Tip-2 Diyabet Risk Tahmini: Toplum Tabanlı Bir Çalışma h

Transkript

1 e A þ t ý m Pedicting Risk of Type 2 Dibetes Mellitus: A Popultion-Bsed Study l n i j i O O i g in Tip-2 Diybet Risk Thmini: Toplum Tbnlı Bi Çlışm h c s Re l Tip-2 Diybet Risk Thmini / Pedicting Risk of Type 2 Dibetes Mellitus Mhmut Kılıç 1, Fevziye Çetinky 2, Ali İhsn Kılıç 3 1 Bozok Ünivesitesi Sğlık Yüksekokulu, Yozgt, 2 Hlk Sğlığı ABD, Eciyes Ünivesitesi Tıp Fkültesi, Kysei, 3 Otopedi-Tvmtoloji ABD, Dokuz Eylül Ünivesitesi, İzmi, Tükiye Özet Amç: Dünyd ölümlee neden oln mjö isk fktöleinden bii de tip-2 diybetti (DM). Tükiye de toplumun DM ye yklnm iskini thmin eden fomülüze edilmiş bi ç bulunmmktdı. Aştımnın mcı, Finnish Diybet Risk Skou (FINDRISC) cı kullnılk Tük toplumund DM isk düzeyini belilemekti. Geeç ve Yöntem: Kesitsel nitelikteki bu çlışmnın veilei, Yozgt il mekezinde 2011 ypıln Konik hstlıkl için dvnışsl isk fktölei dlı ştımdn elde edilmişti. Aştım gubu, yşlınd, dh önce kn şekeini ölçtümüş nck DM tnısı lmmış 825 kişiden oluşmktdı. DM isk düzeyi, FINDRISC cı kullnılk hesplnmıştı. Ölçek skou 0-26 sınd olup, 15 pun lnl yüksek iskli (isk onı 1/3) olk kbul edilmektedi. Veilein nlizinde, t testi, ANOVA, ki-ke testi ve biny lojistik egesyon kullnılmıştı. Bulgul: Aştımy lınnlın 10 yıllık DM iski pun otlmsı 8.8±4.6 dı. FINDRISC punı düşük/ot ve yüksek olk 2 gub yıldığınd, yüksek isk gubund olnlın onı %11.5 di. Bu on, Tükiye için hesplnn 10 yıllık DM insidnsı (% ) ile benzedi. Bu çlışmd d, FINDRISC hesplmsın lınn fktölein tmmı isttistiksel olk önemli bulunmuştu (p<0.01). Tekli nlizde, cinsiyete, medeni duum, öğenim düzeyine, ekonomik düzeye, yşm memnuniyetine, çlışm duumun ve sig içme duumun göe DM iski fklı iken, çok değişkenli lojistik nlizde bu değişkenle önemli bulunmmıştı (p>0.05). Ttışm: Tük toplumund DM iski hesplmsınd FINDRISC kullnılbili. He on yetişkinden bii, 10 yıl içinde DM ye yklnm çısındn yüksek isk ltınddı. Bu sounu önlemek için bieysel ve toplumsl düzeyde çeşitli pogmlın cilen uygulnmsı geekmektedi. Anht Kelimele Diybet; Risk Thmini; Toplum Abstct Aim: One of the mjo isk fctos tht cn cuse deth in the wold is lso type-2 dibetes mellitus (DM). Tukey does not hve vehicle in the society hs been fomulte pedicting the isk of developing DM. The pupose of this study is to detemine the level of DM isk in Tukish society using the Finnish Dibetes Risk Scoe (FINDRISC) tool. Mteil nd Method: This is cosssectionl study. The dt hs been obtined fom behviol isk fctos fo chonic diseses study tht ws mde in the povince of Yozgt, in The study popultion included 825 subjects between 25 to 79 yes old who hd mesued thei blood sug befoe, but who wee not dignosed DM. DM isk level ws clculted using FINDRISC tool. The scle scoe is between 0-26, 15 points e consideed high isk (isk tio 1/3). In nlyzing the dt, t-test, ANOVA nd chi-sque test nd biny logistic egession wee used. Results: Of the subjects 10 yes of DM isk scoe s men ws 8.8 ± 4.6. When FINDRISC scoe low / medium nd high divided into 2 goups, the popotion of those in the high isk goup is 11.5%. This te is simil to the 10-ye