hiyerari Süreci (AHS), Analitik A% Süreci, SMART, SMAA-0 gibi yöntemler SWOT analizi birlikte kullanlarak bütünleik modeller türetilmi ve saysallatrlm SWOT analizi kavram ortaya atlmtr. Bu analiz ile üstünlükler arttrlarak, zayflklar azaltlarak, frsatlardan yararlanlarak ve tehditlerden kaçnlarak baarl bir strateji oluturulmasna temel oluturulabilir (Shinno ve di%., 2006:257). Saysallatrlm SWOT analizi ile ilgili literatürde yer alan çalmalardan bazlar aa%da özetlenmitir. Kurttila ve di%. (2000); SWOT analizi ile AHS yi birlikte kullanarak gerçekletirdi%i orman alanlarn belgelendirme çalmasnda Finlandiya örnek olayn ele alm ve belgelendirmenin çiftliklerde potansiyel bir stratejik alternatif oldu%unu ortaya koymutur. De%erlendirme yaplrken ikili karlatrma sorularnn kullanlmas karar vericinin durumu daha ayrntl de%erlendirmesine olanak tanmtr. Kangas ve di%. (2003); orman alanlarn kullanma stratejilerinin yönetimi ile ilgili yapt% çalmada, olaslkl çok kriterli sralama yöntemi olan SMAA-O ile SWOT analizini bütünletirmitir. Kajanus ve di%. (2004); SWOT analizi ile AHS nin birletirilmesi ile oluan A WOT yöntemini kullanarak Finlandiya ve Almanya daki do%a turizmi faaliyetleri karlatrmtr. Masozera ve di%. (2004); Afrika da yer alan Raunda ehrinde ormanlar koruma ile ilgili hükümet temelli yaklamn sürdürülebilirli%ini ölçmek için yaptklar çalmada, AHS yöntemi ile birletirilmi SWOT tekni%ini kullanmtr. Güçlü yönler ek gelir kayna%, yönetsel yararlar, uygun bir kurumsal yap sa%lamas olarak belirlenirken; zayf yönler snrl gelir üretimi, uygun olmayan alkanlklar, snrl kontrol ve snrl bilinçlilik olarak belirlenmitir.

3 Shrestha ve di%. (2004); AHS ile birletirilmi SWOT analizi kullanarak Florida nn güneyinde ormanclk alannda yeni bir teknoloji uygulamasnn üstünlüklerini, zayflklarn, frsatlarn ve tehditlerini ortaya koymu ve bu uygulamay gelitiren kiilerden tüm faktörleri de%erlendirmeleri istenmitir. Çalmada uygulamann güçlü yönleri ve frsatlarnn zayf yönleri ve tehditlerine göre daha a%r bast% sonucuna varlmtr. Böyle bir teknolojiyi uygulamada toprak sahipli%i ve gelir çeitlili%i güçlü yönleri; çevresel fayda ve hükümet deste%i ise frsatlar oluturan unsurlar olarak belirlenmitir. Ayrca, teknolojiyi uygulamada uzun dönemli yatrm ihtiyac gerektirmesi ve bölgenin toprak yapsnn düük kaliteli olmas zayf yönleri olutururken, toprak kullanmna yönelik hükümet düzenlemelerinin var olmas önemli bir tehdit olarak alglanmtr. Elde edilen sonuçlar, ormanclk alanndaki bu yeni uygulama için yeni politikalar gelitirilebilece%ini ortaya koymutur. Stratejik planlama ile ilgili olarak yapt% çalmada saysallatrlm SWOT analizi uygulamasndan yararlanan Leskinen ve di%. (2004); orman aratrma merkezi tarafndan iç ve d çevrenin analizinin yapld% bir çalmay inceleyerek, bu çalmada belirtilen faktörleri yeniden formülletirmitir. Ardndan bu faktörlerin öncelik de%erlerini hesaplayarak senaryo analizi oluturmutur. Shinno ve di%. (2006); Japon makine endüstrisinin üç boyutta (pazar, organizasyon ve ürün) üstünlük, zayflk, frsat ve tehditlerini belirledikten sonra, AHS yöntemini kullanarak bu faktörlerin öncelik de%erlerini hesaplamtr. Küresel rekabeti güçlendirmek için pazar, organizasyon ve ürün ile ilgili rekabetçili%in e zamanl istendi%i vurgulanm ve geliim stratejileri sunulmutur. 