Keywords Fall, Childhood, Trauma.

Transkript

1 e in l A þ t ý m Çocukluk Çğınd Düşmeye Bğlı Toks Tvmlı n i j i O O i g Chest Tums due to Fll in Childhood h c s Re l Çocukluk Çğınd Toks Tvmlı / Chest Tums in Childhood Ufuk Çobnoğlu 1, Mehmet Melek 2 1 Göğüs Cehisi AD, 1 Çocuk Cehisi AD, Yüzüncü Yıl Ünivesitesi Tıp Fkültesi, Vn, Tükiye. Özet Amç Çocukluk çğı tvmlının en sık nedeni düşmeledi. Bu çlışmnın mcı bölgemizdeki çocuklın düşmeye bğlı ylnm nedenleini, tipleini, yl göe sıklıklını ve sonuçlını ştımk ve bu ylnmlın önlenmesi için öneile sunmktı. Geeç ve Yöntemle yıllı sınd, Göğüs Cehisi Anbilim Dlı n düşmeye bğlı toks tvmsı tnısı ile ytııln 47 peditik hst etospektif olk değelendiildi. He hst için Peditik Tvm Skou (PTS) hesplndı. PTS ve hstnede klış süesi için tnımlyıcı isttistikle ypıldı. Bulgul İlve sistem ylnmsı oln olgulın otlm PTS değei, izole göğüs tvmlı olgulının otlm PTS değeinden dh küçüktü. Aynı şekilde hstnede klış süesi de, ilve sistem ylnmlı oln olguld önemli tış gösteiyodu. Sonuç Ylnml en sık yz mevsiminde olmktdı. Bunun nedeni, bu dönemde çocuklın okul gitmemesi ve genellikle dışıd oyun oynmsı olbili. Çocukl ile ebeveynleinin, kzldn kounm konusund eğitilmesi geeklidi. Ayıc sğlm ltypılı ve dh güvenli oyun ve spo shlı ypılk d kz ve ylnm onlı zltılbili. Anht Kelimele Düşme, Çocukluk Çğı, Tvm. Abstct Aim Flls e the most common eson fo childhood tums. The im of this study is to investigte the cuses, types, monthly fequencies nd esults of injuies due to fll of childen in ou egion nd to ecommend some pecutions fo peventing these injuies. Mteil nd Methods A etospective evlution ws pefomed in 47 peditic ptients dmitted to the Deptment of Thocic Sugey duing with dignosis of chest tum due to fll. Fo evey ptient, peditic tum scoe (PTS) ws clculted. Desciptive sttistics wee pefomed fo PTS nd the dution of hospitl sty. Results The men PTS of the cses who hd dditionl system injuies wee signifıcntly wose thn the cses who hd isolted chest tums. Similly, the length of hospitl sty ws lso much longe in the cses with ssocited system injuies. Conclusions Injuies occu mostly in summe seson. It my be due to the fct tht the childen do not go to the school nd usully spend thei times outside in this peiod. The childen nd thei pents should be educted bout the pevention of these ccidents. Additionlly, the ccident nd injuy tes my lso be educed by constucting sfe gmes nd spots gounds with obust infstuctue. Keywods Fll, Childhood, Tum. DOI: /JCAM.304 Received: Accepted: Pinted: J Clin Anl Med 2011;2(3):11-5 Coesponding Autho: Ufuk Çobnoğlu, Yüzüncü Yıl Ünivesitesi Tıp Fkültesi Aştım Hstnesi Göğüs Cehisi AD. Vn, Tükiye. Phone: GSM: Fx: E-mil: ducobnoglu@hotmil.com 11 Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 11

2 Çocukluk Çğınd Toks Tvmlı / Chest Tums in Childhood Giiş Tvmy bğlı ölümle gelişmiş ülkelede çocuk ölüm nedenlei sınd ilk sıd ye lmktdı [1]. Gelişmekle oln ülkelede ise enfeksiyon hstlıklı ve beslenme yetesizliğine bğlı ölümlein hemen peşinden gelmektedi. Çocukld toks tvmlı tvmy bğlı ölümlein ikinci sık nedenidi. Tek bşın toks tvmlınd motlite %4 tü. Tüm diğe peditik tvmld olduğu gibi toks tvmlınd d künt tvml kesici delici tvmldn dh sıktı [1]. Düşmele, tvm nedenlei içinde tüm yş guplınd cil sevise en sık bşvuu nedenidi [2] ve motolu tşıt kzlındn son ikinci sıklıkt ölüme neden olu [3]. Çocuk yş gubund göülen düşmele çoğunlukl kz sonucu olmlın ve bi tkım tedbilele önlenebili olm lın ğmen hlen önemli bi mobidite ve motlite