incidence of DM clculted ( %) fo Tukey. In this study, ll of the fctos tken into FINDRISC clcultions wee sttisticlly significnt (p <0.01). In univite nlysis, DM isk diffeently ccoding to gende, mitl sttus, eduction level, economic level, life stisfction, employment sttus, nd smoking sttus while in logistic nlysis of these vibles wee not significnt (p> 0.05). Discussion: FINDRISC used to be in the DM isk clcultions of Tukish popultion. One out of evey ten dults e t high isk of developing DM in 10 yes. To void this poblem ugently needs to be implemented by the vious pogms on n individul nd societl level. Keywods Dibetes Mellitus; Risk Assessment; Community DOI: /JCAM.3887 Received: Accepted: Pinted: J Clin Anl Med 2015;6(suppl 6): Coesponding Autho: Mhmut Kılıç, Bozok Ünivesitesi Sğlık Yüksekokulu, E. Akdğ Kmpüsü 66900, Yozgt, Tükiye. GSM: T.: F.: E-Mil: mhmutkilic@yhoo.com 850 Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 1

2 Tip-2 Diybet Risk Thmini / Pedicting Risk of Type 2 Dibetes Mellitus Tip-2 Diybet Risk Thmini / Pedicting Risk of Type 2 Dibetes Mellitus Giiş Düny Sğlık Ögütü nün Bulşıcı olmyn hstlıklın Küesel Duum Rpou 2010 göe, diybetin (DM) kontol ltın lınmsıyl ftl ve non-ftl kdiovsküle olgulın en z %30 zlcğı thmin edilmektedi. Bulşıcı olmyn hstlıklın mjö nedenleinden bii de yüksek kn şekeidi. DM hstlı, diybet sounu olmynl göe en z iki üç kt dh fzl sğlık hizmeti kullnmkt ve ulusl sğlık hcmlının yklşık olk %15 i DM hstlının bkımı için hcnmktdı. Bozulmuş glikoz tolensı ve bozulmuş çlık glikozu, DM ve kdiovsküle hstlıklın gelişmesinde önemli isk fktöüdü. Gelişmiş ülkeledeki DM hstlınd sounu olmynl göe inme gelişme iskinin iki kt, lt ekstemite mpütsyon iskinin ise 10 kt dh fzl olduğu göülmüştü [1]. Dünyd 2013 yılınd 382 milyon DM li kişi olduğu ve bu syının 2035 de 592 milyon ulşcğı, bu vklının çoğunluğunun düşük ve ot gelili ülkelede olcğı thmin edilmektedi [2]. DM hstlının %46 sı tnı konmdn yşmktdı. Dünyd 2013 yılınd yş gubund DM pevlnsının %8.3 olduğu, yine ynı yıld DM nin 5.1 milyon kişinin ölümüne neden olduğu ve en z 548 mily $ sğlık hcmsın neden olduğu thmin edilmektedi [3]. Knd Diybet Deneği, 30 yşındn itiben kn şekeinin 3 yıld bi ölçülmesini önemektedi [4]. Tükiye Hstlık Yükü Çlışmsı 2004 e göe, ülkemizdeki ölüm nedenleinden sekizincisi (%2.2), yine bulşıcı olmyn hstlıkl içinde ltıncısı DM di [5]. TEKHARF çlışmsının 1997/98 den 2004/05 yıllın kd izlenen kohotun göe ise, Tükiye de 35 yş üstü nüfust diybet pevlnsı %11 olk thmin edilmiş ve bunun 3,3 milyon kişiye kşılık geldiği hesplnmıştı [6] yıllınd Tükiye genelinde 20 yş üstü bieyle sınd ypıln Tükiye Diybet Epidemiyoloji Çlışmsı nın (TURDEP-I sonuçlın göe DM pevlnsı %7,2, bozulmuş glukoz tolensı pevlnsı ise %6,7 iken [7], TURDEP-II de (2010) stnddize DM pevlnsı %13,7 ye ve bozulmuş glukoz tolensı %7.1 e yükselmişti [8]. Bu pevlns göe, ülkemizde 6,5 milyon kişinin DM hstsı olduğu thmin edilmektedi. TURDEP-II çlışmsı, 1998 de ypıln TURDEP-I çlışmsıyl kıyslndığınd, ülkemizde DM ve bozulmuş glukoz tolensı sıklığı sısıyl %90 ve %6 lık bi tış göstemişti [9]. Tükiye (2011) %8.1 lik DM