3. MODEL ÖNERS Bu çalmada, SWOT analizi ile AHS yöntemi kullanlarak bütünleik bir model önerisi sunulmutur. Çalmada öncelikle problem tanm yaplarak, ilin ekonomik yaps hakknda bilgiler verilmi, ardndan iç de%erlendirme (üstünlükler ve zayflklar) ve d de%erlendirme (frsatlar ve tehditler) faktörleri belirlenmitir. Son olarak de%erlendirme faktörlerinin öncelik de%erleri hesaplanarak, en önemli faktörler tespit edilmitir Problem Tan%m% Kalknmada öncelikli iller arasnda yer alan Bartn 'li nin ekonomik yapsnn güçlü ve zayf yönleri ile frsat ve tehditlerini ortaya koymak ve zayf yönlerini güçlü hale getirecek, tehditleri frsatlara dönütürecek alternatif stratejiler gelitirmektir Bart%n li nin Ekonomik Yap%s% Bartn 'li nin ekonomisi tarm, sanayi ve ticarete dayaldr. Uygun iklim koullarna sahip olmasna ra%men, tarm arazilerinin küçük parçalar halinde da%nk ve engebeli olmas makineli tarmn yaplmasn zorlatrmaktadr. Makineli tarmn yaplamamas verimlili%i düürmekte, maliyetleri arttrmakta ve tarmn istenilen düzeyde gelimesini engellemektedir. Bartn da bitkisel üretim anlamnda en çok yem bitkileri, hububat üretimi, meyve ve sebze üretimi yaplmaktadr. Tarm arazilerinin da%lmnda en fazla pay hububata (bu%day, msr) ayrlmtr. Son yllarda seraclk faaliyetlerinin yaygnlamas ile domates, biber ve karalahana gibi sebzelerin üretimi ticari anlamda artmaya balamtr Ayrca, ilde seraclk ile ilgili e%itim faaliyetlerine önem verilmeye balanmtr (Bartn Valili%i, 2007a). 'stihdamn ta kömürü üretiminde yo%unlamas di%er kollardaki sanayilemenin uzun süre geri planda kalmasna yol açmtr. Co%rafi konum, ulam, enerji, altyap ve

4 Say%salla&t%r%lm%& SWOT Analizi le Bart%n li nin Ekonomik Yap%s%n% De-erlendirme tasarruf yönünden sanayileme için yeterli potansiyele sahip olan ilde, özel giriimcileri sanayi alanna istenilen düzeyde çekememenin temel nedeni altyaps hazr sanayi arsalarnn bulunmaydr. Bu eksikli%in giderilebilmesi için Organize Sanayi Bölgesi kurulmutur (Bartn Valili%i, 2007b). Organize Sanayi Bölgesi nde yer tahsislerinin balamasndan sonra özellikle tekstil ve demir-çelik sektöründen gelen büyük sanayi parseli taleplerinin karlanabilmesi için yeni araylar balatlmtr (Bartn Valili%i, 2007c). Gemi yapmcl% da önemli bir sanayi koludur. Kurucaile ilçesindeki tersanelerde yaplan yat ve ahap tekneler yurt içine ve d ülkelere pazarlanmaktadr. Buna ba%l olarak ip, halat ve makara yapm gibi sanat kollar da gelimitir. Kontrplak, kereste, kiremit, çimento, ka%t sanayi gibi çeitli sanayi kollar ilde ticaretin gelimesini sa%lamtr (Bartn Belediyesi, 2007). Özellikle mobilya, turizm, yatçlk ve tarm sektörlerinde kümelenmenin oldu%u ilde (Bulu, 2007); çilek, fndk, kestane, et ve süt ürünleri, yumurta gibi tarmsal ve hayvansal ürünlerin yan sra çimento, kireç, tu%la, kiremit, kömür gibi sanayi ürünleri de ihracat potansiyeli yüksek ürünler arasnda yer almaktadr (Bartn Valili%i, 2007d). Bartn Liman'nn gelitirilmesi ve Saltukova Hava Alan nn daha kullanl hale getirilmesi gibi çalmalar 