Postmenopozal majör depresif bozuklukta klinik gidiş ve yaşam olayları ilişkisinin araştırılması: Vaka kontrollü açık uçlu çalışma

Transkript

1 ARAŞTIRMA/ORIGINAL ARTICLE Gülhne Tıp Derg 2015;57: Gülhne Askeri Tıp Akdemisi 2015 doi: /gulhne ostmenopozl mjör depresif bozuklukt klinik gidiş ve yşm olylrı ilişkisinin rştırılmsı: Vk kontrollü çık uçlu çlışm Ayhn ALGÜL (*), Aytekin ÖZŞAHİN (**), Recep TÜTÜNCÜ (*), Hkn BALİBEY (*), Alpy ATEŞ (*), Cengiz BAŞOĞLU (*) ÖZET Menopozl dönem biyolojik değişimlerin yşndığı ve berberinde depresyon riskinin rttığı düşünülen özgün bir süreçtir. Bu dönemde depresyonun doğsını ve ilişkili olbilecek etmenleri nlmk klinisyene koruyucu ruh sğlığı ve tedvi yöntemleri hkkınd yrdımcı olcktır. Çlışmmız d, menopoz döneminde yşnn mjör depresif bozukluk ile dh önce geçirilen depresyon tklrının, ilede depresyon öyküsünün ve yşm olylrının ilişkisinin rştırılmsı mçlnmıştır. Çlışm, menopoz ünitesi ve psikiytri kliniğinde gerçekleştirilmiştir. Çlışmy postmenopozl dönem mjör depresif bozukluk tnısı ln 40 hst ve 40 sğlıklı kontrol lınmıştır. Mjör depresif bozukluk tnısı klinik görüşme ve Eksen I Bozukluklrı için Ypılndırılmış Klinik Görüşme Formu I (SCIDI) ile konulmuştur. Depresyon şiddeti Beck Depresyon Envnteri ile ölçülmüştür. Yşm olylrının trnmsınd Yşm Olylrı Değerlendirme Ölçeği kullnılmıştır. Çlışm sonuçlrınd hst grubunun %37.5 inin en z bir depresyon tğı geçirmiş olduğu bulundu. Hst grubu 712 yd ve 012 yd kontrol grubun göre hstlık öncesi dh fzl yşm olyı ile krşılşmktydı. Hst grubunun menopozl semptomlrdn dh fzl ykındığı ve menopozl belirtilerin depresyon şiddetiyle pozitif korelsyon gösterdiği sptndı. Elde edilen veriler göstermektedir ki geçirilmiş depresyon tklrı ve depresyon öncesi 712 y ve 012 ydki yşm olyı syısı, menopozl dönemde gelişen mjör depresif bozukluk için yırt edici özellik olrk dikkte lınmlıdır. Anhtr Kelimeler: Menopoz, mjör depresyon, yşm olyı SUMMARY Investigtion of clinicl course nd life events in postmenopusl mjor depressive disorder: n open lbel cse control study Menopusl period is specific process with biologicl chnges nd incresed depression risk. Understnding the nture nd relted fctors of depression in this period my help the clinicin in prevention nd tretment of psychitric disorders. In our study, it is imed to investigte the reltionship between postmenopusl mjor depressive disorder nd previous depression ttcks, fmily history of depression nd life events. This study hs been crried out in menopuse unit nd psychitry clinic. 40 ptients with the dignosis of postmenopusl mjor depressive disorder nd 40 helthy control subjects were included in the study. The dignosis of mjor depressive disorder ws confirmed by mens of the Structured Clinicl Interview for Ais 1 Disorders (SCIDI). The level of depression ws ssessed by Beck Depression Inventory. Life events were determined by Life Events Rting Scle. It ws found tht 37.5 percent of the ptient group hd previously t lest one depressive ttck. The study