ne denidi [3,4]. Peditik tvm mekezleine düşme nedeni ile ytn çocuk hst onı, tüm çocuk tvmlının %25-34 ünü ve tvm nedeniyle ölen çocuklın ise % 6 sını oluştumktdı. Ameik Bileşik Devletlei nde he yıl 15 ve ltı yş gubund düşmeye bğlı yklşık yüzkık ölüm göülmekte ve üç milyondn fzl çocuk düşme nedeni ile cil sevise bşvumktdı [5]. Motlite ve mobiditeyi etkileyen nedenle sınd olgunun yşı, düşme şekli, düştüğü zeminin ypısı, düşme pozisyonu ve düştüğü yüksekliği önemlidi [1-5]. Geeç ve Yöntem yıllı sınd tvm nedeniyle hstnemize müct etmiş, 15 yşındn küçük 197 hstdn, düşmeye bğlı toks tvmsı gelişmiş 47 (%23.85) olgu çlışmy dhil edildi. Olgulın 29 u (%61.7) ekek, 18 i (%38.3) kız hstldı. Otlm yş 6.75± 0.18 olk tespit edildi ( 6 y-11 yş). Tüm olgul diekt kciğe gfilei ve endiksyonu olnl toks bilgisylı tomogfilei ile değelendiildile. Hemotoks şüphesi oln olguld ptoloji tosentez ile teyid edildi. Eşlik eden ogn ylnmlının tnısı ilgili kliniklein konsültsyonu sonucu ektemite gfilei, beyin tomogfisi, beyin MRI, btın USG ve btın tomogfisi ile konuldu. He hst için + 12 ile -6 değelei sınd değişen Peditik Tvm Skou (PTS) belilendi. Hst kyıtlı etospektif olk inceleneek, düşme tipi, düşme yüksekliği, tvmnın mevsimsel ilişkisi, gelişen toks ptolojilei, eşlik eden diğe sistem ylnmlı, uygulnn cehi tedvi yöntemlei, hstnede klış süesi (HKS), kompliksyonl ve motlite çısındn değelendiildi. İsttistik nliz PTS ve HKS için tnımlyıcı isttistikle otnc değe (Medyn), otlm, stndt spm, minimum ve mksimum değe olk ifde edilmişti. Bu özellik için gupl sınd fk olup olmdığını belilemede Kuuskl Wllis testi kullnılmıştı. Hesplmld isttistik nlmlılık düzeyi %5 olk lınmış ve hesplml SPSS isttistik pket pogmınd ypılmıştı. Bulgul Olgulımızd en sık düşme nedeni, 16 (%30.04) olgu ile ğçtn düşme olk tespit edildi. Bunu 11 (%23.42) olgu ile duvdn, 8 (%17.02) olgu ile penceeden, 6 (%12.8) olgu ile dm ve çtıdn, 4 (%8.51) olgu ile medivenden düşme izlemekte idi. 2 (%4.25) olgu ise kydıktn düşme sonucund ylnmıştı. Ağçl dh çok tımnıldığı ve ev dışınd oynnıldığı yz ylı Tblo 1. Olguld tespit edilen toks ptolojilei Toks ptolojisi Olgu syısı % Kot fktüü Yelken göğüs Klvikul fktüü Stenum fktüü Toks duvı kontüzyonu Pnömotoks Hemotoks Hemopnömotoks Akciğe kontüzyonu Medistinl mfizem Difgm üptüü Tkeobonşil üptü ( Hzin-Ağustos) düşme vklının 22 (%47) olgu ile en sık göüldüğü yl olk tespit edildi ( Gfik 1). Olgulımızd gelişen en sık toks ptolojisi 21 olgud (%44.68) kciğe kontüzyonu oluken bunu, 13 (%27.65) olgu ile toks duvı kontüzyonu ve 11 (%23.42) olgud sptnn kot fktüü izlemekteydi (Tblo 1). 47 olgunun 12 sinde (%25.54) toks tvmsı tek bşın göülüken, 35 (%74.46) olgud diğe sistem ylnmlı eşlik ediyodu. Bunl içeisinde ilk sıyı 20 şe (%42.55) olgu ile otopedik tvm ve kf tvmsı lıken, bdominl tvm 13 olgu (%27.65) ile üçüncü sıd tespit edildi. Hstld düşme yüksekliği ve bun bğlı gelişen toks ve eşlik eden ptolojile değelendiildiğinde; 19 (%48.9) olgunun 5-7m, 13 (%27.65) olgunun 3-4m yükseklikten düştüğü, 2m ve dh z yükseklikten düşen 11 (%23.42) olguy kşın, 4 (%8.51) olgunun 8m ve dh yüksekten düştüğü sptndı. Düşme yüksekliği ttıkç ekstemite fktüü, kf tvmsı ve bdominl tvm onının ttığı göüldü. Toks tvmsın eşlik eden tek sistem ylnmsı oln 18 olgunun 12 sinde (%25.53) düşme yüksekliği 2-4m sınd tespit edilmişti. Bun kşın toks tvmsı ile bilikte çoklu ogn ylnmsı oln 17 olgunun 13 ünde (%27.65) düşme yüksekliği 5m ile 8m den dh fzl olk sptndı. Olgulımızd toks tvmsı nedeniyle uygulnn opesyonl Tblo 2 de