'l de ticaretin gelimesine katk sa%layarak ekonomik geliimi hzlandracaktr (Birsiad, 2007). Zengin maden yataklarna (kuvarsit, kil yataklar, volkanik ta ve inaat kumlar) sahip olan ilde kömür yataklarnn dnda di%er maden kaynaklarndan yeterince yararlanlmamaktadr. Kiremit, tu%la ve çimento sanayinin hammaddesini oluturan bu maddeler tu%la sanayisinin kalitesini arttrmaktadr. Ayrca Bartn n Ulus ilçesinde oldukça sert ve de%iik renkteki mermer yataklar önemli bir potansiyel oluturmaktadr (Bartn Valili%i, 2007e). Sektörler itibariyle 2005 ylndaki iyeri saylar ve istihdam durumu Tablo 1 de verilmitir. Tablo 1: Sektörlere Göre 'yeri Saylar ve 'stihdam Durumu (2005) SEKTÖR 'yeri Says 'stihdam Durumu Gda Sanayi Orman Ürünleri ve Mobilya Sanayi Kimya, Kömür, Plastik Sanayi Taa, Topra%a Dayal Sanayi Metal Eya, Makine ve Teçhizat Sanayi Tekstil ve Konfeksiyon Sanayi Di%er 'malat Sanayi 1 12 Organize Sanayi Bölgesi Kaynak: (ZBK Raporu, 2006: 170)

5 3.3. De3erlendirme Faktörlerinin Belirlenmesi Bartn ilinin ekonomik yaps ile ilgili literatür taramas yaplarak (ZBK Raporu, 2006; 'ÇD Raporu, 2007; Bartn Valili%i, 2007a, 2007b, 2007c, 2007d, 2007e) ve Bartn daki sektörel gelimeleri yakndan takip eden uzman kiilerin görülerinden yararlanlarak ortaya konulan de%erlendirme faktörleri Tablo 2 deki gibi özetlenebilir. Tablo 2: Bartn 'linin Ekonomik Yapsn De%erlendirmede Kullanlan Anahtar Faktörler SWOT Gruplar SWOT Faktörleri Üstünlükler (S) Zayflklar (W) Frsatlar (O) Tehditler (T) S 1 S 2 S 3 S 4 S 5 S 6 W 1 W 2 W 3 W 4 W 5 W 6 O 1 O 2 O 3 O 4 O 5 O 6 T 1 T 2 T 3 T 4 T 5 T 6 Tarma elverili iklim ve toprak yaps Kültürel ve tarihsel yapnn zenginli%i Potansiyel enerji kaynaklarnn varl% Saltukova Hava Liman na olan yaknl% Bartn Liman nn ticari amaçl kullanm Karadeniz Sahil Yolu üzerinde yer almas Hammadde açsndan da ba%mll% Yatrmlarn ve giriimcilik kültürünün yetersizli%i 'letmelerde e%itim düzeyinin düüklü%ü Yüksek isizlik oran ve göç olgusu Tarm topra%n korumayan denetimsiz yaplama Tarihi ve kültürel mirasn korunmasnda yetersiz politikalar Kalknmada öncelikli yöreler kapsamnda yer almas Organize Sanayi Bölgesi ni geniletme çalmalar Bartn Liman n büyütme çalmalar Üniversite nin sosyo-ekonomik gelimeyi destekleyici konumu Gemi ve yat yapmcl%nn yeniden canlanmas Amasra, Çakraz, 'nkumu gibi turistik yerlerin cazibesinin artmas Amasra ya termik santral kurulmas projesi Kültürel mirasn korunmasnda yetersiz politikalar Tevik ve desteklerin etkin, yerinde ve yatrma yönelik kullanlmamas Nüfus artna paralel olarak sosyal donatnn gelitirilememesi Tarm alanlar ve ormanlarn amaç d kullanm Krsal alanlardaki göç nedeniyle tarm alanlarnn bakmsz kalmas Saysallatrlm SWOT analizi uygulamas gere%ince karar verme sürecinde kullanlacak olan SWOT faktörleri belirlendikten sonra, analitik bir yöntem kullanlarak bu faktörlerin öncelik de%erleri belirlenmektedir. Bu çalmada AHS yöntemi kullanlarak yirmi dört adet ikili karlatrma sorusundan oluan de%erlendirme formu hazrlanmtr. Bu form, konuyla ilgili uzman kiilere (alt kii) uygulanmtr. Uzman kiiler de%erlendirme yaparken Saaty nin tavsiye etti%i 1-9 ölçe%inden yararlanmlardr (Bkz. Tablo 3).