group reported higher eposure rtes to life events in 712 month nd 012 month perivously before the disorder. Furthermore, it ws found tht the ptient group ws complining more bout menopusl symptoms nd the depression severity ws correlted to the severity of the menopusl semptoms. Dt obtined suggest tht previous depressive ttcks nd life events in 712 months nd 012 months before the mjor depressive disorder my be differentil feture of postmenopusl mjor depressive disorder. Key Words: Menpuse, mjor depression, life events * GATA Hydrpş Eğitim Hstnesi sikiytri Kliniği. ** Gülhne Askeri Tıp Akdemisi sikiytri An Bilim Dlı. Ayrı bsım isteği: Doç.Dr. Recep TÜTÜNCÜ GATA Hydrpş Eğitim Hstnesi sikiytri Kliniği drtutuncu@yhoo.com rtutuncu@gt.edu.tr Mklenin Geliş Trihi: Kbul Trihi: Çevrim İçi Bsım Trihi: Giriş Depresyon düny çpınd önemli bir sğlık sorunu olup ükemizde depresyonun nokt yygınlığı %10, yşm boyu yygınlığı ise yklşık %20 olrk bulunmuştur (1). Elde ki veriler yşm boyu depresyon riskinin kdınlrd iki kt dh fzl olduğunu orty koymktdır. Birçok çlışm bu durumu kdınlr it biyolojik frklılıklrl ilintilendirmektedir. Kdınlr hormonl dlglnmlrın yşndığı premenstruel, postntl ve perimenopozl dönemlerde depresyon dh ytkındırlr (2). Amerik Birleşik Devletleri'nde ypıln "Ulusl Komorbidite Çlışmsı" tekrrlyn depresyon ornının 4554 yşlrındki kdınlrd, dh yşlı olnlr göre yüksek olduğunu orty koymuştur (3). Bu yş rlığı menopoz sonrsı döneme işret etmektedir. ostmenopozl depresyond biyolojik ve psikososyl fktörlerin etkili olbileceğine dir knıtlr mevcuttur. Östrojen hormonunun nöromodüle edici özelliğinin olduğu ve serotoninerjik sistemle ilişkili olbileceği, postmenopozl dönemde östrojen, progesteron vey her ikisinin düzeylerinde zlm y d folikül stimule edici hormon (FSH) ve lütein ypıcı hormon (LH) düzeylerinde rtm olduğu gösterilmiştir (47). Msschusetts Kdın Sğlığı Çlışmsı nd menopoz öncesinde bir depresyon öyküsü, sonrdn gelişecek oln depresyonun en kuvvetli göstergesi olduğu belirtilmiş ve postmenopozl döneme geçildikçe, önceki depresyon ornlrındn bğımsız olrk depresyon ornlrının zldığı ileri sürülmüştür (8,9). Diğer trftn menopozun psikososyl yönünü ele ln Schindler, depresyon ytkınlıkt psikolojik vey sosyokültürel stresörlerin önemini vurgulmıştır (10). Menopoz kdınlrın rol, sorumluluk ve ilişkiler değişimini yşdığı, boşnm vey yrılık, işsizlik, ebeveyn ölümü, yşlılrın bkımı, yeni bir çevreye tşınm ve sosyl destek kybı gibi olumsuzluk riskinin rttığı bir dönemdir (11). Litertürde kdınlrın 4050 yşlrı rsı olumsuz yşm olylrının sık olduğu belirtilmektedir (12). Klimkterik semptomlrın, psikososyl incinebilirlik ve yşm olylrı ile ilişkisi incelenmiş ve klimkteryum dönem de yşm olylrı sıklığının rttığı bulunmuştur (5). Bu rştırmd litertürden elde edilen knıtlr ışığınd postmenopozl mjor depresif bozukluk ile depresyon tğı sıklığı, ile öyküsü, ve yşm olylrı ilişkisinin rştırılmsı mçlnmıştır. Gereç ve Yöntem A. Denekler Dr. Zeki Thir Burk Kdın Hstlıklrı Eğitim ve Arştırm Hstnesi ve GATA Menopoz Ünitesi ne, rdışık olrk bş ostmenopozl depresyonun özellikleri 211