sunulmuştu. Toks tvmlınd en sık uygulnn cehi giişim 10 olgu (%21.27) ile tüp tokostomi olup, endiksyonu pnömotoks ve hemotokstı. Tüp tokostomi uygulnn 2 (%4.25) olgu devm eden hv kçğı (kciğe pnkim lsesyonun bğlı), bi (%2.12) olgu ise msif hemotoks (<1500ml) nedeni ile çık opesyon lındıl. Tokotomi uygulnn diğe 4 (%8.51) olgunun 3 ü (%6.38) diyfgm üptüü, biisi (%2.12) tkeobonşil üptü nedeniyle opee edilmişti. Olgulın PTS çısındn isttistiksel kşılştıılmsınd, toks tvmsı + göz ylnmsı + kf tvmsı ve toks tvmsı + yüz tvmsı+ kf tvmsı ile toks tvmsı + spinl tvmlı olgu syısı bi det olduğu için isttistiksel olk kşılştım dışı tutuldu. İzole toks tvmsı oln olgull, toks tvmsın eşlik eden otopedik tvm ve bdominl Tblo 2. Olguld uygulnn cehi tedvi yöntemlei Tvm tipi Opesyon Olgu syısı On (%) Toks Tvmlı Tüp tokostomi Toks Tvmlı Pnömofi Toks Tvmlı İntekostl te ligsyonu Toks Tvmlı Diyfgm onımı Toks Tvmlı Tkebonşil üptü onımı Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 12 Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine

3 Çocukluk Çğınd Toks Tvmlı / Chest Tums in Childhood Çocukluk Çğınd Toks Tvmlı / Chest Tums in Childhood Gfik 1. Mevsimlee göe olgulın dğılımı tvmsı oln olgul sınd i s t t i s t i k s e l olk fk b u l u n m d ı. T o k s tvmsın kf t v m s ı n ı n eşlik ettiği tüm olguld PTS diğe gupl göe beligin ond dh düşük ve lındki fkın isttistiksel olk nlmlı olduğu (p=0.002) sptndı. En düşük PTS otlmsı toks tvmsı ile bilikte kf tvmsı, otopedik ve bdominl tvmnın bilikte olduğu gupt tespit edildi (Tblo 3). HKS çısındn ypıln değelendimede toks tvmsın eşlik eden kf tvmlı olguld, diğe sistem tvmlı ile bilikte olsun y d olmsın HKS nin beligin olk uzdığı ve lındki fkın isttistiksel olk nlmlı olduğu (p=0.001) sptndı. Düşmeye bğlı toks tvmsı ve eşlik eden ogn ylnmsı gelişen çocukld mobidite onı 20 olgu ile %42.55 olup, en sık kompliksyon 3 e (%6.38) olgu ile y yei enfeksiyonu, telektzi ve kıık kemiğin kynmmsı idi. Bunu 2 şe (%4.25) olgu ile uzmış hv kçğı ve pnömoni izlemekteydi. Bie (%2.12) olgud ise mpiyem, ppleji, hemopeitoniyum, fekl impksiyon, plitik ileus, intheptik kolestz ve tnsiyon pnömoseflus gelişti. Otlm PTS -1 ve +1 oln, toks ile bilikte kf, bdomen ve ekstemite tvmlı 2 (%4.25) ve otlm PTS + 2 oln toks ve kf tvmlı bi (%2.12) olmk üzee toplm 3 olgu kybedildi. Motlite onı 3 olgu ile %6.38 olk sptndı. Motlite nedeni iki olgud kut subdul hemtom ve bi olgud intseebl hemtom ve dlk üptüü olk belilendi. Bu olguldn biisi 5-7m, ikisi 8 m yüksekten düşen hstldı. Akut subdul hemtomu oln bi olgud kot fktüü, toks duvı kontüzyonu ve pnömotoks, diğe olgud kot fktüü ve hemopnömotoks tespit edilen toks ptolojilei idi. İntseebl hemtom ve dlk üptüü nedeniyle kybedilen olgud ise kciğe kontüzyonu mevcuttu. Ttışm Ölümcül olmyn ylnmlın en sık nedeni düşmeledi. Yüksekten düşmele ise tüm yş guplı için önemli bi mobidite ve motlite nedenidi. Yüksekten düşmele çocukluk çğı tvmlının en sık nedeni olup, motolu tşıt kzlındn son ölüm nedenlei sınd ikinci sıd gelmektedi [6]. Tvmy bğlı hstneye ytış nedenlei sınd d ikinci sıddı [6]. Tükiye de ise Gfik sğlıklı 1. Mevsimlee bi isttistiki göe olgulın bilgiye dğılımı ulşılmmıştı. Anck tvm olgulını kbul eden mekezlede kz, suikst ve tvmsı intih bğlı yüksekten düşme olgulı sık gözlenmektedi. Hst- olgul sınd oln l genellikle kompleks ve çoklu ogn ylnmlı olguldı. i s t t i s t i k s e l Chicgo d ypıln bi çlışmd düşmelein %35.7 sinin olk fk penceeden, %22.8 inin medivenleden ve %22. sinin b u l u n m d ı. bl konldn