6 Say%salla&t%r%lm%& SWOT Analizi le Bart%n li nin Ekonomik Yap%s%n% De-erlendirme Tablo 3: De%erlendirme Ölçe%i Önem Anlam Derecesi 1 Ö%eler eit önemde veya aralarnda kaytsz kalnyor 3 1. ö%e 2. ye göre biraz daha önemli veya biraz daha tercih ediliyor 5 1. ö%e 2. ye göre fazla önemli veya fazla tercih ediliyor 7 1. ö%e 2. ye göre çok fazla önemli veya çok fazla tercih ediliyor 9 1. ö%e 2. ye göre ar derecede önemli veya ar derecede tercih ediliyor 2, 4, 6, 8 Ara de%erler Kaynak: (Saaty, 1990: 15) Uzman grubunun fikir birli%ini sa%lamak için ikili karlatrma sorularnn geometrik ortalamas alnmtr. Elde edilen geometrik ortalama de%erleri Super Decisions (2007) yazlm programna girilmitir. Ardndan her ikili karlatrma matrisinin tutarllk oranlar hesaplanmtr. Tüm ikili karlatrma yarglarnn tutarllk oran 0.10 dan küçük oldu%undan (Bkz. Ek 1) öncelik de%erlerinin belirlenmesi aamasna geçilmitir Bulgular Bartn 'li nin ekonomik yaps incelendi%inde (Bkz. Tablo 4); 'l in en güçlü yönünün Bartn Liman nn ticari amaçl kullanm (0,4466) oldu%u ortaya çkmaktadr. Karabük Demir Çelik 'letmesi ve Ankara için en yakn liman olma özelli%ine sahip olan Bartn Liman; Romanya, Ukrayna, Rusya gibi Karadeniz'e sahili olan ülkelere ihracat kolaylatrmaktadr. 'kinci güçlü yön olan 'l in kültürel ve tarihi yapsnn zenginli%i (0,1895) 'l de turizm faaliyetlerinin gelimesi açsndan önem arz etmektedir. Yöreye özgü el sanatlarndan tel krma, dokumaclk, çekicilik, Amasra Kalesi, Amasra Müzesi, Bartn Evleri 'l in tantm ve ekonomiye katk sa%lamas açsndan önemlidir. Saltukova Hava Liman na yakn olmas (0,1650) özellikle turizm ve ticareti canlandrmak açsndan avantaj sa%lamaktadr. Tarma elverili iklim ve toprak yaps (0,0587) sayesinde alternatif tarm ürünleri üretilme olana%nn bulundu%u 'l de; linyit, asfaltit, petrol, do%algaz, uranyum ve toryum gibi potansiyel enerji kaynaklarnn varl% da (0,0947) bu alanlara yatrm yapma avantaj sa%layabilir. 'l in en zayf yönü yüksek isizlik oran ve beraberinde getirdi%i göç olgusudur (0,2527). Göç olgusunun ortaya çkmasndaki en büyük neden madencilik sektörünün küçülmesi ve di%er sektörlerde büyüme olmamasdr. Tersine göç hareketi balatmak için bata takömürü olmak üzere di%er yeralt zenginliklerinin kamu veya özel sektör olanaklaryla ülke ekonomisine kazandrlmas için çalmalar balatlabilir, tarma elverili iklim ve toprak yaps avantajndan yararlanlarak alternatif tarm ürünleri üretilebilir veya demir çelik sektörüne dayal yan sanayi dallarna yeni yatrmlar yaplabilir. 'l in ikinci en zayf yönü, tarihi ve kültürel mirasn korunmasnda yetersiz politikalar izlenmesidir (0,0690). Bartn Evleri nin restorasyonu, tel krmann önemini vurgulama ve bunu gelir kayna% haline getirme, tantm faaliyetlerinin arttrlmasyla bu zayflk giderilebilir. Yatrmlarn ve giriimcilik kültürünün yetersizli%i (0,0677) ise üçüncü en zayf yön olarak belirlenmitir. Bu zayfl% gidermek için Üniversite de giriimlilik alannda e%itim faaliyetlerine yer verilebilir, yatrm tevikleri konusunda halk bilinçlendirme çalmalar balatlabilir.