pevlnsı [10] ve bilinen 3.6 milyon DM vksı ile Avup ülkelei içinde 4. sıd ye lmktdı [11]. Yine 2012 yılınd Tükiye genelinde ypıln Chonic Diseses nd Risk Fctos Suvey çlışmsınd, DM pevlnsı %11 ve BAG pevlnsı ise %16 olk sptnmıştı. DM fkındlığı, TURDEP-II ye göe %54.5, CDRFS ye göe %74 olup, DM si kontol ltınd olnlın onı sısıyl %35.5 ve %29 du [9,12]. Hstlıklın insidnsını hesplmk için kohot ştımlının ypılmsı geekmektedi, nck ınsıdns ştımlı phlı ve uzun zmn ln çlışmldı. Dünyd kohot ştımlındn ylnk toplumdki DM iskini thmin eden biçok ölçek geliştiilmişti. Geliştiilen bu ölçekle ydımıyl toplumun DM isk düzeyi kesitsel ştımll hesplnbilmektedi. Kesitsel ştıml, insidns ştımlın göe dh kıs süede ypıln ve mliyeti dh düşük olbilen ştımldı. Ypıln bi deleme çlışmsınd (2009), DM iskini thmin etmeye çlışn 56 det ştım sptnmıştı [13]. Ülkemizde bugüne kd DM isk thmini için bi ölçek/ç kullnılmmıştı. Bu çlışmd, DM iskini hesplmd Finnish Diybet Risk Skou (Finnish Dibetes Risk Scoe [FINDRISC]) kullnılmıştı. [14-16] Aştımnın mcı, Finnish Diybet Risk Skou (FINDRISC) cı kullnılk Tük toplumund DM isk düzeyini belilemekti. Geeç ve Yöntem Bu ştımnın veilei, etospektif ve kesitsel tüde bi ştım oln Konik hstlıkl için dvnışsl isk fktölei dlı çlışmdn elde edilmişti. Aştım, 2011 yılınd Yozgt il mekezinde yşyn 18 yş ve üzei kişile sınd ypılmıştı. Tükiye İsttistik Kuumu 2010 yılı veileine göe, Yozgt il mekezi nüfusu ve 18 yş ve üzei nüfus yklşık olk di (22). Öneklem seçiminde sistemtik önekleme yöntemi kullnılmıştı. Konut ve iş yeleinden 25 te bii önekleme lınmıştı. İş yeleinde, 25 kişi ve dh z çlışn vs hepsi önekleme lınmıştı. Eğe iş yeinde 25 ten fzl kişi vs, bsit stgele önekleme ile ylnız 25 kişisi önekleme lınmıştı. Veile, ştımcı tfındn litetüe dylı olk hzılnn nket fomunun göüşmecile cılığıyl dolduulmsıyl toplnmıştı. Göüşmeci olk ştımcı tfındn eğitilen intön hemşiele göev ypmıştı. Aştımy ktılnlın boy, ğılık ve bel çevesi ölçümlei intön hemşiele tfındn ypılmıştı. Aştım, sözlü onm veeek ştımy ktılmyı kbul eden 1837 yetişkin üzeinde ypılmıştı. Aştımnın kuum izni Yozgt Vliliği nden, etik kuul onyı ise Yozgt Devlet Hstnesi Etik Kuulu ndn lınmıştı. DM geliştime iski, FINDRISC ölçeği kullnılk hesplnmıştı. FINDRISC ölçeği hesplmsın uygun oln yş gubundki 825 kişinin veilei değelendimeye lınmıştı. Dh önce hekim tfındn DM tnısı konnl ile dh önce kn şekeini ölçtümediğini belitenle değelendimeye lınmmıştı. Kişile, FINDRISC ölçeğinden 10 yıllık DM isk punı olk minimum 0, mksimum 26 pun lbili. 10 yıllık DM isk skou hesplmsın; yş (18-44: 0, 45-54: 2, 55-64: 3, 65: 4), beden kitle indeksi (<25: 0, : 1, 30: 3), bel çevesi (kdın ve ekekte sısıyl <80-94: 0, 80-88/94-102: 3, >88/102: 4) yetesiz egzesiz ypmk (hftd 3 gün ve 150 dk dh z): 2, he gün sebze-meyve tüketmemek: 1, hipetnsiyon ilcı kullnmk: 2, gebelik dönemi dhil kn şekei yüksek sptnm: 5, ebe/dede, mc/dyı, hl/teyze DM vlığı: 3, nne/ bb/ kdeş/ evltt DM vlığı: 5 pun lınk hesplnmıştı. Toplm pun; düşük isk: 0 11 pun (10 yıllık DM iski 1/7), ot isk: pun (10 yıllık DM iski 1/6), yüksek isk: pun (10 yıllık DM iski 1/3) ve çok yüksek isk: 21 pun (10 yıllık