olduğu bildiilmişti [7]. Bizim olgulımızd T o k s en sık neden 16 (%30.04) olgud ğçtn düşme idi. Düşme tvmsın kf vklının en sık [22 olgu (%45)] yz ylınd göülmesiyle t bu v m s ı n ı n yld düşme tiplei de göz önüne lındığınd, çocuklın eşlik oyun ettiği tüm stleini evden çok dışıd geçidikleini ve ğc tımnm, olguld PTS duvld ve yüksek yelede oynm gibi oyunlı tecih diğe ettiklei söylenebili. göe beligin ond dh düşük ve lındki fkın isttis- gupl En sık göülen tiksel tosik olk nlmlı tvm olduğu tipi hemen (p=0.002) bütün sptndı. bildiilede En düşük PTS olduğu gibi otlmsı kot kııklıdı toks [8]. tvmsı Çocukld ile kotl bilikte eişkine kf tvmsı, onl otopedik ve bdominl ve dh esnek tvmnın olduğu bilikte için toks olduğu tvmsı gupt tespit edildi dh z minelize esnsınd kotl (Tblo genellikle 3). esne, kıılmz. Bizim seimizde 11 olgud (%23.42) HKS çısındn göülen kot ypıln fktüü değelendimede onı litetüdeki toks veile tvmsın ile pleldi eşlik [9]. eden kf tvmlı olguld, diğe sistem tvmlı ile Çocuk yş bilikte gubund olsun göğüs y d kfesinin olmsın HKS nin esnek olmsı beligin tvm olk uzdığı ve esnsınd lındki oluşn enejiyi fkın diekt isttistiksel olk kciğe olk nlmlı pnkimine olduğu (p=0.001) ynsımkt sptndı. ve pnkim hsı oluştu mktdı. Pulmone kontüzyon posttvmtik Düşmeye bğlı dönemde toks tvmsı oldukç ve sık eşlik göülen eden ogn bi duumdu. Pnömoni gelişen ve çocukld ARDS sık mobidite göülen kompliksyonlındndı onı 20 olgu ile %42.55 olup, en ylnmsı [10]. Bu çlışmd sık kompliksyon toplm 213 e (%44.68) (%6.38) olgud izole ile y vey yei kombine kciğe telektzi kontüzyonu ve kıık gelişmiş kemiğin olup kynmmsı bu on litetü idi. Bunu veilei 2 şe (%4.25) enfeksiyonu, ile uyumluluk olgu göstemektedi ile uzmış hv [9]. kçğı ve pnömoni izlemekteydi. Bie Tkeobonşil (%2.12) ylnml olgud ise mpiyem, ise dh ppleji, ndidi (%1-2) hemopeitoniyum, [11]. fekl Çlışmmızd impksiyon, bi (%2.12) plitik olgud ileus, tkeobonşil intheptik ylnm kolestz ve tnsiyon sptnmıştı. pnömoseflus Gecikmiş olguld gelişti. yşmı ilei deecede tehdit eden bi duum Otlm olduğu PTS için -1 hstne ve +1 öncesi oln, toks kyıpld ile bilikte bu onın kf, bdomen dh fzl ve olduğunu ekstemite düşünmekteyiz. tvmlı 2 (%4.25) ve otlm PTS + 2 oln toks ve kf tedvi tvmlı yklşımlı bi (%2.12) konusund olmk üzee tüp toplm toko-3 olgu ky- Göğüs tvmlınd stomi hlen bedildi. en sık kullnıln Motlite yöntem onı 3 olmy olgu ile devm %6.38 etmektedi. olk sptndı. Motlite plevl nedeni bütünlüğün iki olgud bozulduğu kut subdul 10 (%23.42) hemtom olgud ve bi olgud Çlışmmızd tüp tokostomi intseebl uygulndı. hemtom Anck toks ve dlk tvmlını üptüü içeen olk biçok seide bu olguldn on çok biisi dh 5-7m, yüksekti ikisi (%50-75) 8 m yüksekten [11-13]. düşen Anck hstldı. belilendi. Bu bu seile künt Akut toks subdul tvmlın hemtomu neden oln oln bi düşme olgud ile kot bilikte fktüü, toks biçok etyolojiyi duvı içeen kontüzyonu ve penete ve pnömotoks, tvmlını diğe d olgud kpsyn çlışmldı. tüü ve hemopnömotoks Tvmtik pnömotokst tespit edilen he koşuld toks ptolojilei tüp idi. kot fk- tokostomi İntseebl uygulnmsı hemtom öneilmektedi. ve dlk Böylece üptüü oluşbilecek nedeniyle kybedilen tnsiyon pnömotoks olgud ise kciğe gibi yşmsl kontüzyonu kompliksyonl mevcuttu. önlenebili [14]. Hemotoks olgulınd ise tüp tokostomi endiksyonlı olgunun şiddetine Ttışm ve bulgul göe dh esnekti. Bu çlışmd 6 (%12.8) olgud Ölümcül pnömotoks, olmyn ylnmlın 4 (%8.51) olgud en sık hemotoks nedeni düşmeledi. ve 3 (%6.38) Yüksekten olgud hemopnömotoks düşmele ise tüm nedeniyle