2 vurn toplm 1549 denek çlışmy dhil edilmiştir. Her biriyle psikiytrist ve bir uzmn psikolog trfındn ön görüşme ypılmıştır. Ön görüşmede psikiytrik semptomlrı oln 172 ( %11.1) denekle klinik tnısl görüşme ypılrk, Mentl Bozukluklrın Tnısl ve Syımsl El Kitbı IV (DSMIV) Eksen I Bozukluklrı için Ypılndırılmış Klinik Görüşme Formu III (SCIDI, SCIDII) uygulnmıştır. Klinik görüşme, SCIDI ve II değerlendirmesi sonucund 172 denekten 92 sine (%53.5) psikiytrik tnı konmuştur (tüm bşvurnlrın %6 sı). Bunlrdn 49 u mjör depresif bozukluk tnı kriterlerini krşılmıştır. Mjör depresif bozukluk tnısı ln deneklerden 9 u, kbul edilme ölçütlerine uymdığı için (7 si testleri lbilecek eğitim düzeyine ship olmdığındn, 2 si henüz det knmlrı kesilmediğinden) çlışm dışı bırkılmıştır. Ölçütlere uyn 40 denek hst grubunu oluşturmuştur. Hst grubuyl benzer sosyodemogrfik özelliklere ship ve çlışmy lınm sırsınd klinik görüşme ve SCID uygulmlrıyl hiçbir özgül psikiytrik tnı lmmış, postmenopozl dönemdeki 40 denek kontrol grubu olrk lınmıştır. Deneklerin çlışmy kbul edilme ölçütleri gönüllü olm, son det trihinden sonr en z 12 yın geçmiş olmsı, en z iki hft öncesinde psikotrop ilç kullnmmış olmsı, ölçekleri nlybilecek ve uygulnbilecek bir eğitim düzeyine ship olmsı, mjör depresif bozukluk dışınd psikiytrik bir tnının konmmış olmsı olrk belirlenmiştir. Syıln kriterler dışınd klnlr çlışm dışı bırkılmıştır. B. Bilgi toplm rçlrı Çlışmd bilgi toplmk mcıyl Yrı Ypılndırılmış Bilgi Toplm Formu, SCIDI, SCIDII, Beck Depresyon Envnteri (BDE) ve Yşm Olylrı Değerlendirme Ölçeği kullnılmıştır. 1. Yrı Ypılndırılmış Bilgi Toplm Formu: Bilgi toplm formu, konuyl ilgili kynklrın trnmsıyl ve yukrıd tnımlnn menopoz ünitesine bşvurn olgulrl ypıln görüşmelerden fydlnılrk oluşturulmuştur. 2. SCIDI: First ve rk. trfındn, DSMIV Eksen I tnılrının konmsı için geliştirilen ypılndırılmış klinik görüşme formudur (13). Çlışmd, deneklere EksenI tnısı koymk mcıyl, geçerlik ve güvenirliği Çorpçıoğlu ve rk. trfındn ypılmış oln Türkçe çevirisi kullnılmıştır (14). 3. SCIDII: Spitzer ve rk. trfındn DSMIV EksenII tnılrının konmsı için geliştirilmiştir (15). Çlışmd, EksenII tnılrının konmsı mcıyl, geçerlik ve güvenirliği Özkürkçigil ve rk. trfındn ypılmış oln Türkçe çevirisi kullnılmıştır (16). 4. Beck Depresyon Envnteri (BDE): Beck trfındn geliştirilmiş olup, depresif belirtilerin şiddetini ölçmek mcıyl kullnılır. Kendini değerlendirme ölçeğidir. Gruplr hlinde 21 cümleden oluşur (17). Türkçe ye çevirisinin geçerlik ve güvenirliği Hisli trfındn ypılmış olup, kesme noktsı 17 olrk belirtilmiştir (18). Çlışmd, deneklerde depresyonun şiddetinin belirlenmesi mcıyl bu form kullnılmıştır. 