DM iski 1/2) olk sınıflndıılmıştı [14-16]. Cndin Tsk Foce on Peventive Helth Ce (CTFPHC), DM iski hesplmsınd FIND- RISC ölçeğini vey bu ölçek üzeine otun Cndin Dibetes Risk Assessment Questionnie (CANRISK) kullnılmsını ve isk thmininde kesim noktsı olk 15 ve üzeinde pun lnlı yüksek iskli olk kbul edilmesini uygun gömüştü [17]. Veile, SPSS pket pogmınd değelendiilmişti. İsttistiki değelendimede, itmetik otlmlı kşılştımd Student t testi ve One wy ANOVA, isk düzeyini kşılştımd ki-ke testi ve çok değişkenli nlizde biny lojistik egesyon (BLR) kullnılmıştı. BLR nlizi öncesinde modelin uyum iyiliğine Hosme nd Lemeshow Test ile (p>0.05) ve modelin önemliliğine Omnibus Test ile (p<0.05) bkılmıştı [18]. BLR nlizine bğımlı değişken olk 10 yıllık DM iski 2 gup (<15 pun; 2 Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 851

3 Tip-2 Diybet Risk Thmini / Pedicting Risk of Type 2 Dibetes Mellitus düşük/ ot isk:0 ve 15 pun; yüksek isk:1) hlinde lınmıştı. FINDRISC hesplmsın dhil edilmeyen nck ki-ke testine göe önemli bulunn bğımsız değişkenle BLR nlizine lınmıştı. Cinsiyet, medeni duum, çlışm duumu ve günlük sig içme duumu ktegoik tüde, öğenim düzeyi, yşm memnuniyeti ve ekonomik düzey odinl tüde bğımsız değişkenle olk lınmıştı. Bu değişkenle ile yş ve beden kitle indeksi sınd genelde bi ilişki olduğu için modele yş ve beden kitle indeksi tek dhil edilmişti. Bulgul Aştımy ktılnlın sosyo-demogfik özellikleine bkıldığınd; %55.8 i, kdın, %88.8 i evli olduğunu, %35.3 ü 5 yıl ve dh z öğenim gödüğünü, %26.5 i lisns mezunu olduğunu, %74.2 si yşmındn memnun olduğunu, %57.0 si hlen bi işte çlıştığını, %25.9 u he gün sig içtiğini, %26.4 ü ekonomik duumunun iyi olduğunu belitiken, %9.2 si ise kötü olduğunu belitmişti (Tblo 2). Aştımy ktılnlın FINDRISC hesplmsın lınn özellikleine bkıldığınd, %62.8 i (%29.9 u 25-34) yş gubund, %6.9 u 65 ve üzei yşınd olup yş otlmsı 42.4±12.0 tü. Deneklein %32.1 inin obez olduğu ve %46.1 inin bel çevesinin iskli düzeyde olduğu sptnmıştı. Yine deneklein %32.1 i ile bieyleinden en z biinde DM olduğunu, %7 si kn şekeinin dh önce yüksek sptndığını, %17.8 i he gün sebze-meyve tüketmediğini, %74.1 i yeteli egzesiz ypmdığını ifde etmişti (Tblo 3). Aştım gubunun 10 yıllık FINDRISC pun otlmsı 8.82±4.62 (%95 güven lığı, ) di. FINDRISC punı 3 gub yıldığınd 10 yıllık DM isk düzeyi; düşük, ot ve yüksek iskli olnlın onı sısıyl %71, %17.5 ve %11.5 di (Tblo 1). Tblo 1. Aştım gubund 10 yıllık DM isk düzeyi ve FINDRISC otlmsı. %95 GA X Risk düzeyi Syı % Alt sını Üst sını Düşük: <12 ( 1/25) Ot:12 14 (1/6) Yüksek: (1/3) Çok yüksek: 21 (1/2) Toplm X : Aitmetik otlm, GA: Güven lığı FINDRISC hesplnmsın dhil edilmeyen cinsiyet, medeni duum, öğenim düzeyi, ekonomik düzey, çlışm duumu, günlük sig içime duumu ve yşm memnuniyeti değişkenleine göe 10 yıllık DM isk düzeyi isttistiksel olk fklı bulunmuştu (Tblo 2). DM isk düzeyini yüksek ( 15 pun) ve yüksek olmyn (<15 pun) olk 2 gub yııp çok değişkenli olk BLR nlizinde incelendiğinde; bu 7 değişkenin hiçbii de isttistiksel olk önemli bulunmmıştı (p>0.05). Bu fktöle ile yş ve beden kitle indeksi sınd ilişki olduğu için BLR