yş guplı tüp için tokostomi uygulnmıştı. bidite ve motlite nedenidi. Yüksekten düşmele çocukluk çğı önemli bi mo- Toks tvmlınd tvmlının cil en toktomi sık nedeni endiksyonlı, olup, motolu şok tşıt tblosunun olmsı, son devm ölüm eden nedenlei knm sınd semptom ikinci ve sıd bulgulının gelmektedi [6]. kzlındn olmsı (tüp Tvmy tokostomide bğlı 1500 hstneye ml vey ytış üzeindeki nedenlei knml, sınd d ikinci 2-4 stte 200 sıddı ml/st [6]. knm, 6-8 stte 100 ml/st knm olmsı, kn eplsmnın kşın hipovolemik şok bulgulının devm etmesi), kciğe gfisinde bi tf hemitoksın tmmen opk göünmesi, hemopeikdium vey klp tmpondı bulgulının olmsı, tn vey boşltılmyn hemotoks, (p<0.01). tke, *Fklı hfi ln gupl sındki fk nlmlıdı bonş Tblo 3. Peditik Tvm Skou için gupl göe tnımlyıcı isttistikle ve kşılştım sonuçlı Tblo 3. Peditik Tvm Skou için gupl göe tnımlyıcı isttistikle ve kşılş N Medyn Ot. St. Sp. Min. Mk p N Medyn Ot. S İzole Toks 12 7 A* 7 2,309 4 İzole Toks A* 7 2 Toks+ Kf Tvmsı 6 4,5 B * 4,833 2,041 2 Toks+ Kf 8 Tvmsı 6 4,5 B * 4,833 2 Toks+ Otopedik Tvm 7 7 A 6,86 2,79 3 Toks+ Otopedik 11 Tvm 7 7 A 6,86 2 Toks+ Abdomen Tvmsı 4 6 A 5,75 2,22 3 Toks+ Abdomen 8 Tvmsı 4 6 A 5,75 2 Toks+ Kf + Spinl Tvm 2 3 C * 3 1,41 2 Toks+ Kf 4 + Spinl Tvm 2 3 C * 3 1 Toks+ Kf + Otopedik Tvm 2 2,5 E * 2,5 2,12 1 Toks+ Kf 4 + Otopedik Tvm 2 2,5 E * 2,5 2 Toks+ Kf + Abdomen+ Otopedik Tvm 6 1 D * 0,833 0,753 0 Toks+ Kf 2 + Abdomen+ Otopedik Tvm 6 1 D * 0,833 0 Toks+ Abdomen+ Otopedik Tvm 3 4 B Toks+ Abdomen+ 5 Otopedik Tvm 3 4 B 4 1 *Fklı hfi ln gupl sındki fk nlmlıdı (p<0.01). 13 Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 13 Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 13

4 Çocukluk Çğınd Toks Tvmlı / Chest Tums in Childhood vey yygın pnkim lsesyonu ve tüp tokostomiye kşın devm eden (>7 gün ) msif hv kçğının olmsı olk kbul edili [15]. Ülkemizde ypıln çlışmld tokotomi onlı %1.2 ile %12.7 sınd bildiilmektedi [11,16]. Dış mekezli yyınld ise tokotomi onlı dh yüksekti (%10-71) [17-19]. Tükiye deki tokotomi onı düşüklüğü ulşım sounlı nedeniyle olgulın hstneye getiilmeleindeki güçlülee, sğlık kuumlının hekim ve geeç donnım yetesizlikleine bğlı olbili. Çlışmmızd tokotomi 7 (%14.89) olguy uygulnmıştı. Bunldn 2 si (%4.25) pnömotoks nedeniyle tüp tokostomi uygulndıktn son 7 günden fzl hv kçğı devm eden kciğe penkim lsesyonu oln hstldı. Bi olgud totl pnömotoks nedeniyle tüp tokostomi uygulnmsın ğmen kciğe ekspnse olmdı ve msif hv kçğı gelişti. Tokotomi uygulnn bu olgud tkeobonşil üptü tespit edildi. Tüp tokostomi sonsı 1500 ml nin üzeinde hemojik denjı oln hstd tokotomi sonsı eksplosyond kıık kot pçlının intekostl tei yldığı sptndı. Üç (%6.38) olgu ise diyfgm üptüü nedeni ile tokotomi ile opee edildile. Çlışmy dhil edilen 47 olgunun 30 u (%63.38) ise teiyel kn gzı nlizi ve oksijen stusyon izlemi ile monitöize edileek oksijen desteği ltınd tkip edildile. Göğüs duvı kemik ypılınd (kot, stenum) fktülei oln olgul sekesyon etnsiyonu, telektzi gibi kompliksyonlın önlenebilmesi çısındn nljezik tedvi uygulndı. Akciğe kontüzyonu gelişen 6 (%12.8) olguy meknik ventilsyon ile solunum desteği sğlndı. Bu olguldn 4 ü (%8.51) kf tvmsı nedeniyle şuuu kplı oln hstldı. 