5. Yşm Olylrı Değerlendirme Ölçeği: Soris trfındn geliştirilmiş ve geçerlikgüvenirliği ypılmıştır. Yrı ypılndırılmış ve öz bildirime dylı bir ölçektir (19). Çlışmd, 116 sorudn oluşn orijinl ölçekten, benzer vey menopozl dönemle ilişkisiz oln 53 soru çıkrılmış ve 63 soru kullnılmıştır. Yşm olylrı değerlendirme ölçeği ile elde edilen veriler, yzın uygun biçimde, depresyon bşlngıcındn önceki ilk 212 Eylül 2015 Gülhne Tıp Derg 6 y, 712 y ve 1 yıl dönemleri olmk üzere üç zmn dilimine yrılrk incelenmiştir. Çlışm ve kontrol grubund yşm olyı vrlığı ve dönemlere göre denek bşın düşen oly syısı sptnrk irdelenmiştir. Yşm olylrının vrlığı ve niteliğinin depresyonu tetikleyen bir fktör olup olmdığının tespiti mçlnmıştır. C. Verilerin nlizi İsttistiksel nliz, prmetrik numerik veriler için bğımsız değişkenlerde Student s t test, nonprmetrik verilerde iki ritmetik ortlmnın test edilmesi için Mnn Whitney U, bğımsız ktegorik veriler için KiKre ve Fisher s Ect testleri kullnılrk ypılmıştır. Korelsyon nlizleri için ise Spermn testi kullnılmıştır. Testlerde nlmlılık düzeyi (p) 0.05 olrk lınmıştır. Hstne etik kurulu trfındn çlışm etik kurul onyı ve ktılımcılrdn ydınltılmış onm lınmıştır. Bulgulr: 15 ylık bir dönemde rdışık olrk bşvurn 1549 denekle ypıln görüşmelerde yıklnn 172 olgunun, SCIDI ve SCIDII den ldıklrı tnılr TbloI de verilmiştir. Hst grubu (n=40) ve kontrol grubunun (n=40) sosyodemogrfik özellikleri TbloII de verilmiştir. Tblo I. sikiytrik Tnılrın Dğılımı Tnı n %* %** Mjör Depresif Bozukluk 49 28,5 3,2 Yygın Anksiyete Bozukluğu 17 9,9 1,1 Obsesif Kompulsif Bozukluk 9 5,2 0,6 nik Bozukluk 11 6,4 0,7 Distimik Bozukluk 3 1,7 0,2 Sosyl Fobi 1 0,6 0,07 ost Trvmtik Stres Bozukluğu 1 0,6 0,07 Histriyonik Kişilik Bozukluğu 1 0,6 0,07 Toplm 92 53,5 6,0 * sikiytrik semptomu olnlr rsındki orn ** Çlışm döneminde menopoz ünitesine bşvurn tüm denekler rsındki orn Tblo II. Deneklerin Sosyodemogrfik Özellikleri Yş (Yıl) 51,1 5,95 50,0 3,4 0,5 Eğitim Süresi (Yıl) b 9,9 4,1 11,7 4,1 0,06 N % N % Medeni Durum c Evli ,5 Bekr ,5 0,3 Çlışm Durumu c Çlışn Çlışmyn ,006* Ekonomik Durum c Düşük 33 82, ,5 Yüksek 7 17, ,5 0,2 Aile Ypısı c Çekirdek ,5 Geniş ,5 0,5 : MnnWhitney U, b: T testi, c: Fisher s Ect Test, *: p<0.05 Tütüncü ve rk.

3 Menopoz yşı, deneğin det knmlrının kesildiği ve menopoz girdiği kbul edilen yş olrk tnımlnmıştır. Hst grubunun menopoz yşı 3754 rsınd olup, ortlmsı yıl, kontrol grubunun menopoz yşı ise 4151 rsınd olup, ortlmsı yıldır. Menopoz yşı bkımındn gruplr rsındki frk isttistiksel olrk nlmlı değildir (p>0.05). Anck ortlmy bkıldığınd, hst grubund menopoz yşının dh düşük olduğu dikkti çekmektedir (Tblo III). Deneklerin çlışmy lınmdn önceki bir yıld krşılştıklrı yşm olylrı üç zmn diliminde incelenmiştir (06 y, 712 y). 712 yd ve 012 yd hst grubu ve kontrol grubu rsınd yşdıklrını bildirdikleri yşm olyı çısındn nlmlı frk sptnmıştır (p<0.05) (TbloV) Tblo V. Zmn Dilimlerine Göre Yşm Olylrı Zmn Dilimleri Yşm Olyı Hst Grubu (n=40) N % Kontrol Grubu (n=40) N % p Tblo III. Deneklerin Klinik Özellikleri Menopoz Yşı (Yıl) ,5 Menopoz Süresi (Yıl) ,0 2,2 n % N % Menopoz Şekli b Doğl Cerrhi HRT b Kullnıyor Kullnmıyor Fiziksel Hstlık b Vr 17 42, Yok 23 57, Menopoz Krşı Tutum b Olumlu 17 42, Olumsuz 23 57, : MnnWhitney U, b: Fisher s Ect Test, *: <0.05, HRT: Hormon Replsmn Tedvisi 0,4 0,01* 0,7 0,07 Depresyon ve kontrol grubunun BDE punlrın ortlmsı, sırsıyl ve olrk bulunmuştur. İki grubun BDE punlrı rsınd nlmlı frklılık vrdır (p<0.05). Depresyon öyküsü ve depresif tk syısı bkımındn gruplr rsınd isttistiksel olrk önemli ölçüde frk sptnmıştır (p<0.05) (TbloIV). Tblo IV. Beck Depresyon Envnteri (BDE) unı Ortlmsı, Geçirilmiş Depresyon ve Ailede Depresyon Öyküsü BDE unı ,8 12,6 4,4 0,000* Depresyon Atğı Syısı 0.6 0,6 0,08 0,3 0,000* n % N % Depresyon Öyküsü b Vr 19 47,5 3 7,5 Yok 21 52, ,5 0,000* Ailede Depresyon Öyküsü b Vr ,5 Yok ,5 0,5 : MnnWhitney U, b: Fisher s Ect Test, *: p<0.05 BDE punıyl yş, menopoz yşı, evlilik süresi ve yşm olyı syısı rsınd nlmlı bir ilişki bulunmmış, depresif tk syısı rsınd zyıf ölçüde negtif ilişki bulunmuştur (r: 0.307, p<0.054). 06 Ay 712 Ay 012 Ay Vr 21 52, ,5 Yok 19 47, ,5 Vr ,5 Yok ,5 Vr ,5 Yok ,5 0, * 0.007* : Fisher s Ect Test, *: p< 0.05 Zmn dilimlerine göre denek bşın düşen yşm olyı syısı ve olylrın niteliği krşılştırıldığınd 712 yd, hst grubund denek bşın düşen ortlm yşm olyı syısı , kontrol grubund ise olup, iki grup rsınd önemli ölçüde frk bulunmuştur (p<0.05). 012 yd, hst grubunun denek bşın düşen ortlm yşm olyı syısı , kontrol grubunun ise tür. İki grup rsındki frk nlmlıdır (p<0.05). Yrı ypılndırılmış bilgi toplm formund, deneklerin belirttikleri menopozl semptom sıklığı, 04 pun rsınd derecelendirilerek, her semptomun şiddeti belirlenmiştir. Kilo lm, cildin srkmsı gibi bedenle ilgili endişeler (t=4.1), memelerde şişkinlik ve hsssiyet hissi, vjinl kuruluk (t=2.7), sıck bsmsı ve fenlık hissinin rdındn soğuk terleme (t= 3.1), huzursuzluk, sıkıntı hissi (t=5.1), lıngnlık (t=2.3), kendini güvencesiz hissetme, çbuk sinirlenme, öfkelenme (t=2.2), yşmı ttsız bulm, mutsuzluk, neşesizlik (t=6.0), unutknlık (t=2.5), nedensiz ve kolylıkl ğlm (t=3.1), dikkt toplmd güçlük (t=3.1), nedensiz korku, pnik hissi y d çıldırckmış gibi olm (t=3.1), göğüste bskı hissi, nefes drlığı (t=3.1) ve ilgi zlmsı (t=4.7) semptomlrınd iki grup rsınd nlmlı frk bulunmuştur (p<0.05). Hst grubund, hormon replsmn terpisi (HRT) ln (n=28) ve lmyn (n=12) denekler, toplm menopozl semptom şiddeti yönünden krşılştırıldığınd, HRT ln grubun toplm menopozl semptom şiddeti ortlmsı , HRT lmynlrın ise dir. Frk (t=1.058) isttistiksel olrk nlmlı değildir (p>0.05). BDE punıyl yorgunluk hissi (r=0.4, p>0.02), lıngnlık (r=0.4, p>0.01), insnlr krşı güvensizlik (r=0.4, p>0.03), kendini güvencesiz hissetme (r=0.4, p>0.03), yşmı ttsız bulm, mutsuzluk, neşesizlik (r=0.5, p>0.002), nedensiz korku, pnik hissi y d çıldırckmış gibi olm (r=0.3, p>0.04), ilgiistek zlmsı (r=0.4, p>0.008) ve toplm menopozl semptom şiddeti (r=0.4, p>0.02) rsınd pozitif korelsyon sptnmıştır (p<0.05). ostmenopozl depresyonun özellikleri 213