nlizine yş ve beden kitle indekside dhil edileek nliz ypılmıştı (Tblo 3). Yş, beden kitle indeksi ve bel çevesi ttıkç FINDRISC punı ve isk düzeyi tmktdı. Yüksek isk gubund (isk onı 1/3) olnlın onı, 45 yş ltınd %4.3 iken, 65 yş ve üzeinde bu Tblo 2. Sosyo-demogfik özelliklee göe 10 yıllık DM düzeyi ve FINDRISC otlmsı. Çeşitli özellikle Denek Syısı Düşük ve ot isk Yüksek isk FINDRISC Cinsiyet n (%) n (%) n (%) X (SS) Ekek 365 (44.2) 341 (93.4) 24 (6.6) 7.68 (4.33) Kdın 460 (55.8) 389 (84.6) 71 (15.4) 9.73 (4.64) Medeni duum X2 =15.68 p <0.001 t=6.48, p<0.001 Evli 733 (88.8) 656 (89.5) 77 (10.5) 8.75 (4.49) Bekâ 44 (5.3) 43 (97.7) 1 (2.3) 5.59 (3.63) Eşi ölmüş/ eşinden yılmış Öğenim duumu 48 (5.8) 31 (64.6) 17 (35.4) (4.71) X2 =31.34 p <0.001 F=31.25, p<0.001 İlkokul 291 (35.3) 228 (78.4) 63 (21.6) (4.19) İlköğetim 83 (10.1) 73 (88.0) 10 (12.0) 9.58 (4.03) Lise 131 (15.9) 119 (90.8) 12 (9.2) 7.97 (4.49) Ön lisns 101 (12.2) 95 (94.1) 6 (5.9) 7.60 (4.42) Lisns 219 (26.5) 215 (98.2) 4 (1.8) 6.29 (3.76) Çlışm duumu X2 =53.33 p <0.001 F=51.17, p<0.001 Hlen çlışn 470 (57.0) 444 (94.5) 26 (5.5) 7.27 (4.26) Çlışmyn 355 (43.0) 286 (80.6) 69 (19.4) (4.27) Ekonomik duum X2 =38.38 p <0.001 t=12.01, p<0.001 İyi 218 (26.4) 209 (95.9) 9 (4.1) 6.76 (4.12) Ot 531 (64.4) 461 (86.8) 70 (13.2) 9.44 (4.54) Kötü 76 (9.2) 60 (78.9) 16 (21.1) (4.73) Yşm memnuniyeti X2 =19.91 p <0.001 F=33.59, p<0.001 Memnun 612 (74.2) 549 (89.7) 63 (10.3) 8.57 (4.53) Not/ memnun değil He gün sig içme 213 (25.8) 181 (85.0) 32 (15.0) 9.55 (4.81) X2 =3.47 P= 0.06 t=2.69, p=0.008 Hyı 611 (74.1) 528 (86.4) 83 (13.6) 9.22 (4.68) Evet 214 (25.9) 202 (94.4) 12 (5.6) 7.69 (4.25) Toplm (100.0) X2 =9.90 P< t=4.42, p< (88.5) 95 (11.5) 8.82 (4.62) Düşük ve ot isk: 0-14 pun, Yüksek isk: 15 pun, X: Aitmetik otlm, SS: Stndt spm on %38.6 y çıkmktdı. Obezle (%27.9), hfif obez olnl (%4.6) göe 6 kt, bel çevesi iskli olnl (%21.9) sınıd iskli olnl (%5.3) göe 4 kt dh yüksek isk ltınddı. Biinci deece kblınd DM sounu bulunn kişilein (%29.8), diğe kişilee (%4.5) göe 6.5 kt, dh önce kn şekei yüksek sptnnlın (%46.6) sptnmynl (%8.9) göe 5 kt, hipetnsiyon ilcı kullnnlın (%32.9) kullnmynl (%7.2) göe 4.5 kt, günlük sebze-meyve tüketmeyenle (%19) he gün tüketenlee (%9.9) göe yklşık 2 kt, yetesiz egzesiz ypnl (%14.2) yeteli egzesiz ypnl (%3.7) göe yklşık 4 kt dh yüksek isk ltınddı. FINDRISC hesplmsın dhil edilen fktölee göe, hem FINDRISC pun otlmsı hem de isk düzeyi isttistiksel olk önemli bulunmuştu (Tblo 4). Bu çlışmd d, FINDRISC hesplmsın dhil edilen fktölein DM için temel isk fktölei olduğu göülmüştü Jounl Jounl of Clinicl of Clinicl nd Anlyticl nd Anlyticl Medicine Medicine