7 Table 4: SWOT Gruplar ve Faktörleri SWOT SWOT SWOT Gruplar Gruplarnn SWOT Faktörlerinin Öncelik De%erleri Faktörleri Öncelik De%erleri S 1 0,0587 S 2 0,1895 S 3 0,0947 S 0,25 S 4 0,1650 S 5 0,4466 S 6 0,0455 W 1 0,0456 W 2 0,0677 W 3 0,0304 W 0,25 W 4 0,2527 W 5 0,0346 W 6 0,0690 O 1 0,1576 O 2 0,1816 O 3 0,1971 O 0,25 O 4 0,0680 O 5 0,2001 O 6 0,1957 T 1 0,3136 T 2 0,0656 T 3 0,2446 T 0,25 T 4 0,0412 T 5 0,2757 T 6 0,0593 'l in ekonomik yaps ile ilgili en büyük frsat ise; gemi ve yat yapmcl%nn yeniden canlanmas (0,2001) olarak belirlenmitir. Özellikle Kurucaile ve çevresi ile Merkez ilçede yaygnlaan gemi ve yat yapm faaliyetleri uluslararas fuarlarda sergilenebilecek niteliktedir. Bu faaliyetler ilin ekonomisine ve tantm faaliyetlerine katk sa%lamas açsndan önem arz etmektedir. Ayrca, Bartn Liman n büyütme çalmalar di%er bir ifade ile Ro-Ro iskelesi projesi 'l in ekonomik yapsnn geliiminde önemli bir frsat (0,1971) olarak görülmektedir. Bartn Liman nda Ro-Ro iskelesi inaat çalmalar devam etmektedir. Ro-Ro 'skelesi ile ilgili Çevresel Etki De%erlendirmesi Raporu nun Çevre ve Orman 'l Müdürlü%ü tarafndan kabul edilmesi ve projenin hayata geçirilmesi tamaclk sektöründe maliyetleri düürerek, 'l in ekonomik yapsna katk sa%layacaktr. Turizmin çeitlendirilmesi, altyap sorunlarnn giderilmesi, turistik olanaklarn

8 Say%salla&t%r%lm%& SWOT Analizi le Bart%n li nin Ekonomik Yap%s%n% De-erlendirme gelitirilmesi ve tantm konularnda balatlan çalmalar ile Amasra, Çakraz, 'nkumu gibi turistik yerlerin cazibesinin artmas (0,1957), Bartn 'l i ekonomisinin geliimi için üçüncü önemli frsat olarak ifade edilmitir. 'lin ekonomik yapsn tehdit eden en önemli faktör ise Amasra ya termik santral kurulmas projesidir (0,3136). Termik santrallerden çkan atklar hava, su ve toprak kirlili%ine yol açmakta ve bu durum toplum sa%l%n olumsuz olarak etkilemektedir. Tüm bu olumsuzluklar ilin do%al güzelli%inin bozulmasna, turizm faaliyetlerindeki canll%n azalmasna, dolaysyla 'l in ekonomik yapsnda bozulmalara neden olacaktr. Bunun yerine güne, rüzgar, jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanlmas tercih edilebilir. Bartn ekonomisini tehdit eden ikinci en önemli faktör, tarm alanlar ve ormanlarn amaç d kullanmdr (0,2757). Uzun dönemde sürdürülebilir orman yönetimi anlay ile ekosistemin topluma sa%lad% ürün ve hizmetleri iletme ve gelitirme faaliyetlerinin daha iyi bilinmesi ve çevresel bilinçlenme anlaynn oluturulmas sa%lanabilir. Bu durum ekosistemin çok amaçl ve aklc de%erlendirilmesi ve ekonominin kt kaynaklarnn yer ve zaman içinde optimal kullanm açsndan önemli oldu%undan; politika, strateji ve planlarn oluturulmasnda ekonomik, sosyal ve çevresel faydalarn göz önünde bulundurulmas gerekmektedir. Tevik ve desteklerin etkin, yerinde ve yatrma yönelik kullanlmamas (0,2446) ise üçüncü önemli tehdit olarak belirlenmitir. 'l de orman ürünleri, maden sanayi, ahap ürünleri yatrm yapmaya elverili sektörler arasnda yer almaktadr. Tablo 3 teki bulgular SWOT Grafi%i üzerinde göstermek de mümkündür. Grafik 1 de; Bartn 'li nin en üstün yönünün S 5, en zayf yönünün W 4, en iyi frsatnn O 5, en kötü tehdidinin T 1 oldu%u açkça görülmektedir. Grafik 1: Bartn 'li SWOT Analizi