2 olgu ise solunum sıkıntısını tkiben hipoksemi ve hipekbi gelişmesi üzeine entübe edildile. Altı olgudn kf tvmsın bğlı şuuu kplı oln, intseebl hemtomu ve dlk üptüü mevcut bi (%2.12) olgu kybedildi. Yüksekten düşmelede tvmnın motlite ve mobidite şiddeti; etkinin hızı, ylnn ogn ve bu ognld gelişen ptolojilee bğlıdı [20]. Motlite ve mobiditeyi etkileyen nedenle sınd olgunun yşı, düşme şekli, düştüğü zeminin ypısı, düşme pozisyonu ve düştüğü yüksekliği önemlidi [6]. Kennedy ve kdşlı [21] lçktn düşmelein cil sevislede en sık göülen ylnm sebeplei sınd oldugunu ve 2m den z yükseklikten geçekleşen düşmelein dh fzl yükseklikten geçekleşen düşmelee göe genellikle beklenen ciddiyette olmdıklını, mevcut yndş ptolojilein motlite ve mobiditeyi tıdığını sptmışldı. Me kezi sini sistemi ylnmlının bu sistemle içeisinde motliteyi etkileyen en önemli sistem olduğu litetüde vugulnmktdı [22]. Bşlının vücud onl büyük olmsı, kf tvmlındn dh çok etkilenme nedenidi. Kftsı kıığı oln çocukl, doğudn beyin ylnmsı ve kf içi bsıncının tmsı yönünden büyük isk ltınddıl [23]. Aynı şekilde düşmeye bğlı ekstemite fktülei ve bdominl ylnml d gelişebili. Bu çlışmd olgulın 20 sinde (%42.55) toks tvmsın, kf ve ekstemite tvmsının, 13 ünde (%27.65) ise bdominl tvmnın eşlik ettiği sptnmıştı. Seimizde ky bedilen üç (%6.38) olgunun motlitesinde toks tvmsın eşlik eden mjö kf tvmsı ve bdominl tvmnın (2 olgud kut subdul hemtom, 1 olgud intseebl hemtom + dlk üptüü) etkili olduğu tespit edilmişti. Yüksekten düşme olgulınd olgunun düştüğü mesfenin yüksekliği ile olgunun kliniğinin ciddiyetini koele etmek bilimsel olk tnımlnmmıştı [24]. Kimi çlışmld 4.5m [25], kimi çlışmld 5m [26] ve bzı çlışmld d 6m [20] bi sını olk öneilmişti. Düşülen yükseklik ttıkç düşen kişide meydn gelen hs iskinin de tmsı geektiği bildiilmişti [24,25]. Bizim seimizde litetüle uyumlu olk düşme yüksekliği ttıkç toks tvmsın eşlik eden ekstemite fktüü, kf tvmsı ve bdominl tvm onının ttığı göülmektedi. Ayıc kybedilen üç vknın d, diğe olgul göe dh yüksek seviyeleden düştüğü (biisi 5-7m, ikisi 8 m yüksekten düşen hstl) tespit edilmişti. Göğüs ylnmlınd mobidite onlı, Sho ve kdşlının çlışmlınd %36 [26], diğe çlışmld ise bu on ykın olk po edilmişti [1,4,7,9]. Eşlik eden ogn ylnmlının vlığınd bu onl tmktdı [1,4,7,9,26,27]. Bizim seimizde mobidite onı %42.53 olup, en sık kompliksyon üç (%6.38) olgu ile y yei enfeksiyonu, telektzi ve kıık kemiğin kynmmsı olk tespit edildi. Çocuğun yşmının kutılmsı ve klitesi yönünden tvm sonsı ilk dkikl çok önem tşı. Pime değelendimede mç hızlı, etkili esüsitsyon ve ylının stbilizsyonudu. Bu şmd tiyj ciddi biçimde ylnmış hstld tedvi öncelikleini belilemek mcıyl kullnılmktdı [28]. Seimizde bu mçl düşmeye bğlı tvm nedeniyle bşvun hstl PTS sistemi kullnılmış ve sonuçt PTS sisteminin ylnız tvm hstsının cil yönlendiilmesinde değil, ynı zmnd hstlın mobidite ve pognozu hkkınd bilgi veebileceğini oty koymuştu [28]. Teps ve kdşlı [29] tfındn geliştiilmiş oln PTS tvm geçimiş çocuğun hızlı ve doğu bi biçimde değelendiilmesini sğlyn bi çtı. Altı belileyicisi vdı. Toplm sko + 12 (ylnm yok) ve 6 (ölümcül ylnm) sınd değişi [28-30]. Sko zldıkç, motlite yükselmektedi [28-30]. PTS nın 8 in üzeinde olduğu olguld motlite sıfıken; 8 ve ltındki olguld %30 motlite beli tilmişti [28,30]. Seimizde en düşük PTS otlmsı toks tvmsı ile bilikte kf, ekstemite ve bdominl tvmnın bilikte olduğu gupt tespit edilmişti (Tblo 3). Çlışmmızd kybedilen 3 olgunun PTS lı -1, +1 ve +2 idi. İzole toks tvmlı olgu ld otlm PTS; 7 olk sptnıken, ilve sistem ylnmlının vlığınd PTS değeinde isttistiksel olk nlm lı (p=0.002) bi zlm tespit edilmişti (Tblo 3). Litetüde düşmeye eşlik eden künt kf, künt btın ve otopedik ylnmlın vlığınd HKS nin 3 ile 4 kt sınd uzdığı vugulnmktdı [1,7,9,21,26,28]. Bizim seimizde de izole toks tvmlı olguld HKS otlm 