4 Tip-2 Diybet Risk Thmini / Pedicting Risk of Type 2 Dibetes Mellitus Tip-2 Diybet Risk Thmini / Pedicting Risk of Type 2 Dibetes Mellitus Tblo 3. DM ile ilişkili olbilecek değişkenlein biny lojistik egesyon ile nlizi Önemli bulunn bğımsız değişkenle β p O.R. Alt sını %95 GA. Üst sını Yş BKI Öğenim düzeyi Ekonomik düzey Yşm memnuniyeti Cinsiyet (ef. kdın) Medeni duum (ef. evli).821 Bekâ Eşinden yı/ eşi ölmüş Çlışm duumu (ef. çlışmyn) Günlük sig içme (ef. içmeyen) Sbit Hosme ve Lemeshow test: p=0.812, O.R. Odds tio, GA: Güven lığı Bğımsız değişkenle: Cinsiyet, medeni duum ve çlışm duumu ktegoik tüde, öğenim düzeyi, yşm memnuniyeti ve ekonomik düzey odinl tüde, yş ve BKI süekli tüde lınmıştı. Ttışm Bu ştımd, FINDRISC kullnılk Yozgt il mekezinde yşyn yş lığındki kişilein DM isk düzeyi incelenmişti. Aştım gubunun FINDRISC pun otlmsı 8.8±4.6 olup, %11.5 i 10 yıl içinde DM ye yklnm çısındn yüksek isk (RO 1/3) ltınddı (Tblo 1). İsveç te FINDRISC ile ypıln bi çlışmd, isk pun otlmsı 8.5±4.5, yüksek isk gubund olnlın onı ise %9.6 olk sptnmıştı [19]. Ont ve k. yptığı ştımy göe, DM insidnsı kdınld binde 11, ekeklede binde 12.4 tü [20]. Yni 10 yıllık DM insidnsı % olcktı. Bu çlışmdki yüksek isk gubunun 10 yıllık DM insidnsı, İsveç te ve Ont et l (2006) sptdığı insidnsl benzedi. Intentionl Dibetes Fedetion [3] göe dünyd yş gubund DM pevlnsı %8.3 iken, Tükiye de 15 yş ve üzei kişile sınd ypıln CDRFS (2012) ştımsınd %11 olduğu belitmektedi [12]. Tükiye de 2013 ten 2035 yılın kd yetişkin nüfusun (20-79 yş gubu) %32.3 onınd, DM li kişi syısının ise bu onın iki ktı kd dh (%67.3) tcğı ve he yıl 216 bin kişinin DM hstlığın yklncğı thmin edilmektedi [2]. CDRFS (2012) ştımsın göe, DM sounu olduğunu belitenlein onı %8 olup, kdınld (%9) ekekleden (%7) biz dh fzldı. DM fkındlık onı %74 olup, kdınld (78%) ekeklee (69%) göe dh yüksekti [12]. İngiltee de yıllı veileini kullnk QDSCORE ölçeği ile 10 yıllık DM iski hesplnmış ve DM insidnsıyl benze bulunmuştu. QDSCORE ölçeği ile DM isk hesplmsı insidns çlışmsın geek olmdn ypıldığı için mliyet etkinlik çısındn uygun bulunmuştu. Bu çlışmd kdın ve ekeklede gözlenen isk ile thmin edilen isk benze bulunmuştu. Ylnız 55 ve üzei yştkilede thmin edilen isk, gözlenen iske göe biz dh düşük sptnmıştı. Anck bu fk hfif bi düzeydedi. QDSCORE un hem klinikte hem de toplum tmlınd utin olk kullnılmsı öneilmektedi [21]. Yine Bulgistn d Tblo 4. FINDRISC teki isk fktöleine göe 10 yıllık DM isk pun otlmsı ve isk düzeyi. Çeşitli özellikle Denek syısı Düşük ve ot isk DM isk düzeyi Yüksek isk Yş guplı n (%) n (%) n (%) X (SS) FINDRISC (62.8) 496 (95.8) 22 (4.2) 7.12 (4.08) (20.7) 139 (81.3) 32 (18.7) (4.08) (9.6) 60 (75.9) 19 (24.1) (3.77) (6.9) 35 (61.4) 22 (38.6) (3.44) BMI (kg/m2) X2=88.76 p<0.001 F=91.15, p<0.001 < (28.4) 228 (97.4) 6 (2.6) 5.16 (3.50) (39.5) 311 (95.4) 15 (4.6) 8.29 (3.68) (32.1) 191 (72.1) 74 (27.9) (3.42) Bel çevesi (kdın/ekek) X2= p<0.001 F=288.41, p<0.001 < 80/ 94 cm 233 (28.2) 233 (100.0) 0 (0.0) 4.32 (3.04) 80-88/ cm 208 (25.2) 197 (94.7) 11 (5.3) 8.15 (3.14) > 88/ 102 cm 384 (46.5) 300 (78.1) 84 (21.9) (3.59) Ailede DM X2=78.68 p<0.001 F=382.61, p<0.001 Ailede DM yok 560 (67.9) 535 (95.5) 25 (4.5) 7.31 (4.09) Ebe/dede, mc/dyı, hl/teyzede Anne/bb / kdeş/çocukt Kn şekei yüksek sptnm 37 (4.5) 35 (94.6) 2 (5.4) 8.86 (3.07) 228 (27.6) 160 (70.2) 68 (29.8) (3.91) X2= p<0.001 F=138.24, p<0.001 Hyı 767 (93.0) 699 (91.1) 68 (8.9) 8.42 (4.43) Evet 58 (7.0) 31 (53.4) 27 (46.6) (3.71) Hipetnsiyon ilcı kullnm X2=75.16 p<0.001 t=11.19, p<0.001 Hyı 685 (83.0) 636 (92.8) 49 (7.2) 7.96 (4.26) Evet 140 (17.0) 94 (67.1) 46 (32.9) (3.96) He gün sebzemeyve tüketme X2=73.37 p<0.001 t=13.07, p<0.001 Evet 678 (82.2) 611 (90.1) 67 (9.9) 8.53 (4.59) Hyı 147 (17.8) 119 (81.0) 28 (19.0) (4.56) Egzesiz ypm X2=9.96 p=0.002 t=3.96, p<0.001 Yeteli 214 (25.9) 206 (96.3) 8 (3.7) 7.43 (4.40) Yetesiz 611 (74.1) 524 (85.8) 87 (14.2) 9.31 (4.60) X2=25.42 p<0.001 t=5.18, p<0.001 Toplm 825 (100.0) 730 (88.5) 95 (11.5) 8.82 (4.62) Düşük ve ot isk: 0-14 pun, Yüksek isk: 15 pun, X: Aitmetik otlm, SS: Stndt spm FINDRISC kullnılk ypıln bi çlışmd, tnı konmmış diybet vklını oty çıkmd FINDRISC tm cının duylılığı %78, seçiciliği %62 olk sptnmıştı [22]. Bud bize, DM iski hesplmsı için geliştiilen çlın geçelik ve güvenilikleinin uygun olduğunu göstemektedi. TURDEP-I çlışmsınd, DM iskini tın fktölein; ekek olmk, yş tışı, ilede DM vlığı, kişide HT vlığı, yetesiz fiziksel ktivite, sig içme ve geniş bel çevesi olduğu sptnmıştı [7]. TURDEP-I de önemli bulunn cinsiyet ve sig içme değişkenlei, bu çlışmd ypıln çoklu lojistik nlizinde önemli bulunmmıştı (Tblo 3). Yine CDRFS çlışmsınd d DM pevlnsı cinsiyete göe fklı bulunmmıştı [12]. Bu ştımd 4 Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 853

5 Tip-2 Diybet Risk Thmini / Pedicting Risk of Type 2 Dibetes Mellitus FINDRISC hesplmsın lınn isk fktöleinin çoğu, TUR- DEP, QDSCORE, Avustly Diybet Risk Değelendime Acı (AUSDRISK) ve diğe isk ştımlınd d kullnılmktdı [23,24]. Cndin Tsk Foce on Peventive Helth Ce, DM belitilei olmyn yetişkinlein 3-5 yıld bi FINDRISC cı ile tmlının ypılmsını, ölçekten kesim noktsı oln 15 ve üzeinde pun lnlı yüksek iskli olk kbul edilmesini uygun gömüştü [17]. Ülkemizle coğfi ve kültüel olk benze bi ülke oln Yunnistn d DM tmsınd FINDRISC cının kullnımı uygun bulunmuştu [25]. Tüm bu çıklml göe, Tükiye de DM isk thmininde FIND- RISC cındn ylnılbili. Sğlık kuuluşlın -özellikle de ile hekimleine- bşvun yetişkinlein kn şekei ölçümü sogulnmlı, kişilein DM iski hesplnmlı ve isk düzeyine göe kn şekei ölçülmeli, iski yüksek olnl isk fktöleini nsıl kontol ltınd tutbileceği konusund dnışmnlık veilmelidi. Teşekkü: Bu ştımnın ypılmsı ve yzılmsı süecinde, hehngi bi kişi vey kuuluştn finnsl bi destek, bğış vb. ydım lınmmıştı. Ayıc bu çlışm ile ilgili olk, hehngi bi kişi vey kuuluşl bi çık ilişkisi bulunmmktdı. 20. Ont A, Hegenç G, Uyel H, Cn G, Ozhn H. Pevlence, incidence, pedictos nd outcome of type 2 dibetes in Tukey. Andolu Kdiyol Deg 2006;6(4): Collins G, Altmn D. Extenl vlidtion of QDSCORE fo pedicting the 10 ye isk of developing Type 2 dibetes. Dibetic Medicine 2011;28(5): Tnkov T, Chkov N, Atnssov I, Dkovsk L. Evlution of the Finnish Dibetes Risk Scoe s sceening tool fo impied fsting glucose, impied glucose tolence nd undetected dibetes. dibetes esech nd clinicl pctice 2011;92(1): Noble D, Mthu R, Dent T, Meds C, Geenhlgh T. Risk models nd scoes fo type 2 dibetes: systemtic eview. Bmj 2011;343:d Chen L, Mglino DJ, Blku B, Colgiui S, Zimmet PZ, Tonkin AM et l. AUSD- RISK: n Austlin Type 2 Dibetes Risk Assessment Tool bsed on demogphic, lifestyle nd simple nthopometic mesues. Medicl Jounl of Austli 2010;192(4): Mkilkis K, Litis S, Gmmtikou S, Pee D, Stthi C, Tsiligos P et l. Vlidtion of the Finnish dibetes isk scoe (FINDRISC) questionnie fo sceening fo undignosed type 2 dibetes, dysglycemi nd the metbolic syndome in Geece. Dibetes & metbolism 2011;37(2): How to cite this ticle: Kılıç M, Çetinky F, Kılıç A.