4 Trtışm: Çlışmnın mcı, menopoz sonrsı dönemde orty çıkn mjör depresif bozukluk için depresyon tk sıklığının ve ile öyküsünün vrlığının önemi vr mı?, ve bu dönemde psikososyl etmenlerin etkisi vr mı? sorulrın ynıtlr rmktı. Bu bğlmd postmenopozl dönemde mjor depresif bozukluk tnılı hstlrl, psikiytrik çıdn sğlıklı kişilerde frklılık olup olmdığı rştırıldı. Menopoz genel olrk 40 yş üstü kdınlrd krşımız çıkmktdır, bununl birlikte kdınlrd yş rttıkç depresyon riskinin zldığın dir veriler mevcuttur. Ypıln rştırmlrd 2544 yş grubu kdınlrın depresyon için en yüksek (%4.57.4), 65 yş ve dh yukrı yş grubunun ise en düşük (%11.6) riske ship olduğu bildirilmektedir yş grubundki kdınlrd, depresyon yygınlığı % rsınddır (20). Çlışmmız epidemiyolojik bir çlışm olmmkl birlikte rdışık olrk lınn 1549 postmenopozl ktılımcı büyük bir örneklem olrk kbul edilebilir. Ypıln değerlendirmede mjör depresif bozukluk ile birlikte diğer psikiytrik tnılrd sptnmış, depresyon ornlrı litertür verileri ile örtüşürken diğer tnılr bildirilenlerden dh düşük sptnmıştır (21). Arştırmd, hst grubunun %70 i, kontrol grubunun ise %40 ı hormon replsmn tedvisi (HRT) lmktydı. Gruplr rsınd HRT kullnımı çısındn ypıln krşılştırmd nlmlı frklılık bulunduğu belirlenmiştir. Bu veri, postmenopozl dönemdeki depresif kdınlrın, menopozl semptomlr nedeniyle kdın doğum polikliniklerine dh sık bşvurduğunu ve dh fzl HRT reçete edildiğini düşündürmektedir. Önemli bir diğer bulgu d HRT ln ve lmynlrın depresyon skorlrınd nlmlı frk bulunmmsıdır. Anck HRT nin uzun dönemde depresif belirtiler üzerinde etkisinin olup olmdığının bu çlışm deseni ile orty konulmmış olduğu unutulmmlıdır. Çlışmy ktılnlrın menopozu kbulleniş trzlrın bkıldığınd (menopoz krşı tutum), hst grubunun %42.5 i ve kontrol grubunun %65 inde olumlu niteliktedir. Hst grubund, menopozu olumlu bir durum olrk kbul edenlerin ornı dh düşüktür. Bu durum, depresyonun etkisine bğlnbilir. Bununl birlikte, gruplr rsınd ypıln krşılştırmd frklılık nlmlı bulunmmış ve bu sonucun, kültürel ypıyl ilişkili olbileceği düşünülmüştür (7). Menopozl tutuml, depresyon ve menopozl belirti ilişkisi, frklı kültürlerde frklı biçimde yorumlnmıştır. Litertürde Hint, Arp ve Türk kültürlerinde özellikle kırsl lnd yşyn menopozl dönemdeki kdınlrd belirgin bir semptomtoloji olmdığı y d bunlrın ykınm olrk lgılnmdığı bildirilmiştir. Bu durumun, nıln kültürlerde btı kültürlerinden frklı olrk, menopoz sonrsınd kdının toplumsl rolündeki olumlu değişmelere bğlı olbileceği belirtilmiştir (9). Birçok çlışm geçmişte depresyon öyküsü vrlığının, tüm depresif bozukluklrd olduğu gibi postmenopozl dönemde gelişen depresyon için de risk fktörü olduğunu bildirmektedir (22,23). Geçmiş depresyonun menopozl dönemde ffektif bozukluklr ytkın oln kdınlrın belirlenmesinde yrdımcı olbileceğini belirtilmektedir. Toplum tbnlı bir çlışm oln Msschusetts Kdın Sğlığı Çlışmsı nd, menopoz öncesinde bir depresyon öyküsü, sonrdn gelişecek oln depresyonun en kuvvetli göstergesi olduğu belirtilmiştir (8). Bu çlışmd ise, çlışm grubunun %47.5 inin, kontrol 214 Eylül 2015 Gülhne Tıp Derg grubunun ise %7.5 inin geçmişte depresyon tğı geçirdikleri tespit edilmiştir. Ayrıc, ortlm depresif