4.5 gün iken ilve diğe sistem ylnmlınd bu süede isttis tiksel olk nlmlı (p=0.001) bi tış göülmüştü. Toks tvmlınd konsevtif tedvinin ynısı, tüp tokostomi en sık tecih edilen tedvi yöntemidi ve bu on çeşiştli çlışmld %50-80 sınd veilmektedi [1,9,24-28]. Bu seide toks tvmlı 10 (%21.27) olgud uygulnn tüp toksotomi en sık opesyon giişimi oluken, 7 (%14.89) olgud litetüden [1,9,24-28] dh düşük onld tokotomi geçekleştiilmişti. Tüp tokostomi olguld gelişen pnömotoks ve hemotoks nedeniyle uygulndı. Tüp tokostomi uygulnn 2 (%4.25) olgu devm eden hv kçğı (kciğe pnkim lsesyonun bğlı), bi (%2.12) olgu ise msif hemotoks (<1500ml) nedeni ile çık opesyon lındıl. Tokotomi uygulnn diğe 4 (%8.51) olgunun 3 ü (%6.38) diyfgm üptüü, biisi (%2.12) tkeobonşil üptü nedeniyle opee edilmişti. Toks tvmlı 30 (%63.82) olgu ise konsevtif yöntemle ile tedvi edilmişti. 14 Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 14 Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine

5 Çocukluk Çğınd Toks Tvmlı / Chest Tums in Childhood Sonuç olk, yüksekten düşmelee bğlı toks ve eşlik eden tvml en sık yz ylınd göülmektedi. Bu dönemde çocuklın okul gitmemelei ve dışıd oynmyı tecih etmiş olmlı bu tip kzldki tış çıklybili. Kouyucu önlemle ylnmlı zltı. Çocukl ve nne-bbl bşt olmk üzee okulld ve diğe meknld (çevelede) kzldn kounm eğitimlei veilmesi, sğlm ltypılı ve güvenli oyun ve spo shlı ypılmsı kz ve ylnm onlını Çocukluk Çğınd Toks Tvmlı / Chest Tums in Childhood zltcktı. Sonuç Yüksekten olk, yüksekten düşme olgulının düşmelee tvm bğlı toks olgulı ve eşlik eden içinde yı tvml bi ntite olk en sık ele yz lınmsı ylınd ve klinik göülmektedi. olk ciddiyetle değelendiilmesi çocuklın okul geeki. gitmemelei Bu konud ve dışıd litetü oynmyı bulgulı tecih etmiş Bu dönemde eşliğinde klinik olmlı pospektif bu tip çlışml kzldki ile tış yeni yklşım çıklybili. tzlı Kouyucu önlemle ylnmlı zltı. Çocukl ve nne-bbl bşt geliştiilmelidi. olmk üzee okulld ve diğe meknld (çevelede) kzldn kounm eğitimlei veilmesi, sğlm ltypılı ve güvenli oyun ve spo shlı ypılmsı kz ve ylnm onlını Kynkl Kynkl 1. O Neill JA. Advnces in the mngement of peditic tum. Am J Sug 2000; 180: Lehmn D, Schonfeld N. Flls fom heights: A pob lem notjust in the Nothest. Peditics 1993; 92: Mosenthl AC, Livingston DH, Elcvge J, Meitt S, Stucke S. Flls: Epidemiology nd sttegies fo pevention. J Tum 1995; 38: Lllie M, Bouchd S, St-Vil D, Dupont J, Tucci M. Flls fom he ights mong childen: A etospective eview. J Pedits Sug 1999; 34: Ameicn Acdemy of Peditics. Committee on Injuy nd Poison Pevention. Flls fom Heights: Windows, oofs, nd blconies. Peditics 2001; 107: Sl D, Fenández E, Mont A, Gsco J, Bios C. Epidemiologic spects of peditic multiple tum in Spnish ubn popultion. J Pedit Sug 2000; 35: Musemeche CA, Bthel M, Cosentino C, Reynolds M. Peditic flls fom heights. J Tum 1991:31: Wiot J. The diologic mnifesttion of blunt chest tum. JAMA 1975;231: Melle JL, Little AG, Shemet DW. Thocic tum in childen. Peditics 1984; 74: Niul R, Allen B, Lymn R, et l. Rib fctue stbiliztion in ptients sustining blunt chest injuy. Am Sug 2006;72: Çobnoğlu U. Göğüs tvmsı: 110 olgunun 15 Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine değelendiilmesi. Toks Degisi 2006;7: O Neill JA. Advnces outcome, nd in the influence mngement of comobidities. of peditic J Tum değelendiilmesi. 