9 4. SONUÇLAR VE TARTIMA Bu çalmada, Bartn 'li nin ekonomik yapsn de%erlendirmek için üstünlükler, zayflklar, frsatlar ve tehditlerden oluan bir model önerisi gelitirilmitir. Bartn 'li nin mevcut ekonomik durumu analiz edildikten sonra, gelecekte karlaabilece%i durumlarla ilgili öngörülerde bulunulmutur. Saysallatrlm SWOT analizi ile ilin ekonomik yapsn etkileyen anahtar faktörler belirlenmitir. Sonuçta Bartn 'li nin ekonomisini güçlendirmede Bartn Liman nn ve Saltukova Hava Liman nn önemi vurgulanmtr. Her ne kadar kültürel ve tarihsel yapnn zenginli%i 'l in güçlü yönleri arasnda yer alsa da, bu zenginliklerin korunmasna ilikin yetersiz politikalarn izlenmesinin gelecekte bu avantaj ortadan kaldrabilece%i belirtilmitir. 'l in en büyük ekonomik sorunu yüksek isizlik oran ve göç olgusudur. Tarma elverili iklim ve toprak yaps avantajndan yararlanlarak alternatif tarm ürünleri üretilmesi veya demir çelik sektörüne dayal yan sanayi dallarna yeni yatrmlar yaplmas ile bu sorunun üstesinden gelinebilece%i ifade edilmitir. Gemi ve yat yapmcl% bata olmak üzere, Bartn Liman n ve Organize Sanayi Bölgesi ni büyütme çalmalar ve turistik mekanlarn cazibesinin artmas 'l in frsatlar arasnda yer almaktadr. 'l in ekonomisini tehdit eden en önemli faktör Amasra ya termik santral kurulmas projesi olarak belirlenmitir. Bartn ili ekonomisinin de%erlendirildi%i bu çalma, farkl bölge ve farkl alanlara uyarlanabilir. Model di%er analitik karar verme metotlaryla birlikte kullanlarak daha detayl analizler yaplabilir. Bu çalmadan hareketle, Bartn ili için hangi alanlara yatrm yapmann daha karl olaca% aratrma konusu olabilir. KAYNAKÇA Aktan, C. Can (2007); Stratejik Yönetim ve SWOT Analizi, Eriim Tarihi: , Bartn Belediyesi (2007); Neresi Gezilir, Eriim Tarihi: , id=72&itemid=80&limit=1&limitstart=2. Bartn Valili%i (2007a); Ekonomik Durum, Tarm, Eriim Tarihi: , Bartn Valili%i (2007b); Ekonomik Durum, Sanayi, Eriim Tarihi: , Bartn Valili%i (2007c); 'limize Gelen Yatrmclarn Sanayi Arsas Taleplerine Cevap Veriliyor, Bartn Valili%i (2007d); Ekonomik Durum, Ticaret, Eriim Tarihi: , Bartn Valili%i (2007e); Ekonomik Durum, Madencilik, Eriim Tarihi: , Birsiad (2007); Bartn Valisi Küçük, BAK'AD Ziyaret Etti, Eriim Tarihi: ,