İ. Pedicting Risk of Type 2 Dibetes Mellitus: A Popultion-Bsed Study. J Clin Anl Med 2015;6(suppl 6): Çık Çkışmsı ve Finnsmn Beynı Bu çlışmd çık çkışmsı ve finnsmn destek lındığı beyn edilmemişti. Kynkl 1. Alwn A. Globl sttus epot on noncommunicble diseses 2010: Wold Helth Ogniztion; Guigut L, Whiting D, Hmbleton I, Begley J, Linnenkmp U, Shw J. Globl estimtes of dibetes pevlence fo 2013 nd pojections fo Dibetes esech nd clinicl pctice 2014;103(2): Intentionl Dibetes Fedetion. IDF Dibetes Atls. In. Sixth ed; Ekoé J-M, Punthkee Z, Rnsom T, Pebtni AP, Goldenbeg R, Committee CDACPGE. Sceening fo type 1 nd type 2 dibetes. Cndin jounl of dibetes 2013;37:S12-S5. 5. Tukey Helth Ministy. Ünüv N, Mollhliloğlu S, N. Y editos. Tukey Buden of Disese Study (TBDS) Ank: Aydoğdu Ofset Mtbcılık Sn. ve Tic. Ltd. Şti. ; Ont A, Hegenç G, Cn G, Yüksel H, Snsoy V, Eginel N et l. TEKHARF çlışmsı Figu gfik ve mtbcılık Tic Ltd Şti İstnbul 2009;24 7. Stmn I, Yilmz T, Sengül A, Slmn S, Slmn F, Uygu S et l. Popultionbsed study of dibetes nd isk chcteistics in tukey esults of the Tukish dibetes epidemiology study (TURDEP). Dibetes ce 2002;25(9): Stmn I, TURDEP-II SG. Tukey Dibetes Pevlence Studies: TURDEP-I nd TURDEP-II. In, 47 Ntıonl Congess of Dıbetes. Rixos Sungte Hotel, Antly, Tukey; Stmn I, Ome B, Tutuncu Y, Klc S, Gedik S, Dinccg N et l. Twelve-ye tends in the pevlence nd isk fctos of dibetes nd pedibetes in Tukish dults. Euopen jounl of epidemiology 2013;28(2): OECD. Helth t Glnce 2013: OECD Indictos: OECD Publishing; Intentionl Dibetes Fedetion. Dibetes t glnce, In; Ünl B, Egö G, Dinç-Hosn G, Klç S, Sözmen K. Chonic Diseses nd Risk Fctos Suvey in Tukey. Ank: Anıl Mtb Ltd. Şti; Buijsse B, Simmons RK, Giffin SJ, Schulze MB. Risk ssessment tools fo identifying individuls t isk of developing type 2 dibetes. Epidemiologic eviews 2011, DOI:mxq CTFPHC. Type 2 Dibetes Ptient FINDRISC. In: Cndin Dibetes Assocition 15. Sisto T, Peltonen M, Lindstöm J, Sikoski L, Sundvll J, Eiksson JG et l. Coss-sectionl evlution of the Finnish Dibetes Risk Scoe: tool to identify undetected type 2 dibetes, bnoml glucose tolence nd metbolic syndome. Dibetes nd vscul disese esech 2005;2(2): Lindstöm J, Tuomilehto J. The Dibetes Risk Scoe A pcticl tool to pedict type 2 dibetes isk. Dibetes ce 2003;26(3): CTFPHC. Recommendtions on sceening fo type 2 dibetes in dults. Cndin Medicl Assocition Jounl 2012;184(15): Meyes LS, Gmst G, Guino A. Applied Multivite Resech: Design nd Intepettion: Sge; Hellgen M, Petzold M, Bjökelund C, Wedel H, Jnsson PA, Lindbld U. Fesibility of the FINDRISC questionnie to identify individuls with impied glucose tolence in Swedish pimy ce. A coss sectionl popultion bsed study. Dibetic Medicine 2012;29(12): Jounl Jounl of Clinicl of Clinicl nd Anlyticl nd Anlyticl Medicine Medicine