2001; 51: Toks Degisi 12. Cngı AK, Ndi A, AKAL M, ve k. Toks tvmsı tum. 532 Am J Sug ; 180: Cngı AK, Ndi A, AKAL M, olgunun nlizi. Ulus Tvm Deg 2000;6: Lehmn D, Schonfeld 22. Wne N. KG, Flls Demling fom heights: RH. The A pthophysiology pob lem olgunun of fee-fll nlizi. Ulus Tvm Deg 13. Çkn A, Yuncu G, Olgç G, ve k. Göğüs tvmlı notjust 987 in the Nothest. injuy. Annls Peditics Emeg 1993; Med 92: ;15: Çkn A, Yuncu G, Olgç G, olgunun nlizi. Ulus Tvm Deg 2001;7: Mosenthl AC, 23. Livingston Clk GC, DH, Schecte Elcvge WP, J, Meitt Tunkey S, Stucke DD. Vibles olgunun jfecting nlizi. Ulus Tvm Deg 14. Boyd AD: Pneumothox nd hemothox. In: Hood S. RM, Flls: Boyd Epidemiology outcome nd in sttegies blunt chest fo tum: pevention. flil chest J Tum vs pulmony 14. Boyd contusion. J Tum 1988;28: AD, Cullifod AT(eds):Thocic t AD: Pneumothox nd he AD, Cullifod AT(eds):Thocic tum, Phildelphi,1989; ; 38: Lllie M, Bouchd 24. Şhin S, St-Vil S, Doğn D, Dupont Ş, Aksoy J, Tucci K. Çocukluk M. Flls fom çğı kf 48. tvmlı. 15. Aky H. Hemotokst tnı ve tedvi yklşımı. he ights Solunum mong Uludğ childen: Ünivesitesi A etospective Tıp Fkültesi eview. Degisi J Pedits 2002; 28: Aky H. Hemotokst tnı v Degisi 2002;4: Sug 1999; 34: Kik KK, Pful B, Smith AK, Wlte L. Mesheime: Degisi Highflye syndome. of Peditics. New Committee Yok Stte J on Med Injuy 1976;76: nd 16. Altunky A, Aktunç E, Kutluk 2002;4: Altunky A, Aktunç E, Kutluk AC, ve k. Göğüs 5. Ameicn tvmlı Acdemy 282 olgunun nlizi. Tük Göğüs Klp Dm Cehisi Poison Degisi Pevention. 26. Sho Flls fom RM, Cittenden Heights: Windows, M, Indeck M, oofs, Htunin nd SL, 282 Rodiguez olgunun nlizi. Tük Göğüs K 2007;15: blconies. Peditics A. Blunt 2001; thocic 107:1188 tum Anlysis of 515 ptients. 2007;15: Ann Sug. 17. Robison PD, Hmn PK, Tinkle JK, Gove FL. 6. Sl Mngement of penetting lung injuies in civilin pctice. ologic J Thoc spects of 27. peditic Lee BS, multiple Echempti tum SR, in Bcchett Spnish ubn MD, Levine ment MR, of Bie penetting lung injuies D, Fenández 1987; E, 206: Mont 200- A, 205. Gsco J, Bios C. Epidemi- 17. Robison PD, Hmn PK, Tin Cdiovsc Sug 1988;95: popultion. J Pedit PS. Suvivl Sug 2000; fte 35: documented 19-stoy fll: cse Cdiovsc epot. J Sug 1988;95: Zkhi AT. Thocic bttle injuies in the 7. Musemeche Lebnon CA, Tum Bthel 2003; M, Cosentino 55: C, Reynolds M. Peditic ptients. flls fom heights. 28. Kufmnn J Tum CR, 1991:31: Mie RV, Riv FP, Cico CJ. W:eview Evlution of the ely opetive 18. Zkhi AT. Thocic btt W:eview of the ely opetive ppoch in 1, 992 Ann Thoc Sug 1985;40: Wiot J. The diologic of the peditic mnifesttion tum of scoe. blunt JAMA chest 1990;263: tum. Ann Thoc Sug 1985;40: Gln G, Peñlve JC, Pís F et l. Blunt chest JAMA injuies 1975;231: in 29. Teps J, Mollitt D, Tlbet J, Bynt M. The peditic 19. Gln tum G, Peñlve JC, Pís F 1696 ptients (lette). Eu J Cdiothoc Sug 1992;6: Melle JL, Little scoe AG, Shemet s pedicto DW. Thocic of injuy tum seveity in İnjued childen. ccidentl Peditics 1984; 18, : Mthis RD, Levine SH, Phife Child :14- ptients (lette). Eu J Cdi 20. Mthis RD, Levine SH, Phife S. An nlysis of fee flls fom height: the sping bek syndome. 10. J Tum Niul R, Allen 30. Rmenofsky B, Lymn R, M, et Jukovitch l. Rib G. fctue The pedictive stbiliztion in ptients peditic sustining tum blunt scoe. chest The Jounl injuy. of Am Tvm Sug 1988;28: ; 34: vlidity fee flls of the fom height: the spin 1993; 34: Kennedy RL, Gnt PT, Blckwell D. Low-impct 2006;72: flls: demnds on system of tum mngement, pediction 11. Çobnoğlu of U. Göğüs tvmsı: 110 olgunun mnds on system of Kennedy RL, Gnt PT, Blckw tum 15 Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 15