tk syısı çlışm grubund , kontrol grubund ise tür. Depresyon öyküsü ve depresif tk syısı hst grubund nlmlı ölçüde dh yüksek olduğu bulunmuştur. Bu veri, geçmiş depresif tklrın, sonrdn gelişecek tklr için risk fktörü olduğunu bildiren çlışmlrl uyumludur (24). Yzınd yşm olylrının depresyon üzerine etkisini inceleyen çok syıd çlışm vrdır. Genellikle kdınlrın yşm olylrın dh ytkın olmsı ve bu olylr uyum kpsitesindeki yetersizlik nedeniyle, depresyon çısındn dh yüksek riske ship olduklrı ileri sürülmektedir (13). sikososyl stresin depresif semptomlrı ve depresif bozukluk riskini rtırdığı belirtilmiştir (22). Çevresel olylrın beyinde duyrlılşm oluşturrk kişiyi kendiliğinden depresif tklr ytkınlştırdığını ileri sürmüşlerdir (12). Bizim çlışmmızd d bir y d dh fzl yşm olyı bildirmiş oln olgulr hst grubund isttistiksel olrk nlmlı ölçüde yüksek sptnmıştır. Yşm olyı sıklığı hst grubund fzl bulunmuştur. Bu veriler yşm olylrının hem stres verici etkileri ile hem de birikmiş olrk depresyon için önemli bir risk fktörü olduğu vrsyımını desteklemektedir. Sonuç, yşm olylrının, depresyon için risk fktörü olduğunu ileri süren çlışmlrl uyumludur (25,26). Fiziksel olrk östrojen yokluğunun, doğrudn biyokimysl etkiyle y d sıck bsmsı vey terleme gibi fiziksel semptomlr rcılığıyl dolylı olrk depresyon neden olbileceği belirtilmiştir (7). Bzı yzrlr vzomotor semptomlrın (sıck bsmsı, gece terlemeleri gibi) kdınlrd depresyon riskini rtırdığını ileri sürmektedir (27,28). Bosworth ve rk., yptığı bir çlışmd 581 hstnın %30 und depresif semptom düzeyi yüksek bulunmuş ve östrojen zlmsının, beyindeki biyokimysl değişikliklerle doğrudn ilişkisi olduğu, böylece depresyon yol çtığı ileri sürülmüştür (9). Elde ki çlışmd d kilo lm, cildin srkmsı gibi bedenle ilgili endişeler, memelerde şişkinlik ve hsssiyet hissi, vjinl kuruluk, sıck bsmsı ve fenlık hissinin rdındn soğuk terleme, huzursuzluk,sıkıntı hissi, lıngnlık, kendini güvencesiz hissetme, çbuk sinirlenme, öfkelenme, yşmı ttsız bulm, mutsuzluk, neşesizlik, unutknlık, nedensiz ve kolylıkl ğlm, dikkti toplmd güçlük, nedensiz korku vey pnik hissi y d çıldırckmış gibi olm, göğüste bskı hissi, nefes drlığı ve ilgi zlmsı semptomlrının hst grubund nlmlı ölçüde dh yüksek olduğu bulunmuştur. Ayrıc, BDE punıyl yorgunluk, lıngnlık, insnlr krşı güvensizlik, kendini güvencesiz hissetme, yşmı ttsız bulm, mutsuzluk, neşesizlik, nedensiz korku vey pnik hissi y d çıldırckmış gibi olm, ilgiistek zlmsı ve toplm menopozl semptom şiddeti rsınd pozitif korelsyon sptnmıştır. Anck hormonl düzeylerin belirlenmemiş olmsı kısıtlılık olrk krşımız çıkmkt mjör depresif bozukluk ve menopoz rsındki ilişkinin çözülmesini güçleştirmektedir. Sonuç olrk menopoz öncesi, depresyon öyküsü, depresyon geçirme sıklığı, olumsuz yşm olylrının vrlığı ve bunlrın sıklığı, postmenopozl depresyonun orty çıkışınd yer ln fktörlerdir. Klinisyen hstnın geçmiş öyküsünü çok iyi değerlendirmeli, menopozl semptom şiddetinin depresyon hstlrınd dh fzl olduğunu unutmmlıdır. Tütüncü ve rk.