10 Say%salla&t%r%lm%& SWOT Analizi le Bart%n li nin Ekonomik Yap%s%n% De-erlendirme Bulu, Melih (2007); Sektöre Rekabet Reçetesi Yazlyor, Eriim Tarihi: , http: // Chang, Hsu-Hsi ve Wen-Chih Huang (2006); Application of a Quantitification SWOT Analytical Method, Matematical and Computering Modelling, 43, ss 'ÇD Raporu (2007); 2006 Yl Bartn 'li Çevre Durum Raporu, Bartn Valili%i 'l Çevre ve Orman Müdürlü%ü, Eriim Tarihi: , raporlari/bartinicd2006.pdf. Kangas Jyrki, Kurttila Mikko, Kajanus Miika ve Kangas Annika (2003); Evaluating the management strategies of a forestland estate - the S O S approach, Journal of Environmental Management, 69, ss Kurttila, Mikko, Pesonen, Mauno, Kangas, Jyrki ve Kajanus, Miika (2000); Utilizing the analytic hierarchy process AHP in SWOT analysis a hybrid method and its application to a forest-certification case, Forest Policy and Economics, 1, ss Leskinen Leena A., Leskinen Pekka, Kurttila Mikko, Kangas Jyrki ve Kajanus Miika (2006); Adapting modern strategic decision support tools in the parcipatory strategy process a case study of a forest research station, Forest Policy and Economics, 8, ss Masozera, Michel K., Alavalapati, Janaki R.R., Jacobson, Susan K. ve Shrestha, Ram K. (2006); Assessing the suitability of community-based management for the Nyungwe Forest Reserve, Rwanda, Forest Policy and Economics, 8, ss Saaty, Thomas L. (1990); How to Make a Decision: The Analytic Hierarchy Process, European Journal of Operational Research, 48, ss Shinno, H., Yoshioka, H., Marpaung, S. ve Hachiga, S. (2006); Quantitative SWOT analysis on global competitiveness of machine tool industry, Journal of Engineering Design, 17:3, ss Shrestha, Ram K., Alavalapati, Janaki R. R. ve Kalmbacher, Robert S. (2004); Exploring the potential for silvopasture adoption in south-central Florida: an application of SWOT-AHP method, Agricultural Systems, 81, ss Super Decisions (2007); Information, Eriim Tarihi: php3. ZBK Raporu (2006); Sunu, Zonguldak- Bart%n- Karabük Planlama Bölgesi 1/ Ölçekli AraCt%rma Plan%, Eriim Tarihi: , cedgm.gov.tr/planlama/ zbk.htm, JEO-TEK & UTTA ' Ortakl%, Ankara.

11 Ek 1: Uzman GörüCleri Sorular Uzman 1 Uzman 2 Uzman 3 Uzman 4 Uzman 5 Uzman 6 Geometrik Ortalamalar Tutarl%l%k Oran% 1 0,50 0,14 0,20 0,20 0,20 0,14 0, ,25 0,14 3,00 4,00 5,00 3,00 1, ,14 0,50 3,00 0,33 0,14 0,33 0, ,11 0,50 0,33 0,20 0,25 0,25 0, ,00 9,00 5,00 7,00 5,00 6,00 6, ,00 2,00 3,00 1,00 2,00 1,00 1, ,11 1,00 1,00 0,50 1,00 1,00 0, ,00 6,00 1,00 3,00 1,00 4,00 2, ,11 0,11 0,13 0,11 0,11 0,11 0, ,00 8,00 5,00 7,00 7,00 5,00 6, ,00 0,11 2,00 0,20 0,20 0,20 0, ,00 1,00 0,14 1,00 1,00 1,00 0, ,00 3,00 0,33 0,14 3,00 3,00 1, ,20 9,00 3,00 0,33 3,00 3,00 1, ,00 5,00 3,00 9,00 5,00 5,00 5, ,00 0,11 3,00 0,14 1,00 1,00 0, ,00 1,00 7,00 1,00 1,00 1,00 1, ,00 0,14 1,00 0,20 0,20 0,25 0, ,00 5,00 7,00 3,00 4,00 5,00 5, ,20 0,14 2,00 0,20 0,20 0,25 0, ,00 5,00 3,00 9,00 8,00 7,00 6, ,11 0,11 0,20 0,33 0,11 0,20 0, ,00 9,00 3,00 9,00 7,00 3,00 4, ,00 7,00 3,00 5,00 5,00 3,00 4,