5 Kynklr: 1. Kuey L, Gulec, C. Depression in Turkey in the 1980s: epidemiologicl nd clinicl pproches. Clinicl neurophrmcology 1989; 12: S1S Jung SJ, Shin A, Kng D. Hormonerelted fctors nd postmenopusl onset depression: Results from KNHA NES ( ), J Afect Disord 2015; 14: Kessler RC, Mc Gongle KA, Swrtz M. Se nd depression in the Ntionl Comorbidity Survey. Lifetime prevlnce, chronicity nd recurrence. J Affect Disord 1993; 29: Amin Z, Cnli T, Epperson CN. Effect of estrogenserotonin interctions on mood nd cognition. Behv Cogn Neurosci Rev 2005; 4(1): Dennerstein, L. Depression in the menopuse. Obstetrics nd Gynecology Clinics of North Americ1987; 4(1): Tmri A, Bhrti R, Shrm M, et l. Risk ssessment for psychologicl disorders in postmenopusl women. J Clin Dign Res. 2013;7(12): Lutwk N, Dill C. A depressed postmenopusl womn. J Emerg Med. 2012;43(5): Avis NE, Brmbill D, McKinly SM, Vss K. A longitudinl nlysis of the ssocition between menopuse nd depression. Results from the Msschusetts Women's Helth Study. Ann Epidemiol 1994; 4(3): Bosworth HB, Bstin LA, Kuchibhtl MN. Depressive symptoms, menopusl sttus, nd climcteric symptoms in women t midlife. sychosomtic Medicine 2001; 63: Schindler BA. The psychitric disorders of midlife. Med Clin North Am. 1987; 71(1): McKinly JB, McKinly SM, Brmbill D. The reltive contributions of endocrine chnges nd socil circumstnces to depression in midged women. Journl of Helth nd Socil Behvior 1987; 28: iment F, Lel I, Mroco J, Rmos C. Menopusl symptoms: do life events predict severity of symptoms in peri nd postmenopuse? Mturits 2012;72(4): First MB, Spitser RL, Gibbon M, Willims, JBW. Structured Clinicl Interview for DSMIV (SCID). Wshington, DC; Americn sychitric Assocition, Çorpçıoğlu A, Aydemir Ö, Yıldız M, Esen A, Köroğlu E. Structured Clinicl Interview for DSMIV (SCID), Turkish Version. Ankr, Hekimler Yyın Birliği, Spitzer RL, First MB, Michel B, Gibbon M, Willims JBW. Structured Clinicl Interview for DSMIV Ais II Disorders (SCIDI), Clinicl Version. Americn sychitric ress, Inc., Wshington D. C., Özkürkçigil A, Aydemir Ö, Yıldız M, Dnc AE, Köroğlu E. DSMIV eksen II bozukluklrı için ypılndırılmış klinik görüşmenin Türkçe ye uyrlnmsı ve güvenirlik çlışmsı. İlç Tedvisi Dergisi 1999; 12: Beck AT. An inventory for mesuring depression. Arch. Gen. sychitry, 1961; 4: Hisli, N. Beck Depresyon Envnterinin üniversite öğrencileri için geçerliği ve güvenirliği. sikoloji Dergisi 1989; 7: Soris, S. Hst ve Normllerde Yşm Olylrının Stres Verici Etkilerinin Arştırılmsı. Doçentlik Tezi, Ege Üniversitesi Tıp Fkültesi, İzmir, Blikci A, Erdem M, Bolu A, Öznur T, Çelik C. Defense mechnisms in endogenous depression. Gulhne Med J. 2014; 56(3): Turkish. 21. Özşhin A, Avcı N, Kutluk Ş, Gökmen O. The chrcteristic of menopusl ptients tken psychitric help. 8 th Interntionl Congress on the Menopuse, 37 Nov 1996, Austrli. 22. Kufert A, Gilbert, Tte R. The Mnitob roject: reemintion of the link between menopuse nd depression. Mturits 1992; 14: Kendler KS, Kessler RC, Nele MC, Heth AC, Eves LJ. The prediction of mjor depression in women: towrd n n integrted etiologic model. Am. J. sychitry 1993;150: Kendler KS, Nele MC, Kessler RC. The lifetime history of mjor depression in women. Relibilty of dignosis nd heritbility. Arch. Gen. sychitry 1993; 50: Ormel J, Oldehinkel AJ, Brilmn EI. The interply nd etiologicl cotinuity of neuroticism, difficulties, nd life events in the etiology of mjor nd, subsendroml, first nd recurrent depressive episodes in lter life. Am J sychitry 2001; 158(6): Schmidt J, Rubinow DR. Menopuserelted ffective disorders: justifiction for further study. Am J sychitry 1991; 148: Hunter M, Bttersby R, Whitehed M. Reltionships between psychologicl symptoms, somtic complints nd menopusl sttus. Mturits 1986; 6: Bromberger JT, Krvitz HM, Chng YF, Cyrnowski JM, Brown C, Mtthews KA. Mjor depression during nd fter the menopusl trnsition: Study of Women's Helth Across the Ntion (SWAN). sychol Med 2011;41(9): ostmenopozl depresyonun özellikleri 215